Ηραδιοαστρονομία είναι κλάδος της Αστροφυσικήςπου μελετά ουράνια σώματα στα ραδιοκύματα. Η αρχική ανίχνευση των ραδιοκυμάτων από αστρονομική πηγή έγινε στη δεκαετία του 1930, όταν οΚαρλ Τζάνσκυ παρατήρησε την ακτινοβολία που προέρχεται από το Γαλαξία μας.[1]Οι επόμενες παρατηρήσεις εντόπισαν πολλές διαφορετικές αστρονομικές πηγές εκπομπής ραδιοκυμάτων. Αυτές περιλαμβάνουν αστέριακαιοιγαλαξίες, καθώς και νέες κατηγορίες, όπως είναι οιραδιογαλαξίες, τακβάζαρ, ταπάλσαρκαιταμέιζερ. Η ανακάλυψη της Κοσμικής Μικροκυματικής ΑκτινοβολίαςΥποβάθρου (Cosmic Microwave Background, CMB), η οποία αποτέλεσε αδιάσειστο στοιχείο γιατην ύπαρξη της Μεγάλης Έκρηξης, έγινε μέσω της ραδιοαστρονομίας.
Η Ραδιοαστρονομία χρησιμοποιεί κεραίες ειδικών επιστημονικών προδιαγραφών για παρατήρηση που ονομάζονται ραδιοτηλεσκόπια. Τα ραδιοτηλεσκόπια μπορούν να παρατηρήσουν την ημέρα, τη νύκτα, με σύννεφα, βροχή, σε συνθήκες ομίχλης, και χιονιού. Τα ραδιοτηλεσκόπια έχουν διάφορα σχήματα και μεγέθη ανάλογα μετην επιστημονική παρατήρηση που επιδιώκεται. Μετη μορφή παραβολοειδούς κατόπτρου ("πιάτο") συμπαγούς ή μη, ένα ραδιοτηλεσκόπιο χρησιμοποιείται μεμονωμένα (single dish observations) ή σε τεχνολογικά προηγμένη διασύνδεση με πολλά ραδιοτηλεσκόπια ίδιου τύπου χρησιμοποιώντας την τεχνική της ράδιο-συμβολομετρίας (VLBI technique). Τα επιμέρους ραδιοτηλεσκόπια μπορούν καινα είναι σε διαφορετικές χώρες, ή ακόμα και ηπείρους στο ίδιο ημισφαίριο. Mετη χρήση της συμβολομετρίας επιτυγχάνονται παρατηρήσεις μεγάλης διακριτικής ικανότητας και ευαισθησίας καιμετον τρόπο αυτό μπορούμε να παρατηρήσουμε καιπιο βαθιά στο σύμπαν και από ένα διαστημικό οπτικό τηλεσκόπιο. Η διακριτική ικανότητα του συμβολομέτρου (interferometer) καθορίζεται από την απόσταση μεταξύ των γεωγραφικά πιο απομακρυσμένων ραδιοτηλεσκοπίων - συνιστωσών του.
Οι ραδιοαστρονόμοι χρησιμοποιούν διαφορετικές τεχνικές γιανα παρατηρήσουν ραδιοπηγές, δηλαδή αστρονομικές πηγές που εκπέμπουν στο εύρος της ραδιοκυματικής ζώνης συχνοτήτων ή μηκών κύματος. Εφόσον τα ραδιοτηλεσκόπια καταγράφουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στην περιοχή των ραδιοκυμάτων, ένας ραδιοαστρονόμος μπορεί να κάνει παρατηρήσεις ολικής έντασης και πόλωσης. Επίσης μπορεί να πραγματοποιήσει φασματικές παρατηρήσεις. Επειδή μια ραδιοπηγή απέχει πολύ μεγάλη απόσταση από τηΓη (εκτός από τον Ήλιο μας) η ραδιοκυματική ακτινοβολία που εκπέμπει είναι πολύ ασθενής. Αυτό συμβαίνει γιατί επιπλέον σκεδάζεται, ανακλάται, απορροφάται, διαθλάται από τα μέσα από τα οποία διέρχεται μέχρι τελικά να διαπεράσει την ατμόσφαιρα καινα καταγραφεί στηΓη. Γιατη λεπτομερή απεικόνιση εκτεταμένων ραδιοπηγών (π.χ. σμήνη γαλαξιών) απαιτείται μεγάλος όγκος δεδομένων από το συμβολόμετρο από τη συνεχή παρακολούθηση τους ανάλογα μετο χρόνο που δίνεται γιατο σκοπό αυτό. Στη συνέχεια τα δεδομένα από όλα τα ραδιοτηλεσκόπια συσχετίζονται και αφαιρούνται/διορθώνονται αλλοιωμένα δεδομένα λόγω π.χ. προβλημάτων ιονόσφαιρας, μηχανικών προβλημάτων κατά τη διάρκεια της παρατήρησης. Έπειτα ο Ραδιοαστρονόμος χρησιμοποιεί πολύπλοκους αλγορίθμους και στατιστική ώστε να αφαιρέσει τον αναπόφευκτο ραδιοθόρυβο όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά. Η διαδικασία είναι πολύ επίπονη και απαιτεί ταχύτατο υπολογιστικό σύστημα και μεγάλη προσοχή από την πλευρά του επιστήμονα.
Οι παρατηρήσεις από την επιφάνεια της Γης περιορίζονται σεμήκη κύματοςπου μπορούν να περάσουν μέσα από τηνιονόσφαιρα. Ειδικά σε χαμηλές συχνότητες, ή μεγάλα μήκη κύματος, η διάδοση περιορίζεται από το μεταβαλλόμενο αυτό στρώμα της ατμόσφαιρας. Τα κύματα πουτην διαπερνούν έχουν συχνότητες μικρότερες από τη χαρακτηριστική συχνότητα τουπλάσματος. Οιυδρατμοί μπορούν να αλλοιώσουν τις ραδιοαστρονομικές παρατηρήσεις σε υψηλότερες συχνότητες. Έτσι κατασκευάζονται ραδιοτηλεσκόπια που διενεργούν παρατηρήσεις σε μήκη κύματος χιλιοστού, σε τόπους με χαμηλή πυκνότητα υδρατμών (π.χ. σε ερήμους) προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η επίδραση των υδρατμών.
Ο γαλαξίας Μεσιέ 87στα ραδιοκύματα μετη μέθοδο της συμβολομετρίας.
Η ραδιοαστρονομία έχει βοηθήσει στη σημαντικότατη αύξηση των γνώσεων μας γιατο Σύμπαν. Ιδίως οδήγησε στην ανακάλυψη της CMB, και νέων κατηγοριών ραδιοπηγών, όπως οιπάλσαρ, καιοι ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες (Active Galactic Nuclei, AGN), π.χ. τακβάζαρ, οιραδιογαλαξίες, οι Seyferts. Αυτό συμβαίνει επειδή στη ραδιοαστρονομία μπορούμε να παρατηρήσουμε ουράνια σώματα μέσω τωνπιο ακραίων και ενεργητικών φυσικών διεργασιών στοσύμπανπουδεν είναι ανιχνεύσιμα στην οπτική αστρονομία.
Τα ραδιοτηλεσκόπια έχουν χρησιμοποιηθεί γιατην παρατήρηση κοντινών ραδιοπηγών π.χ. του Ήλιου και της ηλιακής δραστηριότητας. Με δέκτη εκπομπής (radar mode) μπουννα κάνουν χαρτογράφηση των πλανητών με ραντάρ, ενώ σε ψηλές συχνότητες (X-band) μπορούν να κάνουν τηλεπικοινωνίες βαθέως διαστήματος (Deep Space mode).
