Ένα φυσικό καταφύγιο (γνωστό και ως καταφύγιο άγριας ζωής,καταφύγιοβιόσφαιρας ή περιοχή διατήρησης της φύσης) είναι προστατευόμενη περιοχή σημαντική γιατηχλωρίδα, τηνπανίδα ή τηγεωλογία ή άλλα ειδικά χαρακτηριστικά ενδιαφέροντος, το οποίο δεσμεύεται και διαχειρίζεται για λόγους διατήρησης και παροχής ειδικών ευκαιριών για μελέτη ή έρευνα. Μπορεί να ορίζεται από κυβερνητικά ιδρύματα σε ορισμένες χώρες ή από ιδιώτες ιδιοκτήτες γης, όπως φιλανθρωπικά ιδρύματα και ερευνητικά ιδρύματα. Τα φυσικά καταφύγια εμπίπτουν σε διαφορετικές κατηγορίες της Διεθνούς Ένωση Προστασίας της Φύσης (ΔΕΠΦ), ανάλογα μετο επίπεδο προστασίας που παρέχεται από τους τοπικούς νόμους. Κανονικά είναι πιο αυστηρά προστατευμένο από ένα φυσικό πάρκο. Διάφορες δικαιοδοσίες μπορούν να χρησιμοποιούν άλλη ορολογία, όπως περιοχή οικολογικής προστασίας ή ιδιωτική προστατευόμενη περιοχή στη νομοθεσία και στους επίσημους τίτλους των καταφυγίων.
Πολιτιστικές πρακτικές που ισοδυναμούν περίπου μετη δημιουργία καιτη διατήρηση προστατευόμενων περιοχών για ζώα χρονολογούνται από την αρχαιότητα, μετον Βασιλιά Τίσα της Κεϋλάνηςνα ιδρύει ένα από τα πρώτα καταφύγια άγριας ζωής στον κόσμο τον 3ο αιώνα π.Χ.[2]Τα πρώιμα καταφύγια είχαν συχνά θρησκευτικό υπόβαθρο, όπως οι περιοχές του «κακού δάσους» της Δυτικής Αφρικήςπου ήταν απαγορευμένες στους ανθρώπους, οι οποίοι απειλούνταν με πνευματική επίθεση αν πήγαιναν εκεί. Οι ιερές περιοχές ταμπού από την είσοδο του ανθρώπου μέχρι το ψάρεμα καιτο κυνήγι είναι γνωστές σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς παγκοσμίως.[3]
Το πρώτο σύγχρονο φυσικό καταφύγιο στον κόσμο ιδρύθηκε το 1821 από τονφυσιοδίφηκαιεξερευνητήΤσαρλς Γουότερτον γύρω από το κτήμα τουστοΓουόλτον ΧολτουΔυτικού Γιορκσάιρ. Ξόδεψε 9000 £ γιατην κατασκευή ενός τοίχου μήκους τριών μιλίωνκαι ύψος 9 ποδιώνγιανα περικλείσει το πάρκο του ενάντια στους λαθροκυνηγούς.[4] Προσπάθησε να ενθαρρύνει τη ζωή των πτηνών φυτεύοντας δέντρα και ανοίγοντας κορμούς γιανα φωλιάσουν οικουκουβάγιες.
Ο Γουότερτον εφηύρε τεχνητά κουτιά φωλιώνγιανα στεγάζουν ψαρόνια, κάργιεςκαιοχθοχελίδονα, και προσπάθησε ανεπιτυχώς να εισαγάγει μικρές κουκουβάγιες από τηνΙταλία.[5]Ο Γουότερτον επέτρεψε στους ντόπιους να έχουν πρόσβαση στο καταφύγιό τουκαι περιγράφηκε από τονΝτέιβιντ Άτενμπορο ως «ένας από τους πρώτους ανθρώπους που αναγνώρισαν όχι μόνο ότι ο φυσικός κόσμος είχε μεγάλη σημασία αλλά ότι χρειαζόταν προστασία καθώς η ανθρωπότητα είχε όλο και περισσότερες απαιτήσεις από αυτόν».[6]
ΤοΝτράχενφελς προστατεύτηκε ως το πρώτο φυσικό καταφύγιο που ορίστηκε από το κράτος στη σύγχρονη Γερμανία. Η τοποθεσία αγοράστηκε από τηνΠρωσίατο 1836 για νατην προστατεύσει από περαιτέρω δημιουργία λατομείων.
↑Weiner, Douglas R. (1988). Models of Nature: Ecology, Conservation, and Cultural Revolution in Soviet Russia. University of Pittsburgh Press. σελ. 29. ISBN978-0-8229-5733-1.