ΤοΩς (γαλλικά: Auch) είναι κοινότητα της νοτιοδυτικής Γαλλίας. Βρίσκεται στην περιοχή Οξιτανίακαι είναι η πρωτεύουσα του νομού Ζερς. Η Ως είναι η ιστορική πρωτεύουσα της Γασκώνης.
Η πόλη είναι γνωστή γιατην γαστρονομία, τον καθεδρικό ναό καιτη μνημειώδη σκάλα στην κορυφή της οποίας δεσπόζει το άγαλμα τουντ'Αρτανιάν. Είναι χαρακτηρισμένη «Πόλη τέχνης και ιστορίας». Ο πληθυσμός ανέρχεται σε 21.618 κατοίκους (2016)[6].
Πριντη ρωμαϊκή κατάκτηση στην περιοχή γύρω από την πόλη κατοικούσε μια γαλατική φυλή, οι Ώσιοι (Auscii στα Λατινικά), οι οποίοι έδωσαν το όνομά τους στην πόλη Ως.
Το αρχαίο όνομα της πόλης ήταν ElimberrumAuscorum (στα λατινικά). [8]Σύμφωνα με μερικούς γλωσσολόγους,[9]το Elimberri ή Elimberris Auscorum καιτο εκλατινισμένο Elimberrum, πρώην όνομα της πόλης Ως, προέρχονται από τα βασκο-ακουιτανικά ili (eli στα λατινικά)=πόλη και berri=νέα και σημαίνει «Νέα πόλη».[10]
Μετά την κατάκτηση τους στη δεκαετία του 50 π.Χ, οι Ρωμαίοι μετονόμασαν την πόλη Augusta Auscorum.
Η πόλη Ως είναι η πρωτεύουσα του νομού Ζερς, στα νοτιοδυτικά της Γαλλίας, στη διοικητική περιοχή Οξιτανία. Η απόστασή της από το Παρίσι είναι 595 χιλιόμετρα κατ' ευθεία γραμμή.[11]
Έχει πληθυσμό 21.618 κατοίκους (2016)[6]και είναι επίσης η έδρα του ευρύτερου πολεοδομικού συγκροτήματος της Ως, που έχει πληθυσμό 41.736 κατοίκους (2015). Η έκταση του δήμου είναι 7248 τετραγωνικά χιλιόμετρα[12]καιτο υψόμετρο κυμαίνεται από 115 έως 281 μέτρα.
Η Ως είναι χτισμένη στις όχθες του ποταμού Ζερς, παραπόταμου τουΓαρούνα, που χωρίζει την πόλη στα δύο: στην Άνω πόλη, στην αριστερή όχθη, στη θέση της μεσαιωνικής πόλης που χτίστηκε σε ένα λόφο όπου βρίσκονται τα αρχαιότερα μνημεία, καιστην Κάτω πόλη, χτισμένη στην πεδιάδα στη δεξιά όχθη. Η Άνω πόλη συνδέεται με τις όχθες του Ζερς με μεσαιωνικά στενά απότομα δρομάκια καιτη μνημειώδη σκάλα της πόλης που εγκαινιάστηκε το 1863.
Το βόρειο τμήμα της πόλης διαρρέεται επίσης από τον Αρσόν καιτον Ταλούς, παραπόταμους του Ζερς.
Η Κάτω πόλη υπέστη επανειλημμένα ζημίες από πλημμύρες (το 1897 και 1952 οιπιο σοβαρές). Μετά τις πλημμύρες του 1977 στην περιοχή, ο ρους του Ζερς τροποποιήθηκε και δόθηκε λύση στο πρόβλημα .[13]
Το κλίμα είναι ζεστό και εύκρατο. Η Ως έχει σημαντική ποσότητα βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια του έτους. Η μέση θερμοκρασία είναι 12,5 ° C. Οι βροχοπτώσεις είναι κατά μέσο όρο 757 mm.[14]
Οδοδείκτης γιατο δρόμο γιατον Άγιο Ιάκωβο της Κομποστέλα
Η Ως είναι μια πολύ παλιά πόλη, της οποίας ο οικισμός αναφέρεται από τους Ρωμαίους κατά την κατάκτηση της περιοχής στη δεκαετία του 50 π.Χ. Εκείνη την εποχή, στην περιοχή ήταν εγκατεστημένη μια φυλή της Ακουιτανίας γνωστή στους Ρωμαίους ως Ώσιοι (Ausci). Το όνομα της πόλης τους ήταν Climberrum[15] ή Elimberris.[16] Μετά την κατάκτηση τους, οι Ρωμαίοι μετονόμασαν την πόλη Augusta Auscorum ή Ausciorum. Η Augusta Auscorum έγινε επαρχιακή πρωτεύουσα μετά την καταστροφή της Εόζ από τους Βανδάλουςτο 409.
Η περιοχή των Ώσιων ανάμεσα σε άλλες φυλές των Ακουιτανίων
Η πόλη από τον 4ο αιώνα έγινε έδρα καθολικής Αρχιεπισκοπής που διήρκεσε μέχρι τηΓαλλική Επανάσταση.
Στον 8ο αιώνα έγινε πρωτεύουσα της επαρχίας Γασκώνηςκαι όταν η περιοχή χωρίστηκε σε κομητείες, έγινε η πρωτεύουσα του Αρμανιάκ.
Χτισμένη πάνω στο παλιό γαλατικό φρούριο (oppidum), η μεσαιωνική πόλη διαδέχθηκε την αρχαία Augusta Auscorum που αποτελεί σήμερα την καρδιά του ιστορικού κέντρου, γύρω από κτίρια όπως ο καθεδρικός ναός, ο Πύργος Αρμανιάκ καιη Νομαρχία (το παλάτι του πρώην Αρχιεπισκόπου) με θέα στον ποταμό Ζερς καιτην Κάτω πόλη. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα η Ως ήταν πέρασμα στην προσκυνηματική διαδρομή γιατον Άγιο Ιάκωβο της Κομποστέλα.Η Ως δεν υπέστη καμία αξιοσημείωτη αλλαγή μέχρι τον 18ο αιώνα, κατά τη διάρκεια του οποίου εξωραΐστηκε. Τα μεγάλα έργα αστικοποίησης που πραγματοποιήθηκαν υπό τη Δεύτερη Αυτοκρατορία της έδωσαν τελικά την όψη της σύγχρονης πόλης.[17]
Στον 8ο αιώνα έγινε πρωτεύουσα της επαρχίας Γασκώνηςκαι όταν η περιοχή χωρίστηκε σε κομητείες, έγινε η πρωτεύουσα του Αρμανιάκ.
Μερικά από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Ως είναι:
ο Καθεδρικός ναός μετο θαυμάσιο όργανο, λαξευμένους πάγκους και περίτεχνα βιτρό, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς
Ο πύργος Αρμανιάκ - μια φυλακή του 14ου αιώνα,
το άγαλμα τουντ'Αρτανιάν. ΟΑλέξανδρος Δουμάς δημιούργησε τον διάσημο ντ'Αρτανιάν, τον τέταρτο της ομάδας στο έργο τουοι Τρεις Σωματοφύλακες, εμπνευσμένος από το ιστορικό πρόσωπο τουΣαρλντεΜπατζ, που είχε γεννηθεί στο κοντινό κάστρο του Καστελμόρ, στο χωριό Λυπιάκ
το μουσείο των Ιακωβίνων, που στεγάζεται σε παλιό αβαείο των Ιακωβίνων και φιλοξενεί συλλογές του Μεσαίωνα και μεγάλη συλλογή έργων προ-κολομβιανής τέχνης. [18]
η σκάλα που ενώνει την Άνω καιτην Κάτω πόλη
ο χώρος περιπάτου 4 χιλιομέτρων στις όχθες του Ζερς
↑Roger Lambert et Jean-Pierre Vigneau, « Les inondations catastrophiques de juillet 1977 en Gascogne. Étude géographique d'une situation. Problèmes de prévision et de prévention »
_sur_le_chemin_de_St.Jacques.JPG)
Μεσαιωνικό σπίτι
Πανόραμα της Κάτω πόλης
