| La finta giardiniera
|
O Μότσαρτ το 1777, από άγνωστο ζωγράφο
|
| Γλώσσα πρωτοτύπου
|
Ιταλικά
|
| Είδος
|
Όπερα
|
| Μουσική
|
Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ
|
| Λιμπρέτο
|
Ρανιέρι ντε Καλτζαμπίτζι ή Τζουζέπε Πετροσελίνι
|
| Πράξεις
|
3
|
| Περίοδος σύνθεσης
|
1775
|
| Πρεμιέρα
|
13 Ιανουαρίου 1775
|
| Θέατρο
|
Θέατρο Σάλβατορ, Μόναχο
|
La finta giardiniera (K.196) (που στα ελληνικά μπορεί να αποδοθεί Η ψευτοπεριβολάρισσα) είναι μια ιταλική όπερα του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ. Ο Μότσαρτ την έγραψε στο Μόναχο τον Ιανουάριο του 1775 όταν ήταν 18 ετών και έλαβε την πρώτη της παράσταση στις 13 Ιανουαρίου στο Θέατρο Σάλβατορ του Μονάχου[1]. Υπάρχει συζήτηση σχετικά με την ταυτότητα του λιμπρέτου. Συχνά η συγγραφή του αποδίδεται στον Ιταλό λιμπρετίστα Ρανιέρι ντε Καλτζαμπίτζι (1714-1795) ενώ ορισμένοι μουσικολόγοι την αποδίδουν, αν και με αμφιβολία, στον Τζουζέπε Πετροσελίνι[1] (1727-1799).
Το 1780 ο Μότσαρτ μετέτρεψε την όπερα σε γερμανικό ζίνγκσπιλ με τίτλο Die Gärtnerin aus Liebe (Περιβολάρισσα από αγάπη), το οποίο περιελάμβανε την επανεγγραφή μέρους της μουσικής. Μέχρι να βρεθεί ένα αντίγραφο της πλήρους ιταλικής έκδοσης στη δεκαετία του 1970, η γερμανική μετάφραση ήταν η μόνη γνωστή πλήρης παρτιτούρα.
Μια άλλη όπερα με το ίδιο όνομα γράφτηκε το 1774 από τον Πασκουάλε Ανφόσι.
| Ρόλος
|
Τύπος φωνής
|
Ηθοποιοί στην πρεμιέρα, 13 Ιανουαρίου 1775
|
| Ντον Αγχίσης, ο Ποντεστά (Δήμαρχος) του Λαγονέρο
|
τενόρος
|
Augustin Sutor
|
| Μαρκησία Βιολάντε Ονέστι (Σαντρίνα), μεταμφιεσμένη σε περιβολάρισσα
|
σοπράνο
|
Rosa Manservisi
|
| Αρμίντα, ανιψιά του Ντον Αγχίση
|
σοπράνο
|
Signora Sutor
|
| Κόμης Μπελφιόρε, αρραβωνιασμένος με την Αρμίντα
|
τενόρος
|
Giovanni Valesi
|
| Ιππότης Ραμίρο, ο μνηστήρας της Αρμίντα
|
σοπράνο καστράτο
|
Tommaso Consoli
|
| Σερπέτα, η υπηρέτρια του Ποντεστά
|
σοπράνο
|
Teresina Manservisi
|
| Ρομπέρτο (Νάρντο), μεταμφιεσμένος σε περιβολάρης
|
μπάσος
|
Giovanni Rossi
|
- Τόπος: Το κτήμα του Ποντεστά στο Λαγονέρο, κοντά στο Μιλάνο
- Χρόνος: 18ος αιώνας
Περίληψη: Η ιστορία ακολουθεί τον κόμη Μπελφιόρε και τη μαρκησία Βιολάντε Ονέστι, οι οποίοι υπήρξαν κάποτε εραστές προτού ο Μπελφιόρε μαχαιρώσει την Βιολάντε σε μια κρίση οργής και φύγει από το Μιλάνο. Ένα χρόνο μετά, η μαρκησία τελικά επιζεί και, σκοπεύοντας να βρει τον άπιστο εραστή της, παίρνει τον υπηρέτη της, Ρομπέρτο, και πηγαίνουν στο Λαγονέρο, εκεί όπου έχουν πληροφορίες πως ζει ο κόμης. Η μαρκησία μεταμφιέζεται σε περιβολάρισσα και προσλαμβάνεται στην έπαυλη του Ποντεστά της περιοχής, Ντον Αγχίση, με το ψεύτικο όνομα "Σαντρίνα" μαζί με τον Ρομπέρτο που προσποιείται τον αδερφό της με το όνομα "Νάρντο".
Ο Ποντεστά, ο ιππότης Ραμίρο και η υπηρέτρια Σερπέτα κατεβαίνουν τη σκάλα καθώς η Σαντρίνα και ο Νάρντο εργάζονται στον κήπο. Μαζί υμνούν την υπέροχη μέρα, μα προσποιούνται πως είναι χαρούμενοι. Η Σαντρίνα, γιατί ο Ποντεστά της πόλης, Ντον Αγχίσης, είναι ερωτευμένος μαζί της και ο Νάρντο, γιατί νιώθει απογοητευμένος καθώς η Σερπέτα δεν ανταποκρίνεται στην αγάπη του. Ο Ραμίρο είναι πικραμένος αφού η Αρμίντα δεν του δίνει καμία σημασία. Ο Ποντεστά μάταια προσπαθεί να παρηγορήσει τον Ραμίρο, αφού δεν μπορεί να σκεφτεί τίποτα άλλο παρά την Αρμίντα. Μόλις μένουν μόνοι, ο Ντον Αγχίσης, που έχει συνηθίσει στις ερωτικές του περιπέτειες με γυναίκες στην υπηρεσία του, δηλώνει τον έρωτά του στη Σαντρίνα. Η Σαντρίνα αρνείται τις προτάσεις του όσο πιο ευγενικά γίνεται και το βάζει στα πόδια μόλις τους διακόπτει με αγένεια η Σερπέτα, η οποία πληγώνεται, καθώς πρόσφατα είχε ένα μικρό φλερτ με τον Ποντεστά.
Ο αρραβωνιαστικός της Αρμίντα, ο κόμης Μπελφιόρε, φτάνει και σκοντάφτει από την ομορφιά της. Η Αρμίντα σπεύδει να τον ενημερώσει ότι είναι κάποιος που την υπολογίζουν αλλά ο κόμης δεν πτοείται. Στη συνέχεια, ο κόμης τραγουδά περήφανα για τις πράξεις του και την καταγωγή του, αναλύοντας το γενεαλογικό του δέντρο, το οποίο περιλαμβάνει μέχρι και τον Σκιπίωνα, τον Κάτωνα και τον Μάρκο Αυρήλιο μα ο Ντον Αγχίσης μένει αδιάφορος για τον κόμη και την καταγωγή του.
Στον κήπο, η Αρμίντα βλέπει τη Σαντρίνα και της μιλά αδιάφορα για τον αρραβώνα της με τον Μπελφιόρε. Η Σαντρίνα ζαλίζεται και λιποθυμά. Όταν ο Κόμης φτάνει, η Αρμίντα τον αφήνει να προσέχει τη Σαντρίνα και τρέχει να της φέρει τα άλατα που μυρίζουν. Ο Μπελφιόρε σοκάρεται όταν διαπιστώνει ότι το κορίτσι του κηπουρού δεν είναι άλλο από τη χαμένη του Βιολάντε. Η Αρμίντα επιστρέφει και ξαφνιάζεται που έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με τον Ραμίρο. Η Σαντρίνα ξυπνά και βλέπει τον εαυτό της να κοιτάζει κατευθείαν στα μάτια του Μπελφιόρε. Ο Ποντεστά μπαίνει και ζητά εξηγήσεις, αλλά κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι να πει. Η Σαντρίνα αμφιταλαντεύεται αλλά αποφασίζει να μην αποκαλύψει την πραγματική της ταυτότητα ενώ η Αρμίντα υποπτεύεται ότι την έχει εξαπατήσει. Ο Ποντεστά κατηγορεί για τα πάντα την Σερπέτα, η οποία με τη σειρά της κατηγορεί τη Σαντρίνα ενώ για το μόνο πράγμα που είναι σίγουρος ο Ραμίρο είναι ότι η Αρμίντα εξακολουθεί να μην τον αγαπά.
Μια αίθουσα στην έπαυλη του Ποντεστά
Ο Ραμίρο ανακαλύπτει την Αρμίντα και την επιπλήττει για την αστάθειά της. Όταν εκείνη αρνείται να ακούσει, εκείνος φεύγει θυμωμένος. Ο Μπελφιόρε μπαίνει στεναχωρημένος, μουρμουρίζοντας ότι δεν είχε ησυχία από τότε που βρήκε τη Σαντρίνα. Η Αρμίντα τον κρυφακούει και τον αντιμετωπίζει, μετά φεύγει. Η Σαντρίνα συναντά τον Μπελφιόρε και παραλίγο να προδώσει το μυστικό της όταν ρωτά γιατί τη μαχαίρωσε και την εγκατέλειψε. Ο Μπελφιόρε εκπλήσσεται από αυτό το ξέσπασμα και για άλλη μια φορά είναι σίγουρος ότι βρήκε τον έρωτά του, αλλά η Σαντρίνα γρήγορα προσπαθεί να σώσει τη κατάσταση. Εξηγεί ότι δεν είναι η Βιολάντε, αλλά ότι αυτά ήταν τα πεθαμένα λόγια της μαρκησίας. Ο Μπελφιόρε είναι παρ' όλα αυτά ενθουσιασμένος, αφού η "Σαντρίνα" μοιάζει εκπληκτικά με την Βιολάντε και αρχίζει να της κάνει καντάδα. Ο Ποντεστά τους διακόπτει και ο Μπελφιόρε υποχωρεί ντροπιασμένος.
Μόνος με τη Σαντρίνα, ο Ποντεστά προσπαθεί ξανά να την προσελκύσει μα ο Ραμίρο τους διακόπτει, φέρνοντας νέα από το Μιλάνο: ο κόμης Μπελφιόρε καταζητείται για τον φόνο της μαρκησίας Βιολάντε Ονέστι. Ο Ντον Αγχίσης, αναγκασμένος να επιβάλλει την τάξη, καλεί τον κόμη για ανάκριση. Για να βγάλει τον κόμη και όλους από τη δύσκολη θέση, η Σαντρίνα αποκαλύπτει ότι είναι η Βιολάντε, προκαλώντας σοκ σε όλους. Ο Μπελφιόρε βρίσκει ευκαιρία να ξαναπλησιάσει τη Σαντρίνα αλλά εκείνη αρνείται ξανά. Ισχυρίζεται ότι προσποιήθηκε ότι ήταν η μαρκησία για να τον αφήσουν ελεύθερο και να φύγει. Η Σερπέτα φτάνει λίγο αργότερα για να πει στους Ποντεστά, Νάρντο και Ραμίρο ότι η Σαντρίνα τράπηκε σε φυγή, ενώ στην πραγματικότητα η Αρμίντα έβαλε ανθρώπους να την απαγάγουν. Ο Ποντεστά βάζει τους πάντες να ψάξουν.
Ένα έρημο και ορεινό σημείο στο δάσος
Εγκαταλελειμμένη και μόνη, η Σαντρίνα έχει τρομοκρατηθεί τόσο που έχει χάσει το μυαλό της. Μικρές ομάδες αναζήτησης που αποτελούνται από τον Μπελφιόρε και τον Νάρντο, την Αρμίντα και τη Σερπέτα και τον Ποντεστά, φτάνουν σύντομα. Μέσα στη κακοκαιρία και το σκοτάδι ο Ποντεστά μπερδεύει την Αρμίντα με τη Σαντρίνα και εκείνη αυτόν για τον Μπελφιόρε, ενώ αυτός πιστεύει ότι η Σερπέτα είναι η Σαντρίνα και εκείνη τον περνάει την Ποντέστα. Ο Νάρντο καταφέρνει να βρει τη Σαντρίνα ακολουθώντας τη φωνή της και στη συνέχεια εμφανίζεται ο Ραμίρο με πεζούς και πυρσούς. Καθώς τα ντροπιασμένα και αταίριαστα ζευγάρια χωρίζουν, ο Μπελφιόρε και η Σαντρίνα βρίσκουν ο ένας τον άλλον και από την τόση ταλαιωπωρία που πέρασαν και οι δύο, χάνουν τις αισθήσεις τους. Αρχίζουν να νομίζουν πως είναι Έλληνες θεοί, η Μέδουσα και ο Αλκείδης, και οι έκπληκτοι παρευρισκόμενοι ως νύμφες του δάσους. Αγνοώντας τι γίνεται γύρω τους, οι δυο τους αρχίζουν να χορεύουν.
Εξακολουθώντας να πιστεύουν ότι είναι θεοί από την κλασική Ελλάδα, η Σαντρίνα και ο Μπελφιόρε καταδιώκουν τον Νάρντο μέχρι να τους αποσπάσει την προσοχή δείχνοντας τους "κάτι" στον ουρανό και να διαφύγει. Η Σαντρίνα και ο Μπελφιόρε φεύγουν και η Αρμίντα με τον Ραμίρο μπαίνουν μαζί με τον κουρασμένο Ντον Αγχίση που πρέπει να κάτσει να ακούσει τα αιτήματα τους: η Αρμίντα τον παρακαλεί να δώσει την άδεια να παντρευτεί τον κόμη ενώ ο Ραμίρο απαιτεί να διατάξει την ανιψιά του να τον παντρευτεί. Ο Ντον τους λέει να κάνουν και οι δύο ό,τι θέλουν, αρκεί να τον αφήσουν ήσυχο. Αφού περιφρονεί ξανά τον έρωτα του Ραμίρο για αυτήν, η Αρμίντα φεύγει. Μόνος, ο Ραμίρο ορκίζεται με μανία ότι δεν θα αγαπήσει ποτέ άλλη και ότι θα πεθάνει στη δυστυχία, μακριά από την Αρμίντα.
Ο κήπος της έπαυλης
Χωρίς πια αυταπάτες, ο κόμης και η Σαντρίνα συνέρχονται, αφού έχουν κοιμηθεί ο ένας δίπλα από τον άλλον. Ο Μπελφιόρε κάνει μια τελευταία έκκληση, στην οποία η Σαντρίνα παραδέχεται ότι είναι πράγματι η Βιολάντε, αλλά ισχυρίζεται ότι δεν τον αγαπά πια. Ο κόμης αποκαρδιώνεται αλλά δέχεται την επιλογή τηε. Αρχίζουν να απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον, αλλά αδύνατον - μέσα σε λίγα λεπτά τρέχουν και οι δύο και πέφτουν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου. Η Αρμίντα τελικά δέχεται να παντρευτεί τον Ραμίρο ενώ η Σερπέτα αποφασίζει πως ο Νάρντο δεν είναι τόσο κακή επιλογή. Μένοντας μόνος, ο Ποντεστά αποδέχεται με φιλοσοφίες τη μοίρα του. Ίσως, λέει, να βρει μια άλλη ψευτοπεριβολάρισσα.
Πράξη Α΄
- 2 «Se l'augellin sen fugge» – Ραμίρο
- 3 «Dentro il mio petto» – Ντον Αγχίσης
- 4 «Noi donne poverine» – Βιολάντε (Σαντρίνα)
- 5 «A forza di martelli» – Ρομπέρτο (Νάρντο)
- 6 «Che beltà, che leggiadria» – Κόμης Μπελφιόρε
- 7 «Se promette facilmente» – Αρμίντα
- 8 «Da sirocco a tramontana» – Κόμης Μπελφιόρε
- 9α «Un marito, o dio, vorrei» – Σερπέτα
- 9β «Un marito, o dio, vorresti» – Ρομπέρτο (Νάρντο)
- 10 «Appena mi vedon» – Σερπέτα
- 11 «Geme la tortorella» – Βιολάντε (Σαντρίνα)
|
Πράξη Β΄
- 13 «Vorrei punirti indegno» – Αρμίντα
- 14 «Con un vezzo all'Italiana» – Ρομπέρτο (Νάρντο)
- 15 «Care pupille» – Κόμης Μπελφιόρε
- 16 «Una voce sento al core» – Βιολάντε (Σαντρίνα)
- 17 «Una damina, una nipote» – Ντον Αγχίσης
- 18 «Dolce d'amor compagna» – Ραμίρο
- 19 «Ah non partir...Già divento freddo» – Κόμης Μπελφιόρε
- 20 «Chi vuol godere il mondo» – Σερπέτα
- 21 «Crudeli, fermate» – Βιολάντε (Σαντρίνα)
- 22 «Ah dal pianto» – Βιολάντε (Σαντρίνα)
Πράξη Γ΄
- «Mirate che constrasto» – Ρομπέρτο (Νάρντο)
- 25 «Mio padrone, io dir volevo» – Ντον Αγχίσης
- 26 «Va pure ad altri in braccio» – Ραμίρο
|
