zawsze

See also: zawszę

Old Polish

Etymology

Univerbation of za +‎ wsze +‎ (czasy), literally, “for all of the time”. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zafʃʲɛ/
• IPA^(key): (15^th CE) /zafʃʲɛ/

Adverb

zawsze

1. always; constantly, continually, without interruption
   • 1915 [1447–1462], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎^[1], page 544:

     Moy namyleyschi, racz wyedzeczy, ysch myloscz tho w szobye mą, ysze rzathko albo nygdy wyeszelu (leg. w wiesielu) bywą, telko szawsze... w theszknosczy... przemyeszkawa

     [Moj namilejszy, racz wiedzieć(i), iż miłość to w sobie ma, iże rzadko albo nigdy w wiesielu bywa, telko zawsze... w teskności... przemieszkawa]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 153:

     Tegodla myal schyą podnyeszoną  […], bo zawsche glova, oblycze [a] oczy k nyebv cząstokrocz podnoszyl

     [Tegodla miał szyję podniesioną  […], bo zawsze głowę, oblicze [a] oczy k niebu częstokroć podnosił]

Descendants

• Polish: zawsze
• Silesian: zawsze
• → Old Slovak: zavše
  • Pannonian Rusyn: завше (zavše)

References

• Boryś, Wiesław (2005) “zawsze”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zawsze”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish zawsze.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈzaf.ʂɛ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈzaf.ʂɛ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -afʂɛ
• Syllabification: zaw‧sze
• Homophone: zawszę

Adverb

zawsze (not comparable, diminutive (dialectal) zawdziutko or (dialectal) zawdziuchno)

1. always (every time)

   Synonyms: każdorazowo, za każdym razem

   Antonym: nigdy

2. always (constantly, without interruption)

   Synonyms: bez ustanku, bezustannie, ciągle, nieprzerwanie, nieustająco, nieustannie, stale, ustawicznie, wciąż, wiecznie, (archaic) zawżdy

   Antonym: nigdy

Particle

zawsze

1. always (in any event)

   Near-synonym: ostatecznie

Derived terms

proverb

• góra z górą się nie zejdzie, a człowiek z człowiekiem zawsze

 

Related terms

• na zawsze
• wszędzie
• zewsząd

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), zawsze is one of the most used words in Polish, appearing 43 times in scientific texts, 10 times in news, 46 times in essays, 63 times in fiction, and 149 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 311 times, making it the 163rd most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• zawsze in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zawsze in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zawsze”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ZAWSZE”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 07.07.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zawsze”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “zawsze”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zawsze”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 359

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish zawsze.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈzaf.ʂɛ/
• Rhymes: -afʂɛ
• Syllabification: zaw‧sze

Adverb

zawsze

1. always

   Synonyms: dycki, dycko, wdycki, zawdy, zŏwdy

   Antonym: nigdy

Further reading

• zawsze in silling.org