Cikoniedoj: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Forigo de la ŝablono(j) LigoElstara kaj/aŭ LigoLeginda laŭ VP:FA; kosmetikaj ŝanĝoj |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 |
||
| (8 mezaj versioj de 6 uzantoj ne montriĝas) | |||
Linio 2:
|nomo = Cikoniedoj
|koloro = pink
|regno2 = bestoj
|dosiero = Stork.jpg
|dosiero larĝo = 230px
Linio 13 ⟶ 14:
|specioj de subdivizio = Genroj
|subdivizio2 = Vidu tekston
|vikispecio =
|komunejo =
}}
[[Dosiero:Ciconia ciconia.jpg|
'''Cikoniedoj''' estas familio de birdoj. La familio havas 6 genrojn kaj 19 [[specio]]jn. Ĝi estas la ununura familio ene de la ordo [[Cikonioformaj]], kiu iam enhavis multajn familiojn.
La cikonioj estas grandaj, longkruraj, longkolaj [[vadbirdo]]j kun longaj fortikaj bekoj. Ili okupas plej el mezvarmaj mondaj regionoj, sed ili klopodas loĝi iom pli sekajn vivmediojn ol siaj parencaj ardeoj, kulerbekuloj kaj ibisoj. Alia diferenco estas, ke cikonioj ne kapablas puriĝi per [[Lanugo|lanuga polvo]] el makuloj de fiŝoj, do ili ne sammaniere manĝas ilin; plej ofte cikonioj '''manĝas ranojn, fiŝetojn, insektojn, vermojn kaj birdidojn kaj etajn mamulojn''' kiel ratoj, ekzemple. Cikonioj ne havas [[Sirinkso (biologio)|sirinksojn]], do ili estas voĉe mutaj kaj ne alvokas, sed komunikas surneste per tipa ''bekklakado''.
Cikonioj kutime ŝvebas per glita flugo kiu konservas energion. Ŝvebado postulas [[termiko]]jn nome aerfluojn. Fama cikonia fotaro de [[Ottomar Anschütz]] de 1884 inspiris la dezajnon fare de [[Otto Lilienthal]] por eksperimentaj [[glisilo]]j de fino de la 19a jarcento. Cikonioj estas fortikaj, kun larĝaj enverguroj: la [[Marabuo]], kun envergugro de 3.2 m, kunas kun la [[Anda kondoro]] je tio ke ili havas la plej larĝajn envergurojn de ĉiuj vivantaj terbirdoj.
Linio 32 ⟶ 33:
== Genroj kaj specioj ==
▲[[Dosiero:Painted Stork.jpg|thumb|right|[[Blankakapa mikterio]], ''Mycteria leucocephala'']]
* Genro ''[[Mycteria]]'' aŭ [[Mikterioj]]
** [[Griza mikterio]], ''Mycteria cinerea''
Linio 39:
** [[Blankakapa mikterio]], ''Mycteria leucocephala ''
** [[Amerika mikterio]], ''Mycteria americana''
* Genro ''[[Anastomus]]'', [[Anastomoj]] aŭ [[Malfermbekuloj]]
** [[Azia anastomo]], ''Anastomus oscitans''
** [[Afrika anastomo]], ''Anastomus lamelligerus''
* Genro [[Cikonio]]j aŭ ''[[Ciconia]]''
** [[Abdima cikonio]], ''Ciconia abdimii ''
Linio 52 ⟶ 50:
** [[Blanka cikonio]], ''Ciconia ciconia''
** [[Nigra cikonio]], ''Ciconia nigra''
* Genro ''[[Ephippiorhynchus]]'' aŭ [[Selbekuloj]]
** [[Nigrakola selbekulo]], ''Ephippiorhynchus asiaticus''
** [[Selbekulo]], ''Ephippiorhynchus senegalensis''
* Genro ''[[Jabiru]]''
** [[Jabiruo]], ''Jabiru mycteria''
* Genro ''[[Leptoptilos]]'' aŭ [[Marabuoj]]
** [[Azia marabuo]], ''Leptoptilos javanicus''
Linio 66 ⟶ 61:
== Sistematiko ==
[[Dosiero:Black-necked Stork (Ephippiorhynchus asiaticus) near Hodal I Picture 2021.jpg|
[[Dosiero:- Leptoptilos crumeniferus -.jpg|
[[Dosiero:Woolly-necked_Stork_(Ciconia_episcopus)_with_Black-headed_Ibises_W2_IMG_9730.jpg|
[[Dosiero:CigüeñaenÁvila.jpg|
Sekve de la disvolviĝo de priserĉaj teknikoj en [[molekula biologio]] fine de la 20a jarcento, kaj pli precize sekve de metodoj por studi hibridiĝo de [[DNA]], oni havigis grandan kvanton de informo, multe el kio sugestis, ke multaj birdoj, kvankam laŭ aspekto tre diferencaj unu disde alia, estas fakte pli proksime rilataj ol supozite. Laŭe la radikala kaj influa [[taksonomio Sibley-Ahlquist]] ege pligrandigis la ordon de Cikonioformaj, aldone multajn pliajn familiojn, el kiuj plej el ili kutime estis konsiderataj kiel apartenantaj al Sfeniskoformaj ([[pingvenoj]]), Gavioformaj ([[kolimbo]]j), Podicipoformaj ([[greboj]]s), [[Procelarioformaj]] (tubnazaj marbirdoj), [[Ĥaradrioformaj]], ([[vadbirdo]]j, [[mevo]]j, [[ŝternoj]] kaj [[aŭkoj]]), [[Pelikanoformaj]] ([[pelikanoj]], [[kormoranoj]], [[suloj]] kaj aliaj), kaj la [[Falkoformaj]] (dumtagaj [[rabobirdo]]j). La familio de [[flamengo]]j, nome Fenikopteredoj, estas rilata, kaj estas foje klasata kiel parto de la Cikonioformaj.
Tamen, morfologia pruvo sugestas, ke la tradiciaj Cikonioformaj estu disigitaj inter du stirpojn, pli ol etendita, kvankam kelkaj netradiciaj Cikonioformaj povus esti inkludataj en tiuj du stirpoj.
La preciza situo laŭ [[taksonomio]] de la [[Katartedoj]] restas neklara.<ref name="SACC"/> Kvankam ambaŭ estas similaj laŭ aspekto kaj havas similajn [[Ekologia niĉo|ekologiajn rolojn]], la novmondaj kaj la [[malnovmondaj vulturoj]] evoluis el diferencaj prauloj en diferencaj partoj de la mondo kaj ne estas proksime rilataj. Ĝuste kiom diferencaj estas ambaŭ familioj estas nune pridebatita, kaj kelkaj pli antaŭaj fakuloj sugestas, ke la novmondaj vulturoj (katartedoj) apartenas al la Cikonioformaj.<ref name="SibleyMonroe">[[Charles Sibley|Sibley, Charles G.]] kaj Burt L. Monroe. 1990. ''[http://books.google.com/books?vid=ISBN0300049692 Distribution and Taxonomy of the Birds of the World]''. Yale University Press. ISBN 0-300-04969-2. Konsultita la 11an de aprilo 2007.</ref> Pli ĵusaj fakuloj retenas ties ĝeneralan pozicion en la ordo [[Falkoformaj]] kun la malnovmondaj vulturoj<ref>
Kelkaj fakuloj adoptis la taksonomion proponitan de Sibley-Ahlquist preskaŭ entute; tamen, pli komuna tutmonda konsidero retenas la tradician grupigon, kaj modifas pli ol anstataŭas ilin laŭ la novaj pruvoj disponeblaj. La familio listita ĉi tie sekvas tiun pli konservativan praktikon. Birda taksonomio estis ŝanĝanta dum kelkaj jaroj, kaj eble oni atendu ke la grandaj diferencoj inter diferencaj klasigaj skemoj pluos laŭgrade por solviĝi kiam venos pli da pruvoj disponeblaj.
Ĵusa studo pri DNA trovis, ke la familioj [[Ardeedoj]], [[Balenocipitedoj]], [[Skopedoj]] kaj [[Treskiornitedoj]] apartenas al la Pelikanoformaj. Tio farus
Cikonioj estas tre distingaj kaj eble disvastigataj ĉirkaŭ [[Oligoceno]]. Kiel plej familioj de akvaj birdoj, cikonioj ŝajne stariĝis en [[Paleogeno]], eble antaŭ 40-50 [[milionoj da jaroj]] (mj).
Kvankam kelkaj cikonioj estas tre minacataj, oni ne konas specion nek subspecion kiu iĝis [[formortinta]] en historiaj epokoj. Osto de ''Ciconia'' troviĝinta en [[rokŝirmejo]] de la insulo [[Reunio]] estis probable de birdo kaptita tie kiel manĝo fare de fruaj praloĝantoj; ne estas konata mencio pri esto de cikonioj en la [[Maskarenoj]].
Linio 87 ⟶ 82:
* Genro ''Palaeoephippiorhynchus'' ([[fosilio]]: komenca Oligoceno de Fajumo, Egiptio)<!-- ActaPaleontolPol50:549 -->
* Genro ''Grallavis'' ([[fosilio]]: komenca Mioceno de Saint-Gérand-le-Puy, Francio, kaj Ĝebel Zelten, Libio) - eble same kiel ''Prociconia''
* Ciconiidae gen. et sp. indet. (Ituzaingó fina Mioceno de Paranao, Argentino)<ref>
* Ciconiidae gen. et sp. indet. (Puerto Madryn fina Mioceno de Punta Buenos Aires, Argentino)<ref>Specimeno Museo Paleontológico Egidio Feruglio 1363: nekompleta skeleto de granda cikonio iome similar al ''Jabiruo'' sed ŝajne pli [[pleziomorfa]]: Noriega & Cladera (2005)</ref>
* Genro ''Prociconia'' ([[fosilio]]: fina Pleistoceno de Brazilo) - povus aparteni al modernaj genroj ''Jabiru'' aŭ ''Ciconia''<!-- Evolution39:1174 -->
Linio 96 ⟶ 91:
La fosiliaj genroj ''Eociconia'' (meza Eoceno de Ĉinio) kaj ''Ciconiopsis'' (Deseado, komenca Oligoceno de Patagonio, Argentino) estas ofte provizore situaj kun tiu ĉi familio. Fosilia fragmento de "cikonioforma" el kuŝejo Touro Passo de Arroio Touro Passo ([[Rio Grande do Sul]], [[Brazilo]]) povus esti de vivanta [[Amerika mikterio]] ''M. americana''; ĝi estas el fina [[Pleistoceno]], nome antaŭ 10.000aj da jaroj.<ref>Schmaltz Hsou (2007)</ref>
== Referencoj ==
{{Referencoj}}
* Cione, Alberto Luis; de las Mercedes Azpelicueta, María; Bond, Mariano; Carlini, Alfredo A.; Casciotta, Jorge R.; Cozzuol, Mario Alberto; de la Fuente, Marcelo; Gasparini, Zulma; Goin, Francisco J.; Noriega, Jorge; Scillatoyané, Gustavo J.; Soibelzon, Leopoldo; Tonni, Eduardo Pedro; Verzi, Diego & Guiomar Vucetich, María (2000): Miocene vertebrates from Entre Ríos province, eastern Argentina. [angla kun hispana resumo] ''In:'' Aceñolaza, F.G. & Herbst, R. (eds.): El Neógeno de Argentina. ''INSUGEO Serie Correlación Geológica'' '''14''': 191-237. [http://web.archive.org/web/20080228004955/http://www.unt.edu.ar/fcsnat/INSUGEO/libro_neogeno/neogeno_argentina.pdf PDF plena teksto]▼
== Literaturo ==
▲* Cione, Alberto Luis; de las Mercedes Azpelicueta, María; Bond, Mariano; Carlini, Alfredo A.; Casciotta, Jorge R.; Cozzuol, Mario Alberto; de la Fuente, Marcelo; Gasparini, Zulma; Goin, Francisco J.; Noriega, Jorge; Scillatoyané, Gustavo J.; Soibelzon, Leopoldo; Tonni, Eduardo Pedro; Verzi, Diego & Guiomar Vucetich, María (2000): Miocene vertebrates from Entre Ríos province, eastern Argentina. [angla kun hispana resumo] ''In:'' Aceñolaza, F.G. & Herbst, R. (eds.): El Neógeno de Argentina. ''INSUGEO Serie Correlación Geológica'' '''14''': 191-237. [
* Friedwald, Will & Beck, Jerry (1981): ''The Warner Brothers Cartoons''. Scarecrow Press Inc., Metuchen, N.J.. <small>ISBN 0-8108-1396-3</small>
* Louchart, Antoine; Vignaud, Patrick; Likius, Andossa; Brunet, Michel & and White, Tim D. (2005): A large extinct marabou stork in African Pliocene hominid sites, and a review of the fossil species of ''Leptoptilos''. ''Acta Palaeontologica Polonica'' '''50'''(3): 549–563. [
* Noriega, Jorge Ignacio & Cladera, Gerardo (2005): ''First Record of Leptoptilini (Ciconiiformes: Ciconiidae) in the Neogene of South America''. Abstracts of Sixth International Meeting of the Society of Avian Paleontology and Evolution: 47. [
* Schmaltz Hsou, Annie (2007): O estado atual do registro fóssil de répteis e aves no Pleistoceno do Estado do Rio Grande do Sul, Brasil ["The current state of the fossil record of Pleistocene reptiles and birds of Rio Grande do Sul"]. Talk held on 2007-JUN-20 at ''Quaternário do RS: integrando conhecimento'', Canoas, Rio Grande do Sul, Brazil. [http://www6.ufrgs.br/alpp/Resumos_Quaternario_RS.pdf PDF resumo] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20170708084133/http://www.ufrgs.br/alpp/Resumos_Quaternario_RS.pdf |date=2017-07-08 }}
* Steadman, David W.; Arroyo-Cabrales, Joaquin; Johnson, Eileen & Guzman, A. Fabiola (1994): New Information on the Late Pleistocene Birds from San Josecito Cave, Nuevo León, Mexico. ''[[Condor (journal)|Condor]]'' '''96'''(3): 577-589. [
== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}{{Portalo Birdoj}}▼
* [http://www.storchennest.de/de/index_live-video.html realtempa gap-ebleco de cikonia nesto] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070903171144/http://www.storchennest.de/de/index_live-video.html |date=2007-09-03 }}
* [http://f01.middlebury.edu/FS010A/STUDENTS/n111.htm Scott MacDonald, "The Stork"] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20050211205756/http://f01.middlebury.edu/FS010A/STUDENTS/n111.htm |date=2005-02-11 }} simbolaj uzoj
* [http://www.ebepe.com/html/stork.html Cikonioj] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20090102140521/http://ebepe.com/html/stork.html |date=2009-01-02 }} Bilda dokumentaro
* [http://www.hbw.com/ibc/phtml/familia.phtml?idFamilia=22 cikoniaj filmetoj] ĉe Internet Bird Collection
▲{{Portalo Birdoj}}
{{Cikonioformaj birdoj}}
{{Bibliotekoj}}
[[Kategorio:Cikoniedoj|*]]
| |||