Ftalata acido
| Ftalata acido | ||
| ||
| Kemia strukturo de la Ftalata acido | ||
| ||
| 3D Kemia strukturo de la Ftalata acido | ||
| ||
| Blankaj kristaloj de ftalata acido | ||
| Alternativa(j) nomo(j) | ||
| o-ftalata acido | ||
| Kemia formulo | ||
| CAS-numero-kodo | 88-99-3 | |
| ChemSpider kodo | 992 | |
| PubChem-kodo | 1017 | |
| Fizikaj proprecoj | ||
| Aspekto | Blanka solido | |
| Molmaso | 166,14 g mol−1 | |
| Denseco | 1,593 g/cm3 | |
| Fandopunkto | 191 °C (sublimiĝas) | |
| Solvebleco | Akvo:0.6 g / 100 mL | |
| Acideco | ||
| Mortiga dozo (LD50) | 7900 mg/kg (muso, buŝa) | |
| Merck Index |
| |
| Sekurecaj Indikoj | ||
| Risko | R36/37/38 | |
| Sekureco | S26 S37/39 | |
| Pridanĝeraj indikoj | ||
| Danĝero
| ||
| GHS etikedigo de kemiaĵoj[1] | ||
| GHS Damaĝo-piktogramo |
| |
| GHS Signalvorto | Damaĝa substanco | |
| GHS Deklaroj pri damaĝoj | H315, H319, H335 | |
| GHS Deklaroj pri antaŭgardoj | P261, P264, P271, P280, P302+352, P304+340, P305+351+338, P312, P321, P332+313, P337+313, P362+364, P403+233, P405, P501 | |
(25 °C kaj 100 kPa) | ||
Ftalata acido, ftalato de hidrogeno aŭ C6H4(COOH)2 estas aromata dukarboksilata acido, izomero de la izoftalata acido kaj tereftalata acido. Ĝi estas senkolora substanco[2], solvebla en akvo kaj alkoholo, kaj ĝia nomo derivas el la naftaleno, el kiu ĝi estiĝas per oksidigo. Nuntempe la plej ordinara sintezo baziĝas sur osksidigo de la o-ksileno.
Sintezo
redakti- Sintezo de ftalata acido preparatas ekde oksidigo de naftaleno kaj o-ksileno. En la unua kazo okazas formiĝo de okzalata acido, kaj en la dua kazo unu el la flankproduktoj estas la maleata anhidrido. Em ambaŭ kazoj estiĝas la ftalata anhidrido kiu poste devas hidrolizita al ftalata acido.
Historio
redaktiFtalata acido estis unue produktita, en 1836, de la franca kemiisto Auguste Laurent[3], per oksidigo de la naftalena kvarklorido. Kredante ke la rezulta substanco estis naftalena derivaĵo, li nomis ĝin naftalata acido. Tamen, la franca kemiisto Galissard de Marignac (1817-1894), estis tiu, kiu determinis ĝian korektan formulon. Al Laurent oni devas ĝian nunan nomon. Manufakturadaj metodoj en la 19-a jarcento inkluzivas oksidigon de la naftalena kvarklorido kaj nitrata acido, aŭ pli bone, oksidigo de hidrokarbonido kun fumiganta sulfata acido, uzante hidrargan II sulfaton kiel katalizilon.
La kalia hidrogena ftalato estas norma acido uzata en analiza kemio. Ordinare, ftalataj esteroj preparatas ekde vaste disponebla ftalata anhidrido. Reduktiĝo de ftalata acido kaj natria alojo ĉeeste de akvo donas 1,3-cikloheksadienaj derivaĵoj.
Izomeroj
redaktiFtalata acido estas unu el la tri izomeroj de la benzenokarboksilata acido, estante aliaj la izoftalata acido kaj la tereftalata acido. Kelkfoje la vorto ftalataj acidoj uzatas por referenci la familion de ĉi-izomeroj, tamen, en la singulara formo ĝi referencas ekskluzive al la orto-izomero.
|
|
|
| ftalata acido | izoftalata acido | tereftalata acido |
| (orto-ftalata acido) | (meta-ftalata acido) | (para-ftalata acido) |
Literaturo
redakti- Sigma Aldrich
- United States Department of Labor Arkivigite je 2015-12-08 per la retarkivo Wayback Machine
- Human Metabolome Database
- Chemical Book
- A History of the Concept of Valency to 1930, W. G. Palmer
- A Short History of Chemistry, James Riddick Partington
- A Dictionary of Chemistry and the Allied Branches of Other Sciences, Volume 4, Henry Watts
Homoj kiuj esploris la ftalatan acidon
redakti-
Auguste Laurent
(1807-1853) -
Galissard de Marignac
(1817-1894) -
Charles Gerhardt
(1816-1856) -
Carl Gräbe
(1841-1927)
Kunrilataĵoj de la ftalata acido
redakti-
Ftalata acido -
-
-
-
Dumetila ftalato -
Duetila ftalato -
Duizobutila ftalato -
Benzil-butila ftalato
-
Duizoheptila ftalato -
Duizododecila ftalato -
Vidu ankaŭ
redaktiReferencoj
redakti- ↑ Synquest Laboratories. Arkivita el la originalo je 2020-09-22. Alirita 2017-06-16.
- ↑ Concise Encyclopedia Chemistry, Mary Eagleson
- ↑ Aniline and its derivatives, M. REIMANN, P.D., L.A.M.
