Ibekso: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Nuna versio ekde 19:46, 22 okt. 2022

Kiel legi la taksonomion

Ibekso

Biologia klasado

Regno:	Animaloj Animalia
Filumo:	Ĥorduloj Chordata
Klaso:	Mamuloj Mammalia
Ordo:	Parhufuloj Artiodactyla
Familio:	Bovedoj Bovidae
Subfamilio:	Kaprenoj Caprinae
Genro:	Kapro Capra
Specio:	C. ibex

Dunomo

Capra ibex
Linnaeus, 1758

Konserva statuso

Konserva statuso: Malplej zorgiga (LR/lc)

Aliaj Vikimediaj projektoj

Sistematiko en Vikispecioj

Komunejo pri Ibekso

v • d • r

La alpa ibekso (Capra ibex) estas mamulo el la ordo de parhufuloj kaj familio de bovedoj, subfamilio de la kaprenoj, koresponde al sia nomo estas hejma en la eŭropa montaro Alpoj.

Priskribo[redakti | redakti fonton]

La maskla ibekso estas cent tridek ĝis cent sepdek centimetrojn longa kaj la femala cent dek kvin ĝis cent tridek kvin centimetrojn longa; la maskla altas sepdek du ĝis cent ok centrimetrojn kaj la femala sesdek kvin ĝis sepdek ok centimetrojn; la vosto estas de ĝis du dek centimetrojn longa; kaj la maskla estas kvardek kvin ĝis cent kvindek tri kilogramojn peza kaj la femala dudek naŭ ĝis naŭdek kilogramojn peza. La kornoj de la maskla ibekso havas okulfrapajn transversajn eĝojn kaj estas sepdek ĝis cent kvardek centimetrojn longaj; la femala ibekso havas maldikajn kornojn, kiuj estas dek kvin ĝis tridek ok centimetrojn longaj. La ibekso havas nigran strion entendiĝantan de la kapo, tra la vertebraro, ĝis la vosto. Somere ĝiaj haroj estas brunflavaj, kun iom helaj haroj ĉe ambaŭ flankoj de la korpo kaj blankaj sur la abdomeno. Vintre la haroj fariĝas flavblankaj aŭ blankaj.

Kutimaro[redakti | redakti fonton]

La ibeksoj vivas sur senarbaj deklivoj de altaj montoj ekzemple de Alpoj kvincent ĝis trimil metrojn super la marnivelo. Ili ne timas froston, sed en varmega somero ili sentas sin nekomforte kaj ĉiam ripozas en la ombro de krutaĵo. Dekkelkaj aŭ kelkdekoj da ibeksoj kune aktivadas kaj serĉas manĝaĵojn. Iam la grupo konsistas el cent ĝis cent kvindek ibeksoj. Somere ili translokiĝas alten, vintre ili malsupreniras al lokoj aŭ valoj sen neĝo aŭ kun maldiktavola neĝo. Printempe ili translokiĝas al pli malalta loko por serĉi ĝermojn kaj junajn arbofoliojn. La ibekso aktivadas tre vigle sur krutaĵo kaj estas lerta en kurado kaj saltado. Ĝi manĝas diversspecajn herbojn, junajn foliojn kaj branĉojn de arbetoj. Ĝiaj oreloj kaj okuloj estas akraj, kaj ankaŭ flarado estas tia. Novembre kaj decembre la ibekso estas en la oestro. La femala ibekso naskas idon inter aprilo kaj junio de la sekvanta jaro. Ĉiufoje ĝi naskas unu idon, iafoje du. La gravedeco daŭras cent kvindek ĝis cent okdek tagojn. Kelkajn tagojn post sia naskiĝo, la ibeksidoj jam povas aktivadi sekvante siajn patrinojn.

Bildaro[redakti | redakti fonton]

Ibeksino (pic de la Tournette, Annecy)

Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]

Portalo pri Zoologio

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]

@@ Linio 2: / Linio 2: @@
 |nomo = Ibekso
 |koloro = pink
+|regno2 = bestoj
 |dosiero = Alpine_ibex.jpg
-|dosiero larĝo = 200px
+|dosiero larĝo = 300px
 |regno = [[Animalo]]j ''Animalia''
 |filumo = [[Ĥordulo]]j ''Chordata''
@@ Linio 17: / Linio 18: @@
 |vikispecio =
 |komunejo =
+|mapo de vivoteritorioj =Leefgebied alpensteenbok.JPG
+|mapo de vivoteritorioj larĝo = 300px
+|priskribo de mapo de vivoteritorioj =
 }}
-'''Ibekso''' estas la nomo de pluraj specioj de sovaĝaj [[kapro]]j (''Capra'') - en strikta senco nur la unua el tiuj specioj, hejma en la montaro [[Alpoj]], nomeblus ibekso. La entute ses specioj de "ibekso" laŭ komunaj nomoj estas la jenaj:
+La '''alpa ibekso''' (''Capra ibex'') estas mamulo el la ordo de [[parhufuloj]] kaj familio de [[bovedoj]], subfamilio de la [[kaprenoj]], koresponde al sia nomo estas hejma en la eŭropa montaro [[Alpoj]].
-* [[alpa ibekso]] (''C. ibex'')
-* [[siberia kapro]] (''C. sibirica'')
-* [[siria kapro]] (''C. nubiana'')
-* [[pirenea kapro]] (''C. pyrenaica'')
-* [[etiopia kapro]] (''C. wallie'')
-* [[kaŭkazia kapro]] (''C. caucasica'')
+== Priskribo ==
-Tiuj ses specioj havas la komunan trajton esti sovaĝe vivantaj kaproj, sed ne konsistigas unuecan grupon, pli proksime parencan. Relative similajn trajtojn nur havas la unuaj tri grupoj.
+La maskla ibekso estas cent tridek ĝis cent sepdek centimetrojn longa kaj la femala cent dek kvin ĝis cent tridek kvin centimetrojn longa; la maskla altas sepdek du ĝis cent ok centrimetrojn kaj la femala sesdek kvin ĝis sepdek ok centimetrojn; la [[vosto]] estas de ĝis du dek centimetrojn longa; kaj la maskla estas kvardek kvin ĝis cent kvindek tri kilogramojn peza kaj la femala dudek naŭ ĝis naŭdek kilogramojn peza. La [[korno]]j de la maskla ibekso havas okulfrapajn transversajn eĝojn kaj estas sepdek ĝis cent kvardek centimetrojn longaj; la femala ibekso havas maldikajn kornojn, kiuj estas dek kvin ĝis tridek ok centimetrojn longaj. La ibekso havas nigran strion entendiĝantan de la kapo, tra la vertebraro, ĝis la vosto. Somere ĝiaj haroj estas brunflavaj, kun iom helaj haroj ĉe ambaŭ flankoj de la korpo kaj blankaj sur la abdomeno. Vintre la haroj fariĝas flavblankaj aŭ blankaj.
+== Kutimaro ==
-La alpa ibekso (''Capra ibex'') el la ordo de [[parhufuloj]] kaj familio de [[bovedoj]], subfamilio de la [[kaprenoj]], koresponde al sia nomo estas hejma en la eŭropa montaro [[Alpoj]], kaj la aliaj kvin specioj troveblas en Ningŝja, Gansu, la Interna Mongolio, Ĉinghaj, Ŝinĝjang kaj [[Tibeto]] de [[Ĉinio]], kaj ankaŭ en [[Mongolio]], [[Rusio]], [[Pamiro]], [[Hindio]], [[Arabio]], Nord-Afriko kaj la eŭropa montaro [[Pireneoj]].
+La ibeksoj vivas sur senarbaj deklivoj de altaj montoj ekzemple de [[Alpoj]] kvincent ĝis trimil metrojn super la [[marnivelo]]. Ili ne timas froston, sed en varmega somero ili sentas sin nekomforte kaj ĉiam ripozas en la ombro de krutaĵo. Dekkelkaj aŭ kelkdekoj da ibeksoj kune aktivadas kaj serĉas manĝaĵojn. Iam la grupo konsistas el cent ĝis cent kvindek ibeksoj. Somere ili translokiĝas alten, vintre ili malsupreniras al lokoj aŭ valoj sen neĝo aŭ kun maldiktavola neĝo. Printempe ili translokiĝas al pli malalta loko por serĉi ĝermojn kaj junajn arbofoliojn. La ibekso aktivadas tre vigle sur krutaĵo kaj estas lerta en kurado kaj saltado. Ĝi manĝas diversspecajn herbojn, junajn foliojn kaj branĉojn de arbetoj. Ĝiaj oreloj kaj okuloj estas akraj, kaj ankaŭ flarado estas tia. Novembre kaj decembre la ibekso estas en la [[oestro]]. La femala ibekso naskas idon inter aprilo kaj junio de la sekvanta jaro. Ĉiufoje ĝi naskas unu idon, iafoje du. La gravedeco daŭras cent kvindek ĝis cent okdek tagojn. Kelkajn tagojn post sia naskiĝo, la ibeksidoj jam povas aktivadi sekvante siajn patrinojn.
-==Priskribo==
+== Bildaro ==
-La maskla ibekso estas cent tridek ĝis cent sepdek centimetrojn longa kaj la femala cent dek kvin ĝis cent tridek kvin centimetrojn longa; la maskla altas sepdek du ĝis cent ok centrimetrojn kaj la femala sesdek kvin ĝis sepdek ok centimetrojn; la vosto estas de ĝis du dek centimetrojn longa; kaj la maskla estas kvardek kvin ĝis cent kvindek tri kilogramojn peza kaj la femala dudek naŭ ĝis naŭdek kilogramojn peza. La kornoj de la maskla ibekso havas okulfrapajn transversajn eĝojn kaj estas sepdek ĝis cent kvardek centimetrojn longaj; la femala ibekso havas maldikajn kornojn, kiuj estas dek kvin ĝis tridek ok centimetrojn longaj. La ibekso havas nigran strion entendiĝantan de la kapo, tra la vertebraro, ĝis la vosto. Somere ĝiaj haroj estas brunflavaj, kun iom helaj haroj ĉe ambaŭ flankoj de la korpo kaj blankaj sur la abdomeno. Vintre la haroj fariĝas flavblankaj aŭ blankaj.
-==Kutimaro==
-La ibeksoj vivas sur senarbaj deklivoj de altaj montoj kvincent ĝis sesmil metrojn super la marnivelo. Ili ne timas froston, sed en varmega somero ili sentas sin nekomforte kaj ĉiam ripozas en la ombro de krutaĵo. Dekkelkaj aŭ kelkdekoj da ibeksoj kune aktivadas kaj serĉas manĝaĵojn. Iam la grupo konsistas el cent ĝis cent kvindek ibeksoj. Somere ili translokiĝas alten, vintre ili malsupreniras al lokoj aŭ valoj sen neĝo aŭ kun maldiktavola neĝo. Printempe ili translokiĝas al pli malalta loko por serĉi ĝermojn kaj junajn arbofoliojn. La ibekso aktivadas tre vigle sur krutaĵo kaj estas lerta en kurado kaj saltado. Ĝi manĝas diversspecajn herbojn, junajn foliojn kaj branĉojn de arbetoj. Ĝiaj oreloj kaj okuloj estas akraj, kaj ankaŭ flarado estas tia. Novembre kaj decembre la ibekso estas en la oestro. La femala ibekso naskas idon inter aprilo kaj junio de la sekvanta jaro. Ĉiufoje ĝi naskas unu idon, iafoje du. La gravedeco daŭras cent kvindek ĝis cent okdek tagojn. Kelkajn tagojn post sia naskiĝo, la ibeksidoj jam povas aktivadi sekvante siajn patrinojn.
-==Bildaro==
 <center><gallery>
-Dosiero:CapraIbex-2.jpg|<!-- thumb -->
+CapraIbex-2.jpg|
-Dosiero:CapraIbex-3.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px| -->
+CapraIbex-3.jpg|
-Dosiero:Bouquetin01.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px|Ibekso _femelle_ (_pic_ _de_ _la_ _Tournette_, Annecy) -->
+Bouquetin01.jpg|Ibeksino (pic de la Tournette, Annecy)
+Íbice (Capra ibex ibex), Tierpark Hellabrunn, Múnich, Alemania, 2012-06-17, DD 01.JPG
-Dosiero:Steinbock m.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px|_Syrischer_ Ibekso (''_Capra_ _ibex_ _nubiana_'') -->
 </gallery></center>
 == Vidu ankaŭ ==
 {{Portalo|Zoologio}}
-* [[Alpa stepo de Karakorumo kaj okcidenta Tibeta Altebenaĵo]]
 == Eksteraj ligiloj ==
 <!--{{projektoj|commonscat=Capra ibex}}-->
-{{EL}} [http://www.ultimateungulate.com/Artiodactyla/Capra_ibex.html ĝeneralaj informoj pri ibeksoj (angle)]
+* [http://www.ultimateungulate.com/Artiodactyla/Capra_ibex.html ĝeneralaj informoj pri ibeksoj (angle)]
-{{EL}} [http://www.trekker.co.il/israel/i-ovdat.asp?number=1 sovaĝaj kaproj en Israelo (ivrite)]
+* [http://www.steinbock.ch svislanda esplora projekto pri ibeksoj (germane)]
-{{EL}} [http://www.steinbock.ch svislanda esplora projekto pri ibeksoj (germane)]
+* [http://www.hribi.net/zivali.asp?lng=1&id=2 Alpine Ibex - Hribi.net (angle)]
-{{EL}} [http://www.hribi.net/zivali.asp?lng=1&id=2 Alpine Ibex - Hribi.net (angle)]
 [[Kategorio:Kaproj]]