Herbert Spencer

Herbert Spencer
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Derby, 1820ko apirilaren 27a
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Brighton, 1903ko abenduaren 8a (83 urte)
Hobiratze lekua	Highgate Cemetery (en)
Familia
Aita	William George Spencer
Ezkontidea(k)	ezkongabea
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, ekonomialaria, antropologoa, psikologoa, kazetaria, soziologoa, idazlea, botanikaria eta biologoa
Enplegatzailea(k)	The Economist
Lan nabarmenak	ikusi The Study of Sociology (en) Mr. Martineau on Evolution (en) Social Statics (en)
Kidetza	Accademia delle Scienze di Torino Athenaeum Club (en) X Club (en)
Mugimendua	librepentsalaria positibismoa utilitarismoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	agnostizismoa

Herbert Spencer (Derby, Erresuma Batua, 1820 – Brighton, Erresuma Batua, 1903) filosofoa eta soziologoa izan zen. Saint-Simonekin eta Comterekin batera, soziologiaren aitzindaritzat hartzen da.

Bizitza eta obrak

Gaztetan burdinbide-ingeniari gisa lan egin zuen. 1848an, The Economist aldizkariko zuzendariorde izendatu zuten. 1851. urtean, Social Statics (Gizarte-estatika) liburua argitaratu zuen; obra hartan gizartearen bilakaerari buruzko bere pentsamenduaren oinarriak eman zituen aditzera.

1855ean, The Principles of Psychology (Psikologiaren hastapenak) liburuaren lehen partea argitaratu zuen; bertan, Charles Darwini aurrea hartuz, gizartea etengabe garatzera eta aurrera egitera daramana iraupenaren borroka dela adierazi zuen, eta soilik hobekien moldatuak dauden gizarteak irauten dutela bizirik. Hala, bilakaeraren printzipioan oinarrituz, errealitatearen alde guztiak azaltzen saiatu zen, eta zientzia guztiak bilakaeraren printzipioaren baitan uztartu zituen.

Darwinek bere obra argitaratu zuenean, Spencerrek bere egin zuen haren teoria; horren arabera, errealitate osoa indar edo eragile ezezagun baten bilakaera etengabearen ondorio zela uste zuen Spencerrek; hala, hasieran homogeneoa, zehaztugabea eta sinplea zena, bilakatuz joan ahala, heterogeneo, zehatz eta konplexu bihurtzen zen. Gauzak horrela direla, nebulosen bilakaeratik planetak sortu ziren, eta izaki zelulabakarren bilakaeratik organismo konplexuak. Antzeko prozesua ikusten zuen gizartean ere; hala, hasierako giza talde primitiboak bilakatuz joan ahala sortu ziren indarrean egituratutako gizarteak, eta hortik eratu ziren, halaber, industria-gizarteak, gizabanakoek beren borondatez egindako kontratu batean oinarriturik zeudenak, haren ustetan. Horren ondorioz, Spencer gizarte-eredu guztiz liberal baten aldekoa zen; hala, estatuak ez zuen batere eraginik izan behar gizarte horretan, gizarte liberala, berez egituratua, baitzen gizabanakoaren askatasuna eta gizartearen berezko antolamendua errespetatzen zuen bakarra. Morala gizonaren eta gizartearen harmonia lortzea helburu duen giza gogoaren nahia dela uste zuen, eta, beraz, izaera eta izpiritua errealitate bakarraren kanpoko eta barruko adierazpideak direla.

Beste obrak: The Synthetic Philosophy (1862, Filosofia sintetikoa), First Principles (1862, Lehen Hastapenak), The Principles of Biology (1864-1867, Biologiaren hastapenak), Principles of Pschology (1870-1872, Psikologiaren hastapenak), The Principles of Sociology (1876-1896, Soziologiaren hastapenak) eta The Principles of Ethics (1892-1893, Etikaren hastapenak).

«	Hezkuntza, gizaki bakoitzak bere burua gobernatzea du helburu eta ez beste baten menpe egon dadin izakia lortzea.	»
Spencer: Hezkuntzari buruzko bere esaldi ezaguna

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Herbert Spencer

• Datuak: Q144535
• Multimedia: Herbert Spencer / Q144535
• Espezieak: Herbert Spencer