Kaskabeltz txiki

Kaskabeltz txiki
	Irudi gehiago
Iraute egoera
	; Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Animalia
Filuma	Chordata
Klasea	Aves
Ordena	Passeriformes
Familia	Paridae
Generoa	Poecile
Espeziea	Poecile palustris; Linneaus, 1758
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Masa	1,24 g (pisua jaiotzean); 11,9 g (helduen pisua)
Zabalera	19 cm
Kumaldiaren tamaina	7,1
Errute denbora	15 egun

Kaskabeltz txikia (Poecile palustris edo Parus palustris) pagadietan batez ere bizi den marroi argi eta beltz koloreko hegazti txikia da.

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Amilotx baten tamaina du, 11-12 cm ingurukoa, eta arrexka tonua du, kaputxa beltz distiratsuarekin, estutu eta luzatu egiten dena garondorantz, mokoaren azpian ere kolore bera du, adur-zapi txiki bat osatuz. Masailak zuriak ditu eta atzealderantz luzatzen dira; bizkarraldea eta gainontzeko atalak gris-arrexka kolorekoak eta hegoetan zehar ere hedatzen da, uniformeak eta beste paridoek haietan duten zerrenda zuririk gabe. Sexu-desberdintasunak ez dira agerikoak lumajean, baina adin desberdintasunak bai, hegazti gazteetan txanoa ez da hain distiratsua eta adur-zapia falta daiteke.^[1]

Biologia eta ohiturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hegazti sedentarioa da, beste parido batzuk baino lotsatiagoa, bere habia-lurraldearekiko maitasun handia duena, non ia urte osoan egoten baita, udaberrian dei ozen eta ezaugarri batez defendatzen duena, “pit-txiu” batekin. Euren kantua monotonoa da; aldaera gutxirekin “sip-sip-sip” bat errepikatzean datza. Ahotsaren arabera parido espezieak bereiztea konplexua da eta, oro har, esperientzia pixka bat eta belarri ona behar da.

Parido guztien izaera bizia eta aktiboa du eta enbor, adar, barrunbe eta hostoetako elikagaien bila nekatu gabe ibiltzen da, non intsektu mota guztiak harrapatzen dituen. Ipurtsardeak, larbak, beldarrak, armiarmak, eta intsektu desfoliatzaileak kontsumitzen ditu, beraz, bere ekintza basoko saneamenduko beste intsektujale batzuen lanari gehitzen zaio. Horregatik, legeak zorrotz babestuta dago, familiako kide guztiak bezala. Bere etsai nagusia basoko izurriteak kontrolatzeko egiten diren fumigazioak dira. Intsektuez gain, udan hasita hazi eta ale asko kontsumitzen ditu.

Beste parido batzuen bezain gregarioa ez da. Batzuetan neguko banda mistoetan integratzen da baina normalagoa da bere espezieko beste baten edo biren konpainian ibiltzea talde handiagoetan baino.

Habia gogokoen dituen lakuetan egiten du, altuera aldakorrean, orokorrean zuhaitzetako zuloetan, habia-kutxa artifizialak ere onartuz baina, oro har, hormetako edo ezpondetako zuloak baztertuz. Barrunbeak egur bigun edo usteletan badaude, barrunbea aldatu eta zabal dezake. Habia-katilua goroldioz eginda dago, material bigun batez estalia, eta hor emeak 6-9 arrautza zuri distiratsu jartzen ditu, pixka bat arre koloreko tantoekin. Bigarren errunaldiak arraroak dira eta, oro har, ez dira lehenbizikoak bezain emankorrak. Emeak 13-17 egunez inkubatzen ditu eta beste 9-10 egunez geratzen da txiten gainean. Hiru asterekin habia utzi eta astebete geroago independente bihurtzen dira.

Banaketa, habitata eta estatusa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kaskabeltz txikia Europako klima-eremu epeletako espezie bat da, eta bere erdiko zerrendan ugaltzen da, Atlantikoaren eta Uralen artean, eta Asian, Kaukaso eta Japoniaren artean. Iberiar penintsulan iparraldeko zerrenda estua baino ez du okupatzen, Galiziatik Kataluniako Pirinioetara eta La Demanda-Urbion mendilerroaren iparraldeko isurialderaino.

Baso-espezie bat da. Hostozabalen edo mistoen basoetako tipikoa, ez ditu koniferoen eremu itxiak atsegin, horregatik ez da normalean gure birpopulatutako Pino de Monterrey basoetan aurkitzen.

Euskal Herrian hostozabal baso eurosiberiar motarekiko fideltasuna du: pagadiak, hariztiak eta baso misto epel hezeetako hostozabalen masa, batez ere zuloz eta hutsunez ondo hornitutako zuhaitz zaharrak dauden lekuak.

Habitat mota honetan Kantauri isurialde osoan eta Arabako iparraldean agertzen da. Hegoalderantz ia iparraldeko isurialdeko pagadietan bakarrik eta amezti on batzuetan (Izkiz). Hegoaldeko Kantabriako mendilerroaren ipar isurialdeko pagadietara iristen da.

Erreferentzia zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Euskadi. (1989). Euskal Autonomi Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 276 or. ISBN 84-7542-639-5..