Puxika

Puxika
	1. Gizakiaren gernu-aparatua: 2. Giltzurrun, 3. Giltzurrun-pelbisa, 4. Ureter, 5. Puxika, 6. Uretra.; 7. Giltzurrungaineko guruin; Hodiak: 8. Giltzurrun-arteria eta zain, 9. Beheko kaba, 10. Abdomeneko aorta, 11. Arteria eta zain iliakoa; Garden: 12. Gibel, 13. Heste lodi, 14. Pelbis Irudi gehiago
	Gizon baten puxikaren mozketa bertikala, non uretra ikusten den zakilean behera jaisten.
Xehetasunak
Honen parte	Gernu-aparatua; lower urinary tract (en)
Kokapena	pelbiseko barrunbea
Artikulazioa	Ureterra ; Uretra
Hona; drenatzen du	vesical venous plexus (en) ;
Identifikadoreak
Latinez	vesica urinaria
MeSH	A05.810.890
TA	A08.3.01.001
FMA	15900
	Terminologia anatomikoa

Artikulu hau organo anatomikoari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Puxika (argipena)».

Puxika edo gernu maskuria giltzurrunek isuritako gernua biltzen duen giza organoa da, non gorputzetik kanporatua izan aurretik biltzen den. Oso organo gihartsua da, eta pelbisaren behealdean dago. Atzealdean bi ureterrekin komunikatuta dago eta behealdean uretra eta prostatarekin. Atzerago ondestea dauka, baina hutsune batek banatzen ditu. Emakumezkoetan, puxika umetokiaren azpian eta baginaren aurrealdean dago. Umeetan, maskuria sabelaldean kokaturik dago.

Eskuarki 400–620 ml-ko edukiera dauka, baina horren bikoitza ere jasan dezake apurtu barik.

Gernu maskuriaren jatorri enbriologikoa alantoidean dago. Alantoidea zilborrarekin lotzen duen lotailua urakoa deitzen da. Bien artean gernu maskuria garatuko da.^[1]

Anatomia

Azpil txikian kokatzen den organo hutsa da, bakarra da, eta erdiko lerroan dago. Peritoneo azpiko egitura da, beraz, gernu ernalkietako peritoneoaren (errai peritoneo) azpian kokatuko da. Zakuondo utero-besikala dela eta emakumeen gernu maskuria gizonena baino gutxiago estalita dago errai peritoneoagatik. Gizonetan prostataren gainean kokatzen da eta emakumeetan, umetokiaren aurreko aldean eta hau baino gorago.

Tamaina, forma eta posizio aldakorra izango du puztuta edo hutsik dagoenean; izan ere, beteta dagoenean tamaina handiagoa izango du eta forma biribila hartuko du. Hustuta dagoenean, aldiz, forma tetraedrikoa izango du. Posizioari dagokionez, azpil txikian kokatutako egitura izan arren betetzen denean abdomeneko barrunbean sartuko da, zilborreste mailaren behealdean kokatuz, pubisaren sinfisiaren gainetik.

Atalak

Maskuriak piramide inbertitu baten itxura du, eta 4 atal ditu:

Erpina: pubisaren goi-atzealdean kokatuta dago. Gorantz eta aurrerantz bideratuko da, eta zilborresteari lotuta egongo da erdiguneko zilbor lotailuaren bidez. Peritoneo toles batez estalita egongo da eta horrela, zilborreko erdiguneko tolesa osatuko da.
Gorputza: erpinetik oinaldera hedatzen den eremua.
Fundusa/oinaldea/hondoa: maskuriaren atze beheko aurpegiko eremua da, iduneranzko bidean estutuz joango dena. Bertan, maskuriko trigonoa kokatuko da. Hau ureterren insertzioen eta gernu maskuriaren lepoaren artean kokatutako ezaugarri histologiko ezberdinetako eta, makroskopikoki (begi-bistan) kolore argi edo apalagoko eremu triangeluarra da. Eremu honetan mukosa lautzen da eta azpimukosaren tolespenak desagertzen dira. Atal honen atzealdean egitura desberdinak kokatuko dira emakume eta gizonetan:
- Emakumezkoen kasuan, ematutua eta umetokiaren iduna egongo dira.
- Gizonezkoen kasuan, hazi guruina eta deferens hodiaren edo hodi eramailearen azken zatia egongo dira.
Iduna: beherantz estutzen joango den egitura da, inbutu itxura hartuko duena. Maskuria amaitzen denean jarraipena izango du aurrerantz uretrarekin.

Lotailuak

Emakumezkoetan

Pubis-maskurietako erdialdeko lotailua: maskuriaren iduna azpil diafragmara lotzen du. Jatorria sinfisi pubikoaren atzeko horman dauka. Uretra inguratuz “U” forma hartuko du eta sinfisi pubikoaren beste horman ezarriko da.

Pubis-maskurietako alboko lotailua: maskuria azpil diafragmara lotzen du. Maskuriaren idunetik alboetara bideratuko dira, azpil diafragmaren goiko fasziaraino.

Gizonezkoetan

Pubis-prostatako erdialdeko lotailua: maskuriaren iduna azpil diafragmara lotzen du. Jatorria pubis sinfisiaren atzeko paretan dauka. Prostata behin inguratuko du eta, ondoren, pubis sinfisiaren beste aldean ezarriko da.

Pubis-prostetako alboko lotailua: maskuria azpil diafragmara lotzen du. Maskuriaren idunetik alboetara bideratuko dira, azpil diafragmaren goiko fasziaraino.

Pareta geruzak

Maskuriaren pareta 4 geruzaz dago osatuta:

Adbentitia geruza: Maskuriaren peritoneoaren estalkina da; hau da, gernu-ernalbideetako peritoneo estalkina da.

Giharrezko geruza: Maskuriaren paretako gihar oso indartsua da. 3 geruzaz osatuta dagoena (barrutik kanpora):
- Barruko luzetarako geruza
- Geruza biribila
- Kanpoko luzetarako geruza

Hiru geruza hauek maskuriaren gihar hertsatzailea (gihar leuna) osatuko dute. Kontrol begetatiboa izango du; beraz, sinpatikoak eta parasinpatikoak parte hartuko dute honen inerbazioan. Funtzio nagusia maskuria estutzea izango da, bertan gordetzen den gernua uretrara bideratzeko.

Maskuriaren gihar hertsatzaileak uretraren barruko esfinter giharra osatuko du, esfinter funtzional bat sortuz. Esfinterra uretraren barruko zuloaren inguruan eratuko da eta kontrol begetatiboa izango du, gihar leunez osatuta baitago. Gizonezkoetan nabarmenagoa izango da eta bere zuntzak eliptikoagoak izango dira. Emakumezkoen zuntzak, aldiz, borobilagoak dira.

Uretraren kanpoko esfinter giharra, uretraren barruko esfinter giharretik banatuta egongo da; gizonezkoen kasuan prostatarengatik. Uretraren kanpo esfinter giharrak inerbazio somatikoa izango du zuntz ildaskatuz osatuta dagoelako. Maila honetan perineoaren sakoneko tartea dago eta hemen perineoaren sakoneko zeharkako giharra kokatuko da. Honen zuntzek osatuko dute uretraren kanpoko esfinter giharra.

Mukosapeko geruza: Lokarri ehunezko geruza. Maskuri osoan zehar hedatuko da maskuriaren hirukian izan ezik.
Muki geruza: Maskuriko mukosa da. Trantsiziozko epitelioz (urotelioz) osatuta egongo da. Maskuria hutsik dagoenean tolesak agertuko dira, bestela ez. Mukosapeko geruza bezala maskuri osoan zehar egongo dira hirukian izan ezik.

Bi ureter zuloen artean maskuriko mukosaren zeharkako tolesa daukagu, ureter arteko tolesa ere esaten zaiona. Hemen gihar bat kokatuko da: ureter arteko giharra, barruko luzetarako geruzaren zuntzek osatuko dutena.

Zilbor tolesen aldamean, eskuin eta ezkerraldean, enbrioaren zilbor arterien azken zatia pasatzen da, baina helduaroan endekatu egiten da erdialdeko zilbor tolesak sortuz. Toles hauek, zilborresteko erdiguneko (erdiko) tolesaren (lotailuaren) bi aldeetatik igaroko dira eta horrekin batera zilborrestera ezarriko dira. Erdialdeko zilbor toles hauen alboetan peritoneo alboko toles bat eukiko dugu, beheko arteria epigastrikoak eragindakoak, alboko zilbor tolesa. Toles hau azpiletik bideratu eta abdomeneko aurreko paretan txertatuko da.

Gernu maskuriaren inguruko zakuondo eta hobiak

Peritoneoa abdomeneko paretetan zehar pelbi eremuraino jaitsiko da, eta hemengo erraiak estaltzeko tolespenak egingo ditu. Pelbi aldeko erraiak paretako peritoneoak estalita egongo dira goiko aldetik, eta hau dela eta "peritoneo azpiko kokapena" daukatela esaten da hauen inguruan. Hau dela eta hobi eta zakuondoak eratuko dira erraien inguruan eta artean. Zakuondoak hobiak baino sakonagoak eta handiagoak izango dira.

Zakuondo eta hobi hauek garrantzi kliniko handia daukate bertan infekzioak ematekotan likido serosoen metaketak sor daitezkelako espazio hauetan.

Hobiak

Hobi suprabesikalak gizonetan eta emakumeetan ageri dira, eta gernu maskuriaren goiko aldean kokatzen dira.

Hobi parabesikalak gernu maskuriaren inguruan eta bi aldeetan daude, bai gizonetan bai emakumetan.

Eremu prebesikala ez dago peritoneoak eratua baina garrantzia dauka gernu maskuriaren aurre beheko paretaren azpian beste eremu bat eratuko duelako. Barrunbe honetan odol hodiak eta gantz-ehuna daude, beraz ez dago hutsik eta ez da espazio birtuala.

Zakuondoak

Zakuondo uterobesikala gernu maskuriaren eta umetokiaren artean kokatzen da emakumeetan soilik.

Zakuondo errektobesikala gernu maskuriaren eta ondestearen artean kokatzen da gizonezkoetan soilik.^[2]

Odoleztapena

Abdomeneko aorta bitan banatuko da L4 mailan, eskuineko eta ezkerreko ilion arteria batuak emanez. Hauek beste bitan banatuko dira eta barruko ilion arteria eta kanpoko ilion arteria adarrak emango dituzte. Barruko ilion arteria beste bi adarretan banatuko da:

Atzeko enborra ipurmasail eskualdera bideratuko da. Bertan hainbat adar emango ditu eremu hori odoleztatzeko.
Aurreko enborrak hainbat adar emango ditu azpileko erraiak, ernalkinak, azpiko hormak eta perineoko egiturak odoleztatzeko.

Maskuriaren odoleztapenean aurreko enborraren adarrak diren bi arteria parte hartuko dute:

Goiko maskuri arteria: Maskuriaren goiko eta bitarteko zatiak odoleztatuko ditu. Arteria hau ez da barruko ilion arteriaren aurreko enborraren adar zuzena, izan ere, aurreko enborretik zilbor arteria aterako da eta bi zatitan banatuko da: zati bat endekatu eta bestea goiko maskuri arteria ematen du.

Beheko maskuri arteria: Maskuriaren beheko zatia odoleztatzen du. Arteria hau normalean barruko ilion arteriaren aurreko enborretik aterako da zuzean; hala ere, erdiko ondeste arteriatik ere atera daiteke.^[2]

Zain itzulia

Gizonezkoen zain itzulia

Azpil barrunbean bi plexu nagusi sortuko dira. Alde batetik, maskuriaren zain plexua maskuriaren sakontasunean kokatuko da. Bestalde, prostatako zain plexua (edo Santorini) izango dugu. Bi plexu hauek elkarren artean komunikatuta daude anastomosien bitartez.

Maskuriaren zain itzulia plexuetatik maskuriko goiko eta beheko zainen bitartez barruko ilion zainera bideratuko da. Izan ere, plexuen eta goiko eta beheko zainen artean anastomosiak egongo dira. Horrela, maskuriko goiko eta beheko zainek barruko ilion zainean drainatuko dute.

Emakumezkoen zain itzulia

Azpil barrunbean hiru plexu nagusi sortuko dira. Alde bateteik, maskuriaren sakontasunean maskuriaren zain plexua eratuko da. Bestetik, ematutuko zain-plexua eta umetokiko zain-plexua ere izango ditugu. Plexu hauek (arteriek osatuko dutenak barne) oso bihurgunetsuak dira; izan ere, haurdunaldian umetokia diafragmaraino hedatzen da eta odoleztapena egokia izateko, bihurguneek zain eta arterien hedapena gertatzea ahalbidetzen dute.

Kasu honetan ere, plexuen arteko anastomosiak sortuko dira eta odol benosoa goiko eta beheko maskuria zainen bitartez barruko ilion zainean drainatuko dute.

Linfa drainaketa

Gernu maskuriko linfa barruko ileon eta kanpoko ileon odol-hodien inguruko nodoetan drainatzen da. Ondoren, linfa aorta alboko nodoetara bideratuko da bukaeran kiloaren zisternara ailegatzeko.

Inerbazioa

Sinpatikoa

L1-L2 mailetatik datorren informazioak bi bide jarraituko ditu osagai sinpatikoan:

bidea: 1. neuronaren zuntzak L1-L2 mailetako alboko adarretatik atera eta kate ortosinpatikotik igaroko dira sinapsirik egin gabe. Ondoren, 1. eta 2. gerriko errai nerbioen bitartez zuntz sinpatikoak beheko mesenterio gongoilera bideratuko dira, non 2. neurona egongo den. Hemendik, gongoil osteko zuntzak atera eta maskuriaren arteriak jarraituz maskurira iritsiko dira.
bidea: 1. neuronaren zuntzak L1-L2 mailetako alboko adarretatik irten eta kate ortosinpatikoko gongoiletara bideratuko da. Hemen ez dute sinapsirik egingo eta zuntzak beherantz bideratuko dira S2-S3 mailetara arte. Errainezurreko errain nerbioen bitartez zuntzak beheko plexu hipogastrikora abiatuko dira, non 2. neurona egongo den. Bertan sinapsia egin eta gongoil osteko zuntzak zuzenean gernu maskurira iritsiko dira.
Inerbazio parasinpatikoaren eskema osoa

Sinpatikoaren efektua maskuriko gihar hertsatzailea erlaxatu (gernurako espazioa handituz) eta barruko esfinterra uzkurtzea (gernuaren kontinentzia eraginez) izango da, betetze prozesuan eraginez.

Parasinpatikoa

S2, S3 eta S4 mailetatik aterako dira zuntz parasinpatikoak eta azpileko errai-nerbioen bitartez beheko plexu hipogastrikora bideratuko dira. Plexu hau zeharkatuko dute gongoil aurreko zuntzek sinapsirik egin gabe eta maskuriko plexura joango dira, bertan sinapsia egiteko. Horrela, maskuria parasinpatikoki inerbatuko dute.

Inerbazio parasinpatikoaren efektuak uzte prozesuan eragingo du; izan ere, maskuriko gihar hertsatzailea uzkurtuko du, gernuan presioa egiteko, eta barruko esfinterra erlaxatuko du, atal sinpatikoaren inhibizioaren bidez. Honen ondorioz, gernua gernu maskuriatik irtengo da.

Sentikortasuna

3 nerbio ezberdin arduratuko dira:

Azpileko errai-nerbioak: S2, S3 eta S4 gongoiletara bideratuko dira zuntz sentsitiboak eta bizkar-muineko adar sentsitiboetatik nerbio sistema zentralera bideratuko dute informazioa.
Errain hezurreko errai-nerbioak: zuntzak kate ortosinpatikora heldu eta gorantz jarraituko dute L1-L2 mailetako gongoiletara iritsi arte. Maila honetan, bizkar muineko adar sentsitiboetatik informazioa eramango dute nerbio sistema zentralera arte.
Gerriko errai-nerbioak: zuntz sentsitiboak zuzenean bideratuko dira L1-L2 mailetako gongoiletara, kate ortosinpatikotik igaro gabe, eta ondoren, bizkar-muineko adar sentsitiboetatik jarraituko du nerbio sistema zentralera arte. ^[2]

Histologia

Gernu maskuriaren barneko aldea, gernu bide osoan ematen den moduan, gernu epitelio edo urotelio deitzen den mukosa mota batez estalita dago. Honek forma aldatzeko eta beraz, edukia handitzeko gaitasun handia ematen dio, likidoa gordetzeko organoa dela kontuan izanik.

Muskulu leuneko bi geruza dauzka, bat era zirkular batean kokatzen deta eta beste bat luzetara dagoena. Inguruan puxikak geruza fibroso bat edukiko du.

Lotutako gaixotasunak

Gernu-erretenzioa
Gernu-inkontinentzia
Litiasia edo harriak
Puxikako minbizia
Zistitis: infekzio baten ondorioz ematen den gernu maskuriaren inflamazioa.
Gernu maskuri hiperaktiboa: gernu maskuriak gernua bota behar ez duenean ematen den arazoa.
Zistitis interstiziala: arazo kroniko bat da, gernu maskurian mina eta txisa egiteko larritasuna eragiten duena.^[3]

Erreferentziak

↑ W., Sadler, T.. (2016). Langman, embriología médica. (13ª ed. argitaraldia) Wolters Kluwer ISBN 9788416353484. PMC 951098665. (Noiz kontsultatua: 2018-11-28).
↑ ^a ^b ^c (Gaztelaniaz) Drake, Richard L.; Vogl, Wayne; Mitchell, Adam W.M.. (2005). «Gray. Anatomia para estudiantes.» Elsevier (Elsevier): x. (Noiz kontsultatua: 2021-12-12).
↑ «Enfermedades de la vejiga» medlineplus.gov (Noiz kontsultatua: 2021-12-12).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Datuak: Q9382
Multimedia: Urinary bladder / Q9382

[1] W., Sadler, T.. (2016). Langman, embriología médica. (13ª ed. argitaraldia) Wolters Kluwer ISBN 9788416353484. PMC 951098665. (Noiz kontsultatua: 2018-11-28).

[:0-2] (Gaztelaniaz) Drake, Richard L.; Vogl, Wayne; Mitchell, Adam W.M.. (2005). «Gray. Anatomia para estudiantes.» Elsevier (Elsevier): x. (Noiz kontsultatua: 2021-12-12).

[3] «Enfermedades de la vejiga» medlineplus.gov (Noiz kontsultatua: 2021-12-12).

[1]

[2]

[3]