گاهشماری: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز واگردانی خودکار خرابکاری بر پایه امتیاز خرابکاری. واگردانی اشتباه ربات را همراه با پیوند تفاوت در کاربر:Dexbot/گزارش اشتباه اعلام کنید. همچنین توصیه میشود حساب کاربری بسازید. برچسبها: واگردانی برگرداندهشده |
|||
(۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۷ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱:
{{چپچین}}{{سبز|'''تقویم ماه کنونی هجری خورشیدی'''}}{{پایان چپچین}}{{تقویم ماه کنونی}}
[[پرونده:Calendars world map.svg|بندانگشتی|{{زیرنویس نقشه|#008000|کشورهایی که از تقویم میلادی استفاده میکنند.}}{{زیرنویس نقشه|#008080|کشورهایی که از نسخه دستکاری شده تقویم میلادی استفاده میکنند.}}{{زیرنویس نقشه|#ff8000|کشورهایی که در کنار تقویم میلادی از تقویمهای دیگری نیز استفاده میکنند.}}{{زیرنویس نقشه|#ff0000|کشورهایی که از تقویم میلادی استفاده نمیکنند.}}]]
'''گاهشماری'''، یا '''تقویم'''، {{به انگلیسی|Calendar}} دانش و فنّ تعیین و نگهداری حساب زمان. از طرفی تقویم، گاهنامه، سالنما یا سالنامه معمولاً برای صورت نتایج یا جدول محاسبات یک سال یا یک دوره زمانی خاص اطلاق میشود.<ref>موسی اکرمی، گاهشماری ایران، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی (۱۳۸۰)، ص ۶</ref>
== پیرامون واژه تقویم ==
واژهٔ ''تقویم'' معانی گوناگونی دارد:
در [[لغت نامه دهخدا]] ذیل این کلمه معانی مختلفی
در [[قرآن]] «لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم»<ref>سوره تین، آیه ۴</ref> تقویم به معنی اندازه، تناسب، تعدیل و ترکیب
تقویم در اصطلاح [[نجوم]]ی، مجموعهای از اصول و قوانین است که برای تنظیم [[زمان]] و تطبیق سال حقیقی (مدت زمان یک دور کامل [[زمین]] به دور [[خورشید]]) با سال مجازی (مدت زمانی که انسانها در محاسبهٔ سال و تقسیمات آن در تقویم به کار میبرند) و چگونگی تقسیم آن به بخشهای کوچکتر، جهت انجام امور کشاورزی، مالی، آیینی، اجتماعی، زناشویی، شرعی و انجام فرایض دینی مورد استفاده قرار میگیرد و در زبان فارسی با کلمهٔ «گاهشماری» و در شکل مدون آن با «گاهنامه» مترادف است.<ref>گاهشماری در تاریخ، دکترابوالفضل نبئی، انتشارات سمت، ۱۳۸۱</ref> در متون قدیمی، کتیبهها و دیوارنبشتهها واژههایی مانند «معرفة المواقیت» و «دفتر السنه» نیز دیده میشود.
در بعضی از جوامع این اصول و قوانین نه بر اساس گردش زمین به دور خورشید بلکه بر اساس گردش [[ماه|کرهٔ ماه]] به دور زمین محاسبه و تدوین شدهاند.
انسان متمدن در کنار دیگر نشانههای تمدن، از
== تاریخچه
{{اصلی|تاریخ تقویم}}
آغاز تقویم با شروع دوره تاریخی و زندگی اجتماعی و کشاورزی بشر و نیاز او برای تعیین زمانبندی کشاورزی است. تقویم قمری با استفاده از [[اهله|اهله ماه]] نخستین تقویم مدون بشریست. سپس تقویم خورشیدی-قمری و سپس تقویم خورشیدی روی کار آمدهاست. سابقهٔ استفاده از تقویم با توجه به ثبت اهله ماه به ۳۰٬۰۰۰ سال میرسد. مصریان از ۴۲۴۱ قبل از میلاد<ref>
== اجزای گاهشماری ==
سطر ۲۴ ⟵ ۲۵:
گاهشماری با زمان متوسط یا میانگین سال، ماه و روز تنظیم میشود و از این جهت با گاهشمار نجومی متفاوت است. تنها گاهشماری هجری قمری هلالی و تقویم هجری شمسی برجی (قدیمی) در محاسبهٔ ماهها و سالها و تقویم هجری شمسی (تقویم کنونی ایران) در محاسبه سالها زمان متغیر را در نظر میگیرند؛ که مابازای آندو یکی تقویم هجری قمری قراردادی است که کاربرد جهانی دارد و دیگری تقویم هجری شمسی با سال متوسط میباشد که تنها از جهت پژوهشی در تطبیق تقویمها کاربرد دارد.
در تقویم گاه برای سالهای قبل از مبدأ، سال صفر نیز وجود دارد که به تقویم منجمان مشهور است؛ و در صورت در نظر گرفتن سال یک پیش از مبدأ به جای سال صفر به تقویم مورخان مشهور است. این دو تقویم در محاسبهٔ سالهای پیش از مبدأ گاهشماری یک سال با هم تفاضل دارند.<ref>تقویم تطبیقی جلد ۱: حیات نبوی، ایرج ملکپور، تهران: پَرَشْکوه، چاپ اوّل (۱۳۸۰)، ص ۱۰.</ref> اعمال سال صفر جهت تسهیل محاسبه و تطبیق گاهشماریهاست. تقویم [[تاریخنگار|مورخان]] در تاریخنگاری کاربرد دارد.
== اشکال گاهشماری ==
سطر ۵۰ ⟵ ۵۱:
* [[گاهشماری کردی]]
* [[گاهشماری کردی گرمسیری سلطانی]]
* [[گاهشمار اچمی|گاهشماری اچمی]]
علاوه بر موارد بالا، نظامهای گاهشماری دیگری نیز ابداع شدهاست که یا استفاده از آنها منسوخ شدهاست یا کاربردی بسیار محدود یا منطقهای دارد.
== جستارهای وابسته ==▼
* [[اثر تقویمی]]▼
* [[گاهشماری مازندرانی]]▼
* [[گاهشماری گیلکی]]▼
== پانویس ==▼
{{پانویس|۲}}▼
== منابع از کتابها ==
سطر ۹۲ ⟵ ۸۵:
۱۴-همان، ص۶۹
</small>
▲== جستارهای وابسته ==
* {{گاهشماریها}}▼
▲* [[اثر تقویمی]]
▲* [[گاهشماری مازندرانی]]
▲* [[گاهشماری گیلکی]]
▲== پانویس ==
▲{{پانویس|۲}}
{{موضوعات زمان}}
{{اندازهگیری و استانداردهای زمان}}
{{گاهشناسی}}
{{دادههای کتابخانهای}}
[[رده:گاهشماریها]]
[[رده:یکاهای زمان]]
|