گاه‌شماری: تفاوت میان نسخه‌ها

انسان متمدن در کنار دیگر نشانه‌های تمدن، از تقویم رومیزی به عنوان وسیله‌ای برای مشخص کردن زمان استفاده کرد. سنگ نبشته‌ها، کتیبه‌ها و کنده‌کاری‌های ابنیه می‌تواند شاهدی محکم بر این مدعا باشد.

 

{{اصلی|تاریخ تقویم}}

آغاز تقویم با شروع دوره تاریخی و زندگی اجتماعی و کشاورزی بشر و نیاز او برای تعیین زمان‌بندی کشاورزی است. تقویم قمری با استفاده از [[اهله|اهله ماه]] نخستین تقویم مدون بشریست. سپس تقویم خورشیدی-قمری و سپس تقویم خورشیدی روی کار آمده‌است. سابقهٔ استفاده از تقویم با توجه به ثبت اهله ماه به ۳۰٬۰۰۰ سال می‌رسد. مصریان از ۴۲۴۱ قبل از میلاد<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تقویم در تاریخ باستان|نشانی=https://iliadmag.com/fa/magazine/science/p/7544-تقویم-در-تاریخ-باستان|وبگاه=تقویم در تاریخ باستان|تاریخ=2023|بازبینی=2024-01-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=iliadmag.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تقویم در دنیای باستان|نشانی=https://iranatlas.info/life/calendar.htm|وبگاه=iranatlas.info|بازبینی=2021-04-07|archive-date=۲۳ مه ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220523104927/https://www.iranatlas.info/life/calendar.htm|url-status=dead}}</ref> اولین اقوامی بودند که از تقویم خورشیدی ۳۶۵روزه استفاده نمودند و بابلیان اولین قومی که سال را براساس دوازده ماه ۳۰روزه تعریف کرده‌اند. اقوام بابلی بعد از گذشت چند سال هر وقت متوجه می‌شدند که اختلاف تقویم‌شان با چهار فصل زیاد شده به تقویم خود یک یا چند ماهی اضافه می‌کردند؛ که شکل نسبتاً تکامل یافته آن هر شش سال یکماه اضافی بود. ژولیوس سزار در سال ۴۵ قبل از میلاد به پیشنهاد [[ستاره‌شناسی]] یونانی تقویم ژولینی را معرفی کرد. این تقویم براساس سال خورشیدی با طول ۳۶۵٫۲۵ روز بود. سال ۳۶۵ روز بود و برای جبران کسر روز هر چهار سال یک روز به طول سال اضافه می‌شد (سال کبیسه). از آن پس تقویم میلادی مسیحی با مبدأ میلادی از آن به‌دست آمد که بعدها به‌وسیلهٔٔ تقویم گریگوری دقیقتر شد. پس از آن دقیقترین تقویم در احتساب کسر دقیق سال [[تقویم جلالی]] ایرانی (۴۷۱ قمری / ۱۰۷۹ میلادی) به وجود آمد که امروزه [[تقویم هجری خورشیدی]] برآمده از آن و در محاسبات ادامه آنست. قدیمی‌ترین تقویم ایرانی تقویم فرس ۳۶۵ روزه با مبدأ سال ۵۰۲۵ قبل از میلاد است که با تقویم باستانی مصر مشابه بود.<ref>[http://www.haftaseman.ir/webdb/article.asp?id=654 تقویم] هفت آسمان «دانشنامه ستاره‌شناسی»</ref> تقویم دینی مسلمانان و یهودیان قمری است.

علاوه بر موارد بالا، نظام‌های گاه‌شماری دیگری نیز ابداع شده‌است که یا استفاده از آن‌ها منسوخ شده‌است یا کاربردی بسیار محدود یا منطقه‌ای دارد.

 

== جستارهای وابسته ==

* [[اثر تقویمی]]