امین‌الله رضایی

امین‌الله رضایی (۲ فروردین ۱۳۱۵ خورشیدی در همدان – ۹ آبان ۱۳۸۳ در تهران) کاریکاتوریست، طراح گرافیک، نقاش و شاعر ایرانی بود.او نخستین کسی که نقاشی سورئالیسم را وارد ایران کرد از این رو او را پدر نقاشی سوررئالیسم ایران می دانند.

استاد امین‌الله رضایی
پرونده:Aminollah Rezaei.jpg
زادهٔ	۲ فروردین ۱۳۱۵ خورشیدی کوهین، همدان، ایران
درگذشت	تهران
علت مرگ	نارسایی قلبی
آرامگاه	قطعه هنرمندان بهشت زهرا
محل زندگی	همدان، تهران
ملیت	ایرانی
دیگر نام‌ها	امین
پیشه	نقاشی شعر و ترانه
شناخته‌شده برای	پدر نقاشی سوررئال ایران
سبک	فراواقع گرایی
والدین	عین‌الله محمودی همدانی (پدر) عالمتاج رضایی (مادر)
خویشاوندان	مظفر رضایی دایی احمد رضایی دایی یاور همدانی شوهر خواهر
جایزه(ها)	بورسیه شش ساله فرانسه برنده دیپلم افتخار در رشته صنایع‌دستی

از شناخته شده ترین آثار او در میان مردم،‌ تابلو نقاشی کلمه الله است که پس از انقلاب ۱۳۵۷، در حسینیه جماران نصب شد.

نقاشی‌های رضایی از آثار سوررئالیستی و نمادگرا تا کاریکاتورهای طنز سیاه و متفکرانه را شامل می‌شود. مضمون سیاسی، و فرم آناتومیک دقیق و پرپرداخت، ترکیب اندام انسانی و جانوری یا تغییر شکل بدن در نقاشی‌های او دیده می‌شود.

زندگی

امین‌الله رضایی به روایتی در ۲ فروردین ۱۳۱۵ خورشیدی و به روایتی دیگر ۱ مهر ۱۳۱۵ خورشیدی به دنیا آمد. پدر او، عین‌الله محمودی همدانی از نظامیان و کارآفرینان ایرانی بود. به علت شغل پدرش و تغییرات محل زندگی، زادگاه او در کوهین همدان در دامنه‌های الوند کوه بود. به همین دلیل برای ثبت شناسنامه، نام خانوادگی مادرش، عالمتاج رضایی، بر او نهاده شد. دایی‌های او، احمد رضایی و مظفر رضایی از فرماندهان ژاندارمری ایران بودند که در دوران کودکی او، در طی غائله آذربایجان توسط نیروهای حامی شوروری کشته شدند.

از همان کودکی به نقاشی، ادبیات، شعر، موسیقی و خط دلبسته می‌شود و علی رغم سخت گیری‌های مذهبی پدر، نقاشی و موسیقی را مجدانه ادامه می‌دهد.

وی از دوران نوجوانی به سرودن شعر پرداخت.

او در ۲۰ سالگی در سال ۱۳۳۵ خورشیدی، گرافیک را نزد محمد بهرامی، از پایه‌گذاران گرافیک نوین ایران فرا آموخت.

ویژه‌نامه روزنامه اطلاعات، درباره مرگ پابلو پیکاسو، با سخنانی از احمد شاملو، فرامرز پیلارام، امین‌الله رضایی، معصومه سیحون، ایران درودی، بهجت صدر

رضایی در تئاتر بوعلی همدان، به همراه دوستش، یوسف امزاجردی، پیش پرده موزیکال اجرا می‌کرد و فلوت می‌نواخت. در ۱۳۳۶ به تهران رفت و در آنجا با محمد بهرامی و سازمان هنری پارس همکاری را شروع کرد. او در سازمان هنری پارس تجربه همکاری با هنرمندانی نظیر محمدعلی زاویه، محمد تجویدی، بیوک احمری، علی اکبر صادقی، مرتضی ممیز و آشنایی با انواع سبک‌ها و فنون نقاشی، گرافیک، کلیشه، گراور، چاپ، تفکیک فیلم و زینک را پیدا کرد. رضایی همچنین ویولون می‌نواخت و صدای خوشی داشت.

امین‌الله رضایی در اولین نمایشگاه بین‌المللی تهران در پیش از انقلاب برنده بورسیه شش ساله فرانسه و پنجاه هزار تومان پول نقد از طرف حکومت شد ولی خود آن را نپذیرفت. هرچند به ادعای خبرگزاری جمهوری اسلامی، علت را ممناعت دستگاه‌های امنیتی از دادن به وی به خاطر انتقادات کاریکاتوری‌اش از دولت حاکم می‌داند.

وی همچنین برنده دیپلم افتخار در رشته صنایع‌دستی از کارگاه‌های صنایع‌دستی شهر بنگلور هند از مجموعه تبادل فرهنگی آسیایی شد.

او در زمینه گرافیک و کاریکاتور با مؤسساتی مانند سپهر، امیرکبیر، پدیده، عطایی، اشراقی، اقبال، و نشریات زن روز، اطلاعات بانوان همکاری داشت. کاریکاتورهای او در صفحه هنری شب‌های پنج شنبه روزنامه کیهان منتشر می‌شد.

او از اعضای کانون نویسندگان ایران بود و در بسیاری از جلسات و بیانیه‌های این کانون حضور داشت.

بسیاری از نوشته‌ها و نقاشی‌های او در نشریات داخلی کانون از قبل از انقلاب چاپ شده‌است.

همچنین، بعضی ترانه‌های او از تلویزیون و رادیوی ملی صدا و سیما پخش شده‌است.

پدر نقاشی سورئال ایران

امین‌ الله رضایی اولین هنرمندی بود که در ایران به سبک فراواقع‌گرایی یا سورئال توجه کرد و معروف‌ترین اثرات او در نشریات کانون نویسندگان ایران قابل مشاهده هستند. همچنین او نخستین کسی است که نقاشی سورئال را وارد ایران کرد. وی در ایران، پدر نقاشی سورئال ایران قلمداد می‌شود.

همچنین او در نقاشی سورئال، سبک خاص خود را پیدا کرده بود، که به آن سبک نقاشی فراواقع‌گرایی امین‌الله رضایی گفته می‌شود.

ماجرای سرقت اثر هنری

در پنجمین دوسالانه بین‌المللی کارکاتور تهران که در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد، اثر او با عنوان گفتگوی تمدن‌ها به عنوان بهترین اثر انتخاب شد و تندیس برترین اثر نیز به امین‌الله رضایی اهدا شد، اما اثر از موزه هنرهای معاصر ناپدید شد و اگرچه در کتابچه نمایشگاه به عنوان اثر برگزیده نوشته شد، عکسی از آن چاپ نشد.

آخرین آثاری که از امین الله رضایی در خاطر دارم، کارهایی با موضوعات مهاجرت و گفت وگوی تمدن‌ها بود که در پنجمین دوسالانه بین المللی کاریکاتور تهران (از ۲۴ مهر تا ۲۴ آبان ۱۳۸۰) در موزه معاصر تهران به نمایش درآمد. اثر گفت وگوی تمدن‌ها در بخش جوایز جنبی دوسالانه از سوی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد و تندیس ویژه به او اهدا گردید. اما، اثر مربوطه در کتاب دوسالانه چاپ نشد.

— سید امیر سقراطی، مجله تندیس، اسفند ۱۳۸۸، شماره ۱۶۹، ص ۲۸.

خود امین‌الله رضایی در رابطه با این موضوع چنین گفت:

اسم اینجانب جزو برندگان در کاتالوگ ثبت شده، اما، از خود اثر هنری و تصویر آن در کاتالوگ خبری نیست، پرسش این است که: آقایان گروه مسؤول برگزارکننده چه پاسخی دارند به من بدهند و چرا در انتخاب اثر ناقابل من جابه جایی صورت گرفته و اصل تابلو را چه بر سرش آورده اند؟

— امین الله رضایی، ماهنامه گرافیک، شماره‌های ۵۳-۵۲ (مهر و آبان ۱۳۸۲) و ۵۶-۵۴ (آذر ۱۳۸۲)

خاکسپاری

او در بیمارستان آتیه تهران به علت عارضه قلبی از دنیا رفت. آرامگاه او در شماره ۱۹ ردیف ۱۵۷ قطعه ۸۸ شناخته شده با قطعه هنرمندان بهشت زهرا قرار دارد.

آثار

مجموعه اشعار وی در قالب‌های مختلف ازجمله غزل که بومی‌سروده‌هایی به لهجه همدانی را هم شامل می‌شود، با عنوان بر سمند خیال از سوی انتشارات «ما» در سال ۱۳۸۲ منتشر شده‌است.

امین‌الله رضایی در زمینهٔ نقد نقاشی هم فعال بود و همراه با خسرو گلسرخی مصاحبه‌هایی با حضور هنرمندان مطرح آن زمان طرح و اجرا می‌کرد.

نقاشی‌های رضایی، مجموعاً در بیست و هفت نمایشگاه اختصاصی و گروهی به نمایش گذاشته شده‌اند.

کلمه الله

نقاشی كلمه “الله“ به شكل روبانی است كه مدت‌ها بالاي سر سید روح‌الله خمینی در حسینیه‌ی جماران قرار داشت.

در موزه‌ها

۳ اثر با عنوان خواب خورشید، از آثار امین‌الله رضایی در موزه کودکی ایرانک در کنار سالن گنجینه اسناد ملی ایران نگهداری می‌شود.

در پنجمین دوسالانه بین‌المللی کاریکاتور تهران که از ۲۴ مهر تا ۲۴ آبان ۱۳۸۰ در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد اثر امین‌الله رضایی با نام گفتگوی تمدن‌ها در بخش جوایز جنبی دوسالانه از سوی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد و تندیس ویژه به او اهدا گردید.

از دید دیگران

نجم‌الدین فرخ یار

او از هنرمندان فرهیخته ای که به غلط گوشه نشین شده است... وی هنرمند دردآشنایی بود که با سختی جنگید و عمری را با قلب شکسته سپری کرد. بارها مرگ را به کناری زد و زندگی را با خوشی تجربه کرد. وی در حال جمع آوری مجموعه آثارش بود که این کار نیمه کاره باقی ماند.

— نجم الدین فرخ یار- مدیر ماهنامه گرافیک، ماهنامه گرافیک، شماره‌های ۶۵- ۶۳

پیوند به بیرون

ترانه‌های امین‌الله رضایی ، شب جدایی

میکس ترانه‌های امین‌الله رضایی