طایفه‌های بالاگریوه
ایل بالاگِریوِه یکی از ایلات لرستان و جزئی از مردم لر محسوب می‌شود.[۱][۲] بالاگریوه نزد مردم لرستان دو معنی متفاوت می‌دهد، معنای اول همان معنای جغرافیای است. معنای دیگر بالاگریوه مردمانی لر زبان هستند که به گویشی خاص از زبان لری سخن می‌گویند، این گویش لری بالاگریوه‌ای نام دارد. ولادیمیر مینورسکی ایران‌شناس و خاورشناس معروف روسی طایفه‌های بالاگریوه را به عنوان لرهای اصیل معرفی می‌کند.[۳]جمعیت ایلات بالاگریوه ۳تا ۴میلیون نفر است.
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
|---|---|
| لرستان، خوزستان، ایلام و همدان | |
| زبان‌ها | |
| لری بالاگریوه‌ای | |
| دین | |
| اسلام شیعه | |
طوایف
ویرایشبه مجوعه ایلاتی که به گویش بالاگریوه ای از زبان لری تکلم می کنند ایل بالاگریوه می گویند.[۱][۴] به طور کلی ایل بالاگریوه از چندین باب (به مانند ایل بختیاری که از ۹ باب تشکیل شده) تشکیل می شود که در زیر به انها اشاره می کنیم:
دیرکوند(متشکل از بیش از ۲۵ طایفه بزرگ)
پاپی(متشکل از ۳۰طایفه)
جودکی(متشکل از بیش از ۲۰ طایفه)
زینی وند(دیرکوند)
قلاوند(دیرکوند)
رشنو(متشکل از ۱۵ طایفه)
دیناروند (تشکیل شده از بیش از ۱۵ طایفه)
جغرافیای سکونت
ویرایشبالاگریوه منطقه‌ای سرسبز، استراتژیک و مهم در جنوب استان لرستان کنونی است که وسعت آن از شرق تا شهرستان دورود و بخش پاپی از شمال تا شهر خرم آباد از غرب تا کبیر کوه بخشهایی از استان ایلام و از جنوب تا شهرهای شوش، اندیمشک و بخشهای از شهر دزفول و بخش الوار گرمسیری در شهرستان اندیمشک است. این مناطق که جغرافیای اصلی سکونت ایل بالاگریوه است به دلیل قرارگرفتن در راه ارتباطی شمال-جنوب و شرق-غرب لرستان و ایران در طول تاریخ همواره منطقه‌ای با اهمیت بالا تلقی شده‌است. بالاگریوه منطقه ای پر از نفت و گاز و آب و سنگ و مناطق تاریخی است و طبیعت زیبایی دارد
گویش
ویرایشگویش مردم بالاگریوه لری بالاگریوه‌ای است.[۶][۷] این مردم به زبان لری ، گویش لری شمالی (لری فیلی) و زیر گویش لری بالاگریوه ای تکلم می کنند که از انشعابات زبان باستانی هخامنشیان است و بسیاری از کلمات و واژه‌هایی که در این گویش به کار برده می‌شود، ریشه در زبان هخامنشی دارد.[۸][۹][۱۰]
جمعیت
ویرایشجمعیت کنونی ایل بالاگریوه مشخص نیست. آمارهای ذکر شده مربوط به گذشته‌است. هنری راولینسون در سفرنامه خود جمعیت ایل بالاگریوه را ۶۰٫۰۰۰ خانوار ذکر کرده‌است.[۵]جمعیت کنونی ایل بالاگریوه ۳ تا ۴ میلیون نفر است.
پانویس
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پشتدار, علی‌محمد (Winter 1376). "لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی" (http://m-hosseini.ir/safavid/articles-3/286.pdf). ایران شناخت. 7 (2): 160–183.
{{cite journal}}: External link in|format= - ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «نگرشی بر اولین خاستگاه مردم بالا گریوه با تأکید بر قدمت و جغرافیای تاریخی». پایگاه خبری گفتار ما ۲۴. ۲۰۲۱-۱۱-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۴.[پیوند مرده]
- ↑ مینورسکی، ولادیمیر (۱۳۹۳). لرها و لرستان. ترجمهٔ سکندر امان‌الهی بهاروند. تهران: آرون. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۳۱-۲۵۷-۳.
- ↑ «در نخستین کنگره منطقه‌ای بالاگریوه در پلدختر تأکید شد؛ باید عظمت قوم لر را به مردم شناساند». ایسنا. ۲۰۱۲-۰۶-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۴.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ راولینسون، هنری (۱۳۶۳). سفرنامه راولینسون: گذر از ذهاب به خوزستان. ترجمهٔ سکندر امان‌اللهی بهاروند. تهران: ترجم.
- ↑ «LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori». Iranica. دریافت‌شده در ۲۳ فوریه ۲۰۱۴.
- ↑ سلیمانی, آرزو; ملکی‌مقدم, اردشیر; کرد زعفرانلو کامبوزیا, عالیه (2013-04-10). "مقایسه فرایندهای واجی همخوان‌های گویش لری بالاگریوه با فارسی معیار". جستارهای زبانی. 4 (1): 151–179.
- ↑ پاپی، مرادحسن (۱۳۸۷). تبارهخامنش دیار بالاگریوه. خرم‌آباد: افلاک دار النشر اسلام.
- ↑ vista. «کتاب تبار هخامنش دیار بالاگریوه در یک نگاه». ویستا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۴.
- ↑ «تبار هخامنش دیار بالاگریوه به روایت مرادحسین پاپی به چاپ سوم رسید | خبرگزاری فارس». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۴.
منابع
ویرایش- چریکف، مسیو (۱۳۷۹). سیاحتنامه مسیو چریکف. تهران: امیر کبیر. شابک ۹۶۴-۰۰-۰۶۳۳-۵.
- پاپی، مرادحسن (۱۳۸۷). تبارهخامنش دیار بالاگریوه. خرم‌آباد: افلاک دار النشر اسلام.
- جواد صفی‌نژاد - طایفه میر در گذر تاریخ - نامه انسان‌شناسی ۱۳۸۳ شماره ۵
- http://lrr.modares.ac.ir/article-14-3415-fa.pdf
- گزارش خبری؛ نخستین کنگره منطقه ای بالاگریوه در پلدختر - ۲۷ خرداد ۱۳۹۱