نمایش مبدأ برای سگ

{{pp-semi-indef|small=yes}}
{{جعبه اطلاعات آرایه زیستی
| نام = سگ
| دوره سنگواره = [[پلیستوسن|پلیستوسن پسین]]<ref>Late Pleistocene</ref> تا امروزه
| تصویر = Coat types 3.jpg
| پهنای تصویر = 250px
| عنوان تصویر = انواعی از سگ‌ها
| regnum = [[جانوران]]
| phylum = [[طنابداران]]
| classis = [[پستانداران]]
| ordo = [[گوشت‌خوارسانان]]
|زیرراسته = [[سگ‌سانیان]]
| familia = [[سگان]]
| genus = ''[[سگ‌ها]]''
| species = ''[[گرگ خاکستری]]''
| subspecies = '''''C. l. familiaris'''''
| نام سه‌جمله‌ای = ''Canis lupus familiaris''
| وضع‌کننده نام سه‌جمله‌ای = ([[کارل لینه|لینه]]، ۱۷۵۸)
| مترادف‌ها = '''''Canis familiaris'''''{{سخ}} <small>([[کارل لینه|لینه]]، ۱۷۵۸)</small>
}}
'''سگ''' یا '''سگ اهلی''' {{علمی|Canis lupus familiaris یا Canis familiaris}} گونه یا زیرگونهٔ [[اهلی کردن|اهلی]] [[گرگ]]‌ها و [[پستانداران|پستانداری]] از زیرراستهٔ [[سگ‌سانان]] است. سگ نخستین [[جانوران|جانوری]] است که به دست انسان اهلی شد. سگ‌ها از گوناگون‌ترین جانوران زمین هستند که میراث چند هزار سال مداخلهٔ انسان در روند جفت‌گیری و پرورش این جانور است.<ref name="khanacademy.org">{{یادکرد وب|کد زبان=en|وبگاه=Khan Academy|نشانی=https://www.khanacademy.org/test-prep/mcat/biomolecules/evolution-population-dynmaics/a/evolution-natural-selection-and-human-selection|عنوان=Evolution: Natural selection and human selection article|بازبینی=2018-10-30}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|کوشش=Dogtime|تاریخ=2009-05-30|عنوان=A brief history of breeding - Dogtime|نشانی=https://dogtime.com/dog-health/general/915-breeding-history|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-10-30}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی=GrrlScientist|کوشش=Forbes|عنوان=Old Dog, New Dog: Genetic Map Tracks The Evolution Of Man's Best Friend|نشانی=https://www.forbes.com/sites/grrlscientist/2017/04/25/old-dog-new-dog-genetic-map-tracks-the-evolution-of-mans-best-friend/#51285adcec77|زبان=en|تاریخ بازبینی=2018-10-30}}</ref> سگ‌ها نقش‌های گوناگونی در جوامع انسانی بر عهده گرفته‌اند و انسان‌ها از آن‌ها برای [[شکار]] ([[سگ شکاری]])، [[گله|گله‌داری]] ([[سگ گله]])، بارکشی ([[سگ سورتمه]])، محافظت، کمک به [[پلیس]] ([[سگ پلیس]]) و [[نیروهای مسلح]] ([[سگ‌ها در امور نظامی|سگ نظامی]])، همراهی و همدمی به‌عنوان [[حیوان خانگی]] و کمک به اشخاص دچار ناتوانی ([[سگ دستیار]]) استفاده می‌کنند. سگ‌ها به‌دلیل ارتباط طولانی‌شان با انسان‌ها، این توانایی را به‌دست آورده‌اند که با رژیم غذایی غنی از [[نشاسته]] که برای سایر [[سگان]] ناکافی است، رشد کنند.<ref>{{Cite journal|last=Axelsson|first=Erik|last2=Ratnakumar|first2=Abhirami|last3=Arendt|first3=Maja-Louise|last4=Maqbool|first4=Khurram|last5=Webster|first5=Matthew T.|last6=Perloski|first6=Michele|last7=Liberg|first7=Olof|last8=Arnemo|first8=Jon M.|last9=Hedhammar|first9=Ake|date=2013-03-21|title=The genomic signature of dog domestication reveals adaptation to a starch-rich diet|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23354050/|journal=Nature|volume=495|issue=7441|pages=360–364|doi=10.1038/nature11837|issn=1476-4687|pmid=23354050}}</ref>

در طول هزاره‌ها، سگ‌ها به‌طور منحصربه‌فردی با رفتار انسان سازگار شدند و [[دوستی انسان و سگ|پیوند انسان و سگ]] یکی از موضوعات مورد مطالعه است. این تأثیر در جامعهٔ بشری به آن‌ها لقب «[[Man's best friend|بهترین دوست انسان]]» را داده است.<ref name="Derr2">{{Cite book|last=Derr|first=Mark|url=https://archive.org/details/dogsbestfriendan00derr|title=Dog's Best Friend|publisher=University of Chicago Press|year=1997|isbn=978-0-226-14280-7|location=Chicago|url-access=registration}}</ref>

سگ‌ها [[فهرست نژادهای سگ|صدها نژاد گوناگون]] دارند که طی قرن‌ها به‌وسیلهٔ [[زادگیری گزینشی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Canis lupus familiaris (dog)|نشانی=https://animaldiversity.org/accounts/Canis_lupus_familiaris/|وبگاه=Animal Diversity Web|بازبینی=2024-04-06|کد زبان=en|نام=Tanya|نام خانوادگی=Dewey|نام۲=Sheetal|نام خانوادگی۲=Bhagat}}</ref> توسط انسان‌ها ایجاد شده‌اند. انسان‌ها از طریق تولید نسل از سگ‌های دارای صفات جسمی و رفتاری مخصوص برای انجام کارهای خاص استفاده می‌کنند که باعث ایجاد نژادهای متفاوتی از سگ‌ها شده‌اند که تفاوت‌های ظاهری قابل توجهی با یکدیگر دارند. بلندی قد انواع سگ از سطح زمین تا بین دو [[کتف]] از حدود ۱۵ سانتی‌متر در نژاد [[چی‌واوا (سگ)|چی‌واوا]] تا حدود ۷۶ سانتی‌متر در [[تازی ایرلندی]] تفاوت دارد. [[رنگ]] آن‌ها نیز از [[سفید]] تا [[سیاه]] و از [[قهوه‌ای]] تیره تا روشن با طرح‌های مختلفی متغیر است. بلندی موی آن‌ها نیز از بسیار کوتاه تا چند سانتی‌متر و موی زبر تا پشم صاف، فِر یا نرم متفاوت است.

سگ‌ها به دلیل خوبی به عنوان «بهترین دوست انسان» شناخته می‌شوند. آنها هزاران سال است که با انسان‌ها همراه بوده‌اند. نژادهای مختلفی از سگ‌ها وجود دارد که هر کدام ویژگی‌ها و ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند. برخی از سگ‌ها مانند چیهواهوا کوچک هستند، در حالی که برخی دیگر مانند گریت دین‌ها بزرگ هستند. سگ‌ها حیوانات بسیار اجتماعی هستند و دوست دارند در کنار مردم باشند. آنها از طریق پارس، غرغر و زبان بدن ارتباط برقرار می‌کنند. بسیاری از سگ‌ها برای کمک به انسان‌ها به روش‌های مختلف، مانند راهنمایی افرادی که نابینا هستند، کمک به افسران [[پلیس]] یا حتی کمک به درمان برای آرامش افراد نیازمند، آموزش دیده‌اند. سگ‌ها همچنین به دلیل [[حس بویایی]] و [[شنوایی]] قوی خود شناخته می‌شوند. آنها می‌توانند بوهایی را تشخیص دهند که انسان نمی‌تواند و می‌تواند صداهایی را از دور بشنود. این باعث می‌شود آنها در یافتن اقلام گمشده یا حتی کمک به ماموریت‌های جستجو و نجات عالی باشند.

== تاریخچه ==
[[پرونده:Tizian 081.jpg|بندانگشتی|[[پرتره کارل پنجم به همراه سگ]] اثر [[تیسین]]]]
''سگ'' نوع اهلی [[گرگ خاکستری]] است اما زمان و محل دقیق اهلی شدن آن مشخص نیست. بررسی ژنتیکی در سال ۲۰۱۴ میلادی نشان داده که تبار سگ‌ها ۲۷ تا ۴۰ هزار سال پیش از گرگ خاکستری جدا شده است. اما اهلی شدن آن‌ها در آن زمان اتفاق نیفتاده چون هیچ‌یک از جمعیت‌های امروزی گرگ خاکستری، نیای مستقیم سگ‌ها نیستند. این به معنی آن است که نسل سگ‌ها به جمعیتی از گرگ‌ها می‌رسد که نسل نوع وحشی آن‌ها اکنون منقرض شده است. زمان آغاز اهلی شدن سگ حدود ۱۱ تا ۱۶ هزار سال پیش و پیش از آغاز [[تاریخ کشاورزی|دوران کشاورزی]] و [[دامپروری]] در [[اروپا]]<ref>{{Cite journal|last=Thalmann|first=O.|last2=Shapiro|first2=B.|last3=Cui|first3=P.|last4=Schuenemann|first4=V. J.|last5=Sawyer|first5=S. K.|last6=Greenfield|first6=D. L.|last7=Germonpré|first7=M. B.|last8=Sablin|first8=M. V.|last9=López-Giráldez|first9=F.|date=2013-11-15|title=Complete mitochondrial genomes of ancient canids suggest a European origin of domestic dogs|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24233726/|journal=Science (New York, N.Y.)|volume=342|issue=6160|pages=871–874|doi=10.1126/science.1243650|issn=1095-9203|pmid=24233726}}</ref> است. در نتیجه با مدارک باستان‌شناسی که نشان می‌دهند اهلی شدن سگ‌ها در جوامع [[شکارچی-گردآورنده]] انجام شده سازگار است. البته فسیل‌هایی از سگ‌سانان شبیه به سگ به قدمت ۳۳ هزار سال در [[سیبری]] پیدا شده‌اند. اما مشخص نیست آیا این فسیل‌ها نیاکان سگ‌های امروزی هستند یا نشان‌دهندهٔ تلاش‌های ناموفقی برای اهلی‌سازی یا گرگ‌هایی هستند که شباهت ساختاری به سگ‌های امروزی داشته‌اند. محل جغرافیایی اجداد سگ‌های امروزی هم نامشخص است. مدارک متفاوتی از [[جنوب شرق آسیا]]، [[خاورمیانه]] و [[اروپا]] حمایت می‌کنند.<ref>{{Cite journal|last=Freedman|first=Adam H.|last2=Gronau|first2=Ilan|last3=Schweizer|first3=Rena M.|last4=Ortega-Del Vecchyo|first4=Diego|last5=Han|first5=Eunjung|last6=Silva|first6=Pedro M.|last7=Galaverni|first7=Marco|last8=Fan|first8=Zhenxin|last9=Marx|first9=Peter|date=Winter 2014|title=Genome sequencing highlights the dynamic early history of dogs|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24453982/|journal=PLoS genetics|volume=10|issue=1|pages=e1004016|doi=10.1371/journal.pgen.1004016|issn=1553-7404|pmc=3894170|pmid=24453982}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=هلن بریگز-خبرنگار علمی|کد زبان=fa-IR|تاریخ=۲۵ مهر ۱۳۹۷|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/science-45885251|عنوان=یافته‌های تازه از تاریخ دوستی انسان و سگ}}</ref>

== طبقه‌بندی زیستی ==
در سال ۱۷۵۸، گیاه‌شناس و جانورشناس سوئدی، [[کارل لینه]] در [[سامانه طبیعت (کتاب)|کتاب سامانه طبیعت]] نام گذاری دو بخشی گونه‌ها را معرفی کرد. ''Canis'' واژه‌ای لاتین به معنای «سگ» است.{{sfn|Wang|Tedford|2008|p=۵۸}} او در این سرده سگِ اهلی، [[گرگ]] و [[شغال طلایی]] را معرفی کرد. او سگ خانگی را با عنوان ''Canis Familiaris'' و گرگ را ''Canis Lupus'' طبقه‌بندی کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.biodiversitylibrary.org/item/80764#page/48/mode/1up|عنوان=Caroli Linnæi Systema naturæ. Regnum animale}}</ref> لینه سگ را به دلیل دم رو به بالا ''(cauda recurvata)'' گونه ای جدا از گرگ می‌دانست، زیرا این ویژگی در هیچ [[سگان|سگ‌سان]] دیگر یافت نمی‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://archive.org/details/domesticdogitsev00serp/page/7|عنوان=The domestic dog: its evolution, behaviour, and interactions with people}}</ref>

در سال ۱۹۹۹ مطالعه‌ای بر روی [[دی‌ان‌ای میتوکندریایی|دنایِ میتوکندری]] ''(mtDNA)'' نشان داد که سگِ اهلی ممکن است از [[گرگ|گرگِ خاکستری]] سرچشمه گرفته باشد، به همراه [[دینگو]] و [[:en:New_Guinea_singing_dog|سگ آوازخوان گینه نو]] در زمانی که جوامع انسان از یکدیگر منزوی بودند، رشد و تکامل پیدا کردند.<ref>{{Cite journal|last=Wayne|first=Robert K.|last2=Ostrander|first2=Elaine A.|date=1999-03-29|title=Origin, genetic diversity, and genome structure of the domestic dog|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/(SICI)1521-1878(199903)21:33.0.CO;2-Z|journal=BioEssays|language=en|volume=21|issue=3|pages=247–257|doi=10.1002/(SICI)1521-1878(199903)21:3<247::AID-BIES9>3.0.CO;2-Z}}</ref> در ویرایش سوم ''[[گونه‌های پستانداران جهان]]'' که در ۲۰۰۵ منتشر شد، پستان‌شناس [[:en:W._Chris_Wozencraft|کریستوفر ووزنکرافت]] زیرگونه‌های وحشی آن را در زیرگونه‌های وحشی گرگ طبقه‌بندی کرد و دو زیرگونه دیگر را پیشنهاد داد که [[تبارشاخه]]<nowiki/>یِ سگ خانگی را تشکیل دادند: «''familiaris''» که توسط [[کارل لینه|لینه]] در سال ۱۷۵۸ و دیگری [[دینگو]] که توسط مایر در سال ۱۹۷۳ نام‌گذاری شد. ووزنکرافت ''هالسترومی (آوازخوانِ گینه نو)'' را به عنوان [[مترادف (زیست‌شناسی)|مترادف]] دینگو معرفی کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.google.com/books/edition/Mammal_Species_of_the_World/JgAMbNSt8ikC?hl=en&gbpv=1&pg=PA575–577&printsec=frontcover|عنوان=Mammal Species of the World}}</ref> ووزنکرافت مطالعه دنای میتوکندری به عنوان یکی از راهنماهای تصمیم خود اشاره کرد. پستان‌شناسان نیز به شامل کردن «''familiaris''» و دینگو باهم در تبارشاخه «سگ خانگی» اشاره کرده‌اند که برخی در مورد آن بحث می‌کنند.<ref>{{Cite journal|last=Jackson|first=Stephen M.|last2=Groves|first2=Colin P.|last3=Fleming|first3=Peter J. S.|last4=Aplin|first4=Ken P.|last5=Eldridge|first5=Mark D. B.|last6=Gonzalez|first6=Antonio|last7=Helgen|first7=Kristofer M.|date=2017-09-04|title=The Wayward Dog: Is the Australian native dog or Dingo a distinct species?|url=https://www.mapress.com/zt/article/view/zootaxa.4317.2.1|journal=Zootaxa|language=en|volume=4317|issue=2|pages=201–224|doi=10.11646/zootaxa.4317.2.1|issn=1175-5334}}</ref>

در سال ۲۰۱۹، کارگاهی که توسط گروه تخصصی [https://iucn.org/our-union/commissions/group/iucn-ssc-canid-specialist-group کمیسیون بقای آی‌یواس‌ان برای سگ‌سانان] برگزار شد، دینگو و سگ آوازخوان گینه نو را به عنوان خانواده سگ‌های وحشی در نظر گرفت و آنها را برای [[فهرست سرخ آی‌یوسی‌ان|فهرست سرخ آی‌یواس‌ان]] در نظر نگرفت.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.canids.org/CBC/Old_World_Canis_Taxonomy_Workshop.pdf|عنوان=Old World Canis spp. with taxonomic ambiguity: Workshop conclusions and recommendations, Vairão, Portugal, 28th - 30th May 2019}}</ref>

=== نژاد ===
{{اصلی|نژاد سگ}}
سگ‌ها متغیرترین [[پستانداران|پستاندار]] با حدود ۴۵۰ [[نژاد سگ]] شناخته شده در سطح جهان بر روی زمین هستند.<ref name=":2">{{Cite journal|last=Ostrander|first=Elaine A|last2=Wang|first2=Guo-Dong|last3=Larson|first3=Greger|last4=vonHoldt|first4=Bridgett M|last5=Davis|first5=Brian W|last6=Jagannathan|first6=Vidhya|last7=Hitte|first7=Christophe|last8=Wayne|first8=Robert K|last9=Zhang|first9=Ya-Ping|date=2019-07|title=Dog10K: an international sequencing effort to advance studies of canine domestication, phenotypes and health|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6776107/|journal=National Science Review|volume=6|issue=4|pages=810–824|doi=10.1093/nsr/nwz049|issn=2095-5138|pmc=6776107|pmid=31598383}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Parker|first=Heidi G.|last2=Dreger|first2=Dayna L.|last3=Rimbault|first3=Maud|last4=Davis|first4=Brian W.|last5=Mullen|first5=Alexandra B.|last6=Carpintero-Ramirez|first6=Gretchen|last7=Ostrander|first7=Elaine A.|date=2017-04-25|title=Genomic analyses reveal the influence of geographic origin, migration and hybridization on modern dog breed development|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5492993/|journal=Cell reports|volume=19|issue=4|pages=697–708|doi=10.1016/j.celrep.2017.03.079|issn=2211-1247|pmc=5492993|pmid=28445722}}</ref> در [[دوره ویکتوریا|عصر ویکتوریا]] [[انتخاب طبیعی]] انسان باعث توسعه دادن نژادهای سگ مدرن شد که منجر به، به وجود آمدن طیف وسیعی از [[فنوتیپ|رخ‌نمودها]] شد.<ref name=":3">{{Cite journal|last=Freedman|first=Adam H.|last2=Wayne|first2=Robert K.|date=2017-02-08|title=Deciphering the Origin of Dogs: From Fossils to Genomes|url=https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-animal-022114-110937|journal=Annual Review of Animal Biosciences|language=en|volume=5|issue=1|pages=281–307|doi=10.1146/annurev-animal-022114-110937|issn=2165-8102}}</ref> بیشتر نژادها از تعداد کمی از اجدادِ ۲۰۰ سال گذشته مشتق شده‌اند.<ref name=":3"/><ref name=":2"/> از آن زمان، سگ‌ها دستخوش تغییرات سریع در [[فنوتیپ|رخ‌نمود]] خود شدند و در معرض [[زادگیری گزینشی]] توسط انسان قرار گرفتند. نسبت جمجمه، بدن و اندام بین نژادها تنوع رخ‌نمودی بیشتری نسبت به کل [[گوشت‌خوار|راسته گوشتخواران]] نشان می‌دهد. این نژادها دارای صفات متمایز مربوط به [[ریخت‌شناسی (زیست‌شناسی)|ریخت‌شناسی]] هستند که شامل اندازه بدن، شکل جمجمه، رخ‌نمودِ دم، نوع خز و رنگ است. ویژگی‌های رفتاری آنها شامل نگهبانی، گله داری، شکار، بازیابی و تشخیص بو است. ویژگی‌های شخصیتی آنها شامل رفتار اجتماعیت بیش از حد، جسارت و پرخاشگری است.<ref name=":3"/> سگ‌های امروزی در سراسر جهان پراکنده شده‌اند.<ref name=":2"/> نمونه ای از این پراکندگی، نژادهای متعدد مدرن از دودمان اروپایی در دوران ویکتوریا است.<ref>{{Cite journal|last=Frantz|first=Laurent A. F.|last2=Bradley|first2=Daniel G.|last3=Larson|first3=Greger|last4=Orlando|first4=Ludovic|date=2020-08|title=Animal domestication in the era of ancient genomics|url=https://www.nature.com/articles/s41576-020-0225-0|journal=Nature Reviews Genetics|language=en|volume=21|issue=8|pages=449–460|doi=10.1038/s41576-020-0225-0|issn=1471-0064}}</ref><gallery mode="nolines" widths="235" heights="170" class="center">
پرونده:Dog_morphological_variation.png|تغییرات [[ریخت‌شناسی]] در شش سگ
پرونده:Dog_coat_variation.png|تغییرات [[فنوتیپ|رخ‌نمودی]] در چهار سگ
</gallery>

== کالبدشناسی ==
[[File:Dog_anatomy_lateral_skeleton_view.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Dog_anatomy_lateral_skeleton_view.jpg|بندانگشتی|نمای جانبی از استخوان‌بندی یک سگ]]

=== استخوان‌بندی ===
همهٔ سگ‌های سالم، صرف‌نظر از جثه، نژاد و نوعشان، به استثنای تعداد استخوان‌های دُم ساختار کلی [[استخوان‌بندی]] یکسانی دارند. البته در جزئیات استخوان‌بندی، تنوع قابل توجهی بین سگ‌های مختلف وجود دارد. {{Sfnp|Cunliffe|2004}} {{Sfnp|Fogle|2009}} اسکلت سگ به خوبی برای دویدن سازگار است. دنده‌های کشیده، فضایی مناسب را برای [[قلب]] و [[شش|ریه‌ها]] فراهم می‌کند. و شانه‌ها به اسکلت متصل نیستند و امکان انعطاف‌پذیری را فراهم می‌کنند. {{Sfnp|Cunliffe|2004}} {{Sfnp|Fogle|2009}}<ref>{{Cite web|title=Back pain|url=https://www.elwoodvet.net/back-pain-dogs|accessdate=24 March 2024|website=Elwood vet|language=en-AU|archivedate=24 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240324091613/https://www.elwoodvet.net/back-pain-dogs}}</ref>

در مقایسه با اجداد گرگ‌مانند سگ، پرورش انتخابی از زمان اهلی شدن باعث شده است که اسکلت سگ برای نژادهای بزرگ‌تر مانند [[ماستیف]]‌ها بزرگتر و برای نژادهای کوچک‌تر مانند [[تریر]] کوچک‌تر شده باشد. [[کوتاه‌قامتی|کوتولگی]] برای برخی از نژادها که پاهای کوتاه برای آن‌ها مفید است، مانند [[داکس‌هوند]] و [[ولش کورگی|کورگی]] انتخاب شده است. {{Sfnp|Fogle|2009}} بیشتر سگ‌ها به‌طور طبیعی دارای ۲۶ مهره در دم خود هستند، اما برخی با [[دم‌کوتاهی طبیعی]] کمتر از سه مهره دارند. {{Sfnp|Cunliffe|2004}}

جمجمهٔ سگ‌ها بدون توجه به نوع نژاد دارای اجزای یکسانی است، اما از نظر شکل جمجمه بین نژادهای مختلف، تفاوت قابل توجهی وجود دارد. {{Sfnp|Fogle|2009}} {{Sfnp|Jones|Hamilton|1971}}

=== دُم ===
[[دم (عضو)|دُم]] سگ زائدهٔ انتهایی [[ستون مهره‌ها|ستون مهره]] است که از رشته‌ای از ۵ تا ۲۳ [[مهره (بدن)|مهره]] تشکیل شده است. یکی از وظایف اصلی دُم سگ، برقراری ارتباط و بیان وضعیت عاطفی آن‌هاست.<ref>{{Cite web|title=Study explores the mystery of why dogs wag their tails|url=https://www.earth.com/news/study-explores-the-mystery-of-why-dogs-wag-their-tails/|accessdate=13 March 2024|website=Earth.com|language=en|archivedate=4 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204151625/https://www.earth.com/news/study-explores-the-mystery-of-why-dogs-wag-their-tails/}}</ref> دُم همچنین به سگ کمک می‌کند تا با قرار دادن وزن خود در سمت مخالف شیب، تعادل خود را حفظ کند و همچنین می‌تواند به سگ کمک کند بوی [[غده مقعدی|غدهٔ مقعدی]] خود را از طریق موقعیت و حرکت دٔم پخش کند.<ref>{{Cite web|date=15 October 2019|title=What is the Purpose of a Dog's Tail?|url=https://www.dallasanimalchiropractic.com/post/what-is-the-purpose-of-a-dog-s-tail|accessdate=30 March 2024|website=Dallas Animal Chiro|language=en|archivedate=30 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240330144025/https://www.dallasanimalchiropractic.com/post/what-is-the-purpose-of-a-dog-s-tail}}</ref> سگ‌ها می‌توانند [[غده بنفش|غدهٔ بنفش]] (یا غدهٔ فوق دُمی) داشته باشند. بزرگ شدن غدهٔ بنفش در دُم، می‌تواند یک نقطهٔ طاسی در اثر ریزش مو ایجاد کند، که می‌تواند ناشی از [[بیماری کوشینگ]] یا سبوم بیش از حد ناشی از [[آندروژن]]‌ها در غدد چربی باشد.<ref>{{Cite web|title=Stud Tail Tail Gland Hyperplasia in Dogs|url=https://vcahospitals.com/know-your-pet/stud-tail-tail-gland-hyperplasia-in-dogs|accessdate=30 March 2024|website=[[VCA Animal Hospitals]]|language=en|archivedate=30 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240330202745/https://vcahospitals.com/know-your-pet/stud-tail-tail-gland-hyperplasia-in-dogs}}</ref>

=== چشم ===
[[پرونده:پوزه_و_بینی_یک_سگ_باکسر_ماده_-_حیوانات_در_ایران_10.jpg|جایگزین=عکس از چشم سگ|بندانگشتی|چشم یک سگ]]
[[چشم]] سگ‌ها برای جلب نظر انسان، فرگشت یافته است. در طول هزاران سال، در اطراف چشمان سگ‌ها [[ماهیچه]] کوچکی پدید آمده که حالتی کودکانه و جذاب به سگ می‌دهد تا برای [[انسان]] جذاب باشد و واکنش مادرانه او را برانگیزد. این ماهیچه به ابروهای سگ حالتی «بیانگر» می‌دهد که برای انسان، توهم ارتباط انسانی به وجود می‌آورد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=شان کافلان|کد زبان=fa-IR|تاریخ=۲۸ خرداد ۱۳۹۸|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/science-48671638|عنوان=چشم سگ‌ها برای 'جلب نظر انسان تکامل پیدا کرده'}}</ref>

=== حواس ===
حواس سگ‌ها شامل بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، لامسه و [[گیرنده مغناطیس|دریافت مغناطیسی]] است. یک پژوهش، نشان می‌دهد که سگ‌ها می‌توانند تغییرات کوچک در [[میدان مغناطیسی زمین]] را احساس کنند.<ref>{{Cite journal|last=Nießner|first=Christine|last2=Denzau|first2=Susanne|last3=Malkemper|first3=Erich Pascal|author-link3=Erich Pascal Malkemper|last4=Gross|first4=Julia Christina|last5=Burda|first5=Hynek|last6=Winklhofer|first6=Michael|last7=Peichl|first7=Leo|year=2016|title=Cryptochrome 1 in Retinal Cone Photoreceptors Suggests a Novel Functional Role in Mammals|journal=Scientific Reports|volume=6|pages=21848|bibcode=2016NatSR...621848N|doi=10.1038/srep21848|pmc=4761878|pmid=26898837| issn = 2045-2322}}</ref>

دید سگ [[دورنگ‌بینی|دورنگی]] است. دنیای بصری سگ از رنگ‌های زرد، آبی و خاکستری تشکیل شده است. آن‌ها در تمایز بین قرمز و سبز مشکل دارند. واگرایی محور چشم سگ‌ها بسته به نژاد بین ۱۲ تا ۲۵ درجه است. چشم سگ از نژادهای مختلف می‌تواند پیکربندی شبکیهٔ متفاوتی داشته باشد. ناحیهٔ [[گوده مرکزی|گودهٔ مرکزی]] چشم سگ‌ها، حساس‌ترین ناحیه به [[فوتون]]‌ها است.<ref>{{Cite web|title=Eye Structure and Function in Dogs - Dog Owners|url=https://www.msdvetmanual.com/dog-owners/eye-disorders-of-dogs/eye-structure-and-function-in-dogs|accessdate=2024-04-05|website=MSD Veterinary Manual|language=en}}</ref>

== سلامت و بهداشت ==
{{همچنین ببینید|بهداشت سگ}}
برخی از نژادهای سگ مستعد ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی خاص مانند دیسپلازی آرنج و لگن، [[کم‌بینایی|نابینایی]]، [[ناشنوایی]]، [[تنگی دریچه ریوی|تنگی ریه]]، شکاف کام و زانو هستند. دو بیماری جاد پزشکی که سگ‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند عبارت‌اند از [[پیومترا|پیومتر]]، که بر روی ماده‌های [[عقیم‌سازی جانوران|عقیم‌نشده]] در همهٔ نژادها و سنین تأثیر می‌گذارد، و [[ولولوس اتساع معده]] (نفخ)

هر دوی این‌ها شرایط حاد هستند و می‌توانند به‌سرعت سگ را از پا در بیاورند. سگ‌ها همچنین مستعد ابتلا به انگل‌هایی مانند [[کک (حشره)|کک]]، [[کنه]]، [[هیره]]، [[کرم قلابدار]]، [[کرم‌های نواری شش‌قلاب|کرم نواری]]، [[کرم‌های لوله‌ای|کرم گرد]] و [[Dirofilaria immitis|کرم قلب]] هستند.<ref>{{Cite journal|date=22 December 2022|title=Keep the Worms Out of Your Pet's Heart! The Facts about Heartworm Disease|url=https://www.fda.gov/animal-veterinary/animal-health-literacy/keep-worms-out-your-pets-heart-facts-about-heartworm-disease|journal=[[United States Food and Drug Administration]]|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240330145012/https://www.fda.gov/animal-veterinary/animal-health-literacy/keep-worms-out-your-pets-heart-facts-about-heartworm-disease|archive-date=30 March 2024|access-date=30 March 2024}}</ref>

چندین غذای انسان و خوراکی‌های خانگی برای سگ‌ها سمی هستند، که شامل [[شکلات]]، که باعث [[مسمومیت با تئوبرومین]] شده، [[پیاز]] و [[سیر]]، که باعث مسمومیت با [[تیوسولفات]]، [[سولفوکسید]] یا [[دی‌سولفید]] شده، [[انگور]] و [[کشمش]]، [[ماکادمیا|ماکادامیا]] و [[زایلیتول]] می‌شود.<ref>{{Cite journal|last=Murphy|first=Lisa A.|last2=Coleman|first2=Adrienne E.|date=Winter 2012|title=Xylitol toxicosis in dogs|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22381181/|journal=The Veterinary Clinics of North America. Small Animal Practice|volume=42|issue=2|pages=307–312, vii|doi=10.1016/j.cvsm.2011.12.003|issn=1878-1306|pmid=22381181}}</ref> [[نیکوتین]] موجود در تنباکو نیز می‌تواند برای سگ‌ها خطرناک باشد. نشانه‌های بلع آن می‌تواند شامل استفراغ زیاد (مثلاً از خوردن ته‌سیگار) یا [[اسهال]] باشد.<ref>{{Cite web|title=Petroleum Product Poisoning in Animals - Toxicology|url=https://www.msdvetmanual.com/toxicology/petroleum-product-poisoning/petroleum-product-poisoning-in-animals|accessdate=30 March 2024|website=MSD Veterinary Manual|language=en|archivedate=30 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240330144025/https://www.msdvetmanual.com/toxicology/petroleum-product-poisoning/petroleum-product-poisoning-in-animals}}</ref><ref>{{cite book|last=Fogle|first=Bruce|author-link=Bruce Fogle|title=Caring For Your Dog|year=1974|pages=423|language=en}}</ref> شایع‌ترین علت مرگ و میر در میان سگ‌ها [[نئوپلاسم|نئوپلازی]] و [[بیماری قلبی-عروقی|بیماری قلبی]] و پس از آن [[سم میکروبی|سمیت]] و [[بیماری‌های گوارشی]] است.<ref>{{Cite web|title=Cancer in Pets {{!}} American Veterinary Medical Association|url=https://www.avma.org/resources/pet-owners/petcare/cancer-pets|accessdate=29 March 2024|website=www.avma.org|language=en|archivedate=29 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240329104647/https://www.avma.org/resources/pet-owners/petcare/cancer-pets}}</ref><ref>{{Cite web|date=4 March 2022|title=When death comes suddenly to a pet {{!}} American Veterinary Medical Association|url=https://www.avma.org/news/when-death-comes-suddenly-pet|accessdate=29 March 2024|website=www.avma.org|language=en|archivedate=29 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240329104647/https://www.avma.org/news/when-death-comes-suddenly-pet}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Eichelberg|first=H.|last2=Seine|first2=R.|date=1996|title=[Life expectancy and cause of death in dogs. I. The situation in mixed breeds and various dog breeds]|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9005839/|journal=Berliner und Munchener Tierarztliche Wochenschrift|volume=109|issue=8|pages=292–303|issn=0005-9366|pmid=9005839|archive-url=https://web.archive.org/web/20240329104312/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9005839/|archive-date=29 March 2024|access-date=29 March 2024}}</ref> یک پژوهش ۲۰ ساله نشان داد که [[بیماری تنفسی|بیماری‌های تنفسی]] شایع‌ترین علت مرگ در [[بولداگ (سگ)|بولداگ‌ها]] است.<ref>{{Cite web|date=31 May 2011|title=Study examines causes of death in dogs {{!}} American Veterinary Medical Association|url=https://www.avma.org/javma-news/2011-06-15/study-examines-causes-death-dogs|accessdate=29 March 2024|website=www.avma.org|language=en|archivedate=28 November 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231128221002/https://www.avma.org/javma-news/2011-06-15/study-examines-causes-death-dogs}}</ref> احتمال مرگ توله‌سگ‌ها در اثر [[عفونت]] یا [[ناهنجاری مادرزادی|بیماری مادرزادی]] بیشتر است.<ref>{{Cite web|last=Straus|first=Mary|date=18 May 2011|title=A Study of Breed-Related Causes of Death in Dogs|url=https://www.whole-dog-journal.com/health/a-study-of-breed-related-causes-of-death-in-dogs/|accessdate=29 March 2024|website=Whole Dog Journal|language=en-US|archivedate=29 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240329105820/https://www.whole-dog-journal.com/health/a-study-of-breed-related-causes-of-death-in-dogs/}}</ref> سگ‌ها همچنین می‌توانند برخی از شرایط سلامتی مشابه انسان را داشته باشند، از جمله [[دیابت در سگ‌ها|دیابت]]، بیماری‌های [[آسیب‌شناسی دندان|دندانی]] و [[بیماری قلبی-عروقی|قلبی]]، [[صرع]]، [[سرطان]]، [[کم‌کاری تیروئید]] و [[التهاب مفصل|آرتریت]]. دیابت نوع ۱، شبیه دیابت انسان، نوعی دیابت است که بیشتر در سگ‌ها دیده می‌شود.<ref>{{Cite journal|last=Nelson|first=Richard W.|last2=Reusch|first2=Claudia E.|date=2014|title=Animal models of disease: classification and etiology of diabetes in dogs and cats|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24982466/|journal=The Journal of Endocrinology|volume=222|issue=3|pages=T1–9|doi=10.1530/JOE-14-0202|issn=1479-6805|pmid=24982466|archive-url=https://web.archive.org/web/20240309201931/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24982466/|archive-date=9 March 2024|access-date=29 March 2024}}</ref>

=== زادآوری ===
در سگ‌های خانگی، [[بلوغ جنسی]] برای نر و ماده پس از حدود شش ماه تا یک سال اتفاق می‌افتد، اما بلوغ برای برخی از نژادهای بزرگ تا دو سالگی به تعویق می‌افتد. این زمانی است که سگ‌های ماده نخستین [[دوره فحلی|دورهٔ فحلی]] خود را دارند که مشخصهٔ آن تورم [[فرج]] و ترشح [[ترشحات واژن|ترشحاتی]] است که معمولاً بین ۴ تا ۲۰ روز به‌طول می‌انجامد.<ref>{{Cite web|last=Pereira|first=Crystal|title=Heat in Pet Dogs & Cats, Estrus Cycle & False Pregnancy – DawgieBowl|url=https://dawgiebowl.com/blog/heat-in-pets/|accessdate=29 March 2024|language=en-US|archivedate=29 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240329130107/https://dawgiebowl.com/blog/heat-in-pets/}}</ref> سگ‌های ماده چرخه‌های فحلی بعدی را به‌صورت شش‌ماهه تجربه می‌کنند که طی آن بدن برای [[بارداری (پستانداران)|بارداری]] آماده می‌شود. در اوج چرخه، ماده‌ها از نظر ذهنی و بدنی، پذیرای [[جفت‌گیری (جانورشناسی)|جفت‌گیری]] می‌شوند. از آنجایی که [[تخمک]]‌ها زنده می‌مانند و می‌توانند تا یک هفته پس از تخمک‌گذاری بارور شوند، بیش از یک نر می‌تواند در یک دوره از بارداری سگ ماده نقش داشته باشند.<ref name="ADW">Dewey, T. and S. Bhagat.</ref> لقاح معمولاً دو تا پنج روز پس از تخمک‌گذاری اتفاق می‌افتد. پس از [[انزال]]، سگ‌ها به‌دلیل تورم غدهٔ پیازی (بولبوس) سگ نر و انقباض دهلیز منقبض‌شوندهٔ سگ ماده، حدود ۵ تا ۳۰ دقیقه به یکدیگر، متصل و قفل می‌شوند. در این حین، سگ نر به انزال ادامه می‌دهد تا زمانی که سگ‌ها به‌طور طبیعی از یکدیگر جدا شوند.<ref>{{Cite web|title=Estrus and Mating in Dogs {{!}} VCA Animal Hospital {{!}} VCA Animal Hospitals|url=https://vcahospitals.com/know-your-pet/breeding-for-pet-owners-estrus-and-mating-in-dogs|accessdate=1 April 2024|website=[[VCA Animal Hospitals]]|language=en|archivedate=7 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240207090454/https://vcahospitals.com/know-your-pet/breeding-for-pet-owners-estrus-and-mating-in-dogs}}</ref><ref>{{Cite web|first=Lindsay|last=Bisset|date=4 December 2021|title=Why Do Dogs Get Stuck During Mating? Our Vet Explains|url=https://www.dogster.com/ask-the-vet/why-do-dogs-get-stuck-during-mating-vet-answer|accessdate=1 April 2024|website=Dogster|language=en-US|archivedate=1 April 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240401161157/https://www.dogster.com/ask-the-vet/why-do-dogs-get-stuck-during-mating-vet-answer}}</ref> ۱۴ تا ۱۶ روز پس از تخمک‌گذاری، جنین‌ها به [[رحم]] می‌چسبند و پس از هفت تا هشت روز دیگر، ضربان قلب جنین‌ها قابل تشخیص است.<ref>{{Cite journal|last=Concannon|first=P.|last2=Tsutsui|first2=T.|last3=Shille|first3=V.|date=2001|title=Embryo development, hormonal requirements and maternal responses during canine pregnancy|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11787146/|journal=Journal of Reproduction and Fertility. Supplement|volume=57|pages=169–179|issn=0449-3087|pmid=11787146}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://php.med.unsw.edu.au/embryology/index.php?title=Dog_Development#Development_Overview|title=Dog Development – Embryology|publisher=Php.med.unsw.edu.au|date=16 June 2013|accessdate=20 May 2021|archivedate=2 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131202234138/http://php.med.unsw.edu.au/embryology/index.php?title=Dog_Development#Development_Overview}}</ref> دورهٔ آبستنی سگ‌ها می‌تواند متفاوت باشد اما تقریباً ۵۸ تا ۶۸ روز و به‌طور میانگین ۶۳ روز پس از [[لقاح]]، زایمان می‌کنند.<ref name="ADW">Dewey, T. and S. Bhagat.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.cpvh.com/2011/07/27/gestation-in-dogs/|title=Gestation in dogs|accessdate=24 March 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130603145809/http://www.cpvh.com/2011/07/27/gestation-in-dogs/|archivedate=3 June 2013}}</ref> سگ ماده به‌طور متوسط، شش [[توله‌سگ]] به‌دنیا می‌آورد.<ref>{{Cite web|url=http://www.humanesociety.org/issues/pet_overpopulation/facts/overpopulation_estimates.html|title=HSUS Pet Overpopulation Estimates|publisher=The Humane Society of the United States|accessdate=22 October 2008|archivedate=25 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130425142203/http://www.humanesociety.org/issues/pet_overpopulation/facts/overpopulation_estimates.html}}</ref>

== سگ در فرهنگ ایران ==
از سگ به عنوان جانداران نزدیک به انسان، نخستین بار در اسطورهٔ ایرانی [[کیومرث]] یاد شده است، در این اسطوره، [[اهورامزدا]] نخستین انسان یعنی کیومرث را به همراه یک سگ و یک [[گاو]] و یک [[پرنده]]، آفرید.

در کتاب [[ارداویراف‌نامه]] (متعلق به دورهٔ [[ساسانی]])، ارداویراف، [[موبد]] ساسانی در هنگام بازدید از دوزخ متوجه پاهایی می‌شود که در دوزخ هستند ولی صاحب آن پاها در بهشت است. به او گفته می‌شود که این پاها، سگ‌ها را لگد زده‌اند.

[[شاهنامه|شاهنامهٔ فردوسی]] به داستان ممنوعیت نگهداری سگ و [[گربه]] در خانه‌های شهری، در دوران [[خسرو پرویز|خسروپرویز]] اشاره می‌کند که با اجرای نمایش «گربه‌رقصانی» و خندیدن خسروپرویز، ممنوعیت لغو می‌شود.<ref>بررسی نجاست سگ از دیدگاه علمی و دینی- پایان‌نامه دکتر سید جاوید آل</ref>

سگ در [[فرهنگ ایرانی]] دارای قداست فراوان و دور کنندهٔ [[دیو]] است و در [[وندیداد]] که کتاب قانون ایرانیان دورهٔ ساسانی بود چنین آمده:

<blockquote>
هر کس سگ گله، سگ خانگی یا سگ ولگرد یا سگ پرورده (شکاری) را بزند و بکشد، روان او هنگام رفتن به جهان دیگر، با شیونی بلندتر از شیون گوسفندی که گرگی در جنگلی بزرگ بدو شبیخون زده باشد، پرواز کند و … سگ نگهبان چینودپل در برابر زوزه و شبیخون دیوان، به وی یاری نرساند
</blockquote>[[پرونده:Animals of Iran - Kavir National Park - Qom Province - Deir-e Gachin Caravansarai 01.jpg|بندانگشتی|سگ ایرانی نگهبان در [[پارک ملی کویر]]]]

و مجازات حکومت ایران در دورهٔ ساسانی برای کشتن سگ، هزار و ششصد تازیانه به‌علاوه جبران خسارات ناشی از نبود حیوان بود.

احترام به سگ در ایران باستان به حدی بود که در وندیداد حتی برای افرادی که به سگان خوراک بد بدهند نیز، مجازات تازیانه در نظر گرفته شده بود و حتی توصیه شده است که مالک سگ هار بایستی به درمان آن بکوشد.<ref>اوستا، ترجمهٔ [[جلیل دوست‌خواه]]، کتاب [[وندیداد]]، صفحهٔ ۸۰۵</ref>

== نجس بودن سگ ==
{{اصلی|تأثیر اندیشه ایرانی بر اسلام|رسم سگ‌دید}}
گلدزیهر از جمله تأثیرات ناشی از مقابله و واکنش منفی نسبت به باورهای ایرانی، نگرش به سگ را ذکر می‌کند که در دین [[مزدیسنا]] جانوری مقدس محسوب می‌شود، ولی در [[اسلام]] از جنبهٔ آیینی نجس است.<ref>{{پک|Yarshater|۱۹۹۹|ک=The Persian Presence in the Islamic World|ص=۳۴}}</ref> از نگاه [[گلدزیهر]]، [[مسلمان|مسلمانان]] در اوایل سگ را نجس نمی‌دانستند و حتی وجود آن در مسجد هم تحمل می‌شد، اما سپس، شاید به سبب این‌که باید با زرتشتی‌ها متفاوت باشند، این نگرش را تغییر دادند. جاحظ در اینباره می‌گوید: «پیامبر به ما دستور داده که سگ‌ها را بکشیم، او بعدها ما را از کشتن سگ‌ها منع کرد و گفت فقط از سگ سیاه تیره (بهیم) برحذر باشید که دو خال بر بالای چشمانش دارد، زیرا چنین سگی شیطان است.» ظاهراً اشارهٔ این خصوصیات به سگ‌های ویژهٔ زرتشتیان باشد که آن‌ها را با خود به [[رسم سگ‌دید|مراسم سگ‌دید]] (مراسمی که جسد مرده‌ها را در اختیار سگ‌ها قرار می‌دادند) می‌بردند. دست‌کم، بر اساس این سنت، مسئلهٔ اسلام با سگ‌ها، با [[دین زرتشت]] ارتباط دارد. جاحظ در بخش دیگری از کتاب خودش می‌گوید که زرتشتیان سگ‌ها را با خود به نزدیکی جسد می‌برده‌اند تا آن را ببوید، چون عقیده دارند که سگ با بو کشیدنش، نشان می‌دهد که وی زنده است یا مرده، زیرا در صورت زنده بودن، آن را گاز می‌گیرد.<ref>{{پک|Shaked|2003|ک=HADITH v. AS INFLUENCED BY IRANIAN IDEAS AND PRACTICES|ص=453-457}}</ref><ref>{{پک|شاکد|1386|ک=از ایران زرتشتی تا اسلام|ص=۳۳۹}}</ref>

=== در اسلام ===
واژهٔ سگ چهار بار در قرآن (مائده: ۴، اعراف: ۱۷۶، کهف: ۱۸ و ۲۲) آمده است. [[ایگناتس گلدزیهر|ایگناز گلدزیهر]] استدلال می‌کند که در زمان زندگانی محمد، سگ‌ها نجس شمرده نمی‌شدند. بعدها در متون شرعی به سگ نجس (نجس‌العین) گفته شد، اما استفاده از سگ‌های نگهبان، سگ‌های گله و به‌ویژه سگ‌های شکاری مجاز است، زیرا سگ‌های تربیت‌شده [[حیوان اهلی]] (بهیمه) محسوب می‌شوند. خرید و فروش و اجارهٔ آن‌ها جایز است. گوشت شکاری که توسط [[سگ شکاری]] کشته می‌شود نجس نیست، مشروط بر این‌که خود حیوان حرام نباشد. با این حال، در کتب شرعی اهل سنت، در مورد استفاده از سگ‌های شکاری که توسط غیر مسلمانان تربیت شده‌اند، شرایطی وجود دارد. در روایتی که البته برخی مراجع دینی آن را قبول ندارند، ادعا شده است که محمد استفاده از گوشت شکاری که توسط سگ شکاریِ تربیت شده زیر دست زرتشتیان آورده شده بود را مجاز ندانست. با این حال، مراجع دینی شیعه معتقدند که اگر خود شکارچی مسلمان باشد، مهم نیست که چه کسی سگ را تربیت کرده است. در مورد مجاز بودن گوشت شکار که توسط یک سگ سیاه آورده شده است، تردید وجود دارد، که ممکن است منعکس‌کنندهٔ این واقعیت باشد که در خاور نزدیک سگ سیاه را با شیطان مرتبط می‌دانند.<ref>{{پک|Boyce|1995|ک=DOG In Zoroastrianism|ص=461-470}}</ref>

[[مالک بن انس]] استفاده از پول فروش سگ را برای زیارت مکه جایز دانست. سگ‌های تربیت شده‌ای که به عنوان غنائم جنگی گرفته می‌شد را امام می‌توانست به هرکسی که نیاز داشت بدهد. کشتن یا معلول کردن سگ مستلزم پرداخت جریمه به صاحب آن است. از طرف دیگر، مالک سگ از نظر قانونی مسئول صدمات شخصی یا آسیب رساندن به اموالی است که سگش انجام داده است. وی همچنین مسئول است تا نگذارد سگش برای دیگران مزاحمت ایجاد کند. به نظر می‌رسد این سؤال که آیا حیوانات می‌توانند وارد بهشت شوند یا نه، فکر تعدادی از مراجع دینی را درگیر کرده بود، که منجر به راه حلی بینابینی شد که طبق آن فقط سه حیوان (در برخی منابع چهار) اجازهٔ ورود به بهشت را دارند که سگ اصحاب کهف یکی از آن‌هاست.<ref>{{پک|Boyce|1995|ک=DOG In Zoroastrianism|ص=461-470}}</ref>

== خاستگاه نژادهای سگ ==
[[پرونده:A female boxer dog in Iran ـ Mostafa Meraji Canon Photography 02.jpg|بندانگشتی]]
بررسی فسیل‌های باقی‌مانده از سگ‌های باستانی و بررسی تغییرات ژنتیکی آن‌ها نشان می‌دهد که سگ‌ها حدود هفده تا بیست و چهار هزار سال پیش از لحاظ [[ژنتیک|ژنتیکی]] به دو شاخهٔ شرقی و غربی تقسیم شدند. سگ‌های شاخهٔ شرقی در نقاط مختلف [[خاور دور]] و سگ‌های شاخهٔ غربی در بقیهٔ [[آسیا]]، [[اروپا]] و [[آفریقا]] ساکن شدند.<ref name=":0"/><ref name=":1">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa-IR|تاریخ=۲۸ تیر ۱۳۹۶|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/science-40652587|عنوان=سگ‌ها 'یکبار اهلی و به شرقی و غربی تقسیم شدند'}}</ref> سگ‌هایی که به اروپا رسیدند با سگ‌هایی که پیش از آن در آنجا بودند مخلوط شدند که باعث تغییر ژنتیکی این جانور شد.<ref name=":1"/>

سگ‌های اهلی همانند دیگر خویشاوندان سگ‌سان خود مانند [[روباه]]، [[شغال]]، گرگ و [[دینگو]] متعلق به راستهٔ [[گوشت‌خوارسانان]] هستند. نخستین اعضای خانوادهٔ سگ‌سانان نزدیک ۲۵ میلیون سال پیش به [[شمال آمریکا]] رفتند. روباه‌ها از این گروه پدید آمدند.

همان‌گونه که در طبیعت، همهٔ [[جاندار|جانداران]]، خود را با شرایط محیطی و [[تغییر اقلیم]] سازگار می‌کنند، سگ‌ها نیز [[فرگشت]] یافته و در نقاط مختلف جهان، خود را با شرایط مختلف، سازگار می‌کنند. سگ‌های تازی نخستین برای نواحی [[بیابان|بیابانی]] و [[دشت]] و سگ‌های [[ماستیف|مستیف]] برای نواحی [[کوهستان|کوهستانی]] و [[جنگل|جنگلی]] سازش یافتند. [[جهش]] ژنتیکی، موجب افزایش شمار گونه‌ها شد و به تدریج این گونه‌ها آگاهانه توسط انسان به کار گرفته و پرورش داده شد. [[جمجمه]] و [[استخوان]]‌های یافت شده از [[دوران نوسنگی]] نشان می‌دهند که دست‌کم چهار گونه سگ در [[اروپا]] وجود داشته‌اند که از نظر بزرگی و شکل [[جمجمه]] با هم تفاوت داشتند. ممکن است سگ از گرگ و در مواردی دیگر از [[شغال]] فرگشت یافته باشد. همچنین ممکن است از جانور دیگری که به‌طور مستقل از سایر جانوران فرگشت یافته است به وجود آمده باشند.<ref>راهنمای تربیت سگ، دکتر علیرضا قمریان. چاپ قمریان. ص ۱۱۳</ref>

== دوران زندگی و طول عمر ==
[[توله‌سگ]] تازه زاده‌شده در مدت کوتاهی به یک سگ بالغ تبدیل می‌شود. طول عمر یک حیوان به فاکتورهای مختلفی از جمله محیط، [[نژاد (زیست‌شناسی)|نژاد]]، [[سلامت|سلامتی]]، [[بهداشت]]، تحرک و [[تغذیه]] بستگی دارد. نژادهایی مانند [[اشپیتز]] و [[فاکس تریر|فکس تریر]] مدت طولانی یعنی ۱۸ تا ۲۰ سال عمر می‌کنند و نژادهایی مانند [[باکسر]] و [[ژرمن شپرد]] طول عمری تا ۱۲ یا ۱۳ سالگی دارند.

سگ‌ها در سن ۳ تا ۵ سالگی کاملاً بالغ شده و فعال‌ترین دوران زندگیشان را در این سنین می‌گذرانند. از سن ۷، ۸ سالگی کم‌کم حالت افتادگی و کاهش فعالیت در آن‌ها دیده می‌شود. سگ‌هایی که به این سن رسیده‌اند محیطی راحت و آرام را برای خود ترجیح می‌دهند و بیشتر آن‌ها در این دوران در حال [[خواب]] و [[استراحت]] هستند و به‌خصوص در [[زمستان]] ساعت‌ها در محیط‌های گرمی چون کنار [[رادیاتور]] استراحت کرده یا می‌خوابند. سگ‌های پیر، دچار کاهش حس [[شنوایی]] و حتی [[ناشنوایی]] می‌شوند. بیشتر آن‌ها دچار [[آب‌مروارید]]، ریزش [[دندان]]‌ها (که باعث سختی در جویدن خوراک می‌شود) و بزرگی [[پروستات]] (که باعث اِشکال در دفع [[ادرار]] می‌شود) شده و ممکن است ویژگی‌های رفتاری آن‌ها تغییر کند. نسبت به گذشته بیشتر لجاجت می‌کنند و نسبت به عادت‌های روزانهٔ خود بیشتر وابستگی نشان می‌دهند.

== جستارهای وابسته ==
* [[شپرد انگلیسی]]
* [[ژرمن شپرد|شپرد آلمانی]]
* [[باکسر|سگ باکسر]]
* [[شپرد آسیای مرکزی]]
* [[نمایش سگ وستمینستر کنل کلاب]]
* [[سگ در فرهنگ ایران باستان]]
* [[سگ‌هراسی]]
* [[سگ پلیس]]
* [[کنل کلاب]]
* [[شیتزو|سگ شیتزو]]
* [[تازی ایرانی|سگ تازی ایرانی]]
* [[فهرست نژادهای سگ]]

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =شاکد | نام =شائول | پیوند نویسنده =شائول شاکد | عنوان =از ایران زرتشتی تا اسلام | ترجمه =[[مرتضی ثاقب‌فر]]|سال =۱۳۸۶ | ناشر =ققنوس |مکان =تهران | شابک =978-964-311-358-2}}
{{چپ‌چین}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =Boyce| نام =Mary| پیوند نویسنده =مری بویس| عنوان =DOG In Zoroastrianism| دانشنامه =[[دانشنامه ایرانیکا|ENCYCLOPÆDIA IRANICA]]| ویرایش = | جلد=12| سال =1995| ناشر = | مکان = | شابک = | صفحه =461-470| نشانی =https://www.iranicaonline.org/articles/dog#pt2| تاریخ بازبینی =31 May 2023| نشانی بایگانی = |تاریخ بایگانی = | زبان =en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =Shaked| نام =Shaul| پیوند نویسنده =شائول شاکد| عنوان =HADITH v. AS INFLUENCED BY IRANIAN IDEAS AND PRACTICES | دانشنامه =[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]| جلد=XI| سال =۲۰۰۳| ناشر =Bibliotheca Persica Press | مکان =New York | شابک = | صفحه =۴۵۳–۴۵۷ | نشانی =https://iranicaonline.org/articles/hadith-v| تاریخ بازبینی =31 May 2023| نشانی بایگانی = |تاریخ بایگانی = | زبان =en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =Yarshater| نام =Ehsan| پیوند نویسنده=احسان یارشاطر| نام ویراستار۱=Richard G| نام خانوادگی ویراستار۱ =Hovannisian| پیوند ویراستار۱=ریچارد هووانسیان| نام ویراستار۲ =Georges| نام خانوادگی ویراستار۲ =Sabagh| پیوند ویراستار۲ =جرج صباغ| عنوان =The Persian Presence in the Islamic World| سال =۱۹۹۹ | ناشر =[[انتشارات دانشگاه کمبریج|Cambridge University Press]]|مکان =New York| شابک =9780521591850|زبان =en|نشانی =https://books.google.com/books/about/The_Persian_Presence_in_the_Islamic_Worl.html?id=39XZDnOWUXsC|تاریخ بازبینی =۲۶ مارس ۲۰۱۸| نشانی بایگانی =https://www.scribd.com/document/341638391/The-Persian-Presence-in-the-Islamic-World-1998| تاریخ بایگانی =۲۶ مارس ۲۰۱۸}}
{{پایان چپ‌چین}}
* {{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?oldid=253365176|عنوان=Dog|زبان=انگلیسی|بازیابی=۲۲ نوامبر ۲۰۰۸}}

{{انبار-رده|Dog}}
{{ویکی‌گفتاورد}}
{{Wikispecies}}
{{ویکی‌واژه}}

== پیوند به بیرون ==
* {{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa-IR|تاریخ=۱۵ شهریور ۱۳۹۶|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/science-41170121|عنوان=سگ‌های وحشی آفریقا 'با عطسه رای می‌گیرند'}}

{{سگ}}
{{جانوران}}
{{جانوران بر نشان‌های خانوادگی}}
{{سگ اهلی}}
{{سگ‌سانان}}

{{داده‌های کتابخانه‌ای}}

[[رده:آرایه (زیست‌شناسی) نام‌گذاری‌شده توسط کارل لینه]]
[[رده:پستانداران با ژنوم تعیین‌شده]]
[[رده:پستانداران توصیف‌شده در ۱۷۵۸ (میلادی)]]
[[رده:جانداران مدل]]
[[رده:جانوران اهلی]]
[[رده:جانوران خانگی]]
[[رده:ژنوم‌های تعیین‌شده]]
[[رده:سگ‌ها]]
[[رده:گرگ‌ها]]
[[رده:گوشت‌خوارسانان]]
[[رده:گونه‌های بین‌المللی]]
[[رده:مردارخواران]]
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]