(Translated by https://www.hiragana.jp/)
گویان: تفاوت میان نسخه‌ها - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد پرش به محتوا

گویان: تفاوت میان نسخه‌ها

ویرایش پیوندها
مختصات: ۶°۴۶′ شمالی ۵۸°۰′ غربی / ۶٫۷۶۷°شمالی ۵۸٫۰۰۰°غربی / 6.767; -58.000
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
ویرایش‌های دارای حسن نیت Lak-room (بحث) برگردانی شد (توینکل)
برچسب: خنثی‌سازی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۵: خط ۴۵:
}}
}}
{{دیگر کاربردها}}
{{دیگر کاربردها}}
'''گویان''' با نام رسمی '''جمهوری تعاونی گویان''' {{انگلیسی |Co-operative Republic of Guyana}} کشوری در شمال شرقی [[آمریکای جنوبی]] در [[منطقه کارائیب]] است. پایتخت آن [[جورج‌تاون]] و جمعیت آن در سال ۲۰۱۵ حدود ۷۶۷ هزار نفر بوده‌است<ref>{{یادکرد وب|عنوان=World Bank Group - International Development, Poverty, & Sustainability|نشانی=https://www.worldbank.org/|وبگاه=World Bank|بازبینی=2020-06-01|کد زبان=en}}</ref>. زبان رسمی این کشور [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] و واحد پول آن [[دلار گویان]] است. گویان از شرق با [[سورینام]]، از جنوب با [[برزیل]] و از غرب با [[ونزوئلا]] و با [[اقیانوس اطلس]] هم‌مرز است. گویان با ۲۱۵,۰۰۰ کیلومتر مربع، بعد از [[اروگوئه]] و [[سورینام]] کوچکترین کشور آمریکای جنوبی است.
'''گویان''' یا '''گایانا''' {{به انگلیسی|Guyana|/ɡaɪˈɑːnə/}} با نام رسمی '''جمهوری تعاونی گویان''' {{انگلیسی |Co-operative Republic of Guyana}} کشوری در شمال شرقی [[آمریکای جنوبی]] در [[منطقه کارائیب]] است. [[پایتخت]] آن [[جورج‌تاون]] و جمعیت آن در سال ۲۰۱۵ حدود ۷۶۷ هزار نفر بوده‌است<ref>{{یادکرد وب|عنوان=World Bank Group - International Development, Poverty, & Sustainability|نشانی=https://www.worldbank.org/|وبگاه=World Bank|بازبینی=2020-06-01|کد زبان=en}}</ref>. [[زبان رسمی]] این کشور [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] و واحد پول آن [[دلار گویان]] است. گویان از شرق با [[سورینام]]، از جنوب با [[برزیل]] و از غرب با [[ونزوئلا]] و با [[اقیانوس اطلس]] هم‌مرز است. گویان با ۲۱۵,۰۰۰ کیلومتر مربع، بعد از [[اروگوئه]] و [[سورینام]] کوچکترین کشور آمریکای جنوبی است.


گویان همچنین عضو [[جامعه و بازار مشترک کارائیب]] است. زبان [[کریول گویانی]] که آمیخته‌ای از چند زبان است به عنوان زبان ملی این کشور شناخته می‌شود. گویان در قدیم مستعمره [[هلند]] و پس از آن به مدت ۲۰۰ سال مستعمره [[بریتانیا]] بود و در سال ۱۹۶۶ به استقلال دست یافته و در سال ۱۹۷۰ تبدیل به جمهوری شد.
گویان همچنین عضو [[جامعه و بازار مشترک کارائیب]] است. زبان [[کریول گویانی]] که آمیخته‌ای از چند زبان است به عنوان زبان ملی این کشور شناخته می‌شود. گویان در قدیم مستعمره [[هلند]] و پس از آن به مدت ۲۰۰ سال مستعمره [[بریتانیا]] بود و در سال ۱۹۶۶ به استقلال دست یافته و در سال ۱۹۷۰ تبدیل به جمهوری شد.

نسخهٔ ‏۲۰ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۵۵

جمهوری تعاونی گویان

Co-operative Republic of Guyana
گویان
نشان ملی گویان
نشان ملی
شعار: «یک مردم، یک ملت، یک سرنوشت»
موقعیت گویان
پایتخت
و بزرگترین شهر
جورج‌تاون
۶°۴۶′ شمالی ۵۸°۱۰′ غربی / ۶٫۷۶۷°شمالی ۵۸٫۱۶۷°غربی / 6.767; -58.167
زبان(های) رسمیانگلیسی
حکومتجمهوری نیمه‌ریاستی
دونالد راموتار
سام هیندس
بنیان‌گذاری۲۶ مه ۱۹۶۶
مساحت
• کل
۲۱۴٬۹۹۹ کیلومتر مربع (۸۳٬۰۱۲ مایل مربع) (۸۴ام)
• آبها (٪)
۸.۴٪
جمعیت
• سرشماری
۷۶۷،۰۰۰ (۱۶۲ام)
• تراکم
۳٫۵ بر کیلومتر مربع (۹٫۱ بر مایل مربع) (۲۱۷ام)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)برآورد ۲۰۰۷ 
• کل
۲٬۹۲۴ میلیارد دلار
• سرانه
۳٫۸۴۱
شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۷)۰٫۷۵۰
(متوسط)
واحد پولدلار گویان (GYD)
پیش‌شماره تلفنی۵۹۲
کد ایزو ۳۱۶۶GY
دامنه سطح‌بالا.gy
برای دیگر کاربردها، گویان (ابهام‌زدایی) را ببینید.

گویان یا گایانا (به انگلیسی: Guyana، /ɡaɪˈɑːnə/) با نام رسمی جمهوری تعاونی گویان (به انگلیسی: Co-operative Republic of Guyana) کشوری در شمال شرقی آمریکای جنوبی در منطقه کارائیب است. پایتخت آن جورج‌تاون و جمعیت آن در سال ۲۰۱۵ حدود ۷۶۷ هزار نفر بوده‌است[۱]. زبان رسمی این کشور انگلیسی و واحد پول آن دلار گویان است. گویان از شرق با سورینام، از جنوب با برزیل و از غرب با ونزوئلا و با اقیانوس اطلس هم‌مرز است. گویان با ۲۱۵,۰۰۰ کیلومتر مربع، بعد از اروگوئه و سورینام کوچکترین کشور آمریکای جنوبی است.

گویان همچنین عضو جامعه و بازار مشترک کارائیب است. زبان کریول گویانی که آمیخته‌ای از چند زبان است به عنوان زبان ملی این کشور شناخته می‌شود. گویان در قدیم مستعمره هلند و پس از آن به مدت ۲۰۰ سال مستعمره بریتانیا بود و در سال ۱۹۶۶ به استقلال دست یافته و در سال ۱۹۷۰ تبدیل به جمهوری شد.

این کشور با سورینام، برزیل، ونزوئلا و اقیانوس اطلس مرز مشترک دارد. گویان تنها عضو اتحادیه کشورهای همسود است که در قارهٔ آمریکای جنوبی قرار دارد و با ۲۱۵ هزار کیلومتر مربع وسعت سومین کشور کوچک آمریکای جنوبی پس از گویان فرانسه و سورینام است. نام گویان در زبان بومیان این سرزمین به معنی «سرزمین آب» است. این کشور از نطر اقتصادی وابسته به منابع طبیعی خود از جمله جنگل‌های بکر، کشتزارهای نیشکر، شالیزارهای برنج و معادن طلا و بوکسیت خود بوده‌است. با وجود این منابع طبیعی این کشور یکی از فقیرترین کشورهای آمریکای جنوبی باقی مانده‌است.[۲]

گویان یکی از چهار کشور غیر اسپانیایی زبان (به همراه برزیل (پرتغالی)، سورینام (هلندی) و گویان فرانسه (فرانسوی)) و تنها کشور انگلیسی‌زبان آمریکای جنوبی است. از نظر فرهنگی گویان بیشتر به جزایر انگلیسی‌زبان منطقه کارائیب همچون جامائیکا و ترینیداد و توباگو نزدیک است.

بیشتر جمعیت این کشور در دوران پس از استعمار به آن مهاجرت کرده‌اند، البته بومیان این سرزمین هم در جنگل‌های داخلی آن پراکنده هستند. بیشتر جمعیت کشور در مناطق ساحلی زندگی می‌کنند و بزرگترین گروه‌های قومیتی در میان آن‌ها را اسلاف بردگان آفریقایی و کارگران هندی تشکیل می‌دهند که برای کار در مزارع نیشکر به این منطقه آمده بودند. مناقشات قومی میان این دو گروه مشکلاتی اجتماعی را در این کشور موجب شده‌است.[۲]

۴۳٫۵ درصد از مردم گویان هندی‌تبار، ۳۰٫۲ درصد سیاه‌پوست، ۱۶٫۷ درصد دورگه و ۹٫۱ درصد سرخ‌پوست هستند.[۳] ۵۷ درصد از مردم این کشور مسیحی، ۲۸ درصد هندو، ۷ درصد مسلمان و چهار درصد نیز بی‌دین هستند.[۴]

نام

نام «گویان» از واژه گوئیانا گرفته شده‌است که آن نام اصلی منطقه‌ای بوده‌است که امروزه گویان، سورینام، گویان فرانسه، و بخش‌هایی از ونزوئلا و برزیل را دربر می‌گیرد. به نوشته فرهنگ انگلیسی آکسفورد، این نام از یک واژه سرخ‌پوستی به معنی «سرزمین پرآب» گرفته شده‌است.

تاریخ

نقشه سیاسی گویان

در سراسر گویان ۹ طایفه از سرخ‌پوستان بومی زندگی می‌کنند که نام‌های آن‌ها عبارت است از: وای‌وای، ماچوشیس، پاتاموناس، آراواک، کاریبس، واپیشانا، آرکوناس، آکاوایوس، و وارائوس.

نخستین اروپائیانی که در ۱۵۱۰ وارد گویان شدند، دزدان دریائی بودند. در سده هفدهم مستعمره هلند شد. پس از آن به تصرف بریتانیا آمد و پادشاهی هلند در ۱۸۱۴ به‌طور رسمی حاکمیت بریتانیا را بر این سرزمین به رسمیت شناخت.

در ۱۸۳۴ برده‌داری ممنوع شد و برده‌های فراری به شهرها بازگشتند و مهاجرت کارگرانی از اروپا و آسیا از جمله کشورهای پرتغال، آلمان، ایرلند، اسکاتلند، مالت، چین و هند برای کار در کشتزارهای نیشکر آغاز شد. در سال ۱۹۱۷ حدود ۲۴۰ هزار آسیایی در این سرزمین زندگی می‌کردند.

سیاست

گویان در ۱۹۶۶ مستقل شد و قانون اساسی جدیدی نیز در ۱۹۸۰ نوشته شد. این کشور دارای یک نظام سیاسی چندحزبی و نظام حکومتی نیمه‌ریاستی با یک مجلس قانون‌گذاری و رئیس‌جمهور است.

گویان در سال ۱۹۷۰ به اتحادیه کشورهای همسود پیوست، سازمانی بین‌المللی که از بریتانیا و مستعمرات سابق آن تشکیل می‌شود. در مقطع پس از استقلال تا سال ۱۹۸۵ این کشور از نظر سیاسی گرایشی تدریجی به سوی کمونیسم داشت. اما با مرگ اولین نخست‌وزیر گویان فوربز برنهام در سال ۱۹۸۵ روابط این کشور با قدرت‌های غربی تقویت شد و از دهه ۱۹۹۰ خصوصی‌سازی آغاز شد.[۲] گویان در سازمان‌های بین‌المللی دیگری از جمله سازمان کنفرانس اسلامی نیز عضویت دارد.

تقسیمات کشوری

کشور گویان ۱۰ استان دارد:[۵][۶]

منطقه مساحت
(km²)		 جمعیت.
(۲۰۱۲)		 جمعیت.
per km²		 پایتخت
۱ باریما-واینی ۲۰٬۳۳۹ ۲۶٬۹۴۱ ۱٫۲ Mabaruma
۲ پومرون-سوپنام ۶٬۱۹۵ ۴۶٬۸۱۰ ۸٫۰ آنا رگینا
۳ جزایر اسیکوییبو-دمرارا غربی ۳٬۷۵۵ ۱۰۷٬۴۱۶ ۴۶٫۲ Vreed en Hoop
۴ دمرارا-ماهایکا ۲٬۲۳۲ ۳۱۳٬۴۲۹ ۱۶۸٫۴ Paradise
۵ ماهایکا-بربیک ۴٬۱۹۰ ۴۹٬۷۲۳ ۱۴٫۰ Fort Wellington
۶ بربیک شرقی-کورنتاین ۳۶٬۲۳۴ ۱۰۹٬۴۳۱ ۳٫۴ New Amsterdam
۷ کویونی-مازارونی ۴۷٬۲۱۳ ۲۰٬۲۸۰ ۰.۳ بارتیکا
۸ پوتارو-سیپارونی ۲۰٬۰۵۱ ۱۰٬۱۹۰ ۰٫۵ Mahdia
۹ تاکوتو بالا- اسیکوییبو بالا ۵۷٬۷۵۰ ۲۴٬۲۱۲ ۱٫۳ Lethem
۱۰ دمرارا-بربیک علیا ۱۷٬۰۴۰ ۳۹٬۴۵۲ ۲٫۱ Linden
  گویان ۲۱۴٬۹۹۹ ۷۴۷٬۸۸۴ ۳.۵ جرج‌تاون

جغرافیا

نقشه توپوگرافیک گویان.

مرزهای گویان با برزیل ۱۱۱۹ کیلومتر، با سورینام ۶۰۰ کیلومتر، و با ونزوئلا ۷۴۳ کیلومتر است. طول خط ساحلی آن نیز ۴۵۹ کیلومتر است. بلندترین نقطه این کشور رورایما با ۲۸۳۵ متر ارتفاع است.

این کشور را می‌توان به ۵ منطقه طبیعی تقسیم کرد: دشت مردابی کم‌عرض و حاصل‌خیز در امتداد ساحل اقیانوس اطلس که بیشتر جمعیت کشور در آن زندگی می‌کند؛ یک نوارهٔ شن و ماسه‌ای سفید دارای تپه‌زار و خاک‌های رسی که با مقداری فاصله از ساحل قرار گرفته و بیشتر ذخایر معدنی گویان در این ناحیه قرار دارد؛ جنگل‌های بارانی انبوه در منطقه کوهستانی جنوب این کشور، مناطق نیمه‌بیابانی در جنوب غرب؛ و منطقه‌ای کوچک از زمین‌های پست‌های داخلی (ساوانای داخلی) که در آن کوه‌های نیز وجود دارد که به تدریج به سوی مرز برزیل افزایش می‌یابند.
گویان یکی از بزرگ‌ترین مناطق جنگلی دست‌نخورده در آمریکای جنوبی را دارد که دسترسی انسان به بخش‌هایی از آن هم‌چنان دشوار است.

آب‌وهوای گویان گرمسیری و عمدتاً گرم و مرطوب است هرچند بادهای بسامان که از شمال خاوری می‌وزند به تعدیل هوای این کشور کمک می‌کنند. این کشور دو موسم بارانی دارد یکی از ماه مه تا اواسط اوت و دیگری از اواسط نوامبر تا میانه‌های ژانویه.

اقتصاد

کمبود نیروی کار و نبود زیرساخت‌های اقتصادی از مشکلات عمده این کشور هستند. بوکسیت، برنج و شکر مهم‌ترین صادرات گویان است و این کشور رشد تولید ناخالص داخلی متوسطی را در سال‌های اخیر داشته‌است.

نیروی کار کشور ۴۱۸ هزار نفر است. تولید ناخالص داخلی بر اساس قدرت برابری خرید در سال ۲۰۰۷ حدود ۲ میلیارد و ۹۲۴ میلیون دلار و سرانه ۳٫۸۴۱ دلار بوده‌است. حدود ۳۵٪ این تولید از بخش کشاورزی، ۱۹ درصد از صنعت و ۴۶ درصد از خدمات تأمین می‌شود.

ماهی و میگو، گوشت گاو و خوک، لبنیات، طلا، پارچه و چوب محصولات مهم دیگر این کشور هستند.

بیشترین صادرات گویان به آمریکا و کانادا (هر یک ۱۸٪) و سپس بریتانیا، پرتغال، ترینیداد و توباگو، هلند، بلژیک و جامائیکا هستند.

بیشترین واردات گویان هم که شامل محصولات صنعتی، ماشین‌ها، سوخت و مواد غذایی می‌شود از ترینیداد و توباگو ۲۳٪، آمریکا ۲۱٪ و سپس چین، کوبا و بریتانیا می‌آید.

مردم

۴۳٫۵ درصد از مردم گویان هندی‌تبار، ۳۰٫۲ درصد سیاه‌پوست، ۱۶٫۷ درصد دورگه و ۹٫۱ درصد سرخ‌پوست هستند. ۵۷ درصد از مردم این کشور مسیحی، ۲۸ درصد هندو، ۷ درصد مسلمان و چهار درصد نیز بی‌دین هستند.

فرهنگ

منابع

ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای گویان دارد.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ گویان موجود است.
  1. ↑ "World Bank Group - International Development, Poverty, & Sustainability". World Bank (به انگلیسی). Retrieved 2020-06-01.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Encyclopædia Britannica Online, s. v. "Guyana", accessed August 31, 2013, http://www.britannica.com/EBchecked/topic/250021/Guyana.
  3. ↑ "The World Factbook Guyana". CIA. Retrieved 2012-07-18.
  4. ↑ International Religious Freedom Report 2007: Guyana بایگانی‌شده در ۳۰ اوت ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine. United States Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor
  5. ↑ Bureau of Statistics – Guyana بایگانی‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine, CHAPTER III: POPULATION REDISTRIBUTION AND INTERNAL MIGRATION, Table 3.4: Population Density, Guyana: 1980–2002
  6. ↑ Guyana – Government Information Agency بایگانی‌شده در ۱۴ اوت ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine, National Profile
آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد گویان است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=گویان&oldid=29782013»