غائله آذربایجان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از برنامهٔ همراه ویرایش با برنامهٔ اندروید |
تحریف تاریخ برچسب‌ها: برگردانده‌شده حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
[[قوام السلطنه]]، نخست‌وزیر وقت ایران به کمک آمریکایی‌ها عملاً دست به فریب [[استالین]] زد و با پیش کشیدن امتیاز نفت شمال که به [[قرارداد قوام-سادچیکف]] معروف بود و همچنین همزمانی با فشار و تهدید آمریکا، شوروی از خاک ایران عقب نشست و هر دو حکومت با ورود [[ارتش شاهنشاهی ایران]] به سرعت سقوط کردند. بعد از خروج نیروهای شوروی از ایران قوام از [[نخست‌وزیری]] استعفا نمود و روس‌ها را از تمامی قول‌هایی که به ایشان داده بود بی‌نصیب گذاشت. این بحران از نخستین رخدادهای [[جنگ سرد]] به‌شمار می‌رود. |
[[قوام السلطنه]]، نخست‌وزیر وقت ایران به کمک آمریکایی‌ها عملاً دست به فریب [[استالین]] زد و با پیش کشیدن امتیاز نفت شمال که به [[قرارداد قوام-سادچیکف]] معروف بود و همچنین همزمانی با فشار و تهدید آمریکا، شوروی از خاک ایران عقب نشست و هر دو حکومت با ورود [[ارتش شاهنشاهی ایران]] به سرعت سقوط کردند. بعد از خروج نیروهای شوروی از ایران قوام از [[نخست‌وزیری]] استعفا نمود و روس‌ها را از تمامی قول‌هایی که به ایشان داده بود بی‌نصیب گذاشت. این بحران از نخستین رخدادهای [[جنگ سرد]] به‌شمار می‌رود. |
||
[[پرونده:Stalin handnote to Baghirov 1.jpg|بندانگشتی|تصویر صفحۀ یکم از متن اصلی فرمان استالین (زبان روسی) به [[میرجعفر باقرف]] دربارهٔ اقدام به تشکیل یک حرکت تجزیه‌طلبانه در آذربایجان و دیگر استان‌های ایران شمالی]] |
[[پرونده:Stalin handnote to Baghirov 1.jpg|بندانگشتی|تصویر صفحۀ یکم از متن اصلی فرمان استالین (زبان روسی) به [[میرجعفر باقرف]] دربارهٔ اقدام به تشکیل یک حرکت تجزیه‌طلبانه در آذربایجان و دیگر استان‌های ایران شمالی]] |
||
== اقدام به تشکیل حرکت‌های تجزیه‌طلبانه در ایران == |
|||
بر اساس اسنادِ محرمانه که پس از سقوط اتحادیهٔ جماهیر شوروی منتشر شدند، یکی از مهم‌ترین اسناد حزب کمونیست شوروی با برچسب «فوق العاده سرّی» در روز ششم ژوئیهٔ ۱۹۴۵ میلادی، برابر با پانزدهم تیر سال ۱۳۲۴ خورشیدی، در کمیتهٔ مرکزی این حزب برای ایجاد جنبش‌های تجزیه‌طلبانه در آذربایجان ایران و جنوب دریای خزر تصویب شد. همهٔ این اسناد امضای [[ژوزف استالین|استالین]] را داشت و او مستقیماً در این موضوع نقش داشته است. در این سند آشکارا گفته شده که برای توسعهٔ حرکت تجزیه‌طلبانه در آذربایجان، حزبی ملی تشکیل شود و به باقروف، تیمور قلی‌اوف و میرزا ابراهیموف وزیر فرهنگ آذربایجان شوروی سپرده شده بود که اقدام‌های لازم در این زمینه را انجام دهند. در این سند حتی نام حزب نیز، یعنی «فرقهٔ دموکرات آذربایجان» پیشنهاد و ذکر شده‌است. از این رو، در میانه تابستان سال ۱۳۲۴ خورشیدی، سران جمهوری آذربایجان به دستور شخص استالین ملزم شدند که خیلی زود دست به کار شوند و در ایران، کسانی را پیدا کنند تا برایشان حزبی با نام «فرقهٔ دموکرات آذربایجان» تأسیس کنند و جدایی‌طلبی را تبلیغ کنند. همچنین در بندی فرمان اقدامات برای جلب کُردهای شمال ایران جنبش جدایی‌طلبانه شده‌است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=فرمان استالین: 'فرقهٔ دموکرات آذربایجان' ایجاد شود|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/fk-fergheh-e08/27414208.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-04-10|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مقاله ای از عباس جوادی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/tvandradio/2016/03/160302_pargar_artical_azerbaijan_javadi|وبگاه=BBC News فارسی|بازبینی=2020-04-10|کد زبان=fa}}</ref> |
|||
== جستارهای وابسته == |
== جستارهای وابسته == |
||
نسخهٔ ۴ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۳۳
| غائلهٔ آذربایجان | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 تمبر پستی ایران برای چهارمین سالگرد بازپس‌گیری آذربایجان | |||||||
| |||||||
| طرف‌های درگیر | |||||||
 شاهنشاهی ایرانپشتیبانی:  ایالات متحده آمریکا |
 جمهوری مهاباد حکومت خودمختار آذربایجانپشتیبانی: اتحاد جماهیر شوروی | ||||||
| فرماندهان و رهبران | |||||||
|
محمدرضاشاه پهلوی احمد قوام علی رزم آرا[۱] |
 صلاح الدین کاظیموف[۱] | ||||||
| قوا | |||||||
| ارتش شاهنشاهی ایران |
شبه نظامیان آذربایجانی
| ||||||
| تلفات و خسارات | |||||||
|
نامعلوم | نامعلوم | ||||||
| در مجموع: ۲٬۰۰۰ کشته [۲] | |||||||
غائلهٔ آذربایجان[۳][۴][۵] که در منابع غربی بحران سال ۱۹۴۶ ایران نامیده شده،[۶] اشاره به رویدادهایی دارد که در میان سال‌های ۱۳۲۵ و ۱۳۲۶ خورشیدی در ایران پیش آمد و منجر به تشکیل و سرنگونی حکومت خودمختار آذربایجان و جمهوری مهاباد شد. این بحران یکی از نخستین بحران‌های پس از جنگ جهانی دوم بود.
در پایان جنگ جهانی دوم قرار بر این بود که پس از تسلیم آلمان اشغال ایران توسط شوروی و بریتانیا پایان پذیرد ولی در عمل شوروی ارتش سرخ را از شمال ایران خارج نکرد و دست به تشکیل حکومت خلق آذربایجان و جمهوری مهاباد زد.
قوام السلطنه، نخست‌وزیر وقت ایران به کمک آمریکایی‌ها عملاً دست به فریب استالین زد و با پیش کشیدن امتیاز نفت شمال که به قرارداد قوام-سادچیکف معروف بود و همچنین همزمانی با فشار و تهدید آمریکا، شوروی از خاک ایران عقب نشست و هر دو حکومت با ورود ارتش شاهنشاهی ایران به سرعت سقوط کردند. بعد از خروج نیروهای شوروی از ایران قوام از نخست‌وزیری استعفا نمود و روس‌ها را از تمامی قول‌هایی که به ایشان داده بود بی‌نصیب گذاشت. این بحران از نخستین رخدادهای جنگ سرد به‌شمار می‌رود.
جستارهای وابسته
- قطعنامه ۲ شورای امنیت
- قطعنامه ۳ شورای امنیت
- قطعنامه ۵ شورای امنیت
- حکومت خودمختار آذربایجان
- جمهوری مهاباد
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامkurdishwarriorوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ "Archived copy". Archived from the original on January 21, 2014. Retrieved 2013-11-14.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link) - ↑ «قانون عفو عمومی مجرمان غائلهٔ آذربایجان و زنجان مصوب ۲۶ مرداد ماه ۱۳۲۷ مجلس شورای ملی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۱ فوریه ۲۰۱۴.
- ↑ «رفع غائله آذربایجان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۷.
- ↑ مروری بر غائلهٔ آذربایجان
- ↑ 1946 in Iran: Iran Crisis of 1946, United Nations Security Council Resolution 3, United Nations Security Council Resolution 5 (به انگلیسی), General Books LLC, 2010
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Iran crisis of 1946». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۰ اوت ۲۰۱۲.
منازعه‌های خاورمیانه در قرن‌های ۲۰ و ۲۱ میلادی | |
|---|---|
| دههٔ ۱۹۱۰ م. | |
| دههٔ ۱۹۲۰ م. | |
| دههٔ ۱۹۳۰ م. | |
| دههٔ ۱۹۴۰ م. | |
| دههٔ ۱۹۵۰ م. | |
| دههٔ ۱۹۶۰ م. | |
| دههٔ ۱۹۷۰ م. | |
| دههٔ ۱۹۸۰ م. | |
| دههٔ ۱۹۹۰ م. | |
| دههٔ ۲۰۰۰ م. | |
| دههٔ ۲۰۱۰ م. | |
عبارت‌های ایتالیک نشان‌دهندهٔ ادامه داشتن منازعات مذکور تا حال حاضر هستند. عبارت‌های بولد نیز نشان‌دهندهٔ منازعاتی با بیش از صد هزار کشته می‌باشند. | |
.svg){kind=small}
| پیشزمینه | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رویدادها |
| ||||||||
| پیمانها | |||||||||
| روابط با |
| ||||||||
| درگیریها | |||||||||
| منصب ها و مکان های دیپلماتیک | |
|---|---|
| دیپلماسی |
|
| درگیری ها و نبرد ها | |
| شخصیتها | |
| مرتبط | |
.svg){kind=small} | این یک مقالهٔ خرد ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
ردهها:
- اتحاد شوروی در ۱۹۴۶ (میلادی)
- ایران در ۱۹۴۶ (میلادی)
- ایران در ۱۹۴۷ (میلادی)
- تاریخ جنگ سرد در ایران
- جنگ سرد
- جنگهای اتحاد شوروی
- جنگهای ایران
- جنگهای جمهوری آذربایجان
- جنگهای داخلی ایران
- جنگهای واسطهای
- حوادث دیپلماتیک
- درگیریها در ۱۹۴۶ (میلادی)
- درگیری‌های جنگ سرد
- روابط ایالات متحده آمریکا و اتحاد شوروی
- روابط ایران و اتحاد شوروی
- روابط ایران و جمهوری آذربایجان
- روابط بینالملل در ۱۹۴۶ (میلادی)
- روابط بینالملل در ۱۹۴۷ (میلادی)
- شورشها در ایران