فیزیک پزشکی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Ebrambot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۱۶۴٬۵۲۷ ویرایش‌ها
جز ربات: اصلاح ترکیبی
زرشک (بحث | مشارکت‌ها)
گشت خودکار
۴۸٬۹۶۶ ویرایش‌ها
خط ۲۱۳: خط ۲۱۳:


== جنبهٔ اشتغالی ==
== جنبهٔ اشتغالی ==
[[File:1 applicator.jpg|thumb|235px|یک عضو دیپلمهٔ [[ای بی آر]] در حال نشان دادن اختراع یک دستگاه [[برکیتراپی]] سینه]]
[[file:Zereshk making contrast agent.jpg|thumb|235px|یک فیزیکدان پزشکی در حال تهیهٔ یک [[ماده حاجب]] آزمایشی برای یک [[فانتوم (فیزیک پزشکی)|فانتوم]] جهت استفاده در [[ام آر آی]] عروق قلبی. برخی فیزیکدان‌های پزشکی در محیط‌های تشعشعی کار می‌کنند. شش‌ضلعیِ کوچکِ روی یقه‌لباس این فرد یک [[آشکارساز]] از نوع [[دزیمتر تی‌ال‌دی]] می‌باشد.]]
<p align="justify">
<p align="justify">
از دیدگاه [[سازمان بین‌المللی کار]] حرفهٔ فیزیک پزشکی از مشاغل شناخته شده‌است که تا سال ۲۰۰۹ در هیچیک از دسته‌بندیهای شغلی (''ISCO CODE'') قرار نگرفته بود.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = https://www.who.int/hrh/statistics/mapping_occupations.pdf| عنوان = Classifying health workers| تاریخ بازدید = ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۰| اثر = وب‌گاه [[سازمان بهداشت جهانی]]| ناشر = [[سازمان بین‌المللی کار]]| صفحه = ۵| زبان = انگلیسی}}</ref>
از دیدگاه [[سازمان بین‌المللی کار]] حرفهٔ فیزیک پزشکی از مشاغل شناخته شده‌است که تا سال ۲۰۰۹ در هیچیک از دسته‌بندیهای شغلی (''ISCO CODE'') قرار نگرفته بود.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = https://www.who.int/hrh/statistics/mapping_occupations.pdf| عنوان = Classifying health workers| تاریخ بازدید = ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۰| اثر = وب‌گاه [[سازمان بهداشت جهانی]]| ناشر = [[سازمان بین‌المللی کار]]| صفحه = ۵| زبان = انگلیسی}}</ref>

نسخهٔ ‏۱۱ سپتامبر ۲۰۱۰، ساعت ۰۲:۳۳

فیزیک پزشکی
تصویری از یک بیمار با روش پت اسکن

شاخه‌های اصلی

پرتوشناسی
پزشکی هسته‌ای
پرتودرمانی
فیزیک بهداشت
این جعبه:

فیزیک پزشکی به یکی از دانش‌های پایه اشاره دارد که مفاهیم و کاربرد مجموعه علوم فیزیک را در تشخیص و درمان پزشکی بررسی می‌کند.[۱][۲]

این شاخه از دانش، علوم پرتودرمانی، محافظت از پرتو، پرتوشناسی تشخیصی (و زیرشاخه‌های آن همانند سی تی اسکن، ام آر آی، پت اسکن، و غیره)، و پزشکی هسته‌ای را در بر می‌گیرد،[۳] اما از نظر حرفه و پیشه از مهندسی پزشکی و آنکولوژی مستقل است. تحصیلکردگان و دانش‌آموختگان این شاخهٔ علمی در خدمات بالینی در مراکز درمانی، کنترل کیفیت و محافظت از تشعشع، پژوهش و توسعه، و فعالیت‌های دانشگاهی(مثل آموزش رزیدنت‌های پزشکی) به کار مشغول می‌باشند.[۳] تصویربرداری مولکولی که یکی از زیرشاخه‌های فرعی این رشته‌است، امروزه به تنهایی یک صنعت پنج میلیارد دلاری است.[۴]

از زمان پیدایش این شاخه در سال های پایانی قرن نوزدهم، فیزیک پزشکی ریشه در پژوهش های انجام شده دو جایزه نوبل فیزیک به سال‌های ۱۹۵۲ و ۱۹۰۱، و جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۴۳ داشته است و از سوی دیگر به نوبهٔ خود مسبب دو جایزه نوبل در پزشکی و فیزیولوژی در سال‌های ۱۹۷۹ و ۲۰۰۳ گردیده‌است.[۵] در ایران نیز در همان بدو تاسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳، تدریس این دانش توسط متخصصین ایرانی در کشور آغاز گشت.[۶] تربیت نیروی متخصص فیزیکدان پزشکی مستلزم تحصیلات فراتر از کارشناسی است.[۷] در ایران این رشته هنوز یک رشته نوپاست، ولی با این حال همانند سایر کشورها در حال گسترش و فعالیت است.

امروزه ۱۸٬۰۰۰ فیزیکدان پزشکی در سرتاسر جهان مشغول به کار هستند، و در حالی که بطور سنتی فیزیک رشته‌ای تحت تسلط مردان بوده‌است، زنان موفقی نیز توانسته‌اند در فیزیک پزشکی موفقیت‌های چشمگیری را به نام خود ثبت کنند.[۸] بطور مثال، از میان افرادی که برای به رسمیت شناخته شدن این رشته در سازمان بین المللی کار زحمت فراوان کشیدند می‌توان اعظم نیرومند-راد از دانشگاه جرجتاون را نام برد.[۹]

تعریف

نمایی از یک تصویر ترکیبی موسوم به PET/CT که از رادیوایزوتوپ فلور-۱۸ استفاده می‌کند.

دانشکده پزشکی دانشگاه کنتاکی فیزیک پزشکی را شاخه‌ای کاربردی از دانش فیزیک تعریف می‌کند که با کاربرد پرتوهای یونیزان و غیریونیزان، در تشخیص و درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود.[۱۰] فیزیک پزشکی بصورت عملی یا نظری می‌تواند به طور مستقیم با معاینه بیماران، تشخیص، و درمان بیماری‌ها مرتبط شود.[۱۱]

دانشگاه پردیو فیزیک پزشکی را بصورت زیر تعریف می‌کند:[۱۲] «شاخه‌ای کاربردی از فیزیک است که با کاربردهای انرژی برای تشخیص و درمان بیماری‌ها سر و کار دارد. همچنین با الکترونیک پزشکی، مهندسی زیست، و فیزیک بهداشت (کنترل و محافظت از پرتو) رابطه نزدیکی دارد». دانشگاه دوک در ایالت کارولینای شمالی فیزیک پزشکی را چنین تعریف و توصیف می‌کند:[۵]

  • کاربرد علم فیزیک در نیازهای پزشکی.
  • عهده دار پایه‌های فنی علومی چون رادیولوژی، آنکولوژی پرتویی، و پزشکی هسته‌ای.
  • ساخته شده بر پایه‌های علم فیزیک، اما با پیکر دانش و پژوهشی مجزا.
  • علمی مجزا از بیوفیزیک.
  • در برگیرنده روشهای تجربی و نظری، اما ذاتاً یک رشتهٔ کاربردی.

تقسیم‌بندی

فیزیک پزشکی امروزه عمدتاً به دو شاخهٔ تصویربرداری پزشکی و پرتودرمانی تقسیم می‌گردد. با این حال فیزیک پزشکیِ نوین گسترهٔ قابل توجهی از دانش ها و فناوری‌های متفاوتی را پوشش می‌دهد و در بر گیرندهٔ موضوعات و مباحث متعددی از رادیوبیولوژی گرفته تا دزیمتری تا پردازش سیگنال در ام‌آر‌آی است. لذا دشوار بتوان مرزهای مشخصی را برای آن تعریف کرد. اما عموماً فیزیک پزشکی را به چهار دسته مختلف طبقه بندی می‌کنند[۱۳][۱۴] که مشخصات هر یک از این بخش‌ها جداگانه در متون زیر آمده‌اند. رابطهٔ متقابل این شاخه‌ها با یکدیگر را می‌توان با نمودار ون زیر نمایش داد:

رابطه شاخه‌های فیزیک پزشکی با یکدیگر:

۱. روش‌های تصویرسازی مولکولی، پت اسکن، اسپکت، و غیره
۲. برکی‌تراپی و دیگر روش‌های پرتودهی از داخل[پانویس ۱]
۳. روش‌های ترکیبی همانند «درمان با هدایت تصویری»[پانویس ۲]
۴. فیزیک بهداشت و محافظت از پرتو، و نیز مباحثی از دزیمتری و رادیوبیولوژی.

پرتوشناسی تشخیصی

پرونده:Resonanciamagnetica.JPG
تصویری از یک بیمار درون یک دستگاه ام آر آی و ظهور تصویر در اتاق فرمان

فیزیک پرتوشناسی تشخیصی[پانویس ۳]: در این شاخه از فیزیک پزشکی، با مدالیته‌هایی همچون سی تی اسکن، ام آر آی (تصویر برداری تشدید مغناطیسی)، سونوگرافی، ماموگرافی، فلوروسکوپی، و رادیوگرافی معمولی می‌توان سر و کار داشت.[۱۵] پرتوشناسی زیرمجموعهٔ این شاخه از فیزیک پزشکی است. طراحی و ضمانت کارکرد صحیح[پانویس ۴] و کنترل کیفیت اینگونه دستگاه‌ها بر عهدهٔ متخصصین فیزیک پزشکی می‌باشد.[۱۶]

فیزیک بهداشت (محافظت از پرتو)

فیزیک بهداشت[پانویس ۵]: در این شاخه از فیزیک پزشکی بر روی مباحثی تمرکز می‌شود که سروکار با محاسبات کنترل کیفیت و به‌ویژه دزیمتری و شرایط محافظت از پرتوهای یونیزان در محیط‌های متفاوت دارد.[۱۷] طراحی سیستم‌های حفاظتی در بخش‌های رادیوتراپی و پرتوافکن در بیمارستان‌ها، وضع قوانین و پروتوکول‌های کار با رادیوایزوتوپ‌های گوناگون و ضایعات هسته‌ای در سطح کشوری، و حتی مسئولیت ضمانت سامانه های پوششی[پانویس ۶] و حفاظتی راکتورهای هسته‌ای از وظایف کارشناسانفیزیک بهداشت می‌باشد.[۱۸]

یک متخصص در حال تعیین پارامترهای تشعشعی [پانویس ۷] برای یک بیمار به روش برکی‌تراپی

پرتودرمانی

فیزیک پرتودرمانی[پانویس ۸]: در پزشکی معضلات زیادی (بطور مثال بسیاری از سرطان‌ها) را می‌توان نام برد که توسط پرتوزایی (گاما، الکترون، پروتون، و نوترون) مداوا و یا حتی معالجه می‌شوند. مسئولیت عملکرد و تضمین کارکرد[پانویس ۹] اینگونه سیستم‌ها بر عهدهٔ متخصص رادیو تراپی است.[۱۹] در واقع اغلب شاغلین این رشته عضوی از تیم‌های بالینی غده‌شناسی پرتوی[پانویس ۱۰] هستند.[۲۰] در فرم نوین، متخصصین این رشته اغلب بر روی دستگاه‌های پرتوزایی نظیر چاقوی گاما، سایبر نایف، پروتون درمانی، لیناک، و یا توموتراپی مطالعه و اشتغال دارند، و یا در زمینه‌هایی مثل برکیتراپی تخصص می‌گیرند.[۲۱] این نقش و مسئولیتِ متخصصان فیزیک پزشکی، توسط سازمان بهداشت جهانی نیز به رسمیت شناخته شده‌است.[۲۲] روش‌های دیگر همانند پرتودرمانی سرطان با لیزر[پانویس ۱۱] و یا روش‌های حرارتی[پانویس ۱۲] نیز گاهی در این شاخه بررسی می‌شوند.

پزشکی هسته‌ای

فیزیک پزشکی هسته‌ای[پانویس ۱۳]: با مدالیته‌هایی نظیر اسپکت، پت اسکن، سامانه های ترکیبی همانند پت-سی‌تی و اسپکت-سی‌تی، و نیز روش‌های تصویرسازی مولکولی سرو کار دارد. در حقیقت این شاخه نیز زیرمجموعه‌ای از پرتوشناسی تشخیصی است؛ اما از آنجایی که مکانیزم تولید پرتو در این شیوه بر خلاف منشا فتوالکتریکی و عبوری، منشا نشر یا گسیلِ از داخل[پانویس ۱۴] دارد، این شاخه را اغلب جدا و متمایز از سایر مدالیته‌های متعارف در پرتوشناسی دانسته‌اند.[۲۳]

وجه تمایز با مهندسی پزشکی

مرزهای مشخصی بین مهندسی پزشکی و فیزیک پزشکی نمی‌توان تعیین کرد و اغلب بین این دو (و نیز رشته‌های دیگر) اشتراکات زیادی وجود دارد. اما شاید بتوان گفت که فیزیک پزشکی اساساً یک علم کاربردی در حرفه پزشکی است.[۲۴] اهمیت آشنایی با رشته فیزیک پزشکی از آنجا مشخص می‌شود که امروزه به واسطهٔ پیشرفت سریع تکنولوژی و افزایش روزافزون دستگاههای تخصصی در بیمارستانها و کلینیکها، علاوه بر نیاز به مهندسان پزشکی برای ساخت و نگهداری این دستگاه‌ها، نیاز به متخصصانی است که بتوانند از این دستگاهها به درستی استفاده‌های بهینه کنند؛ این توانایی بدست نمی‌آید جز با آموختن تخصصهای منشعب از فیزیک پزشکی.[۲۵]

بعبارت دیگر، در حالیکه تمرکز مهندسی پزشکی روی ساخت، بهبودسازی، و فناوری خودِ تجهیزات پزشکی و تحقیقات مربوط به آن است،[۲۶] فیزیک پزشکی یک «دانش انتقالی»[پانویس ۱۵] و یک «حرفهٔ کاربردی»[پانویس ۱۶] محسوب می‌گردد.[۲۷] در واقع فیزیک پزشکی با استفاده از فناوری بدست آمده از مهندسی پزشکی، سعی در ابتیاع ساختار[پانویس ۱۷] محافظت و ایمنی اشتغالی، ابداع شیوه‌های جدید (مثل ردیف‌های ضربانی کاربردی‌تر)، و پاسخ به پرسش‌هایی دارد که محتاج درک عمیق‌تری از علم فیزیک و آناتومی و فیزیولوژی بدن انسان دارد. بطور نمونه، سوالاتی که در حیطه مطالعات فیزیک پزشکی می‌توان دید سوالاتی مثل اینها هستند:

این در حالیست که در پزشکی مهندسی، موضوعات نمونه بیشتر از قبیل مهندسی بافت، بیوانفورماتیک، و اعضای مصنوعی هستند.[۳۱]

تاریخچه

در سال ۱۸۲۵، نیل آرنوت[پانویس ۱۸]، پزشک حاذق اسکاتلندی، کتابی در دو جلد منتشر ساخت بنام عناصر فیزیک[پانویس ۱۹] که با ذکر مثال‌هایی از آناتومی و فیزیولوژی سعی در تبیین اصول علم فیزیک داشت.[۳۲] اما با برداشته شدن اولین تصویر رادیوگرافِ اشعه ایکس از بدن انسان توسط ویلهلم رونتگن در سال ۱۸۹۶، دانش فیزیک پزشکی نوین نیز متولد گردید. طولی نکشید که پیشرفت‌های پیر و ماری کوری زبان‌زد خاص‌وعام محافل علمی شد. در سال ۱۹۱۳، یک فیزیکدان مجاری به‌نام جرج دِهِوِسی برای نخستین بار روش استفاده از تریسر در تصویربرداری را ابداع نمود. او ده سال بعد موفق شد روش خود را در گیاهان بکار گیرد.[۳۳] او بخاطر ابداع همین روش‌ها در سال ۱۹۴۳ برنده جایزه نوبل شیمی گردید.[۳۴]

اما اولین[۳۵] آزمایش استفاده از تزریق رادیوایزوتوپ در تصویربرداری از یک انسان، توسط هرمان بلومگارت[پانویس ۲۰] و سوما وایس[پانویس ۲۱] از دانشگاه هاروارد انجام گرفت. این آزمایش در سال ۱۹۲۷ و به‌کمک یک اتاقک ابری و رادون انجام گرفت.[۳۶] دهه ۱۹۳۰ شاهد ساخت شتاب‌دهنده سیکلوترون توسط ارنست لورنس بود که منجر به ساخت و تکمیل سیستم‌های رادیوتراپی مدرن شد. یکی از نتایج پروژه منهتن در اواخر دهه ۱۹۴۰، دستیابی به قابلیت تولید رادیوایزوتوپ به میزان کافی برای کاربردهای پزشکی بود. در حالیکه جان لورنس[پانویس ۲۲]، برادر ارنست لورنس، مشغول تحقیق بر روی روش‌های درمانی به کمک رادیوایزوتوپ فسفر-۳۲ در دانشگاه برکلی بود،[۳۷] بندیکت کاسن[پانویس ۲۳] که یک فیزیکدان دیگر از نیویورک بود، اولین دستگاه اسکنِ خطی را در سال ۱۹۵۱ در دانشگاه یو سی ال ای اختراع نمود.[۳۵] دستگاه اختراعی وی از اوخر دهه ۵۰ میلادی تا اوایل دهه ۷۰ میلادی، لقب پراستفاده‌ترین ساختهٔ دست بشر در تصویربرداری از اندام داخلی بدن را یدک می‌کشید. از اینروست که برخی امروزه از کاسن بعنوان «پدر تصویربرداری بدن» نام می‌برند.[۳۸]

از سوی دیگر، در سال ۱۹۵۱، هارولد جانز کانادایی برای اولین بار از چشمه‌های کبالت-۶۰ برای مداوای بیماران استفاده کرد.[۳۹] این سیستم‌ها توسط لارس لکسل سوئدی تکامل پیدا کردند و بصورت چاقوی گامای امروزی در آمدند. اهمیت این سیستم‌ها در پزشکی نوین به حدی است که دولت کانادا به افتخار آنها یک تمبر یادبود در سال ۱۹۸۸ منتشر ساخت.[۴۰] هل انگر در سال ۱۹۵۸ دوربین انگر را در دانشگاه برکلی ابداع کرد.[۴۱] علاوه‌براین استفاده از رادیوایزوتوپ تکنیتیوم-۹۹m در ۱۹۶۴ توسط تیم متشکل از پل هارپر[پانویس ۲۴] و رابرت بک[پانویس ۲۵] از دانشگاه شیکاگو[۴۲] باعث ایجاد نقطه عطفی در تاریخ فیزیک پزشکی گردید.[۴۳]

در دهه ۷۰ میلادی، فناوری سیستم‌های پت اسکن توسط مایکل فلپس[پانویس ۲۶] در دانشگاه واشنگتن در سنت لوییس بکار گرفته شد.[۴۴] در همان دوره، دیوید کوهل[پانویس ۲۷] و گروه همراهش در دانشگاه یو سی ال ای توانستند دانش بکارگیری از اسپکت را به نمایش بگذارند.[۴۵] این در حالی بود که تکامل سیستم‌های سی تی اسکن و ام آر آی بسرعت در حال ترقی بودند، بطوریکه گودفری هاونسفیلد، آلن کورماک، پال لاتربور، و پیتر منسفیلد را برای تکمیل همین سیستم‌ها به دو جایزه نوبل (در سال‌های ۱۹۷۹ و ۲۰۰۳) نائل گردانیدند.[۴۶][۴۷] اداره پست آمریکا در سال ۱۹۹۹ با انتشار تمبری از یک تصویر ام آر آی از مغز، این پویشگرها را از «افتخارات قرن بیستم» نامید.[پانویس ۲۸] [۴۸]

در اواخر دهه ۹۰ میلادی و آغاز قرن جدید، ادغام سیستم‌های تصویری آناتومیکال-فیزیولوژیکی باعث ایجاد جهش بزرگ دیگری در این علم گردید. سیستم‌های پت-سی تی و اسپکت-سی تی را از این قسم می‌توان نام برد.[۴۹] در پرتودرمانی نیز روش‌های نوینی همانند پروتون‌درمانی در محیط بالینی، فراگیر شدند.[۵۰][۵۱]

  • تمبر کانادایی منتشره سال ۱۹۸۸ بمناسبت بزرگداشت اختراع سیستم‌های پرتودرمانی با کوبالت-۶۰ در سال ۱۹۵۱ میلادی.
    تمبر کانادایی منتشره سال ۱۹۸۸ بمناسبت بزرگداشت اختراع سیستم‌های پرتودرمانی با کوبالت-۶۰ در سال ۱۹۵۱ میلادی.
  • یک پزشک در حال نگریستن مستقیم به استخوان‌های دست یک بیمار توسط یک دستگاه پرتوافکن بدوی به سال ۱۹۱۰ میلادی.[پانویس ۲۹]
    یک پزشک در حال نگریستن مستقیم به استخوان‌های دست یک بیمار توسط یک دستگاه پرتوافکن بدوی به سال ۱۹۱۰ میلادی.[پانویس ۲۹]
  • تصویری از یک سیستم بدوی ام آر آی ابداع ریموند دامادیان. (تصویر آرشیو اداره ثبت اختراعات آمریکا-۱۹۷۲)
    تصویری از یک سیستم بدوی ام آر آی ابداع ریموند دامادیان. (تصویر آرشیو اداره ثبت اختراعات آمریکا-۱۹۷۲)
  • تمبر آمریکایی منتشره سال ۱۹۹۹ از سری تمبرهای «افتخارات قرن بیستم در دهه ۱۹۷۰» بمناسبت اختراع دستگاه پویشگر ام‌آرآی
    تمبر آمریکایی منتشره سال ۱۹۹۹ از سری تمبرهای «افتخارات قرن بیستم در دهه ۱۹۷۰» بمناسبت اختراع دستگاه پویشگر ام‌آرآی

در ایران

تصویر تمبری که به مناسبت هفته نهضت مبارزه با سرطان در دوره پهلوی منتشر شد، یک دستگاه شتابدهنده لیناک را نشان می‌دهد.

استفاده از مواد پرتوزا در پزشکی در ایران با سنجش مقدار یُد رادیواکتیو در سال ١٣٣٩ به وسیله یک شمارشگر گایگر در آزمایشگاه پیمان مرکزی دانشکده علوم پزشکی تهران آغاز گردید. در این راستا، یک کارشناس بریتانیایی به نام مالکوم کاتبرت نوکس[پانویس ۳۰] سهم بزرگی در پیشرفت کار پزشکی هسته‌ای در ایران ایفا کرد.[۵۲] با یاری وی، دکتر نظام مافی برای اولین بار در سال ۱۳۴۰ با یک پویشگر تیروئید، تحقیقاتی را به انجام رسانید و پایه‌های پزشکی هسته‌ای را در ایران بنا نهاد.[۵۳] در سال ١٣۴۶، مرکز پزشکی هسته‌ای و تحقیقات غدد مترشحه داخلی دانشگاه تهران تاسیس شد که در واقع اولین و قدیمی‌ترین مرکز پزشکی هسته‌ای کشور محسوب می‌شود. امکانات این بخش در آن زمان در حد یک دستگاه دوربین انگر بود که به تدریج مجهزتر گردید.[۵۲]

از سوی دیگر سیستم‌های رادیوتراپی لیناک نخست در دهه ۱۳۵۰ در ایران فراگیر شدند و دیری نپایید که اولین راکتور هسته‌ای ایران که در دانشگاه تهران در امیرآباد توسط آمریکاییان ساخته شده بود، شروع به تولید رادیوایزوتوپ‌های پزشکی نمود. نهایتاً در سال ۱۳۷۰ بود که انجمن فیزیک پزشکی ایران تشکیل شد و در سال ۱۹۹۳ ایران عضو سازمان بین‌المللی فیزیک پزشکی گشت.[۵۴] ایران در سال ۲۰۰۷ میلادی ۹۳ عضو در این سازمان داشت.[۵۵] از زمان تاسیس این سازمان در ایران، سازمان انرژی اتمی ایران وظیفه تامین پرتوداروهای مورد نیاز برای درمان بیماران را بر عهده داشته‌است.[۵۶]

از متخصصین ایرانی فعال در خارج از ایران که نقش بسزایی در پیشرفت این علم داشتند می‌توان به عباس علوی اشاره کرد که در دهه ۱۹۷۰ میلادی شاگرد و یکی از اعضای تیم دیوید کوهل بود که نامش در ابداع سیستم‌های اسپکت به‌همراه وی دیده می‌شود.[پانویس ۳۱][۵۷] جامعه پزشکی هسته‌ای آمریکا همچنین بخاطر خدمات علمی وی گسترش در سیستم‌های پت اسکن، در سال ۲۰۰۴ به وی یکی از بالاترین جوایز خود که جایزهٔ دِهِوِسی برای پیشبرد برجستهٔ پزشکی هسته‌ای است[پانویس ۳۲] را اهدا کرد.[۵۸]

آموزش فیزیک پزشکی

در بیشتر کشورها از جمله ایران، رشته فیزیک پزشکی اغلب در مقطع کارشناسی ارشد به بالا ارائه می‌گردد. در اکثر کشورها نیز، برای کار کردن در این رشته، احتیاج به حداقل مدرک کارشناسی ارشد می‌باشد.[۵۹] در مقطع کارشناسی، وضع بطور کلی به گونهٔ دیگریست، و تمرکز آموزش بیشتر برای تربیت نیروهای تکنیسین می‌باشد.[۶۰] معمول تحصیلکردگان، تحصیلات کارشناسی در رشته فیزیک یا فیزیک کاربردی را بهترین رشته برای آماده‌سازی برای ورود به فیزیک پزشکی در مراحل کارشناسی ارشد به بالا می‌دانند.[۶۱]

دانشجویان این رشته معمولا مجموعه‌ای از دروس پرتوشناسی، پرتودرمانی، پزشکی هسته‌ای، رادیوبیولوژی، و فیزیک بهداشت را در کمیت و کیفیت‌های متفاوت (بنا بر گرایش خود و قدرت و گرایش‌های موجود در آن مرکز یا دانشکده) فرا می‌گیرند.[پانویس ۳۳] مفاد و تعداد این دروس توسط سازمان‌های ذیربط در هر کشور تنظیم و تصویب می‌گردد.[پانویس ۳۴]

در ایران

بیمارستان دکتر شریعتی یکی از مراکز فعال پزشکی هسته‌ای ایران است که دارای یک دستگاه پت اسکن می‌باشد.[۶۲]

پس از تاسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳، تدریس «فیزیک طبی» در دانشکده علوم پزشکی توسط محمود مرشدزاده آغاز گردید. «آزمایشگاه فیزیک پزشکی» درسال ۱۳۱۹ توسط دکتر فرهاد تاسیس شد و بالاخره در سال ۱۳۴۵ آزمایشگاه فیزیک پزشکی از نظر اداری به گروه تبدیل و دکتر منوچهریان مدیریت گروه را عهده‌دار شدند.[۶]

امروزه در ایران، رشته فیزیک پزشکی رشته‌ای کمتر شناخته شده محسوب می‌گردد که هم اکنون در دانشگاه‌های زیر ارائه می‌گردد:[۶۳]

جدول-۱ دروس آزمون کارشناسی ارشد، تعداد سوال، ضرایب و درصد نمره اکتسابی توسط رتبه اول در آزمون سال ۱۳٨٧ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را نشان می‌دهد.

جدول ۱: مفاد آزمون ورودی کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی در ایران[۶۴]

نام درس تعداد سوال ضریب درصد
نمره اکتسابی
فیزیک عمومی ۴۰ ۲ ۵۷٫۵
فیزیک هسته‌ای و اتمی ۳۰ ۲ ۶۷٫۷۸
ریاضی ۲۰ ۳ ۶۷٫۵۶
فیزیولوژی ۵ ۲ ۵۳٫۳۳
آناتومی ۵ ۲ ۲۰
زبان انگلیسی ۲۰ ۲ ۴۵

رزیدنسی پزشکی هسته‌ای نیز در ۳ دانشگاه در ایران ارائه می‌گردد.[۶۵]

در خارج از ایران

مرکز سرطان ام. دی. اندرسون دانشگاه تگزاس یکی از مراکز بالینی دانشگاهی برتر در فیزیک پزشکی در جهان است، که مورد تایید کمیسیون کمپپ می‌باشد. این دانشگاه نخستین مرکز بالینی سرطان جهان به روش پروتون‌درمانی را تاسیس نمود.[۶۶]

در ایرلند، ایالات متحده آمریکا و کانادا،[۶۷] دوره‌های آموزشی فیزیک پزشکی به سوی یک ساختار منسجم و مشترک پیش می‌روند. در این کشورها می‌توان با داشتن کارشناسی ارشد و یا دکترا، در مراکز بالینی مشغول به کار شد. هم‌اکنون در ۴ ایالت نیویورک، فلوریدا، هاوایی، و تگزاس، داشتن مدرک قبولی از سازمان بورد رادیولوژی آمریکا آمریکا جهت کار در کلینیک برای متخصصین فیزیک پزشکی اجباری است.[۶۸] ایالات دیگری نیز در حال اتخاذ چنین سیاستی هستند[۶۹] و رفته رفته این سیاست در آینده در تمام آمریکا و کانادا عمومی خواهد شد.[۷۰][۷۱]

دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا

در حال حاضر در کشورهای عضو کمپپ، دانشگاه‌های متعددی رشته فیزیک پزشکی را در سطوح مقطع کارشناسی ارشد MMP[پانویس ۳۵] و MSc[پانویس ۳۶]، و نیز دکترای نوع PhD ارائه می‌دهند، و برنامه و شیوه درسی برخی از این دانشگاه‌ها مورد تایید کمپپ می‌باشند.

از سال ۲۰۱۲ به بعد، یکی از شروط قبولی امتحان بورد و اخذ گواهی اشتغال بورد رادیولوژی آمریکا، داشتن مدرک از دانشگاهی خواهد بود که مورد تایید کمیسیون کمپپ است.[۶۹][۷۲] لازم به گفتن است که این تصمیم مورد حمایت انجمن فیزیک پزشکی آمریکا نیز می‌باشد.[۷۳][۷۴] و در حال حاضر فقط ۲۵ دانشگاه در آمریکای شمالی و ایرلند مورد تایید این سازمان می‌باشند.[۷۵]

دورهٔ دکترای DMP

بدلیل تغییرات پیش آمده در شروط ای بی آر، از سال ۲۰۰۸ تا اکنون برخی دانشگاه‌ها (همانند مثلا دانشگاه وندربیلت) اقدام به تاسیس دوره‌های تخصصی ویژه بنام DMP نموده‌اند[پانویس ۳۷][۷۶]. دانشگاه فناوری تگزاس، مرکز علوم درمانی دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو، و دانشگاه ایالتی کلیولند، نیز تاسیس چنین دوره‌هایی را در آینده نزدیک در دست اقدام دارند.[۷۷][۷۸][۷۹]

یک جلسه سمینار برای رزیدنت‌های پرتوشناسی در مرکز درمانی دانشگاه تگزاس. استنتِ پالماز[پانویس ۳۸]، که «یکی از مهمترین اختراعات پزشکی جهان» است،[۸۰] در گروه رادیولوژی این دانشگاه اختراع شد.[۸۱]

تفاوت دورهٔ DMP با دوره دکترای فیزیک پزشکی متداول (PhD) در این است که دورهٔ DMP همانند دوره‌های پزشکی در آمریکا دارای دو سال دروس نظری و دو سال کار عملی[پانویس ۳۹]، و اتمام دوره بدون نوشتن تز است. در حالیکه دوره‌های PhD احتیاج به تز، و اگر از دانشگاههای غیر کمپپی باشند، احتیاج به گذراندن دو سال رزیدنسی (پس از دکترا) برای دادن آزمون ای بی آر را دارند. برای فارغ التحصیلان DMP نیازی به این دو سال نیست.[۸۲] در عوض، دانشجویان دوره‌های DMP همانند دوره‌های PhD واجد شرایط کمک هزینه‌های تحصیلی[پانویس ۴۰] نخواهند بود و شهریه‌هایشان تماماً برعهده خودشان (یا منابع ثالث) است. در واقع DMP همانند دورهٔ پزشکی، تاکید بر جنبه بالینی (جهت کار در کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها) خواهد داشت، در صورتیکه PhD بر روی پژوهش متمرکز خواهد بود.[۸۳]

دوره رزیدنسی بعد از دکترای PhD

برخی دانشگاه‌ها صرفاً به دارندگان مدرک دکترای فیزیک یا رشتهٔ مربوطه‌ای از مهندسی[پانویس ۴۱]، دوره دو سالهٔ تخصص رزیدنسی فیزیک پزشکی ارائه می‌دهند.[۸۴]

از سال ۲۰۱۲ به بعد شرط دادن آزمون بورد رادیولوژی آمریکا، دانش‌آموخته بودن از یک موسسه کمپپ است. برای آنهایی که دانش‌آموختهٔ کمپپی نیستند، از سال ۲۰۱۴ به بعد، شرط دادن آزمون بورد رادیولوژی آمریکا (که دارندهٔ مدرک «فیزیک پزشکی» نیستند یا از دانشگاه‌های عضو کمپپ نیستند)، گذراندن رزیدنسی از یک موسسه تایید کمیسیون کمپپ است.[۸۵]

دوره MD-PhD

اما در معدود دانشگاه‌های دیگری، دانشجویان پزشکی پس از اتمام دوره چند ساله‌ای (علاوه بر ۴ سال دورهٔ پزشکی متداول)، دارندهٔ مدرک تخصص MD-PhD در فیزیک پزشکی (در گرایش‌های ۴ گانهٔ پرتوشناسی تشخیصی، فیزیک بهداشت، پرتو درمانی و پزشکی هسته‌ای) می‌شوند.[۸۶]

جنبهٔ اشتغالی

یک عضو دیپلمهٔ ای بی آر در حال نشان دادن اختراع یک دستگاه برکیتراپی سینه

از دیدگاه سازمان بین‌المللی کار حرفهٔ فیزیک پزشکی از مشاغل شناخته شده‌است که تا سال ۲۰۰۹ در هیچیک از دسته‌بندیهای شغلی (ISCO CODE) قرار نگرفته بود.[۸۷] افرادی که در رشته فیزیک پزشکی (در کشورهای غربی) تحصیلات و دوره‌های آکادمیک را می‌بینند، معمولاً جذب یکی از (یا بیشتر) سه گونه زمینه‌های شغلی می‌شوند: ۱- مشاوره و خدمات سرویس‌دهی بالینی، ۲- پژوهش و توسعه فناوری، ۳- تدریس و آموزش نیروهای متخصص در بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها.[۸۸] گاهی نیز برخی بیش از یک نوع تمرکز شغل می‌یابند. جدول-۲ انواع فرصت‌های شغلی موجود در رشته‌های فیزیک پزشکی را بر پایه تعاریف انجمن فیزیک پزشکی آمریکا گروه‌بندی می‌کند.

پس از گذرانیدن دوره‌های آموزشی، متخصصین فیزیک پزشکی می‌توانند در زمینه‌های متفاوتی مشغول به کار شوند که بستگی به فرصتهای ارائه شده در دانشگاه محل تحصیل و تواناییهای علمی و عملی خود فرد دارد.[۸۹] بسیاری از متخصصین این رشته در محیط آکادمیک و تحقیقاتی (دانشگاهی) اشتغال می‌یابند.[پانویس ۴۲]

متخصصین این رشته فرصت ویژه[پانویس ۴۳] دارند تا در محیطهای غیر آکادمیک نیز کار کنند. مثلاً متخصص کنترل کیفیت دستگاه‌های پرتو درمانی در یک کلینیک مبارزه با سرطان یا بیمارستان مشغول به کار شوند،[پانویس ۴۴] که در اینصورت به محاسبات دز جذبی و دز معادل و شکل پرتوهای رادیوتراپی برای درمان معضلات سرطانی می‌پردازند.[۹۰]

برخی دیگر به کنترل کیفی عملکرد مدالیته‌های (دستگاه‌های) پرتوی یا تصویری بر طبق موازین فنی قانونی[پانویس ۴۵] می‌پردازند[پانویس ۴۶] و در درمانگاه‌ها جذب می‌شوند.[۲۰]

در بسیاری از اوقات نیز متخصصین این رشته جذب صنعت و حتی پست‌های مدیریتی و اجرایی می‌شوند. و گاهی نیز برخی دانش آموختگان این رشته می‌توانند پژوهشگر، مشاور، و یا نویسنده دنباله‌های پالسی دستگاه‌های ام آر آی در یک شرکت تحقیقاتی-تولیداتی[پانویس ۴۷] شوند.

اکثر دانش آموختگان این رشته، نهایتاً به پست‌های ترکیبی دست می‌یابند. یعنی مثلاً هم مشغول وظایف دانشگاهی از قبیل تدریس و تربیت نیروهای جوان (اعم از دانشجویان دکتری و تکنولوژیست‌ها[پانویس ۴۸]) می‌شوند، و هم پژوهش‌های علمی انجام دهند، و یا حتی گاهی مشاور یک شرکت تجهیزات پزشکی مرتبط (مثلا در ساخت فانتوم‌های جدید) می‌شوند.[۹۱] به هر حال آنچه که مسلم است این است که فرصت‌های شغلی در این رشته به همان مقداری که خود رشته فیزیک پزشکی اقسام و شاخه دارد، متفاوت و امکان پذیر است.[۹۲]

جدول ۲: تعاریف انواع اشتغال فیزیک پزشکی بر طبق گروه‌بندی انجمن فیزیک پزشکی آمریکا[۹۳]

انواع اشتغال انواع موسسه استخدامی انواع شاخه
عمدتاً بالینی
[پانویس ۴۹] 		بیمارستان‌ها و مراکز درمان خصوصی
(مثال) 		آنکولوژی پرتوی
عمدتاً آکادمیک
[پانویس ۵۰] 		بیمارستان‌ها و مراکز درمان دولتی
(همانند مراکز وی ای) 		رادیولوژی تشخیصی
عمدتاً اجرایی
[پانویس ۵۱] 		بیمارستان‌ها و مراکز درمان دانشگاهی
(مثال) 		پزشکی هسته‌ای
عمدتاً دولتی و قانونگزاری
(مثلا در ان آر سی)[پانویس ۵۲] 		آموزش عالی
(بعنوان هیئت علمی تمام وقت) 		محافظت از پرتو
عمدتاً تحقیقات و توسعه
[پانویس ۵۳] 		سازمان‌های دولتی غیر بیمارستانی[پانویس ۵۴]
گروه‌های خدماتی بخش خصوصی
[پانویس ۵۵]
گروه‌های طبابت خصوصی
[پانویس ۵۶]
بخش صنعت و تجارت
(همانند شرکت‌های زیمنس و غیره)
مراکز سرطانی
(مثال)

آمار و ارقام

تخمین زده می‌شود که در جهان، نزدیک به ۱۸۰۰۰ نفر[پانویس ۵۷] در حرفه فیزیک پزشکی مشغول به کار هستند[۹۴]. در آمریکا در سال ۲۰۰۶، ۷۸٪ متخصصین فیزیک پزشکی در گرایش رادیوتراپی قرار داشتند، در حالیکه این رقم برای گرایش تصویربرداری ۱۶٪، برای پزشکی هسته‌ای ۳٪ و برای فیزیک بهداشت و محفاظت ۲٪ بود.[۹۵] این میزان برای گرایش رادیوتراپی در سال ۲۰۰۹ به ۷۷٪ کاهش یافت.[۹۶]

همچنین ۷۸٪ آنها در محیط‌های بالینی (بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، و غیره)، ۹٪ در محیط‌های آکادمیک (پست‌های دانشگاهی)، و ۴٪ تحقیقات (موسسات پژوهشی و دانشگاه‌ها) قرار داشتند.[۹۷]

جدول ۳: میانگین درآمد متخصصین فیزیک پزشکی بر طبق پرسشنامهٔ
انجمن فیزیک پزشکی آمریکا از شاغلین آمریکا و کانادا در سال ۲۰۰۹[۹۸]

مدرک تحصیلی قبولی در آزمون
بورد ای بی آر 		درآمد سالیانه
(دلار آمریکا)
کارشناسی ارشد خیر ۱۱۸۰۰۰
کارشناسی ارشد بلی ۱۷۲۰۰۰
دکترا خیر ۱۳۰۰۰۰
دکترا بلی ۱۸۴۰۰۰

نشریات مهم

پرونده:Jadval nashriyat fizik pezeshki.png
جدول ۴: برخی از ژورنال‌های گوناگون نشریات فیزیک پزشکی و ناشر آنها[۹۹]

در ایران

در ایران، مجله فیزیک پزشکی ایران که از سال ۱۹۹۳ و در ابتدا تنها با زبان فارسی شروع به فعالیت رسمی نمود[۱۰۰] در کنار مجلات پرتو پژوه IJRR که از سال ۲۰۰۷ شروع به فعالیت کرده[۱۰۱] و مجله علمی-پژوهشی فیزیک پزشکی ایران که از سال ۲۰۰۴ فعالیت خود را آغاز نموده‌است،[۱۰۲] مهمترین نشریات ادواری این رشته محسوب می‌گردند.

در دیگر نقاط جهان

در دیگر نقاط جهان، نشریات متفاوت و متنوعی وجود دارند. در اینکه نشریات مربوط به مباحث فیزیک پزشکی دقیقاً چه شاخه‌هایی و چه مخاطبینی را مد نظر دارند تفاوت‌های بسیاری دیده می‌شود. به‌طور نمونه برخی نشریات تاکید بر روی جنبه‌های بالینی مفاهیم فیزیک پزشکی دارند. از جمله ژورنال «رادیولوژی» چاپ جامعه رادیولوژی آمریکای شمالی است که از سال ۱۹۲۳ منتشر می‌شود[۱۰۳] که می‌تواند مهمترین نشریه از این قسم باشد. برخی دیگر از نشریات صرفاً تاکید روی جنبه‌های آکادمیک و پایه پزشکی این شاخه‌ها دارند. مهمترین نشریات تخصصی از این نوع را شاید بتوان مدیکال فیزیکس چاپ انجمن فیزیک پزشکی آمریکا دانست. همچنین برخی نشریات دیگر، مدیران صنایع و بیمارستان‌ها، و نیز سیاستگزاران را مد نظر دارند. نشریه رادیولوژی تودی[پانویس ۵۸] چاپ سازمان ACR یک نمونه از این نوع است.[۱۰۴] و باز برخی ژورنال‌ها هستند که فقط آنلاین منتشر شده و نسخه چاپی ندارند. نشریه تخصصی فیزیک پزشکی بالینی[پانویس ۵۹] که از سال ۲۰۰۰ فعالیت خود را آغاز نموده‌است.[۱۰۵] نمونه خوبی از این قسم نشریات است. آثار محققین ایرانی در اغلب این نشریات دیده می‌شود.

از نظر ضریب تاثیرگذاری مجله، معمولاً رتبه‌بندی نشریات معروف فیزیک پزشکی در شاخه‌ای با عنوان «radiology, nuclear medicine and medical imaging» صورت می‌پذیرد. در سال ۲۰۰۸ و براساس این شاخص، ۱۰ نشریه‌ای که بیشترین امتیاز را کسب نمودند و جایگاه‌های نخست را به خود اختصاص داده بودند عبارت بودند از:[۱۰۶]

جدول ۵: رتبه‌بندی نشریات فیزیک پزشکی جهان

رتبه نشریه
از نظر ضریب تاثیرگذاری مجله 		نام نشریه لینک نشریه
۱ Human Brain Mapping [۱۱]
۲ Journal of Nuclear Medicine [۱۲]
۳ Radiology [۱۳]
۴ Neuroimage [۱۴]
۵ Seminars in Nuclear Medicine [۱۵]
۶ International Journal of Radiation Oncology [۱۶]
۷ Investigative Radiology [۱۷]
۸ European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging [۱۸]
۹ Radiotherapy & Oncology [۱۹]
۱۰ Seminars in Radiation Oncology [۲۰]

جستارهای وابسته

نگارخانه

یادداشت‌ها

  1. ↑ Internal radiation therapy
  2. ↑ Image Guided Therapy
  3. ↑ Diagnostic Radiologic Physics
  4. ↑ accreditation
  5. ↑ Health Physics
  6. ↑ Shielding calculations
  7. ↑ treatment planing
  8. ↑ Radiation Therapy Physics
  9. ↑ Quality Control and Accreditation
  10. ↑ Radiation Oncology
  11. ↑ photodynamic therapy یا PDT
  12. ↑ Radiofrequency ablation
  13. ↑ Nuclear Medicine Physics
  14. ↑ در مدالیته‌های متعارف، اغلب از پرتو و امواج بصورت external transmission استفاده می‌شود، حال آنکه در مدالیته‌های پزشکی هسته‌ای، از in vivo emission بهره‌برداری می‌شود. سیستم‌های پت-سی‌تی یا اسپکت-سی‌تی هر دو را دارند.
  15. ↑ ترجمهٔ Translational Science. برای تعریف دقیق این واژه به این و این وبگاه مراجعه کنید. برای پژوهش‌های translational science حتی جوایزی نیز اعطا می‌گردد.
  16. ↑ Applied Profession
  17. ↑ framework
  18. ↑ Neil Arnott
  19. ↑ Elements of Physics
  20. ↑ Herrmann L. Blumgart
  21. ↑ Soma Weiss
  22. ↑ John H. Lawrence
  23. ↑ Benedict Cassen
  24. ↑ Paul Harper
  25. ↑ Robert Beck
  26. ↑ Michael Phelps
  27. ↑ David Kuhl
  28. ↑ نام سری تمبر:
    Celebrate The Century. 1970s
    توضیحات بر روی کاتالوگ منتشره این سری تمبرها:
    «Stamp series that comemmorates the most significant people, events, and accomplishments of the 20th century»
    لینک رسمی سری
  29. ↑ در آن زمان نه بیمار و نه پزشک از تشعشعات این طرز معاینه نشان داده شده در تصویر ایمن نبودند، چرا که در آن زمان خواص پرتودهی بخوبی شناخته نشده بود.
  30. ↑ Malcolm Cuthbert Nokes
  31. ↑ اسامی کامل تیم متخصص همراه دیوید کوهل عبارت بودند از: Roy Q. Edwards - Anthony R. Ricci - Robert J. Yacob - Thomas J. Mich - Abass Alavi
  32. ↑ The 2004 de Hevesy Award for Outstanding Contributions to Nuclear Medicine
  33. ↑ برای نمونه، توجه شود به دروس اجباری و انتخابی دوره دکترا فیزیک پزشکی در مرکز علوم درمانی دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو
  34. ↑ بطور مثال، دروس اجباری برای accreditation دوره‌های آموزشی فیزیک پزشکی آمریکا در گزارش ۱۹۷ انجمن فیزیک پزشکی آمریکا قید گردیده‌است. همینطور برای accreditation دوره‌های رزیدنسی فیزیک پزشکی، گزارش ۹۰ انجمن فیزیک پزشکی آمریکا راهنمای موسسات و مراکز آموزش عالی می‌باشد.
  35. ↑ Master of Medial Physics
  36. ↑ Master of Science in Medial Physics
  37. ↑ Doctorate of Medical Physics
  38. ↑ Palmaz-Schatz stent در سال ۱۹۹۴ مورد تایید اف دی ای قرار گرفت.
  39. ↑ clinical rotation
  40. ↑ Teaching or Research assistantships
  41. ↑ مثل مهندسی هسته‌ای
  42. ↑ موسسه تحقیقات سرطان اطفال گریهی یک نمونه از این محیط‌های کار است.
  43. ↑ آزمون ای بی آر از سال ۲۰۱۲ به بعد چنین فرصتهایی را از دیگر متقاضیان با دکترای شاخه‌های دیگر فیزیک خواهد گرفت. لذا شغل‌های اصلی فیزیک پزشکی عملاً فقط بر روی دانش آموختگان‌مدارس کمپپ باز خواهد بود.
  44. ↑ که در اینصورت (در آمریکا و کانادا) نیاز به اخذ گواهینامه ای بی آر خواهند داشت.
  45. ↑ مثلا همانند استانداردهای قانونی TG-21 و TG-51 که در آمریکا بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند
  46. ↑ مثلاً مسئول کنترل کیفیت و کالیبراسیون دستگاه‌های سی تی اسکن و ماموگرافی
  47. ↑ همانند توشیبا، جنرال الکتریک، فیلیپس، هیتاچی، زیمنس، واریان مدیکال سیستمز، یا الکتا، که صاحبنامان این صنعت می‌باشند.
  48. ↑ کار عکسبرداری برعهده تکنولوژیست رادیولوژی بیمارستان است نه فیزیکدان پزشکی. فیزیکدان پزشکی مسئول امور حفاظت از پرتو در مرکز درمانی یا پژوهشی و یا مسئول کنترل و نگهداری سیستم‌های تشخیصی و درمانی از نظر عملکرد فیزیکی و غیره‌است. و یا اینکه با پزشک رادیوآنکولوژیست در رابطه با دزیمتری بیمار و طرحهای پرتودهی به بیمار همکاری و مشاوره می‌کند. برخی از این افراد هم ممکن است با مدرک دکترای فیزیک پزشکی و بعنوان هیئت علمی در اینگونه مراکز مشغول باشند. در نیروگاه‌ها و تاسیسات هسته‌ای نیز مسئولیت حفاظت رادیویی با متخصص این رشته‌است.
  49. ↑ Primarily Clinical
  50. ↑ Primarily Academic
  51. ↑ Primarily Administrative
  52. ↑ Primarily Regulatory
  53. ↑ Primarily Project Research, Development & Management
  54. ↑ مثلا در بخش تجهیزات پرتوی سازمان اف دی ای: [۱]
  55. ↑ Medical Physics Service Group که کارهای خدماتی برای مراکز درمانی انجام می‌دهند. و این‌هم یک نمونه از این قبیل شرکت‌ها
  56. ↑ Medical (physician's) Group
  57. ↑ تخمین سال ۲۰۱۰ سازمان بین‌المللی فیزیک پزشکی
  58. ↑ Radiology Today
  59. ↑ Journal of Applied Clinical Medical Physics
  60. ↑ isodose
  61. ↑ تصویر متعلق به موسسه ملی سرطان آمریکا می‌باشد.

منابع

  1. ↑ Zoi Kolitsi (۲۰۰۱)، «The Future Role Of Medical Physics In Clinical Medicine»، Towards a European framework for education and training in medical physics and biomedical engineering (ویراست Volume ۸۲ of Studies in health technology and informatics)، آمستردام: IOS Press، ص. ۱۵۴، شابک ۵۸۶۰۳۱۵۱۱ مقدار |شابک= را بررسی کنید: length (کمک) پارامتر |چاپ= اضافه است (کمک)
  2. ↑ Martin Hollins (۲۰۰۱)، «Introduction»، Bath Advanced Science: Medical physics، به کوشش University of Bath.، چلتنهام: Nelson Thornes، ص. x-xiii، شابک ISBN ۰-۱۷-۴۴۸۲۵۳-۱ مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک) پارامتر |چاپ= اضافه است (کمک)
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ "What is Medical Physics". وب‌گاه فیزیک‌دانان پزشکی کانادا (به انگلیسی). Canadian Organization Of Medical Physicists. ۱۰ نوامبر ۲۰۰۹. p. About Medical Physics. Retrieved ‏5 May 2010. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  4. ↑ "Positron cites market report valuing molecular imaging market at $5 billion" (به انگلیسی). موسسه فیزیک انگلیس [۲]. ۲۹ مارس ۲۰۱۰. p. Newsfeed article. Retrieved 3 August 2010. {{cite web}}: External link in |ناشر= (help)
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ "What Is Medical Physics?" (به انگلیسی). مرکز تحقیقات فیزیک پزشکی دانشگاه دوک. p. خوش آمدگویی.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «تاریخچه گروه آموزشی فیزیک پزشکی». دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران. ص. تاریخچه. دریافت‌شده در ۵ اوت ۲۰۱۰.
  7. ↑ Teresa Eudaldo & Kjeld Olsen. «The Present Status of Medical Physics Education and Training in Europe» (PDF). وب‌گاه فدراسیون سازمان‌های فیزیک پزشکی اروپا. EFOMP. ص. ۴.
  8. ↑ By Aminollah Sabzevari (۲۰۰۹). "Women In Medical Physics" (به انگلیسی). وب‌گاه فصلنامه خلاقان علم. p. ۴. Retrieved 2 June 2010.
  9. ↑ "Prof. Azam Niroomand‑Rad receives MSU Award" (PDF) (به انگلیسی). انجمن فیزیک پزشکی آمریکا. اوت ۲۰۱۰. p. pp.42-AAPM Newsletter. She worked with the International Labor Organization (ILO) in Geneva to have the field of medical physics be recognized in 2008 {{cite web}}: |صفحه= has extra text (help)
  10. ↑ Ralph Christensen (۶ نوامبر ۲۰۰۸). "Radiological Medical Physics". وب‌گاه دانشکده پزشکی دانشگاه کنتاکی[۳] (به انگلیسی). p. Education. Retrieved 3 June 2010. {{cite web}}: External link in |اثر= (help)
  11. ↑ Martin Hollins (۲۰۰۱)، «Introduction»، Bath Advanced Science Medical physics (ویراست دوم)، چلتنهام: Nelson Thornes، ص. ۱۹-۱۶، شابک ISBN ۰-۱۷-۴۴۸۲۵۳-۱ مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک)
  12. ↑ "Medical Physics Graduate Program". وبگاه دانشکده داروسازی و پزشکی (به انگلیسی). دانشگاه پردیو. ۸ آوریل ۲۰۱۰. p. آموزشی. Retrieved 2 June 2010.
  13. ↑ "Master of Medical Physics" (PDF) (به انگلیسی). دانشگاه پنسیلوانیا. Retrieved 11 July 2010.
  14. ↑ "Definition of a Qualified Medical Physicist" (به انگلیسی). انجمن فیزیک پزشکی آمریکا. p. Medical Physicist.
  15. ↑ J.T. Bushberg، J.A. Seibert، EM Leidholdt، J.M. Boone (۲۰۰۲)، The Essential Physics of Medical Imaging، به کوشش Tony DeGeorge. (ویراست دوم)، فیلادلفیا: Lippincot Williams & Wilkins، شابک ISBN ۰-۶۸۳-۳۰۱۱۸-۷ مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک)
  16. ↑ Peter Jenkins. «Diagnostic Medical Physics». وب‌گاه دانشکده پزشکی دانشگاه یوتا[۴]. Department of Radiology. از پارامتر ناشناخته |نشانی نویسنده= صرف‌نظر شد (کمک); پیوند خارجی در |اثر= وجود دارد (کمک)
  17. ↑ "Definition of Medical physics". وب‌گاه شبکه پزشکی (به انگلیسی). ۱۷ اکتبر ۲۰۰۴. p. medterms medical dictionary m. Retrieved 12 July 2010.
  18. ↑ "Power Reactor Health Physicists" (به انگلیسی). [جامعه فیزیک سلامت. ۱۸ دسامبر ۲۰۰۹. p. Careers in Health Physics. A power reactor health physicist is responsible for all phases of radiation protection at a reactor site.
  19. ↑ Faiz M. Khan (۲۰۰۴)، «Quality Assurance»، The Physics of Radiation Therapy (ویراست چهارم)، فیلادلفیا: Lippincott Williams & Wilkins، شابک ISBN ۹۷۸-۰-۷۸۱۷-۸۸۵۶-۴ مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک)
  20. ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ «Medical Physics and Radiation Therapy». وب‌گاه مرکز آموزش پزشکی دانشگاه جانز هاپکینز [۵]. دانشگاه جانز هاپکینز. ص. Medical Physics. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۰. پیوند خارجی در |اثر= وجود دارد (کمک)
  21. ↑ موسسه فیزیک آمریکا (۱۹۹۳). «The Role Of A Physicist In Radiation Oncology» (PDF). انجمن فیزیک پزشکی آمریکا. ص. گزارش‌ها.
  22. ↑ "Radiotherapy Risk Profile" (PDF). بروشور رسمی پروژه ایمنی بیمار (به انگلیسی). سازمان بهداشت جهانی. ۲۰۰۸. p. ۵. Retrieved 28 July 2010.
  23. ↑ Paul E. Christian, Donald R. Bernier, James K. Langan (۲۰۰۴)، Nuclear medicine and PET:technology and techniques (ویراست پنجم)، سنت‌لوئیس: انتشارات ماسبی زیر نظر الزویر، شابک ISBN ۰-۳۲۳-۰۱۹۶۴-۱ مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک) پارامتر |چاپ= اضافه است (کمک)
  24. ↑ Laurie M. Brown & Abraham Pais & A. B. Pippard (۱۹۹۵)، «chronogical evolution of the many branches of the field»، Twentieth century physics Volume 3، نیویورک: CRC Press، ص. ۱۸۵۵، شابک ISBN ۰-۷۵۰۳-۰۳۱۰-۷ مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک) پارامتر |چاپ= اضافه است (کمک)
  25. ↑ «Medical Physicist» (PDF). The Illinois Department of Employment Security (IDES). ۲۱ فوریه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۰.
  26. ↑ Faustina Hwang & Barbara Oakley & Kris Ropella (۲۰۰۳). «Designing a Career in Biomedical Engineering» (PDF). انجمن مهندسان برق و الکترونیک در پزشکی و زیست‌شناسی. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۰.
  27. ↑ «Medical Physics:Exciting Science and Rewarding Profession» (PDF). متن سخنرانی Ervin B. Podgorsak، رئیس سابق مرکز فیزیک پزشکی دانشگاه مک‌گیل در چهارمین گردهمایی بین‌المللی سازمان AISCMP در اسلوونی. ۲۲ مه ۲۰۱۰.
  28. ↑ Nima Kasraie and G Clarke (دسامبر ۲۰۰۹). «Assessing the Magnetic Resonance Imaging Performance of Gadolinium‐Hyaluronic Acid Polymer Contrast Agents in Phosphate Buffered Saline». ژورنال فیزیک پزشکی. انجمن فیزیک پزشکی آمریکا. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۱۰.
  29. ↑ Wiley-Liss (۲۰۰۱). «Imaging Brain Function in Humans at 7 Tesla» (PDF). انجمن ماکس پلانک. ژورنال تشدید مغناطیسی در پزشکی.
  30. ↑ «Anti Proton therapy». مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیت‌سونیان. الزویر. فوریه ۲۰۰۸.
  31. ↑ وب‌گاه Inder Science (PDF) (به انگلیسی). International Journal of Medical Engineering and Informatics. p. ۲ https://www.inderscience.com/www/IJMEI_leaflet.pdf. Retrieved 4 August 2010. {{cite web}}: Missing or empty |title= (help)
  32. ↑ Laurie M. Brown & Abraham Pais & A. B. Pippard (۱۹۹۵)، «Medical Physics»، Twentieth century physics Volume 3، نیویورک: Institute of Physics Press، ص. صص ۱۸۵۷-۱۸۵۶، شابک ISBN ۰-۷۵۰۳-۰۳۱۰-۷ مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک) پارامتر |چاپ= اضافه است (کمک)
  33. ↑ John D. Cockcroft (۱ نوامبر ۱۹۶۷). "George de Hevesy. 1885-1966" (PDF) (به انگلیسی). موسسه انجمن سلطنتی. Retrieved 9 July 2010.
  34. ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 1943" (به انگلیسی). The Official Website of Nobel Prize. Retrieved 9 July 2010. The Nobel Prize in Chemistry 1943
  35. ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ by Professor Simon Cherry (۳۱ اوت ۲۰۰۳)، «Chapter ۱: What is Nuclear Medicine»، Physics in Nuclear Medicine، به کوشش James Sorenson & Michael Phelps.، W.B. Saunders Company، ص. صص ۳-۲، شابک ISBN ۰-۷۲۱۶-۸۳۴۱-X مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک) پارامتر |چاپ= اضافه است (کمک)
  36. ↑ J Clin Invest (۳ اوت ۱۹۲۷). "Studies On The Velocity Of Blood Flow" (به انگلیسی). مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری. p. PMC434679.
  37. ↑ Millard N. Croll (ژانویه ۱۹۹۴)، Seminars in Nuclear Medicine، ش. شماره ۲۴، ص. صص ۳-۱۰ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  38. ↑ Mary Ann Liebert (۵ نوامبر ۲۰۰۰)، Cancer Biotherapy and Radiopharmaceuticals، ج. دوره ۱۵ ش. شماره ۱۵ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  39. ↑ JOHNS HE & BATES LM & EPP ER (۱۵ دسامبر ۱۹۵۱)، Nature، ج. ۱۶۸ ش. ۴۲۸۵، ص. ۱۰۳۵ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  40. ↑ "Historical Notice of Stamp". Canadian Postal Archives Database (به انگلیسی). اداره پست کانادا [۶]. p. ArchiviaNet. {{cite web}}: External link in |ناشر= (help)
  41. ↑ Eleanore Tapscott (نوامبر ۲۰۰۵)، Jornal Of Nuclear Medicine Technology، ش. شماره ۴، ص. Appreciation پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  42. ↑ John Easton (۳ اوت ۲۰۰۵). "Nuclear medicine pioneer Paul Harper, 1915-2005" (به انگلیسی). The University of Chicago Medical Center. p. About Us 2005.
  43. ↑ John N. Aarsvold. "Robert N. Beck 1928-2008". وبگاه انجمن مهندسان برق و الکترونیک (به انگلیسی). p. Obituary. Retrieved 10 July 2010.
  44. ↑ Phelps ME (مارس ۱۹۷۵). "Application of annihilation coincidence detection to transaxial reconstruction tomography". وب‌گاه کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده آمریکا (به انگلیسی). {{cite web}}: Unknown parameter |نشانی نویسنده= ignored (help)
  45. ↑ Ronald Jack Jaszczak (۲۰ ژوئن ۲۰۰۶). «The early years of single photon emission computed tomography (SPECT» (PDF). Duke University Medical Center.
  46. ↑ "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1979". وب‌گاه رسمی جوایز نوبل (به انگلیسی). p. laureates. Retrieved 12 July 210. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  47. ↑ "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2003". وب‌گاه رسمی جوایز نوبل (به انگلیسی). p. laureates.
  48. ↑ "MEDICAL IMAGING". Education World (به انگلیسی). اداره پست آمریکا. ۱۹۹۹. p. lesson170. Retrieved 4 August 2010.
  49. ↑ Kaufmann PA. «Hybrid SPECT/CT and PET/CT imaging: the next step in noninvasive cardiac imaging». وب‌گاه مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری. سمینار پزشکی هسته‌ای در بیمارستان دانشگاه زوریخ مورخ سپتامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۱۰.
  50. ↑ "Proton Therapy in Clinical Practice: Current Clinical Evidence". وبگاه ژورنال آنکولوژی بالینی (به انگلیسی). جامعه آنکولوژی بالینی آمریکا [۷]. ۱۰ مارس ۲۰۰۷. p. صص ۹۷۰-۹۵۶. {{cite web}}: External link in |ناشر= (help)
  51. ↑ Olsen DR (۱۱ مه ۲۰۰۷). "Proton therapy - a systematic review of clinical effectiveness". وب‌گاه مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری (NCBI) (به انگلیسی). مرکز پزشکی ریکشوسپیتالت [۸] و بیمارستان رادیوم نروژ [۹]. {{cite web}}: External link in |ناشر= (help)
  52. ↑ ۵۲٫۰ ۵۲٫۱ «مقدمه و تاریخچه بخش پزشکی هسته‌ای». وب‌گاه بیمارستان شریعتی تهران. دانشگاه علوم پزشکی تهران. ص. مشخصات بخش پزشکی هسته‌ای. دریافت‌شده در ۲۳ تیر ۱۳۸۹.
  53. ↑ "Current Status Of Nuclear Medicine In Iran. History Of Nuclear Medicine" (به انگلیسی). Iranian Society Of Nuclear Medicine. ۲۰۰۵. p. AboutUs 2.
  54. ↑ خبرنامه انجمن فیزیک پزشکی. شماره ۱. زمستان ۱۳۷۷. ص۲
  55. ↑ "National Members Directory 2007" (به انگلیسی). سازمان بین‌المللی فیزیک پزشکی. p. members. Retrieved 3 June 2010.
  56. ↑ «یازدهمین کنگره بین‌المللی پزشکی هسته‌ای ایران در رشت برگزار شد». وبگاه خبری-تحلیلی پزشکان بدون مرز. ۲۸ آبان ۱۳۸۶. ص. اخبار سمینارها. دریافت‌شده در ۷ ژوئن ۲۰۱۰.
  57. ↑ David E. Kuhl. «The Mark IV System for Radionuclide Computed Tomography of the Brain». جامعه رادیولوژی آمریکای شمالی. از پارامتر ناشناخته |نشانی نویسنده= صرف‌نظر شد (کمک)
  58. ↑ «Alavi Achievements Recognized with de Hevesy Award» (PDF). ژورنال آو نوکلیر مدیسین. سپتامبر ۲۰۰۴. ص. ۴۵/۹/۳۶N. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۰.
  59. ↑ Andrea Santiago. "How To Become A Medical Physicist". وب‌گاه About.com (به انگلیسی). The New York Times Company. p. Health Careers. Retrieved 19 July 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |نشانی نویسنده= ignored (help)
  60. ↑ «Concentrations». کالج بلاویو. ص. Bachelor of Applied Science Degree.
  61. ↑ School of Medicine and Public Health. "Medical Physics". وب‌گاه دانشگاه ویسکانسین-مدیسن (به انگلیسی). Board of Regents of the University of Wisconsin System. p. کاتالوگ ۲۰۲-۲۰۱۰.
  62. ↑ «نصب اولین دستگاه پت اسکن تا خرداد ماه». وبگاه ایسکا نیوز. باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران. ۸ اردیبهشت ۱۳۸۹. ص. اجتماعی.
  63. ↑ ابولقاسم بیات (۱۳۸۷)، «فصل سوم»، کتابچه راهنمای تحصیلات تکمیلی فیزیک پزشکی (ویراست ویرایش دوم)، تهران: نام ناشر، ص. ۲۰ پارامتر |چاپ= اضافه است (کمک)
  64. ↑ راهنمای تحصیلات تکمیلی فیزیک پزشکی. ویرایش دوم. ابوالقاسم بیات. دانشگاه تربیت مدرس. شهریور ۱۳۸۷ ص۱۸
  65. ↑ "Current Status Of Nuclear Medicine In Iran" (به انگلیسی). Iranian Society Of Nuclear Medicine. ۲۰۰۵ میلادی. p. About Us II. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ= (help)
  66. ↑ "Why MD Anderson Proton Therapy Center?" (به انگلیسی). مرکز سرطان ام. دی. اندرسون دانشگاه تگزاس. p. صفحه مرکز پروتون تراپی. Retrieved 8 August 2010.
  67. ↑ «Accreditations». دانشگاه مک‌گیل. ص. Academic.
  68. ↑ Gerald A. White (۲۰ مارس ۲۰۰۷). «Licensure» (PDF). مرکز علوم بهداشت دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو. ص. ۱۹. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۰.
  69. ↑ ۶۹٫۰ ۶۹٫۱ Toni Feder (۲۲ مه ۲۰۰۹)، physics today، ج. سال سوم، ص. صص ۳۲-۳۰ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  70. ↑ «New ABR Certification Rules Starting in 2012 for Medical Physicists». وبگاه انجمن فیزیک پزشکی. Voice of Medical Physics Community. ۱۰ مه ۲۰۰۹. ص. certification rule. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۰.
  71. ↑ Philip O. Alderson & Gary J. Becker (سپتامبر ۲۰۰۸)، رادیولوژی، ج. ۲۴۸ ش. ۳، ص. ۷۰۷ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  72. ↑ by American Association of Physicists in Medicine (۲۰۰۸)، «Alternative Clinical Training Pathways for Medical Physicists»، Alternative Clinical Training Pathways for Medical Physicists، مریلند: Report of AAPM Task Group 133، ص. ۶، شابک ISBN ۹۷۸-۱-۸۸۸۳۴۰-۷۷-۸ مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک) پارامتر |چاپ= اضافه است (کمک)
  73. ↑ AAPM (۳۱ مارس ۲۰۰۷). "Support for the CAMPEP Accredited Residency Programs" (به انگلیسی). American Association of Physicists in Medicine. p. policies. It is the policy of the AAPM to support the CAMPEP accredited residency programs
  74. ↑ Larry Reinstein & Mike Herman (۲۸ ژوئیه ۲۰۰۵). "Report of the Adhoc Committee on Alternative Pathways to Medical Physics Residency Training" (PDF). وب‌گاه انجمن فیزیک پزشکی آمریکا (به انگلیسی). چهل و هفتمین اجلاس سالیانه انجمن فیزیک پزشکی آمریکا. Retrieved 29 May 2010. The ABR suggested that graduation from a CAMPEP accredited clinical training program should be considered a requirement to sit for the ABR exams by 2012
  75. ↑ "Accreditation of Institutes by CAMPEP". وب‌گاه کمپپ (به انگلیسی). Commission on Accreditation of Medical Physics Educational Programs. ۲۱ دسامبر ۲۰۰۹.
  76. ↑ «Professional Doctor of Medical Physics» (PDF). انجمن فیزیک پزشکی آمریکا.
  77. ↑ "Doctor of Medical Physics" (PDF). DMP Proposal of 2008 (به انگلیسی). دانشکده علوم و هنر دانشگاه فناوری تگزاس[۱۰]. آوریل ۲۰۰۸. Retrieved 1 August 2010. {{cite web}}: External link in |ناشر= (help)
  78. ↑ "Medical Physics" (به انگلیسی). دانشگاه وندربیلت. ۲۰۱۰. p. DMP. Vanderbilt University offers a 4 year Professional Doctorate in Medical Physics (DMP) with a specialty in Radiological Medical Physics.
  79. ↑ "Recent Accomplishments in the College of Science" (به انگلیسی). دانشگاه ایالتی کلیولند. مارس ۲۰۰۹. p. Spring 2009 Alumni Newsletter. Retrieved 1 August 2010. The Physics Department, in collaboration with Cleveland Clinic Foundation medical physicists, has submitted a proposal for a new degree program, the Doctor of Medical Physics (DMP).
  80. ↑ "Inventor of the Week Archive" (به انگلیسی). موسسه فناوری ماساچوست. نوامبر ۲۰۰۶. Retrieved 8 August 2010.
  81. ↑ "Dr. Julio Palmaz appointed to prestigious Ashbel Smith Professorship" (به انگلیسی). مرکز علوم بهداشت دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو. ۲۴ ژانویه ۲۰۰۶. p. HSCnews. Retrieved 8 August 2010.
  82. ↑ "Clinical Doctorate in Medical Physics (DMP) - Survey" (PDF) (به انگلیسی). Society of Directors of Academic Medical Physics Programs. p. Documents. Retrieved 2 August 2010.
  83. ↑ George Starkschall (۱۵ مه ۲۰۰۸). "Editorial - A Professional Doctorate Degree in Medical Physics" (به انگلیسی). Journal of Applied Clinical Medical Physics. Retrieved 20 July 2010.
  84. ↑ "Guidelines for Accreditation of Residency Education Programs in Medical Physics" (PDF). Guidelines for Residency Programs (به انگلیسی). C A M P E P. مه ۲۰۰۹. p. Accreditation. Retrieved 24 July 2010.
  85. ↑ "Policy Statement:Radiologic Physics Exam Future Requirements" (به انگلیسی). American Board of Radiology. مارس ۲۰۱۰. p. Certification.
  86. ↑ Floyd Curl (۲۰ ژوئیه ۲۰۰۱). "Dual Medical Residency and PhD Program in Human Imaaging" (PDF) (به انگلیسی). مرکز علوم بهداشت دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو. p. آموزش. Retrieved 20 July 2010.
  87. ↑ "Classifying health workers" (PDF). وب‌گاه سازمان بهداشت جهانی (به انگلیسی). سازمان بین‌المللی کار. p. ۵. Retrieved 29 July 2010.
  88. ↑ Charles W. Coffey. "Medical Physics" (به انگلیسی). دانشگاه وندربیلت. p. Current Students. Retrieved 13 July 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |نشانی نویسنده= ignored (help)
  89. ↑ Ervin B. Podgorsak (۲۰۱۰)، «Introduction to Modern Physics»، Radiation Physics for Medical Physicists: Biological and Medical Physics (ویراست دوم)، Springer، ص. XVIII، شابک ISBN ۳-۶۴۲-۰۰۸۷۴-۷ مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک)
  90. ↑ Gen Roessler (۲ اوت ۲۰۰۰). "383 Submitted to Ask the Experts". وب‌گاه جامعه فیزیک سلامت آمریکا (به انگلیسی). p. Answer to Question.
  91. ↑ "Medical Physics" (به انگلیسی). دانشکده پزشکی دانشگاه وندربیلت. p. Medical Physics Masters Program.
  92. ↑ By Andrea Santiago (۲۲ ژوئیه ۲۰۰۹). "Medical Physicists Face Shortage" (به انگلیسی). The New York Times Company. {{cite web}}: Unknown parameter |نشانی نویسنده= ignored (help)
  93. ↑ گزارش Professional Information Report Calendar Year 2009 منتشره انجمن فیزیک پزشکی آمریکا در سال ۲۰۰۹ ص۱۰
  94. ↑ متن سخنرانی Ervin B. Podgorsak، رئیس سابق مرکز فیزیک پزشکی دانشگاه مک‌گیل در کانادا با عنوان Medical Physics: Exciting Science and Rewarding Profession در چهارمین گردهمایی بین‌المللی سازمان AISCMP در اسلوونی در ۲۰-۲۲ مه سال ۲۰۱۰. لینک: (pdf)
  95. ↑ Kenneth Hogstrom (۲۵ آوریل ۲۰۰۶). "Postdoctoral Opportunities in Medical Physics" (به انگلیسی). جامعه فیزیک آمریکا. p. Session P6.
  96. ↑ گزارش Professional Information Report Calendar Year 2009 منتشره انجمن فیزیک پزشکی آمریکا در سال ۲۰۰۹. ص۲
  97. ↑ "http://adsabs.harvard.edu/abs/2006APS..APR.P6003H". وب‌گاه مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیت‌سونیان (به انگلیسی). جامعه فیزیک آمریکا. ۲۶ آوریل ۲۰۰۶. p. P6.003. {{cite web}}: External link in |عنوان= (help)
  98. ↑ گزارش Professional Information Report Calendar Year 2009 منتشره انجمن فیزیک پزشکی آمریکا در سال ۲۰۰۹ ص۲
  99. ↑ Radiology, medical imaging : Free medical journals
  100. ↑ دکتر محسن ساغری. «مشخصات نشریه مجله پزشکی هسته‌ای ایران». دانشگاه علوم پزشکی تهران. دریافت‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۰.
  101. ↑ «نشریه تحقیقات پرتوی ایران». Official Website of Magazine. Iranian Journal of Radiation Research.
  102. ↑ «شناسنامه فصلنامه فیزیک پزشکی ایران». وب‌گاه رسمی مجله. دانشگاه علوم پزشکی مشهد. دریافت‌شده در ۲۷ مه ۲۰۱۰.
  103. ↑ "About Radiology". Official Website of Journal (به انگلیسی). Radiological Society of North America. p. About the Journal. Retrieved 28 May 2010.
  104. ↑ "About Radiology Today". وب‌گاه رسمی ماهنامه رادیولوژی امروز (به انگلیسی). New Jersey Society of Radiologic Technologists.
  105. ↑ "Journal of Applied Clinical Medical Physics". official website of JACMP (به انگلیسی). American College of Medical Physics.
  106. ↑ "Radiology, nuclear medicine and medical imaging". Thomson Reuters Institute for Scientific Information's (ISI) Journal Citation Report (به انگلیسی). تامسون رویترز.

پیوند به بیرون

برخی متخصصین ایرانی در سطوح بین‌المللی

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فیزیک_پزشکی&oldid=3789811»