علیرضا افشار

سردار علیرضا افشار
زاده	۱۳۳۰ خورشیدی (۷۳ ساله) مشهد، ایران
وفاداری	ایران
شاخه نظامی	سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سال‌های خدمت	اکنون–۱۳۶۱
درجه	سرتیپ پاسدار
جنگ‌ها و عملیات‌ها	جنگ ایران و عراق
نشان‌ها	نشان نصر (درجه ۱)
حزب سیاسی	سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی

علیرضا افشار (زادهٔ ۱۳۳۰ مشهد) سرتیپ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، که هم‌اکنون به‌عنوان رئیس اندیشکده جنگ نرم دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی را برعهده دارد.

او یکی از دانشجویان مسلمان پیرو خط امام بود که در گروگان‌گیری در سفارت آمریکا شرکت داشت. وی در سال ۱۳۶۱ به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست و در خلال جنگ ایران و عراق از اعضای این نهاد بود.

افشار از ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۷ ریاست ستاد کل سپاه پاسداران را برعهده داشت، از ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۸ معاون نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح بود و در فاصله سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ به‌عنوان فرمانده نیروی مقاومت بسیج فعالیت می‌کرد.

وی از ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ فرمانده دانشگاه امام حسین بود، از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ ریاست بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس را برعهده داشت و در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۶ به‌عنوان معاون فرهنگی و تبلیغات دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح فعالیت می‌کرد.

افشار در دولت‌های نهم و دهم از ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۷ معاون سیاسی وزیر کشور بود، از ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ به‌عنوان معاون امور اجتماعی، فرهنگی و شوراها وزیر کشور فعالیت می‌کرد و از ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ قائم‌مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی بود.

اوایل زندگی

علیرضا افشار زادهٔ سال ۱۳۳۰ در مشهد است. پس از اتمام تحصیلات متوسطه در زادگاه خود، برای گذراندن تحصیلات تکمیلی وارد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف شد. افشار در دوران پیش از انقلاب، به واسطه فعالیت‌های سیاسی، توسط ساواک دستگیر شد و مدتی را در زندان بود. افشار همچنین از دانشجویان مسلمان پیرو خط امام بود و در ماجرای گروگان‌گیری سفارت ایالات متحده آمریکا حضور داشت. علاوه بر آن، او از اعضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بود. این تشکل، نقش کلیدی در مقابله با اقدامات مسلحانه سازمان مجاهدین خلق ایران علیه نظام جمهوری اسلامی در تابستان ۱۳۶۰ داشت. بسیاری از اعضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، پایه‌گذاران رده‌های فرماندهی در سپاه پاسداران شدند.

پس از وقوع انقلاب، با تأسیس جهاد سازندگی در بهار ۱۳۵۸ به عضویت در نخستین شورای مرکزی جهاد سازندگی درآمد و تا سال ۱۳۶۱ در آنجا بود. فیروزآبادی که در آن سال، علاوه بر ریاست جمعیت هلال احمر، در شورای مرکزی جهاد سازندگی نیز منصوب شده بود معتقد است خروج افشار از جهاد سازندگی، به دلیل اختلاف با دیدگاه‌های عبدالله نوری (نماینده ولی فقیه در جهاد سازندگی) بود. افشار پس از خروج از جهاد سازندگی، به سپاه رفته و سخنگوی رسمی سپاه شد.

دوران نظامی‌گری

یک دگرگونی خاص در ساختار فرماندهی سپاه پاسداران در سال ۱۳۶۳ موجب شد تا ستاد مرکزی سپاه تحت نظر فرمانده کل سپاه درآمده و به ستاد کل سپاه تبدیل شود. علیرضا افشار که سخنگوی سپاه بود، در اواسط آبان ۱۳۶۳ به ریاست ستاد کل نیز منصوب شد و تا اواخر جنگ، ریاست ستاد کل سپاه را دراختیار داشت. وی در سال ۱۳۶۶ جای خود را به محمد فروزنده داد. فیروزآبادی معاون امور دفاعی نخست‌وزیر با اشاره به برخی نارضایتی‌ها از عملکرد مسئولین دولت در مدیریت جنگ، عدم پشتیبانی لازم از جبههٔه جنگ را دلیل اصلی تأسیس یک نهاد جدید به نام شورای عالی پشتیبانی جنگ می‌داند. ریاست این شورا با رئیس‌جمهور خامنه‌ای بود و دبیران آن نیز فیروزآبادی، افشار و سید علی مقدم بودند. این شورا از تیر ۱۳۶۶ به‌طور رسمی آغاز به کار کرده بود. با انتصاب اکبر هاشمی رفسنجانی به جانشینی فرمانده کل قوا در خرداد ۱۳۶۷، ستاد فرماندهی کل قوا نیز به منظور هماهنگی بین تمامی نیروهای نظامی و انتظامی در تمامی زمینه‌ها تأسیس شد. تا پیش از آن، برای هماهنگی اقدامات تاکتیکی سازمان‌های دفاعی در انجام عملیات‌ها، از قرارگاه‌های عمل مشترک نظیر کربلا و خاتم‌الانبیا استفاده می‌شد اما سطح این قرارگاه‌ها، تاکتیکی بود و به لحاظ حوزه تحت کنترل نیز، صرفاً سازمان‌های عمل‌کننده نظامی را در بر می‌گرفت. علیرضا افشار یکی از اعضای ستاد از ابتدای تأسیس آن بود. او در منصب معاونت نیروی انسانی قرار داشت.

پس از پایان جنگ، دوران جدیدی در بسیج آغاز می‌شود. در این دوره، تغییری در ساختار بسیج ایجاد و نیروی مقاومت بسیج تشکیل شده و علیرضا افشار به‌عنوان اولین فرمانده نیروی مقاومت بسیج در ۱۲ دی ۱۳۶۸ منصوب می‌شود. شرح وظایف کلی این نیرو از سوی فرمانده کل قوا در آذر ۱۳۶۹ به سپاه ابلاغ شد. از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۰ جداسازی و تفکیک بین نیروی زمینی و نیروی مقاومت انجام گرفت و تغییرات در ساختار بسیج تا سال ۱۳۷۰ ادامه یافت. افشار پس از ۸ سال فرماندهی نیروی مقاومت، در ۲۰ اسفند ۱۳۷۶ جای خود را به سید محمد حجازی داد. او سپس به دانشگاه امام حسین رفت و ریاست دانشگاه را به مدت ۳ سال برعهده گرفت. پس از اتمام مأموریت در دانشگاه امام حسین، به ستاد کل نیروهای مسلح منتقل شده و جایگزین مهدی چمران در ستاد کل شد. بدین ترتیب به‌طور همزمان، به معاونت فرهنگی و تبلیغات دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح و نیز ریاست بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس منصوب شد. وی تا سال ۱۳۸۶ که وارد قوه مجریه شد، همچنان در سمت معاونت فرهنگی ستاد کل باقی بود اما در فروردین ۱۳۸۳ از ریاست بنیاد حفظ آثار استعفا داد تا محمد باقرزاده به جای او منصوب شود. او عدم امکان ادامه همزمان دو مسئولیت را دلیل استعفای خود یاد کرده بود. ۲۸ تیر همان سال، افشار به عنوان نماینده امور مجلس ستاد کل نیروهای مسلح، مسئول راه‌اندازی دفتر امور مجلس ستاد کل در ساختمان مجلس شورای اسلامی گردید. در آن هنگام هنوز معاونت حقوقی و امور مجلس در ستاد کل ایجاد نشده بود و ارتباطات با مجلس شورای اسلامی، از طریق معاونت حقوقی و امور مجلس وزارت دفاع انجام می‌شد.

حضور در دولت

معاون سیاسی وزیر کشور معاون وزیر کشور در امور اجتماعی، فرهنگی و شوراها قائم‌مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی و رئیس مرکز امور اجتماعی وزارت کشور

افشار در هنگام تشکیل دولت نهم، یکی از گزینه‌های مطرح برای تصدی وزارت دفاع بود.

جستارهای وابسته

• فهرست فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
• فهرست فرماندهان ایرانی جنگ ایران و عراق

منابع

• «اعضای کابینه پیشنهادی جبهه مردمی ایران اسلامی به رئیس‌جمهور منتخب». ایسنا. ۱۳۸۴. ۰۷۲۰۵–۸۴۰۴. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• «امروز ملت ما برای ایستادن به پای انقلاب اسلامی در مقابل آمریکا و اسرائیل به سیرهٔ امام، نیاز دارد». ایسنا. ۱۳۸۳. ۰۲۱۳۴–۸۳۰۲. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• «بسیج ۳۹ ساله شد». خبرگزاری تسنیم. ۱۳۹۶. ۱۵۸۴۱۴۸. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• «دفتر امور مجلس ستاد کل نیروهای مسلح افتتاح شد». ایسنا. ۱۳۸۳. ۰۴۰۳۹–۸۳۱۰. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• «علیرضا افشار قائم‌مقام وزیر در امور اجتماعی و فرهنگی شد». پایگاه اطلاع‌رسانی دولت. ۱۳۸۹. ۱۹۹۴۰۴. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• «علیرضا افشار معاون امور اجتماعی، فرهنگی و شوراهای وزارت کشور شد». خبرگزاری مهر. ۱۳۸۷. ۸۱۰۲۱۴. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• «علیرضا افشار معاون سیاسی وزیر کشور شد». ایسنا. ۱۳۸۶. ۱۹۱۲۶–۸۶۰۵. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• «فرمانده جدید نیروی مقاومت بسیج منصوب شد». روزنامه همشهری. تهران: مؤسسه همشهری. سال ششم (۱۵۰۴): ۲. ۱۳۷۶. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• «فرمانده کل قوا به‌شماری از فرماندهان و مسئولان دفاع مقدس، نشان درجه یک نصر اعطاء کردند». روزنامه همشهری. تهران: مؤسسه همشهری. سال هشتم (۲۱۲۵): ۲. ۱۳۷۹. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• «کارگر رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس شد». خبرگزاری فارس. ۱۳۹۱. ۱۳۹۱۰۶۰۱۰۰۰۸۵۸. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• «نشان فتح چیست و کدام فرماندهان مفتخر به دریافت آن شده‌اند؟». مشرق‌نیوز. ۱۳۹۲. ۲۷۸۲۰۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• امانپور، محمدتقی (۱۳۸۵). «تشکیل جهاد سازندگی / حاشیه‌ای بر دو مقاله». روزنامه شرق. سال دوم (۸۱۰): ۴. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• محمدی، رحیم (۱۳۹۶). «تشکیل ستاد فرماندهی کل قوا؛ تدبیری تاریخی برای ایجاد هماهنگی بین نیروهای مسلح». خبرگزاری دفاع مقدس. ۲۴۵۷۵۶. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
• یزدی، محمدمهدی؛ بختیاری، مهدی (۱۳۹۶). «۴ دهه چالش‌های انقلاب در گفتگوی مشروح فارس با سرلشکر فیروزآبادی/ بخش اول». خبرگزاری فارس. ۱۳۹۶۱۱۱۶۰۰۰۶۲۹. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.

• "Directory of Iranian Officials: A Reference Aid" (PDF) (به انگلیسی). Central Intelligence Agency. 1988. Supersedes LDA 88-10135. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Unknown parameter |ماه= ignored (help)
• Katzman, Kenneth (1993). "The Pasdaran: institutionalization of revolutionary armed force". Iranian Studies (به انگلیسی). Routledge. ۲۶ (۳–۴): ۳۸۹–۴۰۲. doi:10.1080/00210869308701809. Retrieved 24 March 2018. {{cite journal}}: Unknown parameter |ماه= ignored (help)
• Sahimi, Muhammad (2009). "The Political Groups". Tehran Bureau (به انگلیسی). PBS. {{cite news}}: Unknown parameter |ماه= ignored (help)
• Schahgaldian, Nikola B.; Barkhordarian, Gina (1987). "The Iranian Military Under the Islamic Republic" (PDF) (به انگلیسی). RAND Corporation. R-3473-USDP. Retrieved 22 November 2017. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Unknown parameter |ماه= ignored (help)

مناصب نظامی
پیشین: یوسف فروتن به عنوان رئیس ستاد مرکزی سپاه پاسداران	رئیس ستاد کل سپاه پاسداران ۱۳۶۷–۱۳۶۳	پسین: محمد فروزنده
عنوان جدید	معاون نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح ۱۳۶۸–۱۳۶۷	پسین: محمدباقر خوش‌نویسان
پیشین: محمدعلی رحمانی به عنوان سرپرست واحد بسیج مستضعفین	فرمانده نیروی مقاومت بسیج ۱۳۷۶–۱۳۶۸	پسین: سید محمد حجازی
پیشین: علیرضا عندلیب	فرمانده دانشگاه امام حسین ۱۳۷۹–۱۳۷۶	پسین: احمد فضائلی
پیشین: مهدی چمران	رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ۱۳۸۳–۱۳۷۹	پسین: سید محمد باقرزاده
	معاون فرهنگی و تبلیغات دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح ۱۳۸۶–۱۳۷۹	پسین: سید مسعود جزایری
عنوان جدید	رئیس هیئت عالی اندیشه‌ورزی سپاه پاسداران ۱۳۹۹–۱۳۹۶	پسین: جمال‌الدین آبرومند
پیشین: ؟	رئیس اندیشکده جنگ نرم دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی اکنون–۱۳۹۹	در حال تصدی
مناصب سیاسی
پیشین: سید مجتبی ثمره هاشمی	معاون سیاسی وزیر کشور ۱۳۸۷–۱۳۸۶	پسین: کامران دانشجو
	رئیس ستاد انتخابات کشور انتخابات مجلس هشتم
پیشین: حجت‌الله ایوبی	معاون امور اجتماعی، فرهنگی و شوراها وزیر کشور ۱۳۸۹–۱۳۸۷	پسین: خودش به عنوان رئیس مرکز امور اجتماعی کشور
پیشین: خودش به عنوان معاون امور اجتماعی، فرهنگی و شوراها	قائم‌مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی رئیس مرکز امور اجتماعی کشور ۱۳۹۲–۱۳۸۹	پسین: سید مرتضی میرباقری
مناصب احزاب سیاسی
عنوان جدید	رئیس ستاد انتخاباتی مردمی سید ابراهیم رئیسی (سِمَر) ۱۴۰۰	آخرین حضور انتخاباتی رئیسی
عنوان جدید	رئیس شورای راهبردی جبهه مردمی ایران قوی اکنون–۱۴۰۱	در حال تصدی