Esperanto
| Esperanto | ||
| algemien | ||
| oare namme(n) | Lingvo internacia | |
| eigen namme | Esperanto | |
| lânseigen yn | Esperantujo | |
| tal sprekkers | tusken 100.000 en 2 miljoen | |
| skrift | Latynske alfabet | |
| taalbesibskip | ||
| taalfamylje | Keunsttalen
| |
| taalkoades | ||
| ISO 639-1 | eo | |
| ISO 639-2 | epo | |
| ISO 639-3 | epo | |
It Esperanto is in ynternasjonale keunsttaal, betocht troch Ludwik Lejzer Zamenhof, en foar it earst publisearre yn 1887.
Belangrike skaaimerken fan it Esperanto
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]It Esperanto is opset mei in tal wichtige útgongspunten:
- Ynternasjonalens
- It Esperanto moast in taal wurde foar kommunikaasje tusken minsken út ferskillende lannen, dy't net de selde memmetaal hienen.
- Neutraliteit
- De taal soe net it eigendom fan ien lân wêze.
- Gelikens
- De taal soe fan nimmen de memmetaal wêze, sa't gjinien in foarsprong hie by it oanlearren.
- Ienfâld
- It Esperanto moast in regelmjittige struktuer krije, dat dit makliker te learen wêze soe as de measte natuerlike talen.
Skiednis
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Esperanto waard optocht troch Doktor Zamenhof, yn syn middelbere skoaletiid. Yn 1878 hie er syn ynternasjonale taal ree, mar it doarre oant 1887 ear't er syn boek, "Lingvo internacia. Antaŭparolo kaj plena lernolibro" (In ynternationale taal. Foarwurd en kompleet learboek.) publisearre koe, ûnder it pseudonym Doktoro Esperanto (Dokter Hoopfol).
Minsken dy't graach ynternasjonale kontakten lizze woenen, learden de taal en begûnen him te brûken. Sa kaam it Esperanto op 'e wrâld. Njonkenlytsen stabilisearre it him en evoluearre ta in taal dy't brûkt en koestere wurdt troch minsken út in protte lannen.
De ISO 639 taalkoades foar it Esperanto binne "eo" en "epo". Der is ek in Esperantotalige Wikipedy.
Frisia Esperantista Rondo
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn Fryslân waard yn 1926 in feriening fan Fryske Esperantisten oprjochte, Frisia Esperantista Rondo, dy't yn 1936 sa'n 130 leden telde en yn 1974 rom 50. Yn 1954 en 1964 waarden foar dielnimmers oan in ynternasjonaal kongres yn Fryslân ekskurzjes en gearkomsten organisearre.
Yn 1964 waarden út it Frysk in tal koarte ferhalen oerset: Frisaj Rakontoj ( red,. S.S. de Jong Dzn.) en yn 1966 fan Pieter Wybenga Mei de rêch tsjin de muorre ûnder de titel: Dorsekontrau la muro (s.j. red. Sipke Stuit). In oersetting fan Nienke fan Hichtums De Tsien fan Martens Afke troch Tine Brinkman kaam desimber 1974 út.
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
|