Ocsaigéad

Ocsaigéad

Substaint cheimiceach	aicme struchtúrtha ian

Is ainm traidisiúnta é ocsaigéid d'aon aigéad a bhfuil ocsaigin sa ghrúpa aigéadach. Níos cruinne fós, tagraíonn an téarma ocsaigéad anois do chomhdhúil ina bhfuil ocsaigin, dúil amháin eile ar a laghad, agus hidrigin amháin ar a laghad nasctha le hocsaigin, agus a tháirgeann bun comhchuingeach, trí iain (nó trí ian) hidrigine dheimhnigh a chailleadh. .i. P(OH)₃, RC(=O)OH, HOSOH, HOCl, HON=O, (HO)₂SO₂, RP(=O)(OH)₂.

Ocsaigéid aitheanta iad an t-aigéad sulfarach H₂SO₄, an t-aigéad nítreach HNO₃, an t-aigéad fosfarach H₃PO₄ agus an t-aigéad sárchlórach HClO₄. Bíonn sraith iomlán ocsaigéad ag a lán dúl: mar shampla, tá ceithre ocsaigéad ag an gclóirín, mar atá, an t-aigéad sárchlórach, an t-aigéad clórach HClO₃, an t-aigéad clórúil HClO₂ agus an t-aigéad hipeaclórúil HClO. Tabhair faoi deara, áfach, nach féidir ach an t-aigéad sárchlórach a aonrú ón uisce - níl ocsaigéid eile an chlóirín beo ach i dtuaslagán uisce. Scéal eile gur féidir a gcuid salann a aonrú agus a chriostalú.

Ocsaigéid eisceachtúla iad an t-aigéad fosfarúil agus an t-aigéad fofhosfarúil, toisc go bhfuil adaimh hidrigine iontu atá nasctha go díreach den adamh fosfair, ionas nach féidir leo prótalú a dhéanamh ar aon nós. Sin é an fáth a scríobhtar a bhfoirmlí mar H₂HPO₃ (aigéad fosfarúil, dhá hidrigin inphrótalaithe, hidrigin amháin dophrótalaithe) agus HH₂PO₂ (aigéad fofhosfarúil, hidrigin amháin inphrótalaithe, dhá hidrigin dophrótalaithe).

Naisc sheachtracha

• IUPAC definition of "oxoacid" (ón Gold Book)