Alevismo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Estatua de Haji Bektash Veli en Turquía.

O alevismo ou alevismo anatolio (en turco: Alevilik, Anadolu Aleviliği ou Kızılbaşlık; en kurdo: Rêya Heqî;[1][2] en azarí: Ələvilik) é unha tradición islámica local,[3] cuxos partidarios seguen as místicas ensinanzas islámicas alevís (bāṭenī)[4] de Haji Bektash Veli, quen se supón que ensinou as ensinanzas de Alí e os doce imáns. A diferenza do sunnismo e doutros dodecefalistas xiítas, os alevís non teñen dogmas relixiosos vinculantes, e as ensinanzas son transmitidas por un líder espiritual. Recoñecen os seis artigos de fe do islam, pero poden diferir na súa interpretación. Os adeptos do alevismo habitan principalmente en Turquía e constitúen arredor do 20% ou 25% da poboación en Turquía.[5]

Historia[editar | editar a fonte]

Os alevís foron vítimas de pogromos tanto durante a época otomá como baixo a república turca ata 1990.

Período selxúcida[editar | editar a fonte]

Durante a grande expansión turca dende Asia Central a Irán e Anatolia no período selxúcida (séculos XI-XII), as tribos nómades turcomás aceptaron unha forma de islam sufí e pro-ali que coexistía con algúns dos seus costumes preislámicos. A súa conversión ao islam neste período conseguiuse en gran parte grazas aos esforzos non dos eruditos textuais (ulema) que expoñen os puntos máis finos da exéxese coránica e da lei xaria, senón polos carismáticos derviches sufís cuxo culto ao culto dos santos musulmáns, a adiviñación mística e o milenarismo falaban máis directamente á mentalidade esteparia. Estas tribos dominaron Anatolia durante séculos cos seus guerreiros relixiosos (ghazi) encabezando a campaña contra bizantinos e cruzados.[6]

Período otomán[editar | editar a fonte]

Como antes en Khorasan e Asia occidental, os turcománs que encabezaron a entrada dos otománs aos Balcáns e a Asia occidental inspiráronse máis nun islam popular vagamente xiíta que na relixión formal. Moitas veces, as campañas otomás foron acompañadas ou guiadas por derviches de Bektaşi, herdeiros espirituais do santo sufí do século XIII Haji Bektash Veli, el mesmo nativo de Khorasan. Despois da conquista de Constantinopla en 1453, o estado otomán estaba cada vez máis decidido a facer valer o seu control fiscal pero tamén xurídico e político sobre os confíns máis afastados do Imperio. As revoltas Qizilbash resultantes, unha serie de revoltas milenarias antiestatais da poboación turcomá heterodoxa de Anatolia que culminaron no establecemento dun estado rival militantemente xiíta no veciño Irán. O Imperio Otomán proclamouse máis tarde os seus defensores contra o estado xiíta safávida e as seitas relacionadas. Isto creou unha fenda entre a elite gobernante sunita otomá e a poboación aleví de Anatolia. Anatolia converteuse nun campo de batalla entre safávidas e otománs, cada un decidido a incluílo no seu imperio.

República de Turquía[editar | editar a fonte]

Segundo Eren Sarı, Alevi viu a Kemal Atatürk como un "salvador do Mahdi enviado para salvalos do xugo otomán sunita".[7] Porén, os pogromos contra os alevís non cesaron despois do establecemento da república de Atatürk. Nos ataques contra os esquerdistas dos anos 70, ultranacionalistas e reaccionarios mataron moitos alevís. Malatya en 1978, Maraş en 1979 e Çorum en 1980 foron testemuñas do asasinato de centos de alevís, o incendio de centos de casas e saqueos.

Cando chegou ao poder en 2003, o entón primeiro ministro Recep Tayyip Erdogan prometeu inicialmente reforzar os dereitos das minorías. En 2007 comezou unha "apertura aleví" e protexeu aos alevís dos masacres.[3] Pero o goberno de Erdogan tamén fai fincapé no ensino da doutrina sunita nas escolas públicas,[3] colocou a poucos alevís en postos gobernamentais como gobernador ou xefe de policía; e aínda que gasta grandes sumas para a construción de mesquitas sunitas, négase a clasificar aos cemevis como lugares de culto oficiais, e moito menos pagar pola súa construción.[3] En outubro de 2013, decenas de miles de alevís protestaron pola falta de dereitos alevís nunha serie de reformas introducidas por Erdogan.[8] En 2015, un cemevi foi confiscado e reutilizado como mesquita, a pesar da presenza doutra mesquita a uns centos de metros.[3] En 2016, o Tribunal Europeo de Dereitos Humanos (TEDH) considerou que os alevis en Turquía "estaban sometidos a unha diferenza de trato para a que non había ningunha xustificación obxectiva e razoable".[9]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Gültekin, Ahmet Kerim (2019). "Kurdish Alevism: Creating New Ways of Practicing the Religion" (PDF). Universidade de Leipzig. p. 10. 
  2. "The Alevis". www.guidetomuslimdiversity.com.au (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 11 de marzo de 2018. Consultado o 17 de marzo de 2022. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 KINGSLEY, PATRICK (22 de xullo de 2017). "Turkey's Alevis, a Muslim Minority, Fear a Policy of Denying Their Existence". New York Times. Consultado o 27 de xullo de 2017. 
  4. Radtke, B. "Bāṭen". Encyclopedia Iranica. Consultado o 9 de xullo de 2014. 
  5. "Govt signals action for Turkey's Alevi community amid obstacles". www.dailysabah.com. 31 de decembro de 2021. Consultado o 9 de marzo de 2022. 
  6. https://ebookshia.com/upload/bookFiles/656/شيعه_لبنان_زير_سلطه_عثماني.PDF
  7. Sarı, Eren (2017). The Alevi Of Anatolia: During the great Turkish expansion from Central Asia . noktaekitap. p. 16. Consultado o 27 de xullo de 2017. 
  8. "Alevism". Harvard Divinity School Religious Literacy Project (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 2019-03-20. Consultado o 2017-07-31. 
  9. Hallam, Mark (26 de abril de 2016). "Turkey discriminates against Alevi faith, ECHR rules". DW. Consultado o 31 de xullo de 2017.