Xeoloxía histórica

Vídeo no Museo de Xeoloxía Precámbrica de Rusia

A xeoloxía histórica é unha rama da xeoloxía que estuda as transformacións que sufriu a Terra dende a súa formación hai uns 4.500 millóns de anos ata os nosos días.

Para establecer un marco temporal absoluto os xeólogos desenvolveron unha cronoloxía a escala planetaria dividida en eóns, eras, períodos, épocas e idades. Esta escala baséase nos grandes eventos biolóxicos e xeolóxicos.

Escala de tempo xeolóxico

Artigo principal: Tempo xeolóxico.

A maioría das cifras están en millóns de anos (Ma):

En táboa

Anos atrás^3,6	Época	Período/Era^4,5		Era	Eón	Eventos principais
Día Actual	Holoceno	Cuaternario		Cenozoico	Fanerozoico	Final da Idade do xeo e xurdimento da civilización actual
10,000	Plistoceno	Cuaternario				Extinción de grandes mamíferos. Evolución dos humanos modernos
1.8 millóns	Plioceno	Terciario	Neoxeno			Primeiros grandes mamíferos
5 millóns	Mioceno		Neoxeno
23 millóns	Oligoceno		Paleoxeno
38 millóns	Eoceno
55 millóns	Paleoceno
64.3 millóns^*		Cretáceo		Mesozoico		Os dinosauros alcanzan o pico, comezan a declinar. Extinción masiva do Cretáceo-Terciario. Primitivos mamíferos placentarios.
146 millóns		Xurásico				Mamíferos marsupiais, primeiras aves, primeiras plantas con flores
208 millóns		Triásico				Extinción masiva do Triásico-Xurásico. Primeiros dinosauros, mamíferos ovíparos
251.1 millóns^*		Permiano		Paleozoico		Extinción masiva do Permiano-Triásico - 95% da vida na Terra desaparece
286 millóns		Pennsylvaniano	Carbonífero¹			Abundantes insectos, primeiros réptiles, bosques de carbón
325 millóns		Mississippiano	Carbonífero¹			Árbores grandes primitivas
360 millóns		Devoniano				Aparecen os primeiros anfibios, Lycopsida e proximnospermas
408.5 millóns^*		Silúrico				Primeiras plantas terrestres fósiles
443.5 millóns^*		Ordovícico				Invertebrados dominantes. Extincións masivas do Ordovícico-Silúrico.
490 millóns^*		Cámbrico				Maior diversificación da vida durante a explosión Cámbrica. Extincións masivas do Cámbrico-Ordovícico.
545 millóns^*		Neoproterozoico²		Proterozoico	Precámbrico⁷	Primeiros metazoarios
900 millóns		Mesoproterozoico				Formación de Rodinia
1,600 millóns		Paleoproterozoico				Primeira Eucariota
2,500 millóns		Arcaico				Primeira Procariota
3,800 millóns		Hadeico				Formación da Terra

1) En América do Norte, o Carbonífero subdivídese nos períodos Mississippiano e Pennsylvaniano.

2) Descubrimentos feitos durante o pasado cuarto de século cambiaron substancialmente a forma de ver os eventos xeolóxicos e paleontolóxicos inmediatamente anteriores ó Cámbrico. A nomenclatura non se estabilizou. O termo Neoproterozoico é utilizado aquí, pero outros escritores poderían igualmente usar outros termos como 'Ediacariano', 'Vendiano', 'Varangiano', 'Precámbrico', 'Protocámbrico', 'Eocámbrico', ou poderían estender o período de duración do Cámbrico. Todos estes termos son considerados como un subconxunto do Proterozoico máis ca como un período entre o Paleozoico e o Proterozoico.

3) As datas son incertas mostrando unha leve diferenza coas fontes en común. Isto débese á incerteza da datación radiométrica e ó problema de que depósitos que son susceptibles de ser datadas radiometricamente non sempre son examinados no lugar exacto na columna xeolóxica que se desexa datar. Datas cun * son determinadas radiometricamente baseadas en acordos internacionais con GSSP. Tódalas datas danse para o fin da época en cuestión.

4) Os paleontólogos xeralmente fan referencia á etapa faunal en lugar dos períodos xeolóxicos. A nomenclatura de etapas é bastante complexa. Ver https://web.archive.org/web/20020219025732/http://flatpebble.nceas.ucsb.edu/public/harland.html para obter unha lista ordenada por Etapas faunais. Tamén ver GSSP.

5) Como uso común os períodos Terciario- Cuaternario e Paleoceno-Neoxeno-Cuaternario son considerados equivalentes a Mesozoico e Paleozoico. O termo 'Período|Era' (exemplo 'Neoxeno Período/Era') é ás veces usado no canto de 'Período'.

6) O tempo mostrado na columna "Anos atrás" é o que corresponde á fin da época na columna que di "Época".

7) O Precámbrico era tamén denominado Criptozoico.

Notas

[1] (en castelán)
Overview of Global Boundary Stratotype Sections and Points (GSSP's). Escala estratigráfica oficial, actualizada en 2004. (en inglés)
[2] (en inglés)
no:bilde:Jordens tidsaldre.jpg (imaxe esquematizada) (en noruegués)

Véxase tamén

Ligazóns externas

«Escala de tempo geológico detallada» (en inglês)
PRESS,F.; SIEVER, R.; GROTZINGER, J. e JORDAN, T.H. Trad. Rualdo Menegat (coord.) et al. «Para Entender a Terra.^{[Ligazón morta]}Capítulo 10.^{[Ligazón morta]} Porto Alegre: Bookman, 2006.