Ալեքսանդր Դեյչ

Ալեքսանդր Դեյչ Александр Николаевич Дейч
Ծնվել է	դեկտեմբերի 19 (31), 1899 Ռենի, Izmailsky Uyezd, Բեսարաբյան գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	նոյեմբերի 22, 1986(1986-11-22) (86 տարեկան)
Գերեզման	Pulkovo Observatory cemetery
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Ռումինիա
Մասնագիտություն	աստղագետ
Հաստատություն(ներ)	Պուլկովոյի աստղադիտարան
Գործունեության ոլորտ	աստղագիտություն
Ալմա մատեր	Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետ
Գիտական աստիճան	ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	ռումիներեն
Գիտական ղեկավար	Sergey Kostinsky?
Եղել է գիտական ղեկավար	Aleksey Kiselyov?

Ալեքսանդր Դեյչ (ռուս.՝ Александр Николаевич Дейч, դեկտեմբերի 19 (31), 1899, Ռենի, Izmailsky Uyezd, Բեսարաբյան գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն - նոյեմբերի 22, 1986(1986-11-22)), խորհրդային աստղագետ, աշխատել է Ղրիմյան աստղաֆիզիկական աստղադիտարանում։

Ծնվել է Բեսարաբիայում, Դանուբի ձախ ափին գտնվող Ռենի քաղաքում (այժմյան Ուկրաինայի Օդեսայի շրջան)։ Ապագա աստղագետի հայրը, Նիկոլայ Օսիպովիչ Դեյնչը, ծառայել է ռուսական բանակի 30-րդ հետևակային Պոլտավսկի գնդում, ապա ընդունվել է ռազմական ակադեմիա, ծառայել է Ռյազանում և Սարատովում։ Մայրը, Լուկրեցիա Ասնաստասովնա Դմիտրիադին (հունա-ռումինական ծագումով), Ռենիի առևտրական և քաղաքագլուխ Անաստաս Իվանովիչ Դմիտրիադիի դուստրն էր։ Վաղ մանկությունում՝ մինչև հոր ռազմական ակադեմիա մեկնելը, Ալեքսանդր Դեյնչը ապրում էր իր պապի տանը, որտեղ ապրում էր նաև նրա զարմիկը, անտիկ-պատմաբան Արիստիդ Դովատուրը։ 1918 թվականին Նիկոլայ Դեյնչը ծառայության անցավ Կարմիր բանակում։

1924 թվականին Ալեքսանդր Դեյնչը ավարտել է Լենինգրադի համալսարանը։ 1923 թվականից սկսած մինչև կյանքի վերջը աշխատել է Պուլկովոյի աստղադիտարանում։ 1936 թվականից ղեկավարել է աստղադիտարանի աստղաֆիզիկական բաժնի լուսանկարչական աստղաչափության խումբը։ 1941 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1942 թվականի փետրվարը կատարել է աստղադիտարանի տնօրենի պարտականությունները։ Նրա ջանքերով պատերազմի ժամանակ պահպանվել են աստղադիտարանի բազմաթիվ գործիքները, գրադարանի ֆոնդերը և լուսանկաչական նյութերը։ 1945 թվականին նա նշանակվել է աստղադիտարանի լուսանկարչական աստղաչափության և աստղային աստղագիտության բաժնի ղեկավար, որը և ղեկավարել է մինչև 1973 թվականը։ Եղել է նաև Լենինգրադի համալսարանի պրոֆեսոր, որտեղ դասավանդել է սկսած 1937 թվականից։

Ալեքսանդր Դեյնչի հիմնական գիտական աշխատությունները վերաբերվում են լուսանկարչական աստղաչափությանը և աստղային աստղագիտությանը։ Նա հաշվարկել է 18000 աստղերի սեփական արագությունները։ Հայտնաբերել է 61 Կարապի կրկնակի աստղի երկու անտեսանելի արբանյակներ, 6 և 12 տարի պարբերությամբ։

Նրա կողմից ներկայացված ծրագիրը Միջազգային աստղագիտական միության VIII համագումարում, Հռոմում, ընդունվել է որպես միջազգային և իրականացվել է աշխարհի բազմաթիվ աստղադիտարանների կողմից։ Դեյնչը մասնակցել է արևային խավարման դիտարկման արշավախմբերին (1927, 1936, 1945), ինչպես նաև երկու երկայնության որոշման արշավախմբերի։ 1929 թվականի հուլիսի 5-ին հայտնաբերել է (1148) Ռարահու աստերոիդը։

Հեղինակել է ավելին քան 120 գիտական աշխատություններ, ինչպես նաև հանդիսանում է «Պուլկովյան աստղային աստղագիտության դասագրքի» հեղինակներից մեկը։

Եղել է Միջազգային աստղագիտական միության համար 24 «Լուսանկարչական աստղաչափության» հանձնաժողովի նախագահ (1961 - 1966)։

(1792) Ռենի աստերոիդը այսպես է անվանվել Դեյնչի խնդրանքով, իր ծննդավայրի պատվին։

Արտաքին հղումներ

• Колчинский И. Г., Корсунь А. А., Родригес М. Г. Астрономы. Биографический справочник. Киев: Наукова думка, 1977. (ռուս.)
• Фото А. Н. Дейча с телескопом Максутова Пулковской Обсерватории (ռուս.)