«Պարսից Ծոց» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
 
(նոյն մասնակիցի ցոյց չտրուած 2 միջանկեալ վերանայումներ)
Տող 1. Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Ծով
{{Տեղեկաքարտ Ծով
|Անուանում = Պարսից Ծոց
|Անուանում = Պարսից Ծոց
|Բնագիր անուանում = {{resize|85%|{{lang-ar|الخليج الفارسي}} Ալ խալիճ ալ ֆարսի {{lang-fa|خليج فارس}} Խալիճէ Ֆարս}}
|Բնագիր անուանում = {{resize|85%|{{lang-ar|الخليج الفارسي}} Ալ խալիժ ալ ֆարսի {{lang-fa|خليج فارس}} Խալիժէ Ֆարս}}
|Պատկեր = PersianGulf vue satellite du golfe persique.jpg
|Պատկեր = PersianGulf vue satellite du golfe persique.jpg
|պատկերի չափ = 300px
|պատկերի չափ = 300px
Տող 42. Տող 42.
}}
}}


'''Պարսից ծոց''' (յաճախ ուղղակի՝ Ծոց), [[Արաբական թերակղզի]]<nowiki/>ի եւ [[Իրան]]<nowiki/>ի միջեւ գտնուող ծոց։ [[Հորմուզի Նեղուց|Հորմուզի նեղուց]]<nowiki/>ով միացած է [[Օմանի ծոց]]<nowiki/>ին, [[Արաբական Ծով|Արաբական ծով]]<nowiki/>ուն եւ [[Հնդկական Ովկիանոս]]<nowiki/>ին։<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=52}}</ref>
'''Պարսից ծոց''' (յաճախ ուղղակի՝ Ծոց), [[Արաբական թերակղզի]]<nowiki/>ին եւ [[Իրան]]<nowiki/>ի միջեւ գտնուող ծոց։ [[Հորմուզի Նեղուց|Հորմուզի նեղուց]]<nowiki/>ով միացած է [[Օմանի ծոց]]<nowiki/>ին, [[Արաբական Ծով|Արաբական ծով]]<nowiki/>ուն եւ [[Հնդկական Ովկիանոս]]<nowiki/>ին։<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=52}}</ref>


Պարսից ծոց կը թափի [[Տիգրիս (գետ)|Տիգրիս]] եւ [[Եփրատ գետ|Եփրատ]]՝ երկու գետերէն յառաջացած մեծ գետը՝ [[Շաթ-ալ-Արապ]] անունով։
Պարսից ծոց կը թափի [[Տիգրիս (գետ)|Տիգրիս]] եւ [[Եփրատ գետ|Եփրատ]] երկու գետերէն յառաջացած մեծ գետը՝ [[Շաթ-ալ-Արապ]] անունով։


Պարսից ծոցի շրջանը աշխարհաքաղաքական տեսանկիւնէն չափազանց կարեւոր է իր [[նաւթ]]<nowiki/>ի հարուստ պաշարներով, որուն պատճառով 1991-ին համանուն պատերազմ մը ծագած է Պարսից ծոցին մէջ, հակառակ անոր, որ հիմնական կռիւը տեղի ունեցած է ցամաքի վրայ։
Պարսից ծոցին շրջանը աշխարհաքաղաքական տեսանկիւնէն չափազանց կարեւոր է իր [[նաւթ]]<nowiki/>ի հարուստ պաշարներով, որուն պատճառով 1991-ին համանուն պատերազմ մը ծագած է, հակառակ անոր, որ հիմնական կռիւը տեղի ունեցած է ցամաքի վրայ։


== Աշխարհագրութիւն ==
== Աշխարհագրական ==
Ծոցը ունի 251,000 քառ. քմ. տարածութիւն, որ արեւելքէն [[Հորմուզի Նեղուց|Հորմուզի նեղուց]]<nowiki/>ով կը միանայ [[Օմանի ծոց]]<nowiki/>ին, արեւմուտքէն՝ Շաթ-ալ-Արապ գետին, որ ծնունդ կ'առնէ Տիգրիս եւ Եփրատ գետերէն: Ծոցին ամէնէն նեղ բաժինին տարածութիւնը 56 քմ. է: Ջուրը ընդհանրապէս ծանծաղուտ է, որուն ամէնէն խորունկ բաժինը 90 մեթր է դէպի վար, եւ միջին հաշուով ընդհանուր խորունկութիւնը կը կազմէ 50 մեթր:
Ծոցը ունի 251,000 քառ. քմ. տարածութիւն, որ արեւելքէն [[Հորմուզի Նեղուց|Հորմուզի նեղուց]]<nowiki/>ով կը միանայ [[Օմանի ծոց]]<nowiki/>ին, արեւմուտքէն՝ Շաթ-ալ-Արապ գետին, որ ծնունդ կ'առնէ Տիգրիս եւ Եփրատ գետերէն: Ծոցին ամէնէն նեղ բաժինին տարածութիւնը 56 քմ. է: Ջուրը ընդհանրապէս ծանծաղուտ է, որուն ամէնէն խորունկ բաժինը 90 մեթր է դէպի վար, եւ միջին հաշուով ընդհանուր խորունկութիւնը կը կազմէ 50 մեթր:


Հետեւեալ կղզիները, սկսելով հիւսիսէն, եզերային շրջագիծ մը կը կազմեն Պարսից Ծոցին՝ [[Իրան |Իրան]], [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ]], [[Սէուտական Արաբիա]], [[Քաթար]]<nowiki/>ի կղզիներէն մէկը՝ դէպի [[Եգիպտոս]]<nowiki/>ի թերակղզի տանող գիծին վրայ, [[Պահրէյն]]<nowiki/>ի կղզիներէն մէկը, իսկ հիւսիս-արեւմտեան կողմէն՝ [[Իրաք]]<nowiki/>ը: Ծոցը ունի նաեւ բազմաթիւ ներքին կղզեակներ:
Հետեւեալ կղզիները, սկսելով հիւսիսէն, եզերային շրջագիծ մը կը կազմեն Պարսից Ծոցին՝ [[Իրան]], [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ]], [[Սէուտական Արաբիա]], [[Քաթար]]<nowiki/>ի կղզիներէն մէկը՝ դէպի [[Եգիպտոս]]<nowiki/>ի թերակղզի տանող գիծին վրայ, [[Պահրէյն]]<nowiki/>ի կղզիներէն մէկը, իսկ հիւսիս-արեւմտեան կողմէն՝ [[Իրաք]]<nowiki/>ը: Ծոցը ունի նաեւ բազմաթիւ ներքին կղզեակներ:

== Անուանումը ==
Պարսից ծոցը աշխարհի հնագոյն ջրատարածքներէն մէկը կը համարուի, որ քաղաքական, տնտեսական եւ հասարակական առումներով եզակի նշանակութիւն ունի: Իրանի հարաւային շրջանին մէջ, դարեր շարունակ գոյութիւն ունեցող այս ջրատարածքը կարեւոր եւ ռազմավարական նշանակութիւն ունեցած է <ref>[https://parstoday.com/hy/radio/iran-i14227 Ռազմական կարեւորութիւնը]</ref>:

Աքեմենեան թագաւոր Դարեհի արձանագրութիւններէն մէկուն մէջ Պարսից ծոցը այսպէս կը ներկայացուի. «Դրայա Թէյա Հաչա Փարսա Այթի» կամ «Պարսից ծոց», որ կը նշանակէ ծով մը, որ կ'անցնի Փարսէն: Յոյն պատմաբան Կլավիուս Ալյանուս, որ կ'ապրէր Բ. դարուն, «Անաւազիս» անունով գիրքին մէջ Պարսից ծոցը կը ներկայացնէ իբրեւ «Պերսիքոն Քայթաս», որ դարձեալ Պարսից ծոց կը նշանակէ: Ա. դարու յոյն նշանաւոր աշխարհագրագէտ [[Էստրագոն]], իր գիրքին մէջ բազմիցս օգտուած է Պարսից ծոց բառակապակցութենէն: Լատինական աղբիւրներուն մէջ Պարսից ծոցը  նշուած է «Mare  Persicum» կամ «Պարսկական ծով» անունով: Բազմաթիւ աղբիւրներու մէջ Պարսից ծոցը կը նշուի իբրեւ Sinus Persicus: [[Ֆրանսերէն]]<nowiki/>ով անիկա կը նշուի Golfe Persique, [[անգլերէն]]ով` Persian Gulf, [[գերմաներէն]]<nowiki/>ով` Persischer Golf, իտալերէնով` Golfo Persi ico, [[ռուսերէն]]<nowiki/>ով` Персидский залив, [[ճափոներէն]]<nowiki/>ով` Perusha Wan, [[թրքերէն]]<nowiki/>ով` Farsi Korfozi: Ա. դարու հռոմէացի պատմաբան Լուինթուս Քուրտիուս Ռուֆուս օգտագործած է Aquarum Persico բառակապակցութիւնը<ref>[https://parstoday.com/hy/radio/uncategorised-i60584 Անուանումը]</ref>:

[[ՄԱԿ]]-ի 61-րդ փաստաթուղթին համաձայն` «Պարսից ծոց»  անուանումը եղած է Քրիստոսի ծնունդէն հարիւրամեակներ առաջ: Տարբեր լեզուներու մէջ անիկա ճանչցուած է իբրեւ «Փարս», «Փարս Իրան» եւ «Աճամ» անուններով: Քրիստոսի ծնունդէն առաջ, 5-րդ դարուն, այս տարածաշրջանը կոչուած է Պարսից ծոցի տարածաշրջան: Այլ խօսքով, [[Յունաստան|յոյները]], [[հռոմ]]էացիները եւ անոնցմէ ետք արեւելեան Հռոմն ու աբբասեան էմիրները, իսլամ աշխարհագէտները, ինչպէս նաեւ կարգ մը պատմական գիրքեր մշտապէս օգտագործած են այս անունը: Յատկանշական, է որ երբ [[Փորթուկալ]]ցիներն ու [[Սպանիա|սպանացիները]] մուտք կը գործէին Պարսից ծոց, անոնց փաստաթուղթերուն մէջ նոյնպէս կը նշուէր այս անունը: Իսկ անգլիացիներն ու ֆրանսացիները երբ հոն ժամանած են, դարձեալ օգտագործած են «Պարսից ծոց» անուանումը: Բրիտանիոյ, [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ի, նախկին ԽՍՀՄ եւ [[ՄԱԿ]]-ի փաստաթուղթերուն մէջ նոյնպէս այս ծոցը նշուած  է իբրեւ «Պարսից ծոց»<ref>[https://parstoday.com/hy/radio/uncategorised-i60584 «Պարսից ծոց»]</ref>:


== Ովկիանագրութիւն ==
== Ովկիանագրութիւն ==
Տող 58. Տող 65.
Ծոցը կազմուած է [[Իրան]]<nowiki/>էն եւ [[Իրաք]]<nowiki/>էն բխող գետերուն ջուրերով (մօտաւորապէս 2000 քառ. մեթր իւրաքանչիւր երկվայրկեան):
Ծոցը կազմուած է [[Իրան]]<nowiki/>էն եւ [[Իրաք]]<nowiki/>էն բխող գետերուն ջուրերով (մօտաւորապէս 2000 քառ. մեթր իւրաքանչիւր երկվայրկեան):


Ծոցին ջուրը այնպիսի յատկութիւն մը ունի, որ արագ կը շոգիանայ, անձրեւի եւ գետերու բեռնաթափութեան ջուրերով հանդերձ: Ծոցին ջուրը իւրաքանչիւր տարի կը պակսի 416 քառ. մեթր:
Ծոցին ջուրը այնպիսի յատկութիւն մը ունի, որ արագ կը շոգիանայ, հակառակ անձրեւի եւ գետերու ջուրերուն բեռնաթափութեան: Ծոցին ջուրը իւրաքանչիւր տարի կը պակսի 416 քառ. մեթր:


== Կղզիներ ==
== Կղզիներ ==
Պարսից ծոցը ունի բազմաթիւ կղզիներ, որոնցմէ է օրինակ [[Պահրէյն]]<nowiki/>ը: Աշխարհագրականօրէն ամէնէն մեծ կղզին [[Գէշմ (Կղզի)|Գէշմ]]<nowiki/>ն է, որ կը գտնուի [[Հորմուզի Նեղուց|Հորմուզի նեղուց]]<nowiki/>ին մէջ եւ կը պատկանի [[Իրան]]<nowiki/>ին: Ծոցին նշանաւոր կղզիներէն են նաեւ Մեծ ու փոքր Թանպերը եւ [[Քիշ (Կղզի)|Քիշ]] կղզին, որ կը մատակարարուին [[Իրան]]<nowiki/>ի կողմէ, [[Պուպիա (Կղզի)|Պուպիան]], որ կը մատակարարուի [[Քուէյթ]]<nowiki/>ի կողմէ, Թարութը, որ կը մատակարարուի [[Սէուտական Արաբիա|Սէուտական Արաբիոյ]] կողմէ, իսկ [[Տալմա (Կղզի)|Տալմա]]<nowiki/>ն, որ կը մատակարարուի [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ]]<nowiki/>ու կողմէ: Վերջին քանի մը տարիներուն աւելցած են նաեւ արհեստական կղզիներ՝ զբօսաշրջիկներու ուշադրութիւնը գրաւելու համար:
Պարսից ծոցը ունի բազմաթիւ կղզիներ, որոնցմէ է օրինակ [[Պահրէյն]]<nowiki/>ը: Աշխարհագրականօրէն ամէնէն մեծ կղզին [[Գէշմ (Կղզի)|Գէշմ]]<nowiki/>ն է, որ կը գտնուի [[Հորմուզի Նեղուց|Հորմուզի նեղուց]]<nowiki/>ին մէջ եւ կը պատկանի [[Իրան]]<nowiki/>ին: Ծոցին նշանաւոր կղզիներէն են նաեւ Մեծ ու փոքր Թանպերը եւ [[Քիշ (Կղզի)|Քիշ]] կղզին, որոնք կը մատակարարուին [[Իրան]]<nowiki/>ին կողմէ, [[Պուպիա (Կղզի)|Պուպիան]], որ կը մատակարարուի [[Քուէյթ]]<nowiki/>ին կողմէ, Թարութը, որ կը մատակարարուի [[Սէուտական Արաբիա|Սէուտական Արաբիոյ]] կողմէ, իսկ [[Տալմա (Կղզի)|Տալմա]]<nowiki/>ն, որ կը մատակարարուի [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ]]<nowiki/>ուն կողմէ: Վերջին քանի մը տարիներուն աւելցած են նաեւ արհեստական կղզիներ՝ զբօսաշրջիկներուն ուշադրութիւնը գրաւելու համար:


Պարսից Ծոցի կղզիները հին ժամանակներէն ի վեր իւրայատուկ նշանակութիւն ունեցած են, որովհետեւ անոնք գործածուած են գաղթական ուժերու կողմէ, օրինակ [[Փորթուկալ]]<nowiki/>ի եւ [[Անգլիա|Անգլիոյ կայսրութեան]] կողմէ, իբրեւ առեւտուրի կեդրոններ եւ կամ իրենց կայսրութեան ներկայացուցիչ ուժերու կեդրոններ:
Պարսից Ծոցին կղզիները հին ժամանակներէն ի վեր իւրայատուկ նշանակութիւն ունեցած են, որովհետեւ անոնք գործածուած են գաղթական ուժերու կողմէ, օրինակ [[Փորթուկալ]]<nowiki/>ի եւ [[Անգլիա|Անգլիոյ կայսրութեան]] կողմէ, իբրեւ առեւտուրի կեդրոններ եւ կամ իրենց կայսրութեան ներկայացուցիչ ուժերուն կեդրոններ:


== Քաղաքը եւ Բնակչութիւնը ==
== Քաղաքը եւ Բնակչութիւնը ==
8 քաղաքներ կը շրջապատեն Պարսից Ծոցը, որոնք են՝ [[Պահրէյն]], [[Իրան]], [[Իրաք]], [[Քուէյթ]], [[Քաթար]], [[Սէուտական Արաբիա]], [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ]] եւ [[Օման]]: Ծոցին ռազմագիտական իտէալական դիրքը առիթ տուած է շրջակայքը բնակող ժողովուրդներու զարգացման: Ներկայիս [[Միջին Արեւելք]]<nowiki/>ի մեծ երկիրներու մեծամասնութիւնը կը գտնուին այս շրջանին մէջ:
8 քաղաքներ կը շրջապատեն Պարսից Ծոցը, որոնք են՝ [[Պահրէյն]], [[Իրան]], [[Իրաք]], [[Քուէյթ]], [[Քաթար]], [[Սէուտական Արաբիա]], [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ]] եւ [[Օման]]: Ծոցին ռազմագիտական իտէալական դիրքը առիթ տուած է շրջակայքը բնակող ժողովուրդներուն զարգացման: Ներկայիս [[Միջին Արեւելք]]<nowiki/>ի մեծ երկիրներուն մեծամասնութիւնը կը գտնուի այս շրջանին մէջ:


{|
{|
|<gallery mode="packed">
|<gallery mode="packed">
File:Dhow in the fjords of Khasab, Oman - panoramio.jpg|[[Խասապ]], [[Մուսատամ]], [[Օման]]
Պատկեր:Dhow in the fjords of Khasab, Oman - panoramio.jpg|[[Խասապ]], [[Մուսատամ]], [[Օման]]
File:Downtown Burj Dubai and Business Bay, seen from Safa Park.jpg|[[Տուպայ]], [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ]]
Պատկեր:Downtown Burj Dubai and Business Bay, seen from Safa Park.jpg|[[Տուպայի Էմիրութիւն|Տուպայ]], [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ]]
File:Abu Dhabi Skyline fron Corniche Rd.JPG|[[Ապու Տապի]] , [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ]]
Պատկեր:Abu Dhabi Skyline fron Corniche Rd.JPG|[[Ապու Տապի]], [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ]]
File:Doha corniche view (2).jpg|[[Տոհա]], [[Քաթար]]
Պատկեր:Doha corniche view (2).jpg|[[Տոհա]], [[Քաթար]]
File:Bahrain World trade Center .jpg|[[Մանամա ]], [[Պահրէյն]]
Պատկեր:Bahrain World trade Center .jpg|[[Մանամա ]], [[Պահրէյն]]
File:Khobar At night.jpg|[[Խոպար]], [[Սէուտական Արաբիա]]
Պատկեր:Khobar At night.jpg|[[Խոպար]], [[Սէուտական Արաբիա]]
File:Kuwait City.jpg|[[Քուէյթ]], [[Քուէյթ]]
Պատկեր:Kuwait City.jpg|[[Քուէյթ]], [[Քուէյթ]]
File:Basrah faw shat alarab.jpg|[[Al-Faw]], [[Իրաք]]
Պատկեր:Basrah faw shat alarab.jpg|[[Al-Faw]], [[Իրաք]]
File:Bandarabbas-sahel-2.jpg|[[Bandar Abbas]], [[Իրան]]
Պատկեր:Bandarabbas-sahel-2.jpg|[[Bandar Abbas]], [[Իրան]]
</gallery>
</gallery>
|}
|}
Տող 90. Տող 97.
Персидский залив.jpg
Персидский залив.jpg
Dubai Wingsuit Flying Trip (7623566780).jpg
Dubai Wingsuit Flying Trip (7623566780).jpg
Qatar, Doha, Qatar, Persian Gulf.jpg
</gallery>
</gallery>

== Աղբիւրներ ==
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
{{Ծնթ․ցանկ}}
{{անաւարտ}}
{{Ծովերու Ցանկ}}

Ընթացիկ տարբերակը 19:48, 13 Յունուար 2023ի դրութեամբ

Պարսից Ծոց
արաբերէն՝ الخليج الفارسي‎ Ալ խալիժ ալ ֆարսի պարս․՝ خليج فارس Խալիժէ Ֆարս

{{{Նկարագրութիւն}}}
դասաւորում
Ընդհանուր մակերեսը 239 հազ. քմ²
Ամենամեծ խորութիւնը 102 մ
Միջին խորութիւնը 50 մ

Պարսից ծոց (յաճախ ուղղակի՝ Ծոց), Արաբական թերակղզիին եւ Իրանի միջեւ գտնուող ծոց։ Հորմուզի նեղուցով միացած է Օմանի ծոցին, Արաբական ծովուն եւ Հնդկական Ովկիանոսին։[1]

Պարսից ծոց կը թափի Տիգրիս եւ Եփրատ երկու գետերէն յառաջացած մեծ գետը՝ Շաթ-ալ-Արապ անունով։

Պարսից ծոցին շրջանը աշխարհաքաղաքական տեսանկիւնէն չափազանց կարեւոր է իր նաւթի հարուստ պաշարներով, որուն պատճառով 1991-ին համանուն պատերազմ մը ծագած է, հակառակ անոր, որ հիմնական կռիւը տեղի ունեցած է ցամաքի վրայ։

Աշխարհագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծոցը ունի 251,000 քառ. քմ. տարածութիւն, որ արեւելքէն Հորմուզի նեղուցով կը միանայ Օմանի ծոցին, արեւմուտքէն՝ Շաթ-ալ-Արապ գետին, որ ծնունդ կ'առնէ Տիգրիս եւ Եփրատ գետերէն: Ծոցին ամէնէն նեղ բաժինին տարածութիւնը 56 քմ. է: Ջուրը ընդհանրապէս ծանծաղուտ է, որուն ամէնէն խորունկ բաժինը 90 մեթր է դէպի վար, եւ միջին հաշուով ընդհանուր խորունկութիւնը կը կազմէ 50 մեթր:

Հետեւեալ կղզիները, սկսելով հիւսիսէն, եզերային շրջագիծ մը կը կազմեն Պարսից Ծոցին՝ Իրան, Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ, Սէուտական Արաբիա, Քաթարի կղզիներէն մէկը՝ դէպի Եգիպտոսի թերակղզի տանող գիծին վրայ, Պահրէյնի կղզիներէն մէկը, իսկ հիւսիս-արեւմտեան կողմէն՝ Իրաքը: Ծոցը ունի նաեւ բազմաթիւ ներքին կղզեակներ:

Անուանումը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Պարսից ծոցը աշխարհի հնագոյն ջրատարածքներէն մէկը կը համարուի, որ քաղաքական, տնտեսական եւ հասարակական առումներով եզակի նշանակութիւն ունի: Իրանի հարաւային շրջանին մէջ, դարեր շարունակ գոյութիւն ունեցող այս ջրատարածքը կարեւոր եւ ռազմավարական նշանակութիւն ունեցած է [2]:

Աքեմենեան թագաւոր Դարեհի արձանագրութիւններէն մէկուն մէջ Պարսից ծոցը այսպէս կը ներկայացուի. «Դրայա Թէյա Հաչա Փարսա Այթի» կամ «Պարսից ծոց», որ կը նշանակէ ծով մը, որ կ'անցնի Փարսէն: Յոյն պատմաբան Կլավիուս Ալյանուս, որ կ'ապրէր Բ. դարուն, «Անաւազիս» անունով գիրքին մէջ Պարսից ծոցը կը ներկայացնէ իբրեւ «Պերսիքոն Քայթաս», որ դարձեալ Պարսից ծոց կը նշանակէ: Ա. դարու յոյն նշանաւոր աշխարհագրագէտ Էստրագոն, իր գիրքին մէջ բազմիցս օգտուած է Պարսից ծոց բառակապակցութենէն: Լատինական աղբիւրներուն մէջ Պարսից ծոցը  նշուած է «Mare  Persicum» կամ «Պարսկական ծով» անունով: Բազմաթիւ աղբիւրներու մէջ Պարսից ծոցը կը նշուի իբրեւ Sinus Persicus: Ֆրանսերէնով անիկա կը նշուի Golfe Persique, անգլերէնով` Persian Gulf, գերմաներէնով` Persischer Golf, իտալերէնով` Golfo Persi ico, ռուսերէնով` Персидский залив, ճափոներէնով` Perusha Wan, թրքերէնով` Farsi Korfozi: Ա. դարու հռոմէացի պատմաբան Լուինթուս Քուրտիուս Ռուֆուս օգտագործած է Aquarum Persico բառակապակցութիւնը[3]:

ՄԱԿ-ի 61-րդ փաստաթուղթին համաձայն` «Պարսից ծոց»  անուանումը եղած է Քրիստոսի ծնունդէն հարիւրամեակներ առաջ: Տարբեր լեզուներու մէջ անիկա ճանչցուած է իբրեւ «Փարս», «Փարս Իրան» եւ «Աճամ» անուններով: Քրիստոսի ծնունդէն առաջ, 5-րդ դարուն, այս տարածաշրջանը կոչուած է Պարսից ծոցի տարածաշրջան: Այլ խօսքով, յոյները, հռոմէացիները եւ անոնցմէ ետք արեւելեան Հռոմն ու աբբասեան էմիրները, իսլամ աշխարհագէտները, ինչպէս նաեւ կարգ մը պատմական գիրքեր մշտապէս օգտագործած են այս անունը: Յատկանշական, է որ երբ Փորթուկալցիներն ու սպանացիները մուտք կը գործէին Պարսից ծոց, անոնց փաստաթուղթերուն մէջ նոյնպէս կը նշուէր այս անունը: Իսկ անգլիացիներն ու ֆրանսացիները երբ հոն ժամանած են, դարձեալ օգտագործած են «Պարսից ծոց» անուանումը: Բրիտանիոյ, ԱՄՆ-ի, նախկին ԽՍՀՄ եւ ՄԱԿ-ի փաստաթուղթերուն մէջ նոյնպէս այս ծոցը նշուած  է իբրեւ «Պարսից ծոց»[4]:

Ովկիանագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Պարսից ծոցը կապուած է Հնդկական ովկիանոսին՝ Հորմուզի նեղուցին միջոցով:

Ծոցը կազմուած է Իրանէն եւ Իրաքէն բխող գետերուն ջուրերով (մօտաւորապէս 2000 քառ. մեթր իւրաքանչիւր երկվայրկեան):

Ծոցին ջուրը այնպիսի յատկութիւն մը ունի, որ արագ կը շոգիանայ, հակառակ անձրեւի եւ գետերու ջուրերուն բեռնաթափութեան: Ծոցին ջուրը իւրաքանչիւր տարի կը պակսի 416 քառ. մեթր:

Կղզիներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Պարսից ծոցը ունի բազմաթիւ կղզիներ, որոնցմէ է օրինակ Պահրէյնը: Աշխարհագրականօրէն ամէնէն մեծ կղզին Գէշմն է, որ կը գտնուի Հորմուզի նեղուցին մէջ եւ կը պատկանի Իրանին: Ծոցին նշանաւոր կղզիներէն են նաեւ Մեծ ու փոքր Թանպերը եւ Քիշ կղզին, որոնք կը մատակարարուին Իրանին կողմէ, Պուպիան, որ կը մատակարարուի Քուէյթին կողմէ, Թարութը, որ կը մատակարարուի Սէուտական Արաբիոյ կողմէ, իսկ Տալման, որ կը մատակարարուի Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններուն կողմէ: Վերջին քանի մը տարիներուն աւելցած են նաեւ արհեստական կղզիներ՝ զբօսաշրջիկներուն ուշադրութիւնը գրաւելու համար:

Պարսից Ծոցին կղզիները հին ժամանակներէն ի վեր իւրայատուկ նշանակութիւն ունեցած են, որովհետեւ անոնք գործածուած են գաղթական ուժերու կողմէ, օրինակ Փորթուկալի եւ Անգլիոյ կայսրութեան կողմէ, իբրեւ առեւտուրի կեդրոններ եւ կամ իրենց կայսրութեան ներկայացուցիչ ուժերուն կեդրոններ:

Քաղաքը եւ Բնակչութիւնը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

8 քաղաքներ կը շրջապատեն Պարսից Ծոցը, որոնք են՝ Պահրէյն, Իրան, Իրաք, Քուէյթ, Քաթար, Սէուտական Արաբիա, Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ եւ Օման: Ծոցին ռազմագիտական իտէալական դիրքը առիթ տուած է շրջակայքը բնակող ժողովուրդներուն զարգացման: Ներկայիս Միջին Արեւելքի մեծ երկիրներուն մեծամասնութիւնը կը գտնուի այս շրջանին մէջ:

Պատկերասրահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. Յովհաննէս Բարսեղեան (2006)։ «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում»։ Տերմինաբանական եւ ուղղագրական տեղեկատու։ Երեւան: 9-րդ հրաշալիք։ էջ 52։ ISBN 99941-56-03-9 
  2. Ռազմական կարեւորութիւնը
  3. Անուանումը
  4. «Պարսից ծոց»