იხილეთ წყარო გვერდისთვის მადაგასკარი

{{ინფოდაფა ქვეყანა|
|მშობლიური_სახელი = ''Repoblikan'i Madagasikara<br />République de Madagascar<br />Republic of Madagascar''
|სრული_სახელი = მადაგასკარის რესპუბლიკა
|საერთო_სახელი = მადაგასკარი
|დროშა = Flag of Madagascar.svg
|გერბი = Coat of arms of Madagascar.svg
|რუკა = Madagascar (orthographic projection).svg
|ჰიმნი = [[მადაგასკარის ჰიმნი|Ry Tanindrazanay malala ô!]]<br />
|დევიზი = 
|ოფიციალური_ენები = [[მალაგასიური ენა|მალაგასიური]]<br>[[ფრანგული ენა|ფრანგული]]
|დედაქალაქი = [[ანტანანარივუ]]
|latd=18
|latm=55
|latNS=S
|longd=47
|longm=31
|longEW=E
|უდიდესი_ქალაქი = [[ანტანანარივუ]]
|მთავრობის_ტიპი = [[რესპუბლიკა]]
|ლიდერის_ტიპი_1 = [[მადაგასკარის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]
|ლიდერის_სახელი_1 = [[ერი რაძაუნარიმამპიანინა]]
|ლიდერის_ტიპი_2 = [[მადაგასკარის პრემიერ-მინისტრი|პრ.-მინისტრი]]
|ლიდერის_სახელი_2 = [[ჟან რაველონარივო]]
|ლიდერის_ტიპი_3 = 
|ლიდერის_სახელი_3 = 
|რანგი_ფართობით = 47-ე
|ფართობი = 587 041
|წყალი_% = 0.009
|სავარაუდო_მოსახლეობა = 22 005 222
|სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 53-ე
|მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 2014
|მოსახლეობის_ცენზი = 21 842 167
|მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2013
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 37,21
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 174-ე
|მშპ_ppp_წელი = 2014
|მშპ_ppp = $11,188 მილიარდი
|მშპ_ppp_რანგი = 123-ე
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = $475
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = 169-ე
|აგი = 0.533
|აგი_ტენდენცია = {{ზრდა}}
|აგი_კატეგორია = <span style="color:#ffcc00;">საშუალო</span>
|აგი_რანგი = 143-ე
|აგი_წელი = 2007
|ვალუტა = [[მადაგასკარის არიარი]]
|ვალუტის_კოდი = MGA
|ქვეყნის_კოდი = MDG
|დროის_სარტყელი = [[UTC+03:00]]
|ზაფხულის_დრო = [[UTC+03:00]]
|cctld = [[.mg]]
|სატელეფონო_კოდი = 261
|სატელეფონო_კოდი_მითითება = 
|სქოლიო = 
}}
'''მადაგასკარი''', ოფიციალურად '''მადაგასკარის რესპუბლიკა''' ([[მალაგასიური ენა|მალაგ.]] Repoblikan'i Madagasikara, {{lang-fr|République de Madagascar}}) და თავდაპირველად ცნობილი, როგორც მალაგასის რესპუბლიკა — [[კუნძულოვანი სახელმწიფო]] [[ინდოეთის ოკეანე|ინდოეთის ოკეანის]] დასავლეთ ნაწილში, სამხრეთ-აღმოსავლეთი აფრიკის სანაპიროსთან, რომლისგანაც [[მოზამბიკის სრუტე|მოზამბიკის სრუტითაა]] გამოყოფილი. ქვეყანა მოიცავს [[კუნძული|კუნძულ]] [[მადაგასკარი (კუნძული)|მადაგასკარსა]] (მეოთხე უდიდესი კუნძული მსოფლიოში) და მრავალ მცირე პერიფერიულ კუნძულს. ფართობი — 587 041 კმ², მოსახლეობა — 21 842 167 ადამიანი<ref name="Population">[http://www.geohive.com/cntry/madagascar.aspx მადაგასკარის 2013 წლის მოსახლეობა]</ref>. დედაქალაქი — [[ანტანანარივუ]].

[[სუპერკონტინენტი|სუპერკონტინენტ]] [[გონდვანა]]ს პრეისტორიული დაშლის შედეგად, მადაგასკარი გამოეყო ინდოეთს დაახლოებით 88 მილიონი წლის წინ, რამაც განაპირობა კუნძულის [[ფლორა|ფლორისა]] და [[ფაუნა|ფაუნის]] იზოლირებული განვითარება, რის გამოც მადაგასკარი არის უნიკალური ქვეყანა ბიომრავალფეროვნების თვალსაზრისით, რომლის ველური ბუნების 90 პროცენტზე მეტი [[ენდემები|ენდემურია]] და მთელ [[პლანეტა]]ზე სხვაგან არსად გვხვდება, თუმცა კვლევებმა აჩვენეს, რომ მზარდი მოსახლეობისა და სხვა ეკოლოგიური პრობლემების გამო კუნძულის ეკოსისტემასა და უნიკალურ ველურ ბუნებას საფრთხე ემუქრება.

კუნძულზე ადამიანის პირველი დასახლებები გაჩნდა ძვ. წ. 350 წლიდან ახ. წ. 550 წლამდე პერიოდში [[ავსტრონეზიელი ხალხები|ავსტრონეზიელების]] მიერ, რომლებიც კანოეებით ჩამოვიდნენ კუნძულ [[ბორნეო]]დან. დაახლოებით [[1000]] წლისათვის მათ შეუერთდა [[ბანტუს ხალხი]], რომელიც მადაგასკარზე აღმოსავლეთ აფრიკიდან [[მოზამბიკის სრუტე|მოზამბიკის სრუტის]] გადალახვის შედეგად ჩავიდა. სხვა ეთნიკური ჯგუფები კუნძულზე დროთა განმავლობაში სახლდებოდნენ. თითოეულმა მათგანმა საკუთარი წვლილი შეიტანა ქვეყნის კულტურის ჩამოყალიბებაში. მადაგასკარის მოსახლეობას ხშირად ყოფენ თვრამეტ ან მეტ ქვეჯგუფად, რომლის უდიდეს ეთნოსსაც ცენტრალურ მთიან რეგიონებში მცხოვრები [[მერინა (ხალხი)|მერინას ხალხი]] წარმოადგენს.

[[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნის]] ბოლომდე კუნძულს მართავდნენ სოციალურ-პოლიტიკური ალიანსები. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] დასაწყისისათვის მადაგასკარის უმეტესი ნაწილი გაერთიანებული იყო, როგორც მადაგასკარის სამეფო, რომელსაც მერინელი დიდებულები მართავდნენ. სამეფო დაემხო [[1897]] წელს, როდესაც ფრანგმა კოლონიზატორებმა სამეფო ხელისუფლება გააუქმეს, ხოლო ქვეყანა საფრანგეთის კოლონიური იმპერიის ნაწილი გახადეს. მადაგასკარმა დამოუკიდებლობა [[1960]] წელს მოიპოვა. [[1992]] წლიდან ქვეყანა ოფიციალურად იმართება საკონსტიტუციო დემოკრატიის საფუძვლებზე დედაქალაქ [[ანტანანარივუ]]დან.

2012 წლისათვის მადაგასკარის მოსახლეობა შეფასდა 22 მილიონზე მეტი ადამიანით, რომლის 90 პროცენტიც დღეში 2 დოლარზე ნაკლები შემოსავლის პირობებში ცხოვრობს. [[მალაგასიური ენა|მალაგასიური]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] ქვეყნის ოფიციალური ენებია. მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი აღიარებს ტრადიციულ რელიგიას, [[ქრისტიანობა]]ს ან ორივეს გაერთიანებულ ვარიანტს. [[ეკოტურიზმი]] და [[სოფლის მეურნეობა]], განათლებაში, ჯანდაცვასა და კერძო წარმოებაში ჩადებულ დიდ ინვესტიციებთან ერთად, მადაგასკარის განვითარების სტრატეგიის უმთავრესი ელემენტებია. 2014 წლისათვის ქვეყნის ეკონომიკა დაასუსტა ახლადშექმნილმა პოლიტიკურმა კრიზისმა, მოსახლეობის ცხოვრების დონე კი კვლავ დაბალი რჩება, რაც, გარკვეულწილად, გამოწვეულია ეკონომიკური სარგებლის მოსახლეობაზე არათანაბარი გადანაწილებით.

== ეტიმოლოგია ==
მალაგასურ ენაში კუნძულ მადაგასკარს ეწოდება ''მადაგასიკიარე'', ხოლო ხალხს ''მალაგასი''.<ref name=NatGeo1>{{cite web | last = National Geographic | title = Style Manual | url = http://stylemanual.ngs.org/home/M/madagascan-malagasy | archiveurl = https://www.webcitation.org/6053JX6vh?url=http://stylemanual.ngs.org/home/M/madagascan-malagasy | archivedate = 10 ივლისი 2011 | accessdate = 31 August 2012 }}</ref> კუნძულის დასახელება „მადაგასკარი“ არ არის ადგილობრივი წარმოშობის. მისი პოპულარობა უკავშირდება ევროპელთა მიერ მის ფართო გამოყენებას [[შუა საუკუნეები|შუა საუკუნეებში]].<ref name=Cousins>Cousins (1895), pp. 11–12</ref> სახელი ''მადაგეისკარი'' პირველად ფიქსირდება [[XIII საუკუნე|XIII საუკუნის]] ვენეციელი მოგზაურის [[მარკო პოლო]]ს მემუარებში, როგორც [[სომალი]]ს პორტის, [[მოგადიშო]]ს დამახინჯებული თარგმანი, რომელიც მარკო პოლომ კუნძულში აურია. [[1500]] წელს, წმინდა ლავრენტის ხსენების დღეს პორტუგალიელი მოგზაური დიოგო დიასი ჩავიდა კუნძულზე და მას სან ლორენცო (São Lourenço) უწოდა, თუმცა სახელის პოლოსეული ვარიანტი პოპულარობით სარგებლობდა და ფართოდ გამოიყენებოდა [[რენესანსი]]ს ეპოქის რუკებზე.

== გეოგრაფია ==
{{მთავარი|მადაგასკარის გეოგრაფია}}
[[ფაილი:Rainforestmadagascar04.tif|მინი|მარცხნივ|მადაგასკარის ტროპიკული ტყეები.]]
592 800 კმ² ფართობით<ref name=BGNote>{{cite web | last = Bureau of African Affairs | title = Background Note: Madagascar | publisher = U.S. Department of State | date = 3 May 2011 | url = http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5460.htm | archiveurl = https://www.webcitation.org/61Be3ZCkK?url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5460.htm | archivedate = 24 აგვისტო 2011 | accessdate = 24 August 2011 }}</ref> მადაგასკარი მსოფლიოს [[მსოფლიოს ქვეყნები ფართობის მიხედვით|47–ე უდიდესი ქვეყანა]]ა<ref name=cia>{{cite web |author=Central Intelligence Agency |publisher=The World Factbook |title=Madagascar |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ma.html |year=2011 |accessdate=24 August 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/61BpMkYSR?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ma.html |archivedate=25 აგვისტო 2011 }}</ref> და სიდიდით [[კუნძულების სია ფართობის მიხედვით|IV კუნძულია]].<ref name=BGNote/> ქვეყანა ძირითადად მდებარეობს სამხრეთის 12 და 26 განედებსა და აღმოსავლეთის 43–51 გრძედებს შორის.<ref name=georeport>Moriarty (1891), pp. 1–2</ref> აღმოსავლეთით მეზობელ კუნძულებზე მდებარეობს [[საფრანგეთი]]ს [[რეიუნიონი]] და დამოუკიდებელი [[მავრიკი]], ჩრდილო-დასავლეთით [[კომორის კუნძულების კავშირი]] და საფრანგეთის [[მაიოტა]]. დასავლეთით აფრიკის კონტინენტზე მდებარე უახლოესი სახელმწიფოა [[მოზამბიკი]].

მადაგასკარი [[გონდვანა]]ს დაშლის შემდეგ მატერიკს დაახლოებით 135 მილიონი წლის წინ გამოეყო, ხოლო [[ინდოეთი|ინდოეთს]] დაახლოებით 88 მილიონი წლის წინ. შედეგად კუნძულის ბუნება შედარებით იზოლირებულ გარემოში ვითარდებოდა.<ref>{{cite web | last = University of Berkeley: Understanding Evolution | title = Where did all of Madagascar's species come from? | url = http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/news/091001_madagascar | archiveurl = https://www.webcitation.org/5xIlRolGu?url=http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/news/091001_madagascar | archivedate = 19 მარტი 2011 | date = October 2009 | accessdate = 19 March 2011 }}</ref> აღმოსავლეთ ნაპირს მიუყვება ვიწრო [[ესკარპი]], სადაც შემორჩენილია ტროპიკული [[მადაგასკარის დაბლობის ტყე|დაბლობის ტყე]].

კუნძულის ცენტრალურ ნაწილში ზღვის დონიდან 750-1500 მეტრის სიმაღლეზე მდებარეობს [[პლატო]]. ეს [[მადაგასკარის ცენტრალური პლატო|ცენტრალური ნაწილი]] არის [[მერინა (ხალხი)|მერინას ხალხის]] ისტორიული საცხოვრებელი რეგიონი, აქვე მდებარეობს დედაქალაქი [[ანტანანარივუ]]ც. ტერიტორია დაფარულია [[ბრინჯი]]ს ტერასებითა და [[მადაგასკარის სუბ-ნოტიო ტყეები|სუბ-ნოტიო ტყეებით]]. კუნძულის დასავლეთი ნაწილის განსაკუთრებულად მშრალი მთიანი რეგიონი თანდათან ეშვება [[მოზამბიკის სრუტე|მოზამბიკის სრუტისკენ]] და ქმნის [[მანგროს ტყეები|მანგროს ჭაობებს]].<ref name=endemicstats>{{cite journal | author = Vences M, Wollenberg KC, Vieites DR, Lees DC | title = Madagascar as a model region of species diversification | journal = Trends in Ecology and Evolution | volume = 24 | issue = 8 | pages = 456–465 | date = June 2009 | doi = 10.1016/j.tree.2009.03.011 | url = http://www.mvences.de/p/p1/Vences_A163.pdf | accessdate = 11 February 2012 | archivedate = 11 თებერვალი 2012 | archiveurl = https://www.webcitation.org/65N9YtmnD?url=http://www.mvences.de/p/p1/Vences_A163.pdf | pmid = 19500874  |issn = 0169-5347 }}</ref>

მადაგასკარის მაღალი [[მწვერვალი|მწვერვალები]] მდებარეობენ სამ ცნობილ მაღალმთიან მასივზე: [[მარუმუკუტრუ]] 2876 მეტრ სიმაღლეზე ცარატანანას მთიანეთში, რომელიც ქვეყნის ყველაზე მაღალი წერტილია, შემდეგ მოდის ბობის პიკი 2658 მეტრ სიმაღლეზე [[ანდრინგიტრა]]ს მთიანეთში და ციაფაჯავონა 2643 მეტრ სიმაღლეზე [[ანკარატრა]]ს მთიანეთში. აღმოსავლეთში [[პანგალანის არხი]] მდებარეობს ხელოვნური და ბუნებრივი [[ტბა|ტბების]] ჯაჭვში, შეერთებული [[ფრანგები]]ს მიერ აღმოსავლეთ სანაპიროს სიღრმეში აშენებული და ამ სანაპიროს პარალელურად დაახლოებით 600 კმ-ზე მიმართული [[არხი (ჰიდროგრაფია)|არხებით]]. დასავლეთის და სამხრეთის მხარე, რომელიც იმყოფება ცენტრალური მთიანეთის [[წვიმის ჩრდილი|წვიმის ჩრდილში]], მშრალი ფოთლოვანი, ეკლიანი [[ტყე]]ების და უდაბნოს ბუჩქნარის ადგილებია. მოსახლეობის უფრო ნაკლები სიმჭიდროვის გამო, მადაგასკარის მშრალი ფოთლოვანი ტყეები უკეთესადაა შენარჩუნებული, ვიდრე აღმოსავლეთის წვიმის ტყეებში ან ცენტრალური პლატოს ბუნებრივ ტყეებში. დასავლეთ სანაპიროზე არსებობს ბევრი დაცული ნავსაყუდელი, მაგრამ მათი შლამით ამოვსება სერიოზული პრობლემაა, რომელიც გამოწვეულია ღვარცოფებით [[მდინარე]]ების შიდა [[ეროზია|ეროზიის]] მაღალი დონის გამო.<ref name=EBLand>{{cite web | last = Encyclopaedia Britannica | title = Madagascar | work = Encyclopaedia Britannica | publisher = Eb.com | year = 2011 | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/355562/Madagascar | archiveurl = https://www.webcitation.org/64fD1P7X2?url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/355562/Madagascar | archivedate = 13 იანვარი 2012 | accessdate = 25 August 2011 }}</ref>

=== კლიმატი ===
სამხრეთ-აღმოსავლური [[პასატები]]სა და [[მუსონები]]ს კომბინაცია ნოემბრიდან აპრილის ჩათვლით ქმნის წვიმების სეზონს, რომელსაც პერიოდულად [[ციკლონი|ციკლონებიც]] ახლავს. მაისიდან ოქტომბრამდე შედარებით ცივი და მშრალი სეზონია. [[ინდოეთის ოკეანე|ინდოეთის ოკეანის]] გავლენით კუნძულის აღმოსავლეთი ნაწილი უფრო უხვ ნალექიანია, ამის წყალობით აღმოსავლეთში მრავლადაა [[წვიმის ტყეები]]. კუნძულის ცენტრალური ნაწილი შედარებით მშრალი და ცივია. დასავლეთი ნაწილი ყველაზე მშრალია, ხოლო სამხრეთ-დასავლეთი ნაწილი ეკუთვნის [[ნახევრად უდაბნოს ზონები|ნახევრად უდაბნოს ზონას]]. [[ტროპიკული ციკლონი|ტროპიკული ციკლონები]] მადაგასკარს ყოველწლიურად დიდ ზიანს აყენებენ.<ref name="LOC">{{cite web | last = Metz | first = Helen Chapin | year = 1994 | title = Library of Congress Country Studies: Madagascar | url = http://countrystudies.us/madagascar/ | accessdate = 1 February 2011 | archiveurl = https://www.webcitation.org/64jOW1dDD?url=http://countrystudies.us/madagascar/ | archivedate = 16 იანვარი 2012 }}</ref> [[2004]] წლის [[ციკლონი გაფილო]] მადაგასკარის ისტორიაში დაფიქსირებულ ყველაზე მძლავრ ციკლონად ითვლება. შტორმმა 172 ადამიანი მოკლა, 214 260<ref name=gafilo>{{cite web|author=International Federation of Red Cross And Red Crescent Societies|publisher=ReliefWeb|date=25 February 2005|accessdate=31 March 2011|title=Madagascar: Cyclone Gafilo, Final Report, Appeal 08/04|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900sid/DDAD-69XMQW?OpenDocument&rc=1&emid=2004-0103|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AJwJLJ5X?url=http://reliefweb.int/report/madagascar/madagascar-cyclone-gafilo-final-report-appeal-0804|archivedate=31 აგვისტო 2012}}</ref> საცხოვრებლის გარეშე დატოვა და ქვეყანას 250 მილიონი დოლარის ზარალი მიაყენა.<ref name=autogenerated1>{{cite web|author=Integrated Regional Information Networks|publisher=ReliefWeb|date=2 July 2004|accessdate=9 September 2012|title=Madagascar: Saving the children from Gafilo's aftermath|url=http://reliefweb.int/report/madagascar/madagascar-saving-children-gafilos-aftermath|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AXdqXMlF?url=http://reliefweb.int/report/madagascar/madagascar-saving-children-gafilos-aftermath|archivedate=9 სექტემბერი 2012}}</ref>

== ისტორია ==
{{მთავარი|მადაგასკარის ისტორია}}
[[ფაილი:Pirates Cemetery Ile Ste Marie Madagascar.jpg|მინი|[[მეკობრეობა|მეკობრეების]] სასაფლაოები [[სენტ-მარი]]ში.]]
=== ადრეული პერიოდი ===
[[არქეოლოგია|არქეოლოგების]] უმეტესობა მიიჩნვს, რომ კუნძულზე პირველმოსახლეები ძვ. წ. 350 წლიდან ახ. წ. 500 წლებში მივიდნენ, ნაწილი მეცნიერების აზრით უძველესი ნამოსახლარები თარიღდება ახ. წ. 250 წლით. ამ მონაცემებით მადაგასკარი ყველაზე გვიან დასახლებული ტერიტორიაა.<ref>{{cite journal | last = Crowley | first = B.E. | title = A refined chronology of prehistoric Madagascar and the demise of the megafauna | journal = Quaternary Science Reviews | volume = 29 | issue = 19–20 | pages = 2591–2603 | year = 2010 | doi = 10.1016/j.quascirev.2010.06.030|bibcode = 2010QSRv...29.2591C }}</ref> პირველი მოსახლეები კუნძულ [[კალიმანტანი]]დან [[კანოე]]ბით მოვიდნენ. ადრეული მოსახლეები სანაპირო ზოლში არსებულ [[წვიმის ტყეები|წვიმის ტყეებს]] სოფლის მეურნეობის საწარმოებლად ჩეხდნენ. მათ ასევე გადააშენეს ისეთი ენდემური ჯიშები როგორიცაა: [[სუბფოსილური ლემური]], [[სპილოსებრი ჩიტი]], [[მალაგასური ჰიპოპოტამუსი]].<ref>{{cite journal | last = Virah-Sawmy | first = M. | author2 = Willis, K. J.|author3=Gillson, L. | title = Evidence for drought and forest declines during the recent megafaunal extinctions in Madagascar | journal = Journal of Biogeography | volume = 37 | pages = 506–519 | year = 2010 | doi=10.1111/j.1365-2699.2009.02203.x | issue = 3}}</ref> 600 წლისთვის ამ ახალმოსახლეებმა უკვე კუნძულის ცენტრალურ ნაწილში დაიწყეს ტყეების გაჩეხვა.<ref name=Camp93>{{cite journal | last = Campbell | first = Gwyn | title = The Structure of Trade in Madagascar, 1750–1810 | journal = The International Journal of African Historical Studies | volume = 26 | issue = 1 | year = 1993 | doi = 10.2307/219188 | page = 111}}</ref> კუნძულს [[არაბები|არაბი]] ვაჭრები პირველად VII-IX საუკუნეებში მიადგნენ.<ref name=Wink>Wink (2004), p. 185</ref> კუნძულზე [[ბანტუ (ენა)|ბანტუს ენაზე]] მოსაუბრე ემიგრანტები დაახლოებით 1000 წელს ჩავიდნენ. მათ კუნძულზე თან [[ზებუ]] ჩაიყვანეს.

[[1600]] წლისთვის კუნძულის ცენტრალურ ნაწილში მცხოვრებ [[ბეცილეო (ხალხი)|ბეცილეოს ხალხს]] ირიგაციის სისტემა ჰქონდა განვითარებული. [[იმერინის სამეფო]]ში ტერასული მებაღეობა დაახლოებით 1700 წლისთვის გავრცელდა.<ref name=Camp93/> XVII საუკუნეში ზებუს გავრცელებამ გამოიწვია კუნძულის ცენტრალური ნაწილის, ტყოვანი ეკოსისტემიდან მდელოებად გარდაქმნა. [[მერინა (ხალხი)|მერინების]] ზეპირსიტყვიერებაში გადმოცემულია მათი შეჯახება კუნძულის ცენტრალურ რეგიონში მცხოვრებ ხალხთან, რომლებსაც ისინი [[ვაზიმბა]]ს უწოდებენ. სავარაუდოდ ვაზიმბად წოდებული ხალხი იყო კუნძულზე ჩამოსული პირველი [[პოლინეზიელები]]ს შთამომავალი, რომლებიც საბოლოოდ მერინების მეფეებმა XVI-XVII საუკუნეებში გაანადგურეს.<ref name=vazimbadjp>{{cite web | last = Domenichini | first = J.P. | title = Antehiroka et Royauté Vazimba | work = Express de Madagascar | publisher = Madatana.com | url = http://www.madatana.com/article-antehiroka-et-royaute-vazimba.php | archiveurl = https://www.webcitation.org/604VDG1dG?url=http://www.madatana.com/article-antehiroka-et-royaute-vazimba.php | archivedate = 10 ივლისი 2011 | accessdate = 5 November 2010 | language = fr }}</ref>

=== არაბები და ევროპელები ===
მადაგასკარი [[ინდოეთი]]ს სავაჭრო გზის მნიშვნელოვანი კვანძი იყო. მადაგასკარის შესახებ პირველი წერილობითი ცნობები მოიპოვება [[არაბული ენა|არაბულ]] წყაროებში, რომლებმაც დაახლოებით [[X საუკუნე]]ში კუნძულის ჩრდილო-დასავლეთ სანაპიროზე შექმნეს სავაჭრო პოსტები. მათ ასევე შეიტანეს [[ისლამი]], არაბული დამწერლობა, [[ასტროლოგია]] და სხვა კულტურული ელემენტები. ევროპელებთან კონტაქტი დაიწყო [[1500]] წლიდან, როდესაც [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელმა]] კაპიტანმა [[დიოგუ დიაში|დიოგუ დიაშმა]] იხილა კუნძული. პირველი ევროპული სავაჭრო პოსტები [[ფრანგები|ფრანგებმა]] აღმოსავლეთ სანაპიროზე გვიან — [[XVII საუკუნე]]ში დააარსეს.

=== მადაგასკარის სამეფო ===
{{მთავარი|იმერინის სამეფო}}
[[ფაილი:Andrianampoinimerina.jpg|მინი|მეფე [[ანდრიანამპუანიმერინა]], (1787–1810).]]
მადაგასკარის ცენტრალურ ნაწილში ადრეულ XVII საუკუნეში წარმოშობილი [[იმერინის სამეფო]] წარმოადგენდა შედარებით სუსტ სამეფოს, ვიდრე კუნძულის სანაპირო ზოლის სამეფოები. მას მერე, რაც ის XVIII საუკუნის დასაწყისში მეფე [[ანდრიამასინაბალუნა|ანდრიამასინაბალუნმა]] თავის ოთხ შვილს გაუნაწილა, მისი განვითარება კიდევ უფრო შენელდა. თითქმის საუკუნოვანი ომების შემდეგ 1793 წელს მეფე [[ანდრიანამპუანიმერინა|ანდრიანამპუანიმერინმა]] (1787–1810)<ref name="Hodder">Hodder (1982), p. 59</ref> სამეფო ისევ გააერთიანა. მან თავისი გავლენა მალევე მეზობელ სათავადოებზეც გაავრცელა. მისი მისწრაფება დაემორჩილებინა მთელი კუნძული შეასრულა მისმა შვილმა და მემკვიდრემ [[რადამა I]]-მა (1810–28), რომელიც ინგლისმა მადაგასკარის მეფედ აღიარა.

=== ფრანგული კოლონიზაცია ===
{{მთავარი|მალაგასის პროტექტორატი|ფრანგული მადაგასკარი}}
[[1883]] წელს მადაგასკარში საფრანგეთი შეიჭრა, რაც [[ფრანკო-მალაგასიური ომები]]ს სახელითაა ცნობილი.<ref name="Boogaerde p7">Van Den Boogaerde (2008), p. 7</ref> ომის დასასრულს მადაგასკარმა საფრანგეთს გადასცა ჩრდილოეთის საპორტო ქალაქი [[ანცირანანა]] და ყოველწლიურად უხდიდა 560 000 ფრანკს.<ref name="Randier p400">Randier (2006), p. 400</ref> [[1890]] წელს ბრიტანეთმა საფრანგეთის [[პროტექტორატი]] მთელ კუნძულზე აღიარა. მიუხედავად ამისა მადაგასკარი არ აღიარებდა საფრანგეთის მთავრობას. კაპიტულაციის მისაღწევად საფრანგეთმა მოახდინა [[1894]] წლის დეკემბერში აღმოსავლეთ სანაპიროზე [[ტუამასინა]]ს, ხოლო [[1895]] წლის იანვარში დასავლეთ სანაპიროზე [[მაჰაძანგა]]ს ოკუპაცია.<ref name=Disease>Curtin (1998), p. 186</ref> ამის შემდეგ საფრანგეთის ჯარმა ალყა შემოარტყა ანტანანარივუს და დაბომბა სამეფო სასახლე, რის შემდეგაც დედოფალი რანავალონა III დანებდა.<ref>Oliver, Fage & Sanderson (1985), p. 529</ref> საფრანგეთმა კუნძულის სრული ანექსია [[1896]] წელს მოახდინა და იმავე წელს გამოაცხადა კოლონიად. ფრანგებმა გააუქმეს მარინას სამეფო დინასტია და სამეფო ოჯახის წევრები გადაასახლეს კუნძულ [[რეიუნიონი|რეიუნიონზე]].

=== დამოუკიდებლობა ===
[[ფაილი:Philibert Tsiranana 1962.jpg|მინი|[[ფილიბერ ცირანანა]], მადაგასკარის პირველი [[მადაგასკარის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] (1960–72)]]
დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ მადაგასკარმა გაიარა ოთხი რესპუბლიკის პერიოდი. [[მალაგასის რესპუბლიკა|პირველ რესპუბლიკას]] (1960–72) ხელმძღვანელობდა ფრანგების დანიშნული [[მადაგასკარის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] – [[ფილიბერ ცირანანა]]. ეს პერიოდი ხასიათდება საფრანგეთზე ეკონომიკური და პოლიტიკური დამოკიდებულებით. მაღალი თანამდებობები ეკავათ ფრანგებს. ფილიბერის ნეო-კოლონისტურ პოლიტიკას [[1972]] წელს მოჰყვა არეულობები და სტუდენტების [[როტაკა|გამოსვლები]].

გენერალი [[გაბრიელ რამანანცუა]] დაინიშნა დროებით პრეზიდენტად და პრემიერ-მინისტრად ერთდროულად, თუმცა ხალხის წინააღმდეგობამ [[1975]] წელს აიძულა თანამდებობიდან გადამდგარიყო. მის ნაცვლად დანიშნული პოლკოვნიკი [[რიჩარდ რაციმანდრავა]] 6 დღეში მოკლეს. შემდგომი მმართველი იყო გენერალი [[ჟილ ანდრიამააცო]], რომელიც ქვეყანას 4 თვე მართავდა. მისი შემცვლელი გახდა ასევე სამხედრო მოღვაწე [[დიდიე რაცირაკა]], რომელმაც შექმნა სოციალურ-მარქსისტული [[მადაგასკარის დემოკრატიული რესპუბლიკა|მეორე რესპუბლიკა]] და მართავდა მას 1975-1993 წლებში. მისი მართველობის პერიოდში [[1979]] წელს ქვეყანა საბოლოოდ გაკოტრდა.

დიდიეს პოპულარობა [[1980-იანები]]ს ბოლოს დაეცა და [[1991]] წელს მიაღწია კრიტიკულ ზღვარს, როდესაც დაცვამ მშვიდობიან პროტესტანტებს ცეცხლი გაუხსნეს. შემდგომ ორ თვეში [[ალბერტ ზაფი]]ს (1993–96) ხელმძღვანელობით ჩამოყალიბდა გარდამავალი მთავრობა. მან ჩამოაყალიბა [[მადაგასკარის მესამე რესპუბლიკა|მესამე რესპუბლიკა]] (1992–2010), ასევე შემოიღო [[მადაგასკარის კონსტიტუცია|ახალი კონსტიტუცია]] რომლის მიხედვითაც ქვეყანაში ჩამოყალიბდა მრავალპარტიული პოლიტიკური სისტემა და ეროვნულ საბჭოს გადაეცა მნიშვნელოვანი ძალაუფლება. [[1996]] წელს ზაფის მოუწყვეს იმპიჩმენტი და დროებით პრეზიდენტად შემდეგი სამი თვის განმავლობაში საპრეზიდენტო არჩევნებამდე დაინიშნა [[ნორბერტ რაცირაონანა]]. საპრეზიდენტო არჩევნებზე მეორე ვადით (1996-2001) აირჩიეს რაციმანდრავა.

2001 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში გაიმარჯვა [[მარკ რავალომანანა]]მ, რასაც მოყვა მისი და რაცირაონანას მომხრეებს შორის 7 თვიანი დაპირისპირება. მიუხედავად ამისა მისი მმართველობა იყო წარმატებული და ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტი წლიურად 7 %-ით იზრდებოდა. მისი მეორე ვადის მეორე ნახევარში მას განსაკუთრებით აკრიტიკებდნენ კორუფციის დონის ზრდისა და მმართველობის ავტორიტარული მეთოდების გამო.<ref name=ISS>{{cite journal | last = Marcus | first = Richard | title = Political change in Madagascar: populist democracy or neopatrimonialism by another name? | issue = Occasional Paper no. 89 | publisher = Institute for Security Studies | date = August 2004 | url = http://www.issafrica.org/publications/papers/political-change-in-madagascar-populist-democracy-or-neopatrimonialism-by-another-name | accessdate = 15 February 2012 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20040907223329/http://www.iss.org.za/pubs/papers/89/Paper89.htm | archivedate = 7 სექტემბერი 2004 }}</ref>

[[2009 წლის მალაგასის პოლიტიკური კრიზისი|2009 წლის გაზაფხულზე]] ანტანარივუს მერმა და ოპოზიციის ლიდერმა [[ანდრი რაძოელინა]]მ დაიწყო გამოსვლები, რის შედეგადაც რავალომანანა ხელისუფლებას ჩამოაშორეს. რაჯოლინი დაინიშნა გარდამავალი მთავრობის ლიდერად, რომელსაც შემდეგი საპრეზიდენტო არჩევნების ჩატარება ევალებოდა. [[2010]] წელს რეფერენდუმით მიიღეს ახალი კონსტიტუცია, რაც მეოთხე რესპუბლიკის დასაბამი გახდა. 2013 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე რომელიც საერთაშორისო საზოგადოებამ გამჭვირვალედ და სამართლიანად სცნო, მადაგასკარის მიმდინარე პრეზიდენტი [[ერი რაძაუნარიმამპიანინა]] იქნა არჩეული.<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/apps/newsFr/storyF.asp?NewsID=31715&Cr=Madagascar&Cr1=#.UrVg67Sp6RM |title=Centre d'actualités de l'ONU – Madagascar : l'ONU salue le bon déroulement du deuxième tour des élections présidentielles |publisher=Un.org |accessdate=2014-02-10}}</ref>

== პოლიტიკური წყობილება ==
[[პარლამენტი]] ორპალატიანია — ეროვნული ასამბლეის 127 დეპუტატს ირჩევს მოსახლეობა 5-წლიანი ვადით, 6-წლიანი ვადის მქონე 33 ადგილიანი სენატის ორი მესამედი შედგება პროვინციების ასამბლეების წარმომადგენლებით, ხოლო ერთ მესამედს ნიშნავს [[პრეზიდენტი]].

* '''მმართველობის ფორმა''': ნახევრად-საპრეზიდენტო, დემოკრატიული რესპუბლიკა.
* '''სახელმწიფოს მეთაური''': პრეზიდენტი [[ერი რაძაუნარიმამპიანინა]].
* '''საკანონმდებლო ორგანო''':
::* სენატი - 33 წევრი
::* ეროვნული ასამბლეა - 127 წევრი.

== შეიარაღებული ძალები ==
{{მთავარი|მადაგასკარის შეიარაღებული ძალები}}
ჯარის სახეობები: თავდასხმითი, სამშენებლო, საზღვაო ავიაცია, ეროვნული ჟანდარმერია.
გასაწვევი ასაკი — 18-50 წელი; სამსახურის სავალდებულო ვადა — 18 თვე (სამხედრო ან ალტერნატიული სამსახური) (2004 წელი)

სამხედრო სამსახურისთვის მისაღები ადამიანური რესურსი:<br />
მამაკაცები — 18-49 წლის ასაკის: 3 542 797 ადამიანი<br />
ქალები — 18-49 წლის ასაკის: 3 551 447 ადამიანი (2005 წელი)

სამხედრო სამსახურისთვის ვარგისი ადამიანების რესურსი:<br />
მამაკაცები — 18-49 წლის ასაკის: 2 218 662ადამიანი<br />
ქალები — 18-49 წლის ასაკის: 2 408 810 ადამიანი (2005 წელი)

ყოველწლიურად გასაწვევ ასაკს მიღწეულ ადამიანთა რაოდენობა:<br />
მამაკაცები: 187 000 ადამიანი<br />
ქალები: 184 833 ადამიანი (2005 წელი)

სამხედრო ხარჯები — $329 მილიონი ([[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს 7,2 %; 2005 წელი).

== ადმინისტრაციული ერთეულები ==
{{მთავარი|მადაგასკარის ადმინისტრაციული დაყოფა}}
{{მთავარი|მადაგასკარის პროვინციები}}
ადმინისტრაციული თვალსაზრისით ქვეყანა დაყოფილია 6 ავტონომიურ პროვინციად ({{lang-mg|faritany mizakatena}}) და 22 რეგიონად. [[მადაგასკარის პროვინციები|მადაგასკარის 6 პროვინციად]] დაყოფა მოხდა 1946 წელს [[საფრანგეთი]]ს ინიციატივით<ref>Deschamps (1965), pp. 268, 274.</ref>, მაგრამ თავიდან პროვინციების რაოდენობა სულ იყო 5, მხოლოდ მოგვიანებით, ორმოცდაათიან წლებში, 1957 წლის არჩევნებამდე [[ანცირანანის პროვინცია]] გახდა ავტონომიური<ref>Deschamps: Histoire de Madagascar. Paris 1960. Pages 268 and 274.</ref>. 1992 წლამდე პროვინციის სტატუსი მკაფიოდ არ იყო განსაზღვრული, რადგანაც [[კონსტიტუცია]]ში მათზე არაფერი არ იყო ნათქვამი. 1992 წელს მიღებულ ახალ კონსტიტუციაში კი, მითითებული იყო, რომ [[რესპუბლიკა]] უნდა დაყოფილიყო სამი დონის დამოუკიდებელ ტერიტორიულ ერთეულებად: რეგიონებად ({{lang-mg|faritra}}), დეპარტამენტებად ({{lang-mg|departemanta}}) და კომუნებად ({{lang-mg|kaominina}}). ასე რომ, პროვინციები ისევ კონსტიტუციის მიღმა დარჩნენ, მაგრამ დე-ფაქტო აგრძელებდნენ არსებობას. 1997 წელს [[დიდიე რაცირაკა]]ს პრეზიდენტად გადარჩევის შემდეგ, მან წამოაყენა წინადადება შეეყვანათ პროვინციები კონსტიტუციაში ადმინისტრაციული ერთეულის სახით, როგორც „ავტონომიური პროვინცია“. 2000 წელს ცვლილება მიღებული იქნა. 2001 წელს პრეზიდენტად არჩეულმა [[მარკ რავალომანანა]]მ, პროვინციების [[გუბერნატორი|გუბერნატორები]] შეცვალა თავისი დანიშნულებით, მათი სტატუსი განსაზღვრა, როგორც Presidents by special delegation (PSD). პროვინციები 2004 წლიდან 22 რეგიონად იყოფა. რეგიონები გაყოფილია 119 რაიონად, 1579 კომუნად და 17 485 ფოკუნტანად.<ref name=INSTAT>{{cite press release | title = Presentation des resultats de la cartographie numerique en preparation du troisieme recensement generale de la population et de l'habitation | publisher = Institut nationale de la statistique (INSTAT), Government of Madagascar | year = 2010 | url = http://www.instat.mg/pdf/carto_poly.pdf | accessdate = 15 January 2012 | archiveurl = https://www.webcitation.org/64jHAqXGw?url=http://www.instat.mg/pdf/carto_poly.pdf | archivedate = 16 იანვარი 2012 | language = fr }}</ref> 2007 წელს ჩატარდა პროვინციების გასაუქმებელი წარმატებული [[რეფერენდუმი]], რის შედეგადაც უახლოეს მომავალში, ადმინისტრაციული რეფორმის შემდეგ, სახელმწიფოს შიგნით უმაღლესი ტერიტორიული სუბიექტი უნდა გამხდარიყვნენ რეგიონები. ახალი ადმინისტრაციული დაყოფის გარდამავალმა პერიოდმა შეადგინა 30 დღე (2009 წლის ოქტომბრამდე). მაგრამ 2010 წელს მიღებულ ახალ კონსტიტუციაში ისევ აღმოჩნდა 6 ავტონომიური პროვინცია<ref>კონსტიტუცია თავი 5.</ref>.

=== პროვინციები ===
[[ფაილი:MadagascarProvinces001.svg|მინი|200px|მადაგასკარის პროვინციები]]
{| class="wikitable sortable"
|-
! № რუკაზე
! პროვინცია<br />(ქართ.)
! პროვინცია<br />([[მალაგასიური ენა|მალაგასიურად]])
! ადმ. ცენტრი
! მოსახლეობა,<br />ად. 2013 წელი<ref name="Population" />
! ფართობი,<br />კმ²
! სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ²
|-
|1
| [[ანტანანარივუს პროვინცია]]
| Antananarivo
| [[ანტანანარივუ]]
| align=right| 6 342 303
| align=right| 57 191
| align=right| 110,90
|-
|2
| [[ანცირანანის პროვინცია]]
| Antsiranana
| [[ანცირანანა]]
| align=right| 1 680 828
| align=right| 44 784
| align=right| 37,53
|-
|3
| [[ფიანარანცუის პროვინცია]]
| Fianarantsoa
| [[ფიანარანცუა]]
| align=right| 4 541 678
| align=right| 102 080
| align=right| 44,49
|-
|4
| [[მაჰაძანგის პროვინცია]]
| Mahajanga
| [[მაჰაძანგა]]
| align=right| 2 629 828
| align=right| 150 023
| align=right| 17,53
|-
|5
| [[ტუამასინის პროვინცია]]
| Toamasina
| [[ტუამასინა]]
| align=right| 3 332 922
| align=right| 75 812
| align=right| 43,96
|-
|6
| [[ტულიარის პროვინცია]]
| Mahajanga
| [[ტულიარა]]
| align=right| 3 314 607
| align=right| 157 405
| align=right| 21,06
|- style="background: #CCC;"
|   || სულ ||   ||   || 21 842 167 || 587 295 || 37,19
|}

=== რეგიონები ===
[[ფაილი:Madagascar regions.svg|მინი|200პქ|მადაგასკარის რეგიონები]]
მადაგასკარის რეგიონების სია:
{| class="wikitable sortable"
|+
! № რუკაზე || რეგიონი || ადმ. ცენტრი || მოსახლეობა,<br />ად. 2013 წელი<ref name="Population" /> || ფართობი,<br />კმ² || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ²
|-
|1 || [[დიანა (რეგიონი)|დიანა]] || [[ანცირანანა]] || align=right| 700 021 || align=right| 19 266 || align=right| 36,33
|-
|2 || [[სავა (რეგიონი)|სავა]] || [[სამბავა]] || align=right| 980 807 || align=right| 25 518 || align=right| 38,44
|-
|3 || [[იტასი]] || [[მიარინარივუ]] || align=right| 732 834 || align=right| 6993 || align=right| 104,80
|-
|4 || [[ანალამანგა]] || [[ანტანანარივუ]] || align=right| 3 348 794 || align=right| 16 911 || align=right| 198,02
|-
|5 || [[ვაკინანკარატრა]] || [[ანცირაბე]] || align=right| 1 803 307 || align=right| 16 599 || align=right| 108,64
|-
|6 || [[ბონგოლავა]] || [[ცირუანუმანდიდი]] || align=right| 457 368 || align=right| 16 688 || align=right| 27,41
|-
|7 || [[სოფია (რეგიონი)|სოფია]] || [[ანცუჰიჰი]] || align=right| 1 247 037 || align=right| 50 100 || align=right| 24,89
|-
|8 || [[ბოენი]] || [[მაჰაძანგა]] || align=right| 799 675 || align=right| 31 046 || align=right| 25,76
|-
|9 || [[ბეციბოკა]] || [[მაევატანანა]] || align=right| 293 522 || align=right| 30 025 || align=right| 9,78
|-
|10 || [[მელაკი]] || [[მაინტირანუ]] || align=right| 289 594 || align=right| 38 852 || align=right| 7,45
|-
|11 || [[ალაოტრა-მანგორო]] || [[ამბატუნდრაზაკა]] || align=right| 1 027 110 || align=right| 31 948 || align=right| 32,15
|-
|12 || [[აცინანანა]] || [[ტუამასინა]] || align=right| 1 270 680 || align=right| 21 934 || align=right| 57,93
|-
|13 || [[ანალანჟიროფო]] || [[ფენუარივუ]] || align=right| 1 035 132 || align=right| 21 930 || align=right| 47,20
|-
|14 || [[ამორონი-მანია]] || [[ამბუსიტრა]] || align=right| 715 027 || align=right| 16 141 || align=right| 44,30
|-
|15 || [[ჰაუტე-მაციატრა]] || [[ფიანარანცუა]] || align=right| 1 199 183 || align=right| 21 080 || align=right| 56,89
|-
|16 || [[ვატოვავი-ფიტოვინანი]] || [[მანაკარა]] || align=right| 1 416 459 || align=right| 19 605 || align=right| 72,25
|-
|17 || [[აციმო-აცინანანა]] || [[ფარაფანგანა]] || align=right| 898 702 || align=right| 18 863 || align=right| 47,64
|-
|18 || [[აიჰორომბე]] || [[იჰუსი]] || align=right| 312 307 || align=right| 26 391 || align=right| 11,83
|-
|19 || [[მენაბე]] || [[მურუნდავა]] || align=right| 592 113 || align=right| 46 121 || align=right| 12,84
|-
|20 || [[აციმო-ანდრეფანა]] || [[ტულიარა]] || align=right| 1 316 756 || align=right| 66 236 || align=right| 19,88
|-
|21 || [[ანდროი]] || [[ამბუვუმბე]] || align=right| 733 933 || align=right| 19 317 || align=right| 37,99
|-
|22 || [[ანოსი (რეგიონი)|ანოსი]] || [[ტაულანტარუ]] || align=right| 671 805 || align=right| 25 731 || align=right| 26,11
|- style="background: #CCC;"
|  || სულ ||   || 21 842 167 || 587 295 || 37,19
|}

=== რეგიონები და პროვინციები ===
{| class="wikitable sortable" style="margin: 1em auto 1em auto;"
|+ '''რეგიონები და პროვინციები<ref>{{cite book | first = Eliane | last = Ralison | first2 = Frans | last2 = Goossens | editor-last = World Food Programme | title = Madagascar: profile des marches pour les evaluations d'urgence de la securite alimentaire | series = Strengthening Emergency Needs Assessment Capacity | date = January 2006 | page = 3 | place = Rome, Italy | publisher = Katholieke Universiteit Leuven | url = http://documents.wfp.org/stellent/groups/public/documents/ena/wfp086538.pdf | accessdate = 14 January 2012 | archiveurl = https://www.webcitation.org/64jbiYSCf?url=http://documents.wfp.org/stellent/groups/public/documents/ena/wfp086538.pdf | archivedate = 16 იანვარი 2012 | language = fr }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070926212702/http://documents.wfp.org/stellent/groups/public/documents/ena/wfp086538.pdf |date=26 სექტემბერი 2007 }}</ref>'''
! რეგიონი !! პროვინცია !! მოსახლეობა 2013 წლის მონაცემებით
|-
| [[დიანა (რეგიონი)|დიანა]] (1), [[სავა (რეგიონი)|სავა]] (2) || [[ანცირანანის პროვინცია]] || 1 680 828
|-
| [[იტასი]] (3), [[ანალამანგა]] (4), [[ვაკინანკარატრა]] (5), [[ბონგოლავა]] (6) || [[ანტანანარივუს პროვინცია]] || 6 342 303
|-
| [[სოფია (რეგიონი)|სოფია]] (7), [[ბოენი]] (8), [[ბეციბოკა]] (9), [[მელაკი]] (10) || [[მაჰაძანგის პროვინცია]] || 2 629 828
|-
| [[ალაოტრა-მანგორო]] (11), [[აცინანანა]] (12), [[ანალანჟიროფო]] (13) || [[ტუამასინის პროვინცია]] || 3 332 922
|-
| [[ამორონი-მანია]] (14), [[ჰაუტე-მაციატრა]] (15), [[ვატოვავი-ფიტოვინანი]] (16), [[აციმო-აცინანანა]] (17), [[აიჰორომბე]] (18) || [[ფიანარანცუის პროვინცია]] || 4 541 678
|-
| [[მენაბე]] (19), [[აციმო-ანდრეფანა]] (20), [[ანდროი]] (21), [[ანოსი (რეგიონი)|ანოსი]] (22) || [[ტულიარის პროვინცია]] || 3 314 607
|- style="background: #CCC;"
| სულ ||   || 21 842 167
|}

== მოსახლეობა ==

=== დემოგრაფია ===
{{მთავარი|მადაგასკარის დემოგრაფია}}

=== ეთნიკური შემადგენლობა ===
[[ფაილი:Ethnic groups of Madagascar Map.png|მინი|300პქ|ეთნიკური ჯგუფების განაწილება]]
[[2013]] წელს მადაგასკარის მოსახლეობა 21 842 167 ადამიანს შეადგენდა<ref name="Population" />. მადაგასკარის მოსახლეობის 90 % წარმოადგენს [[მალაგასიელები|მალაგასიურ ეთნიკურ ჯგუფს]] და იყოფა 18 ქვე-ეთნიკურ ჯგუფად. სანაპირო ზოლში მცხოვრებ ზოგიერთ ეთნიკურ ჯგუფს უფრო მჭიდრო კავშირი აქვს აზიურ გენეტიკასთან. სანაპირო ზოლის უმსხვილესი ეთნიკური ჯგუფებია: [[ბეციმისარაკები]] (14,9 %); [[ციმიჰეტები]] (6 %) და [[საკალავები]] (6 %).

მალაგასიელები — ეთნიკური ჯგუფი, რომლისგანაც ჩამოყალიბებულია მადაგასკარის ძირითადი მოსახლეობა. ლაპარაკობენ [[მალაგასიური ენა|მალაგასიურ ენაზე]], რომელიც ეკუთვნის [[ავსტრონეზიული ენები]]ს ოჯახის [[ინდო-მელანეზიური ენები]]ს ჯგუფს. მათი საერთო რაოდენობა დაახლოებით 20 მილიონი ადამიანია. თვითონ დასახელება წარმომდგარია სიტყვა „მადაგასკარის“ წინსართისაგან, შესაბამისად, მალაგასი — „მადაგასკარელია“ მალაგასიურ ენაზე, რომელიც თავის მხრივ ასევე ნიშნავს „მადაგასკარულს“.

მალაგასიელები იყოფიან ორ ქვეჯგუფად — მთიელები და სანაპიროს მაცხოვრებლები. მთიელი ხალხია [[მერინა (ხალხი)|მერინა]], [[სიჰანაკები]] და [[ბეცილეო (ხალხი)|ბეცილეო]], ხოლო სანაპიროს მაცხოვრებლებს მიეკუთვნება ყველა დანარჩენი, მაგალითად, [[ბეციმისარაკები]], [[საკალავები]] და [[მაჰაფალები]]. ორ ქვეჯგუფად დაყოფა, შესაძლებელია, განპირობებულია ადამიანის კუნძულზე [[მიგრაცია|მიგრაციის]] ისტორიით. ჩვენი წელთაღრიცხვის II-V საუკუნეებში მადაგასკარზე დასახლდნენ [[ავსტრონეზიელი ხალხები]], რომლებმაც ძირითადად დაიკავეს ცენტრალური მთიანეთი. რამდენიმე ხნის შემდეგ კუნძულზე აღმოსავლეთ [[აფრიკა|აფრიკიდან]] მოზამბიკის სრუტის გავლით მოვიდა მიგრანტების მეორე ტალღა, რომელიც შედგებოდა [[ბანტუს ხალხი]]ს წარმომადგენლებისაგან. აფრიკელმა დასახლებულებმა დაიკავეს შედარებით თავისუფალი სანაპირო ზონა. ბანტუს წარმომადგენლები კუნძულზე მოხვდნენ მონათვაჭრობის შედეგად. მაგრამ არსებობენ მადაგასკარის დასახლების სხვა ვერსიებიც, სავარაუდოდ მათ შორისაა ის, რომ კუნძულის პირველი მაცხოვრებლები იყვნენ [[ნეგროიდული რასა|ნეგროიდული რასის]] ხალხი, ხოლო ავსტრონეზიელები უფრო გვიან მოვიდნენ.

შედეგად მთიელებს პირობითად შეიძლება ვუწოდოთ [[მალაიზია|მალაიზიიდან]] და [[ინდონეზია|ინდონეზიიდან]] ჩამოსულთა შთამომავლები, მაგრამ უნდა გვახსოვდეს, რომ მიუხედავად ტომობრივი დამოკიდებულებების შედეგად არსებული გარეგნული მკაფიო განსხვავებისა, კუნძულის მოსახლეობა საკმაოდ შერეულია ერთმანეთში. კუნძულის მოსახლეობის [[მიტოხონდრიალური დნკ]]-ს უახლოესმა გამოკვლევებმა დაადასტურეს ზოგიერთი მეცნიერის მოსაზრებები მოსახლეობის ავსტრონეზიული წარმოშობის შესახებ. ტომების სია:
{| cellspacing="0" cellpadding="0" style="background-color:transparent; width:100%;"
|- style="vertical-align:top;"
| style="text-align:left;" |
* მთის ტომები:
** [[მერინა (ხალხი)|მერინას ხალხი]]
** [[ბეცილეო (ხალხი)|ბეცილეო]]
* შერეული ტომები:
** [[ბარა (ხალხი)|ბარა]]
** [[მიკეა]]
** [[სიჰანაკები]]
** [[ტანალები]]
| style="text-align:left;" |
* სანაპირო ტომები:
** [[ანტანკანარა]]
** [[ანტანოსი (ხალხი)|ანტანოსი]]
** [[ანტეიმორო (ხალხი)|ანტეიმორო]]
** [[ანტანდროები]]
** [[ანტესაკები]]
** [[ბეციმისარაკები]]
** [[მაჰაფალები]]
** [[საკალავები]]
** [[ციმიჰეტები]]
|}

{| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;"
! მალაგასიური ეთნოსის ქვე-ჯგუფები !! რეგიონი
|-
| [[ანტანკანარა]], [[საკალავები]], [[ციმიჰეტები]] || [[ანცირანანის პროვინცია]]
|-
| [[საკალავები]], [[ვეზო (ხალხი)|ვეზო]] || [[მაჰაძანგის პროვინცია]]
|-
| [[ბეციმისარაკები]], [[სიჰანაკები]], [[ბეზანოზანო]] || [[ტუამასინის პროვინცია]]
|-
| [[მერინა (ხალხი)|მერინას ხალხი]] || [[ანტანანარივუს პროვინცია]]
|-
| [[ბეცილეო (ხალხი)|ბეცილეო]], [[ანტეფასები]], [[ანტამბაჰოაკები]], [[ანტეიმორო (ხალხი)|ანტეიმორო]], [[ანტესაკები]], [[ტანალები]] || [[ფიანარანცუის პროვინცია]]
|-
| [[მაჰაფალები]], [[ანტანდროები]], [[ანტანოსი (ხალხი)|ანტანოსი]], [[ბარა (ხალხი)|ბარა]], [[ვეზო (ხალხი)|ვეზო]] || [[ტულიარის პროვინცია]]
|}

=== ენები ===
მადაგასკარის რესპუბლიკის 2010 წლის კონსტიტუციის თანახმად მალაგასიური ენა ნაციონალური ენაა. მადაგასკარის ოფიციალური ენებია [[მალაგასიური ენა|მალაგასიური]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგული ენები]].

მალაგასიის მეცნიერებათა აკადემიის სტატისტიკის თანახმად მადაგასკარის მოსახლეობის 0,57 % ლაპარაკობს მხოლოდ ფრანგულ ენაზე, მადაგასკარელთა 15,87 % (ძირითადად ქვეყნის მოსახლეობის განათლებული ნაწილი) ფლობს მალაგასიურ და ფრანგულ ენებს, და ქვეყნის მოსახლეობის 83,61 %-მა არ იცის არც ერთი ენა, მალაგასიურის გარდა<ref>http://www.lexpressmada.com/5156/print-article-32163.html</ref>.

მადაგასკარი ფრანგულენოვანი ქვეყნების საერთაშორისო ორგანიზაციის წევრია.

მალაგასიური ენა არ არის დაკავშირებული ახლომდებარე აფრიკული ქვეყნების ენებთან. ის [[მალაიურ-პოლინეზიური ენები|მალაიურ-პოლინეზიურ ენებს]] შორის, რომელიც ეკუთვნის [[ავსტრონეზიული ენები|ავსტრონეზიულ ენებს]], გეოგრაფიულად იმყოფება ყველაზე დასავლეთით. ეს ფაქტი დადგინდა ჯერ კიდევ XVIII საუკუნეში. მალაგასიური ენა ენათესავება [[ინდონეზია|ინდონეზიის]], [[მალაიზია|მალაიზიის]] და [[ფილიპინები]]ს ენებს. მასთან ყველაზე უფრო ახლოს დგას [[კალიმანტანის ენები]], რომელიც გავრცელებულია კუნძულ [[კალიმანტანი|კალიმანტანზე]] (ბორნეო)<ref>Wittmann, Henri (1972). „Le caractère génétiquement composite des changements phonétiques du malgache.“ ''Proceedings of the International Congress of Phonetic Sciences'' 7.807-10. La Haye: Mouton.[https://web.archive.org/web/20080910010015/http://homepage.mac.com/noula/ling/1972a-malgache.pdf]</ref>. მალაგასიური ენის საბაზო ლექსიკა 90 %-ით ედრება კუნძულ კალიმანტანის სამხრეთში მდებარე მდინარე [[ბარიტო]]ს რაიონში არსებულ [[მაანიანი (ენა)|მა’ანიანი]]ს ენის ლექსიკას. ეს ნიშნავს, რომ მადაგასკარი დასახლებული იყო ზუსტად აქედან წამოსული ხალხით. ზუსტად ცნობილი არაა, რა მიზეზით მოხდა ეს კოლონიზაცია. მოგვიანებით ინდონეზიელი გადასახლებულები შეერივნენ აღმოსავლეთ აფრიკიდან ჩამოსულებს და [[არაბები|არაბებს]]<ref>Ferrand, Gabriel (1905). ''Les migrations musulmanes et juives à Madagascar''. Paris: Revue de l’histoire des religions</ref>.

მალაგასიურ ენაში არსებობს ნასესხები სიტყვები [[ბანტუს ენები|ბანტუს]], [[სუაჰილი ენა|სუაჰილის]] და [[არაბული ენა|არაბული]] ენებიდან, ასევე [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] (ძველად მადაგასკარის კოლონიალური ხელისუფლების ენა) და [[ინგლისური ენა|ინგლისური ენებიდან]] (რომელზეც XVIII საუკუნეში ლაპარაკობდნენ [[მეკობრეობა|მეკობრეები]], რომელთა ბაზებიც არსებობდა კუნძულზე).

ენას აქვს წერითი ლიტერატურა XV საუკუნიდან და ზეპირი პოეტური გადმოცემების და ლეგენდების მდიდარი ტრადიცია.

=== რელიგია ===
ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით ნახევარი [[ავსტრონეზიელი ხალხები|ავსტრონეზიელი]] გადმოსახლებულებისათვის ტრადიციული [[წინაპრების კულტი]]ს მიმდევარია, რომელიც განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევს კავშირს გარდაცვლილებს და ცოცხლებს შორის. ამ [[რელიგია|რელიგიის]] მიმდევრების ყველაზე უფრო დიდი რაოდენობა ცხოვრობს [[მერინა (ხალხი)|მერინას ხალხში]]. მათ სწამთ, რომ თითოეული ადამიანი [[სიკვდილი]]ს შემდეგ უერთდება თავიანთი წინაპრების სულებს, და რომ ყველა სული ქმნის გარკვეულ „ღვთაებრიობის“ იერარქიას. მერინას და ბეცილეოს ხალხებს შორის, ევროპელების თვალსაზრისით, მიღებულია საკმაოდ უცნაური ტრადიცია, ცნობილი როგორც [[ფამადიჰანა]], რაც თარგმანში ნიშნავს „გარდაცვლილთა გადატრიალება“. ამ [[რიტუალი]]ს ჩატარების დროს, [[აკლდამა|აკლდამიდან]] ამოჰყავთ გარდაცვლილის ნეშთი, ახვევენ ახალ [[სავანი|სავანში]] ([[აბრეშუმი]]ს ზეწარი) და მთელი დღესასწაულის განმავლობაში მის ირგვლივ მხიარულობენ და ცეკვავენ, ზოგჯერ გარდაცვლილის ნეშთს ხელითაც კი ატარებენ. ცერემონიის დამთავრებისას ცხედარს უკან აკლდამაში აბრუნებენ.

მოსახლეობის დაახლოებით 45 % [[ქრისტიანობა|ქრისტიანობის]] მიმდევარია, ეკუთვნიან [[კათოლიციზმი|კათოლიკურ]] და სხვადასხვა [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტულ]] დენომინაციებს ([[ღმერთის ასამბლეა]], [[ლუთერანობა]], [[ანგლიკანიზმი]], [[ადვენტიზმი]]). მორწმუნეთა უმრავლესობა ცდილობს შეუთავსოს წინაპრების კულტი ქრისტიანულ ტრადიციებს. მაგალითად, არც თუ ყველა ქრისტიანი უარს არ ამბობს ფამადიჰანას პრაქტიკაზე, ეს განსაკუთრებით ეხებათ კათოლიკებს. კათოლიკური [[ეკლესია (ნაგებობა)|ეკლესიების]] პასტორებს შეუძლიათ მივიდნენ ცერემონიებზე და დალოცონ მონაწილენი. პროტესტანტული ეკლესია კი საკმაოდ ნეგატიურადაა განწყობილი კულტის პრაქტიკასთან და თავის მრევლს მოუწოდებს უარი თქვან „[[ეშმაკი]]ს თაყვანისცემაზე“. მადაგასკარზე ქრისტიანული ეკლესია წარმოადგენს საკმაოდ გავლენიან პოლიტიკურ ინსტიტუტს.

დანარჩენი მოსახლეობა (დაახლოებით 7 %) [[ისლამი]]ს მიმდევარია, რომელიც კუნძულზე შემოტანილია დაახლოებით X საუკუნეში არაბი ვაჭრების მიერ. ისლამი განსაკუთრებით ძლიერ არის გავრცელებული კუნძულის დასავლეთ სანაპიროზე ნავსაყუდლების დიდი რაოდენობის გამო, რომლებიც ოდესღაც იყო არაბთა ფორპოსტები. უნდა აღინიშნოს, რომ ისლამის გამოისობით მალაგასიური ენა პირველად დაიწერა [[არაბული დამწერლობა|არაბული დამწერლობით]], თუმცა რომელმაც ვერ დაიმკვიდრა ადგილი, როგორც მალაგასიური დამწერლობის ძირითადმა საშუალებამ (დღეისათვის გამოიყენება ლათინური ანბანი). ბოლო პერიოდში აღინიშნება იმ მოსახლეობის ზრდის ტენდენცია, რომელიც ისლამის მიმდევარია.

XX საუკუნის 90-იანი წლებიდან კუნძულზე გავრცელება დაიწყო [[მართლმადიდებლობა]]მ.

=== უდიდესი ქალაქები ===
{{მადაგასკარის უდიდესი ქალაქები|expanded}}
მადაგასკარის უდიდესი ქალაქია ანტანანარივუ.

== ეკონომიკა ==
{{მთავარი|მადაგასკარის ეკონომიკა}}
საერთოდ მადაგასკარის [[ეკონომიკა]] განიხილება როგორც განვითარებადი, [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი]]ს მონაცემებით ქვეყნის 2007 წლის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] შეადგენდა 18 120 მილიონ [[ამერიკული დოლარი|ამერიკული დოლარს]], ხოლო [[მსოფლიო ბანკი]]ს ვერსიით 16 821 მილიონ ამერიკული დოლარს, რის შედეგადაც ქვეყანას მსოფლიო რეიტინგში უკავია შესაბამისად 116-ე და 115-ე ადგილი საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მონაცემებით, და 124-ე ადგილი [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]]ს [[ფაქტების წიგნი]]ს მონაცემებით.<ref>{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |title=CIA — The World Factbook — Country Comparison :: National product |accessdate=2015-09-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110604195034/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |archivedate=2011-06-04 }}</ref>. იმავე ფინანსური ინსტიტუტების მონაცემებით 2007 წელს შემოსავალმა ერთ სულ მოსახლეზე შეადგინა 1068 ამერიკული დოლარი (157-ე ადგილი მსოფლიოში) და 878 ამერიკული დოლარი (161-ე ადგილი).

მადაგასკარის ეკონომიკის ძირითადი დარგებია [[სოფლის მეურნეობა]], [[თევზჭერა]] და [[სანელებლები]]ს და სპეციების ექსპორტისათვის მოყვანა. ექსპორტისთვის ძირითადი პროდუქტებია [[ყავა]], [[ვანილი]] (მადაგასკარი მსოფლიოში მსხვილი დამამზადებელია), [[კაკაო]]ს ფხვნილი, [[შაქარი]], [[ბრინჯი]], [[ტაპიოკა]], [[პარკოსნები]], [[ბანანი]] და [[არაქისი]]. ცნობილია კაზუსი: როდესაც კომპანია [[კოკა-კოლა]] ნატურალური ვანილიდან გადავიდა სინთეტიკურ [[ვანილინი|ვანილინზე]], ამან საკმაოდ ძლიერი დარტყმა მიაყენა ქვეყნის ეკონომიკას<ref>{{Cite web |url=http://www.goway.com/africa/madagascar/mad_quickfacts.html |title=Madagascar — Country Facts- Goway Travel Experiences |accessdate=2015-09-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130130173721/http://www.goway.com/africa/madagascar/mad_quickfacts.html |archivedate=2013-01-30 }}</ref>.

ეკონომიკურ დარგებში სტრუქტურული რეფორმები დაიწყო XX საუკუნის 80-იან წლებში, ძირითადად უცხოური ფინანსური ინსტიტუტების, განსაკუთრებით მსოფლიო ბანკის, ზეწოლის შემდეგ. ჩატარდა საპრივატიზაციო პროგრამა (1988-1993 წლები), შემოღებული იქნა თავისუფალი ვაჭრობის ზონა ({{lang-en|Export Processing Zone}}), მაგრამ 80-იან წლების ბოლოს უმნიშვნელო ზრდის შემდეგ 1991-1996 წლებში დადგა სტაგნაციის პერიოდი. პრივატიზაციის მეორე ტალღამ ისევ გაზარდა ეკონომიკა 1996—2001 წლებში, მაგრამ მთლიანობაში ცხოვრების დონე ქვეყანაში არ ამაღლებულა, განსაკუთრებით ქალაქებს მიღმა. 2002 წლის პოლიტიკურმა კრიზისმა, რომელიც დაკავშირებული იყო [[დიდიე რაცირაკა]]სა და ახალი პრეზიდენტის [[მარკ რავალომანანა]]ს მომხრეებს შორის დაპირისპირებით, საკმაოდ დაარტყა ქვეყნის ეკონომიკას, 2002 წლის მთლიანი შიდა პროდუქტი დაეცა 12,7 %-ით. 2002—2005 წლები აღინიშნა, როგორც ინფლაციასთან ბრძოლის და მთლიანი შიდა პროდუქტის თანდათანობითი წამოწევის პერიოდი, რომელშიც გარკვეული წვლილი მიუძღვით უცხოურ სახელმწიფოებს და საფინანსო ინსტიტუტებს.

ეკონომიკის ზრდის ძირითადი წყაროები მოცემულ მომენტში არიან [[ტურიზმი]], ტექსტილის და მსუბუქი მრეწველობის საქონლის, სოფლის მეურნეობის პროდუქტების და სასარგებლო წიაღისეულის ექსპორტი. კუნძულის უნიკალური ფაუნის გამო, ბიო-ტურიზმი იტაცებს სულ უფრო დიდი რაოდენობის ადამიანებს პლანეტის სხვადასხვა კუთხეებიდან. კუნძულის მთელი ფლორის და ფაუნის დაახლოებით 80 % [[ენდემები]]ა, და პლანეტის მრავალფეროვანი სახეობების საერთო რაოდენობის 5 % ბინადრობენ მადაგასკარზე. თავისუფალი ვაჭრობის ზონები, რომლებიც მდებარეობენ [[ანტანანარივუ]]ს და [[ანცირაბე]]ს შორიახლოს, საკუთარ მიზნად აქვთ [[აშშ]]-სთან და [[ევროკავშირი|ევროკავშირთან]] ვაჭრობა. ბუნებრივი ნედლეულის სახით, ძირითადად მოიპოვებენ [[ნახშირი (წიაღისეული)|ნახშირს]], [[ილმენიტი|ილმენიტს]] და [[ნიკელი|ნიკელს]] ექსპორტისათვის. ქვეყნის სამხრეთში აღმოჩენილია ორი მსხვილი ნავთობის საბადო.

მადაგასკარი და [[მავრიტანია]] მსოფლიოს უკანასკნელი ქვეყნები არიან, რომლებიც არ იყენებენ [[ათობითი ფულადი სისტემა|ათობით ფულად სისტემას]]. მადაგასკარული [[არიარი]] უდრის ხუთ [[ირაიმბილანია]]ს.

შედის [[აფრიკის, კარიბის აუზის და წყნარი ოკეანის რეგიონის ქვეყნები]]ს საერთაშორისო ორგანიზაციაში.

=== ტრანსპორტი ===

==== აეროპორტები ====
* სულ — 104, მათ შორის:
** მყარი საფარით — 27
** მყარი საფარის გარეშე — 77

==== საავტომობილო გზები ====
* სულ — 49 827 კმ, მათ შორის:
** მყარი საფარით — 5780 კმ
** მყარი საფარის გარეშე — 44 047 კმ

==== რკინიგზები ====
* სულ — 854 კმ

==== საწყლოსნო ტრანსპორტი ====
* სულ — 9 [[გემი]] (1000 გრტ-ზე მეტი) წყალწყვით 13 986 გრტ/18 466 დედვეიტი

=== ვაჭრობა ===
* '''ექსპორტი:''' $898 მილიონი
* '''ექსპორტის დარგები:''' ყავა, ვანილი, თევზი, შაქარი
* '''პარტნიორები ექსპორტში:''' [[საფრანგეთი]], [[აშშ]], [[გერმანია]], [[იტალია]], [[დიდი ბრიტანეთი]]
* '''იმპორტი:''' $1,467 მილიარდი
* '''იმპორტის დარგები:''' საწვავი, საკვები პროდუქტები
* '''პარტნიორები იმპორტში:''' [[საფრანგეთი]], [[ჩინეთი]], [[ირანი]], [[მავრიკი]], [[ჰონგ-კონგი]]

== სოციალური სფერო ==
=== ჯანდაცვა ===
სამედიცინო ცენტრები, დისპანსერები და საავადმყოფოები მდებარეობენ ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე, თუმცა ისინი თავმოყრილები არიან ქალაქის რაიონებში და განსაკუთრებით ანტანანარივუში. სამედიცინო დახმარების მიღება ჯერ კიდევ შეუძლებელია ბევრი მალაგასიელისთვის. სამედიცინო დახმარების ხარჯები მაღალია ვიდრე მალაგასიელების საშუალო შემოსავალი, ასევე ნასწავლი მედპერსონალის ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე განაწილება რჩება საკმაოდ დაბალი. 2010 წელს მადაგასკარზე საშუალოდ სულ იყო სამი საწოლი 10 000 ადამიანზე და 3150 ექიმი, 5661 მედდა, 385 სამედიცინო საზოგადოების მუშაკი, 175 ფარმაცევტი და 57 სტომატოლოგი 22 მილიონ მოსახლეზე. 2008 წელს სახრლმწიფო ხარჯების 14,6 % მიმართული იყო [[ჯანდაცვა|ჯანდაცვის]] სფეროში. ჯანდაცვის ხარჯების დაახლოებით 70 %-ს აფინანსებდა მთავრობა, ხოლო 30 %-ს საერთაშორისო დონორები და სხვა კერძო წყაროები.<ref name=WHO2011>{{cite book|title=World Health Statistics 2011|publisher=World Health Organization|year=2011|location=Paris|url=http://www.unfpa.org/sowmy/resources/docs/main_report/en_SOWMR_Full.pdf|isbn=978-92-4-156419-9|accessdate=21 January 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/64qsWUjYm?url=http://www.who.int/whosis/whostat/EN_WHS2011_Full.pdf|archivedate=21 იანვარი 2012}}</ref> სახელმწიფოს აქვს უკიდურეს შემთხვევაში ერთი ძირითადი სამედიცინო ცენტრი კომუნაში. კერძო სამედიცინო ცენტრები კონცენტრირებულია ქალაქის რაიონებში და განსაკუთრებით ეს შეინიშნება ცენტრალურ მთიანეთში.<ref name=INSTAT />

ამ ბარიერების მიუხედავად, ჯანდაცვის სამსახურებმა აჩვენეს გაუმჯობესების ტენდენცია უკანასკნელი 20 წლის განმავლობაში. ამ პერიოდში ბავშვების ვაქცინაცია ისეთი დაავადებების წინააღმდეგ, როგორიცაა [[ჰეპატიტი В]], [[დიფტერია]] და [[წითელა]] გაიზარდა საშუალოდ 60 %-ით, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ მაჩვენებელი ჯერ კიდევ დაბალია, მაგრამ გაზრდილია საბაზო სამედიცინო მომსახურება და პროცედურები. 2009 წელს მადაგასკარზე შობადობის მაჩვენებელმა შეადგინა 4,6 ბავშვი ერთ ქალზე, რაც დაბალია 1990 წლის მაჩვენებელზე — 6,3. მოზარდთა ორსულობამ 2011 წელს შეადგინა 14,8 %, რაც გაცილებით მეტია, ვიდრე აფრიკის საშუალო მაჩვენებელი და იგი ქვეყნის მოსახლეობის სწრაფ ზრდას უწყობს ხელს.<ref name=WHO2011 /> 2010 წელს დედების სიკვდილიანობის მაჩვენებელმა შეადგინა 440 დედა 100 000 ახალშობილზე, შედარებით 373,1 დედა 2008 წელს და 484,4 დედა 1990 წელს, რაც მოწმობს პერინატალური დახმარების შემცირებაზე 2009 წლის გადატრიალების შემდეგ. ჩვილთა სიკვდილიანობის მაჩვენებელმა 2011 წელს შეადგინა 41 ბავშვი 1000 დაბადებულზე,<ref name=BGNote /> ხუთ წელზე უმცროსი ბავშვების სიკვდილიანობის მაჩვენებელია 61 % 1000 დაბადებულზე.<ref name="SOWMY">{{cite journal|url=http://www.unfpa.org/sowmy/report/home.html|title=The State Of The World's Midwifery|publisher=United Nations Population Fund|date=August 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/64rH7WUJi?url=http://www.unfpa.org/sowmy/report/home.html|accessdate=22 January 2012|archivedate=21 იანვარი 2012}}</ref> მადაგასკარზე გავრცელებულია [[შისტოსომოზი]], [[მალარია]] და ვენერიული დაავადებები, თუმცა შიდსით ინფიცირების ტემპი რჩება დაბალი კონტინენტალური აფრიკის ბევრ სხვა ქვეყნებთან შედარებით, იგი უფროსი ასაკის მოსახლეობაში სულ 0,2 %-ია. მალარიისგან სიკვდილიანობა ასევე ერთ-ერთი ყველაზე დაბალია აფრიკაში — 8,5 გარდაცვლილი 100 000 მოსახლეზე.<ref name=WHO2011 /> 2009 წელს უფროსი ასაკის მოსახლეობის სიცოცხლის მოსალოდნელმა ხანგრძლივობამ შეადგინა 63 წელი მამაკაცებისათვის და 67 წელი ქალებისათვის.<ref name=WHO2011 />

=== განათლება ===
XIX საუკუნემდე მთელი განათლება მადაგასკარზე იყო არაფორმალური და როგორც წესი ემსახურებოდა პრაქტიკული წეს-ჩვეულებების, ასევე სოციალური და კულტურული ფასეულობების შესწავლას, წინაპრების და უფროსების პატივისცემის ჩათვლით.<ref name="LOC" /> პირველი ევროპული სტილის სკოლა ოფიციალურად გაიხსნა 1818 წელს [[ტუამასინა]]ში [[ლონდონის მისიონერთა საზოგადოება|ლონდონის მისიონერთა საზოგადოების]] (ლმს) წევრების მიერ. ლმს მიიწვია მეფე რადამა I-მა (1810-1828 წლები), იმ მიზნით, რომ მერინას არისტოკრატიის ბავშვებს მიეღოთ ზოგადი განათლების საფუძვლები. სკოლები რანავალონა I-მა დახურა 1835 წელს<ref name="Ralibera">Ralibera (1993), p. 196</ref>, მაგრამ ხელახლა გაიხსნა მისი სიკვდილის შემდეგ და რამდენიმე ათწლეულების განმავლობაში მათმა რაოდენობამ იმატა კიდევაც. XIX საუკუნის ბოლოს მადაგასკარს ჰქონდა ყველაზე უფრო განვითარებული სასკოლო სისტემა საჰარის უდაბნოს სამხრეთით არსებულ კოლონიამდელ აფრიკაში. სასკოლო განათლების მიღება კოლონიალურ პერიოდში გაფართოვდა სანაპირო რაიონებში, ფრანგული ენის და შრომის ელემენტარული წესების შესწავლა სასწავლო პროგრამის მთავარი პრიორიტეტი გახდა. პოსტ-კოლონიალურ პირველ რესპუბლიკაში, პედაგოგებად საფრანგეთის მოქალაქეებს ენიჭებოდა უპირატესობა და სწავლებაც ფრანგულ ენაზე მიმდინარეობდა, რაც მათ უკმაყოფილებას იწვევდა, ვინც ყოფილი კოლონიალური ქვეყნისგან სრულ გამოყოფას ითხოვდა.<ref name="LOC" /> შესაბამისად, მეორე სოციალისტური რესპუბლიკის დროს, ფრანგი ინსტრუქტორები და სხვა პირები ქვეყნიდან გაყარეს, მალაგასიური ენა გამოცხადდა სასწავლო ენად და მადაგასკარელ ახალგაზრდებს სწრაფად ასწავლიდნენ ყოფილიყვნენ პედაგოგები შორეულ სოფლის სკოლებში სავალდებულო ორწლიანი სამსახურის ეროვნული პოლიტიკის ფარგლებში.<ref>{{cite journal|last=Ranaivoson|first=Samuel|title=La formation du personnel enseignant de l'éducation de base à Madagascar: Une etude de cas. Quelques reflections intéressant la programmation de l'assistance de l'UNICEF|location=Paris|publisher=UNESCO|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0004/000404/040436Fb.pdf|accessdate=10 July 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/604ferPRD?url=http://unesdoc.unesco.org/images/0004/000404/040436Fb.pdf|archivedate=10 ივლისი 2011|year=1980|language=fr}}</ref> ეს პოლიტიკა, ცნობილი როგორც malgachization დაემთხვა მკვეთრ ეკონომიკური ვარდნის პერიოდს და გამოიწვია განათლების ხარისხის უეცარი ვარდნა. ამ პერიოდში სკოლადამთავრებულებმა საერთოდ ვერ მოახერხეს სრულყოფილად შეესწავლათ ფრანგული ენა და სხვა სასკოლო საგნები, სამუშაოს მოსაძებნად ისინი იძულებულები იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დაბალანაზღაურებად სამსახურს ან ემუშავად „შავ ბაზარზე“, რის შედეგადაც მათი უმრავლესობა აღმოჩნდა სიღარიბის ზღვარზე. ალბერტ ზაფის ხანმოკლე პრეზიდენტობის ვადის გარდა 1992 წლიდან 1996 წლამდე, დიდიე რაცირაკა ხელისუფლებაში იყო 1975 წლიდან 2001 წლამდე და ამ პერიოდში ვერ მოხერხდა მნიშვნელოვანი წარმატებების მიღწევა განათლების სფეროში.<ref>{{cite journal|last=Mukonoweshuro|first=E.G.|title=State "resilience" and chronic political instability in Madagascar|journal=Canadian Journal of African Studies|volume=24|issue=3|pages=376–398|year=1990|doi=10.2307/485627|jstor=485627}}</ref>

განათლებამ პრიორიტეტი მიიღო რავალუმანანას ადმინისტრაციის პერიოდში (2002-2009 წლები) და დღეისათვის იგი უფასო და სავალდებულოა 6-დან 13 წლამდე ასაკის ბავშვებისათვის.<ref name=WBeducation>{{cite journal|first1=Gerard|last1=Lassibille|first2=Jee-Peng|last2=Tan|first3=Cornelia|last3=Jesse|first4=Trang Van|last4=Nguyen|title=Managing for results in primary education in Madagascar: Evaluating the impact of selected workflow interventions|journal=The World Bank Economic Review|volume=24|issue=2|pages=303–329|publisher=Oxford University Press|date=6 August 2010|url=http://www.povertyactionlab.org/publication/managing-results-primary-education-madagascar-evaluating-impact-selected-workflow-interventions|doi=10.1093/wber/lhq009|accessdate=10 February 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/65MknBr6d?url=http://www.povertyactionlab.org/publication/managing-results-primary-education-madagascar-evaluating-impact-selected-workflow-interventions|archivedate=11 თებერვალი 2012}}</ref> დაწყებითი განათლების ციკლი მოიცავს ხუთ წელიწადს, ხოლო შემდეგ ოთხი წელი საშუალო სკოლის ქვედა კლასებში და სამი წელი საშუალო სკოლის ზედა კლასებში.<ref name="LOC" /> რავალუმანანამ სასწავლო წლის პირველ მეოთხედში ააშენა ათასი ახალი დაწყებითი სკოლა და შექმნა დამატებითი კლასები, ძველი შენობები შეკეთდა და შეირჩა დაწყებითი სკოლების ათობით ათასი ახალი მასწავლებლები. დაწყებით სკოლებში შეკრებები გაუქმდა და ძირითადი სასკოლო საკუთრების კომპლექტები დაურიგდა ამ სკოლის მოსწავლეებს.<ref name=WBeducation /> სახელმწიფო სკოლების მშენებლობის ინიციატივამ უზრუნველყო მინიმუმ ერთი ძირითადი სკოლის არსებობა რაიონში და ერთი არასრული საშუალო სკოლის არსებობა თითოეულ კომუნაში. სულ ცოტა ერთი გიმნაზია მდებარეობს თითოეულ დიდ საქალაქო ცენტრში.<ref name=INSTAT/> სამი სახალხო საზოგადოებრივი უნივერსიტეტი მდებარეობს ანტანანარივუში (დაარსდა 1961 წელს), მაჰაძანგაში (1977 წელს) და ფიანარანცუაში (fianarantsoa) (1988 წელს). მათ ემატება სახელმწიფო პედაგოგიური კოლეჯი და რამდენიმე კერძო უნივერსიტეტი და ტექნიკური კოლეჯი.<ref name="LOC" />

განათლების მიღების შესაძლებლობის ზრდის შედეგად, მათი ხარჯები ორჯერ გაიზარდა 1996 წლიდან 2006 წლამდე პერიოდში. მაგრამ, განათლების ხარისხი დაბალია.<ref name=WBeducation /> რავალუმანანას პრეზიდენტობის მეორე ვადის საგანმანათლებლო პოლიტიკა ყურადღებას უთმობდა ხარისხის საკითხებს, მოიცავდა დაწყებითი კლასების მასწავლებლების დასაქირავებლად მინიმალური საგანმანათლებლო სტანდარტების გაზრდას. საშუალო სკოლის სიმწიფის ატესტატი შეიცვალა საშუალო სკოლის დამთავრების მოწმობით, შეიცვალა მასწავლებელთა მომზადების პროგრამა ტრადიციული დიდაქტიკური ინსტრუქციებიდან სწავლების პირადული ორიენტაციის მეთოდზე გადასვლისათვის, რამაც ხელი შეუწყო სტუდენტების ცოდნის ამაღლებას და სწავლაში მონაწილეობას.<ref>{{cite journal|last=Ministère de l'Education Secondaire et l'Education de Base|title=Curriculum de formation des élèves-maîtres|publisher=Government Printing Office|location=Antananarivo, Madagascar|year=2005|language=fr}}</ref> სახელმწიფო ხარჯებმა განათლებაზე შეადგინა საერთო სახელმწიფო ხარჯების მოცულობის 13,4 % და 2008 წლის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს 2,9 %. დაწყებითი კლასები გადატვირთულია მოსწავლეებით, 2008 წელს მოსწავლეების საშუალო შეფარდება მასწავლებლებთან შეადგენს 47:1.<ref>{{cite web|title=Public spending on education; total (percent of government expenditure) in Madagascar|publisher=TradingEconomics.com|year=2011|url=http://www.tradingeconomics.com/madagascar/public-spending-on-education-total-percent-of-government-expenditure-wb-data.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111018144916/http://tradingeconomics.com/madagascar/public-spending-on-education-total-percent-of-government-expenditure-wb-data.html|archivedate=18 ოქტომბერი 2011|accessdate=28 January 2012}}</ref>

== კულტურა ==
მადაგასკარის მრავალრიცხოვანი ეთნიკური ქვეჯგუფიდან ყოველი მათგანი იცავს თავის საკუთარ რწმენას, ცხოვრების წესს, რომლებიც ისტორიულად ხელს უწყობდნენ მათ უნიკალურ იდენტიფიკაციას. მაგრამ, არსებობს რამდენიმე ძირითადი კულტურული თავისებურებები, რომელიც გავრცელებულია მთელ კუნძულზე, რითაც შექმნილია ძლიერი, ერთიანი მალაგასიური კულტურული იდენტურობა. საერთო ენის, საერთო ტრადიციული რელიგიური რწმენის და წინაპრების პატივისცემის გარდა, ტრადიციული მალაგასიური მსოფლმხედველობა ჩამოყალიბებულია ფასეულობების საფუძველზე, რომელიც დამყარებულია ფიჰავანანაზე (სოლიდარობა), ვინტანაზე (ბედი), ტოდიზე, და ჰასინაზე (წმინდანი), ტრადიციულ თემებში თვლიან, რომ ცხოვრების ღვთიურ ძალას აძლიერებენ და შედეგად აკანონებენ თემის ან ოჯახის ავტორიტეტები. სხვა კულტურული ელემენტები, რომლებიც ჩვეულებრივ გვხვდება მთელ კუნძულზე მოიცავს: წინადაცვეთის პრაქტიკას მამაკაცებში; ძლიერ სანათესაო კავშირს; ფართედ გავრცელებულ მაგიის ძალის შეგნებას, მკითხავობას, ასტროლოგიას და ჯადოქრობას; ასევე გავრცელებულია სოციალური კლასების ტრადიციული დაყოფა არისტოკრატიად, ჩვეულებრივ ხალხად და მონებად.<ref name="LOC" /><ref name=Bradtbeliefs>Bradt (2011), pp.&nbsp;13–20</ref> მიუხედავად იმისა, რომ სოციალური კასტები იურიდიულად უკვე აღარ არსებობს, ნათესაური კასტური მიკუთვნება ხშირად აგრძელებს გავლენას სოციალურ სტატუსზე, ეკონომიკურ შესაძლებლობაზე და თემის შიგნით ადამიანის როლზე.<ref>Middleton (1999), pp.&nbsp;259–262, 272, 309</ref> მალაგასიელი ხალხი ტრადიციულად დარიგებებს იღებს Mpanandro-სთან („დღეების შემქმნელი“), რომ გაარკვიოს მთავარი მოვლენებისათვის, ისეთების როგორიცაა ქორწილი ან ფამადიჰანა, ყველაზე უფრო ხელსაყრელი დღეები. ასეთი ტრადიციული ასტროლოგიური სისტემა შემოტანილი იქნა არაბების მიერ. ანალოგიურად კოლონიამდელი პერიოდის ბევრი მალაგასიური თემის არისტოკრატი, სამხრეთ-აღმოსავლეთი ანტემოროს ეთნიკური ჯგუფიდან, რომლების შთამომავლობაც არაბების მოსვლამდე იწყება, როგორც წესი ქირაობდა კონსულტანტებს, რომლებიც ცნობილია როგორც ombiasy („ძალზე კეთილი ადამიანი“).<ref>Ames (2003), p. 101</ref>

მალაგასიური კულტურის მრავალფეროვანი საწყისები ვლინდება მის მატერიალურ გამოხატვაში. მადაგასკარის ყველაზე უფრო სიმბოლური ნივთია [[ვალიჰა]], ეს [[ბამბუკი (გვარი)|ბამბუკის]] ღეროებისგან შემდგარი [[ციტრა]]ს მაგვარი სიმებიანი მუსიკალური საკრავი, რომელიც მადაგასკარზე შემოტანილია ადრეული დამსახლებლების მიერ კუნძულ [[კალიმანტანი]]ს სამხრეთიდან და ფორმით საკმაოდ ჰგავს მათ, რომლებსაც დღეისათვის ხმარობენ [[ინდონეზია]]ში და [[ფილიპინები|ფილიპინებზე]].<ref name="Blench, R. 1982 pp. 81-93">{{cite journal|last=Blench|first=Roger|title=Evidence for the Indonesian origins of certain elements of African culture|journal=African Music|volume=6|issue=2|pages=81–93|year=1982|url-access=subscription|jstor=30249759}}</ref> მშენებლობის და სიმბოლიზმის მხრივ მადაგასკარის ტრადიციული სახლები ასევე ანალოგიურია კალიმანტანის კუნძულის სამხრეთში მდებარე სახლებისა. მათ აქვთ მართკუთხა ფორმა გეგმაში წაწვეტებული სახურავით და ცენტრალური საყრდენი კოლონა.<ref>{{cite journal|last1=Kus|first1=Susan|last2=Raharijaona|first2=Victor|title=House to Palace, Village to State: Scaling up Architecture and Ideology|journal=American Anthropologist, New Series|issue=102|volume=1|pages=98–113|year=2000|doi=10.1525/aa.2000.102.1.98}}</ref> ფართედ გავრცელებული წინაპრების ხსოვნის ანარეკლია აკლდამები, რომლებიც ქვეყნის ბევრ რეგიონში კულტურულ მნიშვნელობას იძენს და როგორც წესი აშენებულია გაცილებით უფრო გამძლე მასალისაგან, მორთულობაც უფრო რთულია, ვიდრე ცოცხალი ადამიანების სახლები.<ref name="Acquier, Jean-Louis.">Acquier (1997), pp.&nbsp;143–175</ref> კუნძულზე [[აბრეშუმი]]ს ქსოვილის წარმოება შეინიშნება პირველი დამსახლებლების პერიოდიდან, ეროვნული სამოსი — [[ლამბა]] უზადო მრავალფეროვანი ხელოვნების გამოხატულებაა.<ref>Kusimba, Odland & Bronson (2004), p. 12</ref> [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზია|სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის]] კულტურული გავლენა ასევე გამოიხატება მალაგასიურ სამზარეულოში, რომელშიც ბრინჯს ხმარობენ თითქმის ნებისმიერ საჭმელში, ჩვეულებრივ ბევრ გემრიელ ბოსტნეულის ან ხორციან საჭმელებთან ერთად.<ref>Bradt (2011), p. 312</ref> აფრიკული გავლენა გამოიხატება [[ზებუ]]ს ღვთიურ დანიშნულებაში და მისი მფლობელების სიმდიდრეში, რომლის ტრადიცია სათავეს იღებს აფრიკის [[მატერიკი]]დან. მადაგასკარის დაბლობ რაიონებში, სადაც იმყოფება მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვის დიდი რაოდენობა, ნახირის ქურდობა ახალგაზრდა მამაკაცებისთვის დამახასიათებელია, რაც საკმაოდ სახიფათოა და ზოგჯერ სიკვდილით მთავრდება, რადგანაც საკუთარი ნახირის უფრო კარგად შეიარაღებული ქურდებისაგან დასაცავად მწყემსები იყენებენ ტრადიციულ შუბებს.<ref name=Camp93/>

=== ხელოვნება ===
მადაგასკარზე ფართედაა განვითარებული მრავალფეროვანი ზეპირი და წერილობითი ფორმის [[ლიტერატურა]]. უპირველეს ყოვლისა კუნძულის მხატვრულ ტრადიციებს წარმოადგენს ლიტერატურული მჭევრმეტყველება, რომელიც გამოხატულია hainteny-ის (პოეზია), kabary-ის (სახალხო დისკუსია) და ohabolana-ს (ანდაზები) ფორმებით.<ref>Fox (1990), p. 39</ref><ref name="Madatana">{{cite web|last=Ravalitera|first=P|title=Origine Confuse des Vazimba du Betsiriry|work=Journal Express|publisher=Madatana.com|url=http://www.madatana.com/article-origine-confuse-des-vazimba-du-betsiriry.php|archiveurl=https://www.webcitation.org/604hJwBma?url=http://www.madatana.com/article-origine-confuse-des-vazimba-du-betsiriry.php|accessdate=11 November 2010|archivedate=10 ივლისი 2011|language=fr}}</ref> [[ეპოსი|ეპიკური პოემა]] — Ibonia რომელიც ამ ტრადიციებს მოიცავს, გადაეცემოდა საუკუნეების განმავლობაში რამდენიმე სხვადასხვა ფორმით მთელ კუნძულზე და წარმოდგენას იძლევა მალაგასიური თემების სხვადასხვა მითოლოგიაზე და რწმენაზე.<ref>{{cite web|title=Ibonia: the text in 17 sections|last=Unknown|publisher=University of Virginia|accessdate=15 November 2010|url=http://xroads.virginia.edu/~Public/Ibonia/text.html|archiveurl=https://www.webcitation.org/604h5KUmV?url=http://xroads.virginia.edu/~Public/Ibonia/text.html|archivedate=10 ივლისი 2011}}</ref> ეს ტრადიცია XX საუკუნეში გააგრძელეს ისეთმა მწერლებმა, როგორებიცაა [[ჟან-ჟოზეფ რაბეარიველო]]მ, რომელსაც აფრიკაში თვლიან პირველ თანამედროვე პოეტად,<ref>Rabearivelo (2007), p. x</ref> და [[ელი რაჯაონარისონი]], რომელიც მალაგასიური პოეზიის ახალი ტალღის თვალსაჩინო წარმომადგენელია.<ref>Auzias & Labourdette (2007), p. 142</ref> მადაგასკარმა ასევე შექმნა მდიდარი მუსიკალური მემკვიდრეობა, რომელიც ასახულია ათეულობით რეგიონალურ მუსიკალურ ჟანრებში, როგორებიცაა სანაპირო რაიონის salegy ან hiragasy, რომლებიც აცოცხლებენ სოფლის თავყრილობებს, ადგილობრივ საცეკვაო მოედნებს და ეროვნულ რადიოტალღებს.<ref name="Randrianary">Randrianary (2001), pp.&nbsp;109–137</ref>

პლასტიკური ხელოვნებაც ასევე ფართედაა გავრცელებულია მთელ კუნძულზე. აბრეშუმის ქსოვილების და ლამბის წარმოების ტრადიციებთან ერთად, [[რაფია|რაფიისგან]] და სხვა ადგილობრივი მცენარეული მასალისაგან ქსოვა გამოიყენებოდა პრაქტიკული ელემენტების ფართე სპექტრის შესაქმნელად, როგორებიცაა ხალიჩები, კალათები, ჩანთები და ქუდები.<ref name=handicrafts>{{cite web|last1=Ashamu|first1=Charlotte|first2=Diego|last2=Gomez-Pickering|first3=Amanda|last3=Luke|last4=Morrison|first4=Paul|first5=Mark|last5=Pedersen|first6=Mara|last6=Symes|first7=Marthe|last7=Weyandt|title=Made in Madagascar: Exporting Handicrafts to the U.S. Market: Final Report|publisher=United Nations Public-Private Alliance for Rural Development|year=2005|url=http://www.sipa.columbia.edu/academics/concentrations/epd/documents/2004-5/MalagasyHandicrafts_Report.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/604ZDmy4U?url=http://www.sipa.columbia.edu/academics/concentrations/epd/documents/2004-5/MalagasyHandicrafts_Report.pdf|archivedate=10 ივლისი 2011|accessdate=10 July 2011}}</ref> კუნძულზე ხეზე ჭრა ხელოვნების მაღალგანვითარებული ფორმაა, სხვადასხვა რეგიონალური სტილი და სხვა არქიტექტურული ელემენტები იკვეთება აივნების შემოფარგვლის შელამაზებისას. სკულპტორები ქმნიან მრავალფეროვან ავეჯს და ინვენტარს სახლისთვის და ხის სკულპტურებს, რომელთაგან ბევრი გამოდის ტურისტული ბაზრებისათვის.<ref name=Terrible>Heale & Abdul Latif (2008), pp.&nbsp;108–111</ref> ცენტრალურ მთიანეთში მცხოვრები ხალხის — [[ზაფიმანირი]]ს დეკორატიული და ფუნქციონალური ხისდამამუშავებელი ტრადიცია [[იუნესკო]]ს მიერ 2008 წელს შეყვანილი იქნა [[კაცობრიობის არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის სია]]ში.<ref>{{cite web|title=Woodcrafting Knowledge of the Zafimaniry|publisher=UNESCO|accessdate=24 August 2012|url=http://www.unesco.org/culture/ich/en/RL/00080|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AA5SHVms?url=http://www.unesco.org/culture/ich/en/RL/00080|archivedate=24 აგვისტო 2012}}</ref>

ანტაიმოროს ხალხს შორის, ქაღალდის წარმოება, შეჯერებული ყვავილებით და სხვა დეკორატიული ნატურალური მასალებით ადრევე დადგენილი ტრადიციაა.<ref name=Terrible/> ტანსაცმლის წარმოებისათვის ქარგვის და ქსოვილის გამოჭრის სამუშაოები სრულდება ხელით, სუფრები და სხვა საშინაო ქსოვილის ნივთები ასევე გასაყიდად გამოაქვთ ადგილობრივ ხელნაკეთობათა ბაზარზე.<ref name=handicrafts/> მცირე, მაგრამ მზარდი რაოდენობის მშვენიერი მხატვრული გალერეები არსებობენ ანტანანარივუში, ასევე მთელ რიგ სხვა საქალაქო რაიონებში, სადაც მყიდველებს სთავაზობენ ადგილობრივი მხატვრების ნამუშევრებს. ტარდება ყოველწლიური არტ-გამოფენები, როგორიცაა ღია ცის ქვეშ არსებული გამოფენა Hosotra, რომლებიც ხელს უწყობებ გამომსახველობითი ხელოვნების შემდგომ განვითარებას მადაგასკარზე.<ref>{{cite news|title=Des nouveaux talents mis en relief|newspaper=L'Express de Madagascar|publisher=l'expressmada.com|date=7 August 2009|url=http://www.lexpressmada.com/4376/hosotra-2009-madagascar/284-des-nouveaux-talents-mis-en-relief.html|accessdate=24 August 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AACBykvX?url=http://www.lexpressmada.com/4376/hosotra-2009-madagascar/284-des-nouveaux-talents-mis-en-relief.htm|archivedate=24 აგვისტო 2012|language=fr}}</ref>

== მასმედია ==
რადიოგადაცემები რჩება მთავარ საშუალებად, რისი მეშვეობითაც მადაგასკარის მოსახლეობა ინფორმირებულია საერთაშორისო, ეროვნული და ადგილობრივი ახალი ამბებით. მხოლოდ სახელმწიფო რადიოგადაცემები გადაიცემა კუნძულის მთელ ტერიტორიაზე. ასობით საზოგადოებრივი და კერძო სადგურები ადგილობრივი ან რეგიონალური დიაპაზონებით წარმოადგენენ სახელმწიფო მაუწყებლობის ალტერნატივას.<ref name=mediainfo>{{cite web|title=Madagascar Profile: Media|publisher=BBC News|date=20 June 2012|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13861846|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AAq6YwuA?url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13861846|archivedate=25 აგვისტო 2012|accessdate=25 August 2012}}</ref> სახელმწიფო ტელევიზიების გარდა, მადაგასკარის მთელ ტერიტორიაზე მაუწყებლობს ადგილობრივი და საერთაშორისო პროგრამების მქონე ბევრი სატელევიზიო კერძო სადგური.

მთელი რიგი მასმედიის საშუალებები ეკუთვნის პოლიტიკურ პარტიებს ან თვით პოლიტიკოსებს, მათ შორის მედია ჯგუფი MBS (ეკუთვნის რავალუმანანას) და Viva (ეკუთვნის რაჯოელინას),<ref name=CrossroadsMarcus>{{cite web|last1=Bachelard|first1=Jerome|last2=Marcus|first2=Richard|title=Countries at the Crossroads 2011: Madagascar|publisher=Freedom House|year=2011|url=http://www.freedomhouse.org/sites/default/files/inline_images/MADAGASCARfinal.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AAqjglXX?url=http://www.freedomhouse.org/sites/default/files/inline_images/MADAGASCARfinal.pdf|archivedate=25 აგვისტო 2012|accessdate=25 August 2012}}</ref> ხელს უწყობს საზოგადოების პოლიტიკურ პოლარიზაციას. ისტორიულად მასმედია მთავრობის კრიტიკაში დროთა განმავლობაში სხვადასხვა სახით განიცდიდა დაწოლას და ცენზურას. რეპორტიორებს ზოგჯერ ემუქრებიან ან ავიწროებენ და მასმედიის წარმომადგენლები პერიოდულად იძულებულები არიან დახურონ გამოცემები.<ref name=mediainfo/> მასმედიის ცენზურაზე ბრალდებები 2009 წელთან შედარებით გაიზარდა პოლიტიკურ კრიტიკაზე შეზღუდვების სავარაუდო გაძლიერებასთან დაკავშირებით.<ref name=DOS>{{cite web|last=Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor|title=2010 Human Rights Report: Madagascar|publisher=U.S. Department of State|date=8 April 2011|url=http://www.state.gov/documents/organization/160130.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/604YfHcMq?url=http://www.state.gov/documents/organization/160130.pdf|archivedate=10 ივლისი 2011|accessdate=10 July 2011}}</ref>

ინტერნეტით სარგებლობა მკვეთრად გაიზარდა უკანასკნელი ათი წლის განმავლობაში, 2011 წლის მონაცემებით მადაგასკარის მოსახლეობის დაახლოებით 352 000 ადამიანი სარგებლობს ინტერნეტით სახლში ან ერთ-ერთ ეროვნულ ინტერნეტ-კაფეში.<ref name=mediainfo /> მობილური ტელეფონი და ინტერნეტი ფართედაა გავრცელებული დიდ ქალაქებში, მაგრამ მაინც შეზღუდულია კუნძულის სოფლის რაიონებში. რაიონების მოსახლეობის დაახლოებით 30 %-ს აქვს შესაძლებლობა ისარგებლოს რამდენიმე კერძო სატელეკომუნიკაციო ქსელით მობილური ტელეფონის ან სახმელეთო კავშირგაბმულობის ხაზის დახმარებით.<ref name=INSTAT />

== სპორტი ==
მადაგასკარზე გაჩნდა მთელი რიგი ტრადიციული თამაშები. [[მორაინგი]] (Moraingy), ხელჩართული ბრძოლის სახეობაა, ეს პოპულარული სანახაობრივი სპორტის სახეობაა სანაპირო რეგიონებში. ეს სახეობა ტრადიციულად მამაკაცებშია გავრცელებული, მაგრამ ქალებმაც ცოტა ხნის უკან დაიწყეს მასში მონაწილეობის მიღება.<ref>Ratsimbazafy (2010), pp.&nbsp;14–18</ref> ცხოველ [[ზებუ]]სთან ორთაბრძოლა, რომელსაც ჰქვია [[სავიკა]] (savika) ანუ ტოლონ-ომბუ (tolon-omby), ასევე გავრცელებულია ბევრ რეგიონებში.<ref name=lambatradition>Kusimba, Odland & Bronson (2004), p. 87</ref> სპორტთან ერთად ერთობიან სხვადასხვა მრავალფეროვან თამაშებით. ერთ-ერთი ყველაზე უფრო გავრცელებულია სამაგიდო თამაში [[ფანორონა]], რომელიც მაღალმთიან რეგიონებშია კარგად განვითარებული. ხალხური გადმოცემების თანახმად, მეფედ [[ანდრიანჯაკა]] გახდა მას მერე, რაც მისმა მამა [[რალამბო]]მ იეჭვიანა, რომ ანდრიანჯაკას უფროსი ძმა ფანორონას თამაშით იყო გართული, თავისი მოვალეობების შესრულების საზიანოდ.<ref name="iarivo">{{cite web|last=City of Antananarivo|title=Antananarivo: Histoire de la commune|url=http://www.iarivo-town.mg/histoire.php|archiveurl=https://www.webcitation.org/5wZeOMH4e?url=http://www.iarivo-town.mg/histoire.php|accessdate=2 August 2010|archivedate=17 თებერვალი 2011|language=fr}}</ref>

დასავლური გასართობი ღონისძიებები მადაგასკარზე შემოტანილი იქნა უკანასკნელი ორი ასწლეულის განმავლობაში. [[რაგბი]] მადაგასკარის ეროვნული სპორტის სახეობად ითვლება.<ref>{{cite web|url=http://www.irb.com/newsmedia/regional/newsid=53025.html|accessdate=24 July 2012|title=Madagascar take Sevens honours|date=23 August 2007|publisher=International Rugby Board|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AGpxxkZd?url=http://www.irb.com/newsmedia/regional/newsid=53025.html|archivedate=29 აგვისტო 2012}}</ref> [[ფეხბურთი]] ასევე პოპულარულია. მადაგასკარი მონაწილეობს მსოფლიო ჩემპიონატში [[პეტანკი|პეტანკში]] ([[ბოულინგი]]ს მსგავსი ფრანგული თამაში, რომელიც ფართედ გავრცელებულია როგორც ქალაქის რაიონებში, ასევე მთელ მთიან ადგილებში).<ref>{{cite web|last=Vegar|first=Ness|title=Madagascar won the World Championship|publisher=petanque.org|date=4 October 1999|url=http://www.petanque.org/news/admin/61.shtml|archiveurl=https://www.webcitation.org/64g5qw5nC?url=http://www.petanque.org/news/admin/61.shtml|archivedate=14 იანვარი 2012|accessdate=14 January 2011}}</ref> სკოლების სპორტულ პროგრამებში, როგორც წესი, ჩართულია ფეხბურთი, [[მძლეოსნობა]], [[ძიუდო]], [[კრივი]], ქალთა [[კალათბურთი]] და ქალთა [[ჩოგბურთი]]. მადაგასკარმა თავისი სპორტსმენები პირველად [[ოლიმპიური თამაშები|ოლიმპიურ თამაშებზე]] გაუშვა 1964 წელს, ქვეყანა ასევე მონაწილეობს აფრიკულ თამაშებში.<ref name=EBLand/> სკაუტებს მადაგასკარის ადგილობრივ ფედერაციაში წარმოადგენენ საკუთარი სამი სკაუტების კლუბი. 2011 წელს მონაწილეთა რაოდენობა შეფასებული იყო 14 905 ადამიანით.<ref name="Census_2010">{{cite web|title=Triennal review: Census as at 1 December 2010|url=http://scout.org/en/content/download/22261/199900/file/Census.pdf|publisher=World Organization of the Scout Movement|accessdate=13 January 2011|date=1 December 2010|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AJxh3uLm?url=http://scout.org/en/content/download/22261/199900/file/Census.pdf|archivedate=31 აგვისტო 2012}}</ref>

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commonscat|Madagascar|მადაგასკარი}}
* {{wikiatlas|Madagascar}}
* {{dmoz|Regional/Africa/Madagascar}}
* [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13861843 Country Profile]
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/madagascar.htm Madagascar] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120829212249/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/madagascar.htm |date=2012-08-29 }}
* [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=MG Key Development Forecasts for Madagascar]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{აფრიკის ქვეყნები}}
{{აფრიკის კავშირი}}

[[კატეგორია:მადაგასკარი| ]]
[[კატეგორია:აფრიკის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:ფრანგულენოვანი ქვეყნები]]
[[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]]
[[კატეგორია:კუნძულოვანი სახელმწიფოები]]
[[კატეგორია:1960 წელს დაარსებული ქვეყნები და ტერიტორიები]]