Теодор Рузвельт бетінің кодын көру

{{Мемлекеттік қайраткер
| Қазақша есімі        = Теодор Рузвельт
| Шынайы есімі         = Theodore Roosevelt
| Суреті               = TheodoreRoosevelt.jpg
| Сурет ені            = 
| Атауы                =
| Титулы               = [[Америка Құрама Штаттары| АҚШ-тың]] [[АҚШ президенті|26-президенті]]
| Ту                   = Seal Of The President Of The Unites States Of America.svg
| Ту2                  = Flag of the President of the United States (1902–1916).svg
| Басқара бастады      = [[14 қыркүйек]] [[1901 жыл]]
| Басқаруын аяқтады    = [[4 наурыз]] [[1909 жыл]]
| Ізашары              = [[Уильям Маккинли]]
| Ізбасары             = [[Уильям Тафт]]
| Вице-президент = [[Чарльз Фэйрбанкс]] (1905)
| Титулы_2             = 25-ші АҚШ Вице-президенті
| Ту_2                 = Seal of the Vice President of the United States.svg
| Ту2_2                = Flag of the United States (1896-1908).svg
| Реті_2               = 
| Басқара бастады_2    = [[4 наурыз]] [[1901 жыл]]
| Басқаруын аяқтады_2  = [[14 қыркүйек]] [[1901 жыл]]
| Президент_2          = [[Уильям Маккинли]]
| Ізашары_2            = Гаррет Гобарт ([[1899]] дейін)
| Ізбасары_2           = [[Чарльз Фэйрбэнкс]] ([[1905]])
| Титулы_3             = 33-ші [[Нью-Йорк]] [[губернатор]]ы
| Ту_3                 = Seal of New York.svg
| Ту2_3                = 
| Реті_3               = 
| Басқара бастады_3    = [[1 қаңтар]] [[1899 жыл]]
| Басқаруын аяқтады_3  = [[31 желтоқсан]] [[1900 жыл]]
| Вице-губернатор_3    = Тимоти Вудраф
| Ізашары_3            = Фрэнк Блек
| Ізбасары_3           = Бенджамин Оделл
| Титулы_4             = 
| Ту_4                 = 
| Ту2_4                = 
| Реті_4               = 
| Басқара бастады_4    = 
| Басқаруын аяқтады_4  = 
| Ізашары_4            = 
| Ізбасары_4           = 
| Туған күні         = 27.10.1858
| Туған жері         = [[Нью-Йорк]], [[АҚШ]]
| Қайтыс болған күні   = 6.1.1919
| Қайтыс болған жері   = Ойстер Бэй, Нью-Йорк штаты
| Жерленді             = Янга, Ойстер Бэй
| Діні                 = 
| Әкесі                = Үлкен Теодор Рузвельт
| Анасы                = Митти Баллок
| Жұбайы               = 1) Элис Хатауэй Ли Рузвельт <br />2) Эдит Рузвельт
| Балалары             = '''ұлдары:''' Теодор-кіші, Кермит, Арчи және Квентин <br />'''қыздары:''' Алиса және Этель
| Партиясы             = АҚШ Республикалық партиясы
| Білімі               = [[Гарвард университеті]]
| Мамандығы            = 
| Қолтаңбасы           = Theodore Roosevelt Signature-2.svg
| Сайты                = 
| Commons              = Theodore Roosevelt
| Марапаттары          =
}}
'''Теодор «Тедди» Рузвельт''' ({{lang-en|Theodore Roosevelt}}, <small>МФА</small> {{IPA|[ˈθɪədɔr ˈroʊzəˌvɛlt]}}; [[27 қазан]] [[1858]] — [[6 қаңтар]] [[1919]]) — америкалық саясаткер, АҚШ-тың 25-ші Президенті, 1901-1909 жылдар арлығындағы АҚШ-тың 26-шы Президенті, Республикалық партияның өкілі, 1906 жылы әлемдік Нобель сыйлығының иегері.

== Өмірбаяны ==
Теодор Рузвельт [[1858 жыл]]ы 27 қазанда саудагер және нидерландық тектен тараған филантроптың жанқұясында дүниеге келген. Теодор жнұяда екінші бала болатын, оның бір үлкен әпкесі мен бір  кіші қарындасы, сол сияқты, бар еді.  
Болашақ Президент балалық шағынан бастап денсаушылығы мығым болмады, астма сырқатымен ауыратын. [[1860 жыл]]дар аяғы мен [[1870 жыл]]дардың басында рузвельттер жанұясы Еуропаға, Африкаға, және Таяу Шығысқа саяхат жасады. Алғашқы білім көзін денсаулығының болмауы себебінен, Теодор от басынан алды, мектепке бармады.

== Саяси қызметі ==
[[1876 жыл]]ы Теодор рузвельт Гарвард университетіне оқуға түсті, ал [[1880 жыл]]ы аяқтады.  Сол уақытта өзінің бірінші эссесін жарыққа шығарды және саясатпен айналыса бастады, Республикалық партияға түсті.

[[1882]]-[[1884 жыл]]ы [[Нью-Иорк]] штатының легистратурасының мүшесі болды. [[1884 жыл]]дың 14 ақпанында бір-ақ күнде анасы мен жарынан айрылып қалды. Осы уақытқа дейінгі бірнеше күн бұрын қызы Элис дүниеге келген болатын. Қаралы уақыттан кейін Теодор Нью-Йорк пен жұмысын қалдырып, [[Дакота]]ға көшіп келді де фермерлік өмірді бастады.

[[1886]] жылы ол екінші рет үйленді.

[[1885 жыл]]ы Нью-Йорк қалалық полициясының басшысы болып бекітілді.

[[1897 жыл]]дан бастап, президент У.Маклиннің әкімшілігіндегі әскери-теңіз минстрлігінің орынбасары болды.

[[1898 жыл]]ы испан-американ соғысы уақытында Кубадағы әскери қимылдарға қатынасып, [[Құрмет Медалі]] марапатына көрсеткен ерлігі үшін ұсынылды. Марапт тек [[1901 жыл]]ы ғана бекітілді және [[Рузвельт]] (қайтыс болған соң) өз елінің жоғарғы әскери наградасына тұрарлық бірінші және жалғыз президент болды.
[[1899]]-[[1900 жыл]]дар арасында Нью-Йорк губернаторы орнын иемденді.

== АҚШ Президенті ==
1900 жылы Маккинли мен Рузвельттің тобы президенттік сайлауда жеңіске жетті. 1901 4 наурызда Маккинли президенттік қызметтік екінші кезеңіне кіріп, Рузвельт вице-президент болды. Осы жылдың 6 қыркүйегінде Маккинлиге қастандық жасалып, 14 қыркүйекте ауыр жараққаттан қаза болды. Сол күні Рузвельт жаңа президент ретінде таққа отырғызылды. Ол АҚШ тарихындағы ең жас президент (42 жас, 10 ай) еді.

=== Бірінші әкімшілік[[1901]]—[[1904 жыл]]дары ===

=== [[1904 жыл]]дың сайлауы ===

== АҚШ-тың Прогрессивті партиясының Көшбасшысы, [[1912 жыл]]дағы президенттік сайлауының үміткері. ==

[[Сурет:T Roosevelt.jpg|thumb|Теодор Рузвельт, 1915]]
[[Сурет:For Auld Lang Syne -  Leonard Raven-Hill.jpg|thumb|left|Сэм көкесінің алдындағы Рузвельттің Тафтпен күресі. Карикатура 1912 г.]]

=== Қастандық ===

[[Сурет:TR Assassination Bullet Damage.jpg|thumb|left|Атылған жазба мен көзілдірік қаптамасы]]

== Соңғы жылдары ==
[[Сурет:MtRushmore TR close.jpg|thumb|left|Рашмор тауында қашалып жасалған Теодор Рузвельттің басы.]]

== Сол сияқты, қараңыз ==
* [[АҚШ президенттік сайлауы (1900)]]
* [[АҚШ президенттік сайлауы (1904)]]
* [[АҚШ президенттік сайлауы (1908)]]
* [[АҚШ президенттік сайлауы (1912)]]
* [[Прогрессивтік партия (АҚШ, 1912)]]
* [[АҚШ президенттік сайлауы (1916)]]

== Ескерту ==

== Әдебиет ==
* Белявская И. А. Теодор Рузвельт и общественно-политическая жизнь АҚШ. М., 1978
* Уткин А. И. Теодор Рузвельт. Москва, 2003
* Уткин А. И. Теодор Рузвельт: Политический портрет. Свердловск, 1989.
* Roosevelt. His Life, Meaning, and Messages. New York, 1919. V. 1-4.
* Mellander, Gustavo A. (1971) The United States in Panamanian Politics:The Intriguing Formative Years. Danville, Ill.: Interstate Publishers, OCLC 138568
* Mellander, Gustavo A.; Nelly Maldonado Mellander (1999). Charles Edward Magoon: The Panama Years. Río Piedras, Puerto Rico: Editorial Plaza Mayor. ISBN 1-56328-155-4. OCLC 42970390.
* Pringle H. F. Theodore Roosevelt: A Biography. New York, 1931.
* Letters of Theodore Roosevelt / Ed. by E. E.Morison. Cambridge (Mass.), 1951-54. V. 1-8.
* Gould L. Presidency of Theodore Roosevelt. Lawrence, 1991.

=== Ойлары мен жиылыста алған сөздері ===
* [http://www.grinchevskiy.ru/19/prepatstviya-k-nemedlennoy-ekspansii.php Т. Рузвельт — «Препятствия к немедленной экспансии»]
* [http://www.grinchevskiy.ru/1900-1945/noviy-nacionalizm.php Т. Рузвельт — «Новый национализм»]
* [http://www.grinchevskiy.ru/1900-1945/popravka-ruzvelta.php 4-е послание Т. Рузвельта Конгрессу АҚШ («Поправка Рузвельта к Доктрине Монро»)]
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{start box}}
{{succession box
|title=АҚШ Президенті<br />[[Сурет:Seal Of The President Of The Unites States Of America.svg|80 px]]
|before=[[Уильям Мак-Кинли]]
|after=[[Уильям Тафт]]
|years=[[14 қыркүйек]] [[1901]]&nbsp;— [[4 наурыз]] [[1909]]}}
{{end box}}

{{АҚШ Президенттері}}
{{АҚШ Вице-президенттері}}

[[Санат:Гарвард университеті түлектері]]
[[Санат:АҚШ президенттері]]