موجیزەیێن قورانێ

موجیزەیێن قورانێئا ن ژی ئیجازوو'ل قوران موجیزەیێن زانستیئوو ماتەماتیکی د قورانێ دە جیه گرتنە.

قوران ب سەرێ خوە موجیزەیەکی گرانئە . ژ بەر کو موهەممەد پێخەمبەر قورانێ ژ بەر خوە نەنڤیساندیە.

ژ بەر کو تشتێ ل سەر زانستا استرۆنۆمیئوو ەردنیگاریێئوو هود. د سەدسالا 20'انئوو سەدسالا 21'ان دە ب زانستا ناها ڤە تێن زانینئی ژار د قورانێ دە ژی 1400 سال بەرێ نیشان ددە.

مرۆڤ دکارە ب کورتاسی ڤان موجیزەیان واها بەرب هەڤ بینە:

• موجیزەیا فرەهبوونا گەردوونێ
• موجیزەیا گلۆڤەربوونا دنیایێ
• موجیزەیا تەبەقەیێن دنیایێ
• موجیزەیا نەلناڤهەڤکەتبوونائا ڤێ
• موجیزەیا روگەهێ
• موجیزەیائا تمۆسفەرێ
• موجیزەیا شقتاندنا چیایان
• موجیزەیێن پەیڤان (یێن ماتەماتیکی)

موجیزەیێن ماتەماتیکی

د قورانێ دە گەلەکی موجیزەیێن ماتەماتیکی هەنە ژ ڤاناکا هنەکی د ژێر دە جه گرتنە.

پەیڤێن پێوەندەرێن هەڤدووئا ن ژی دژی هەڤدوو قاسێ هەڤدوو دەرباس دبن.

• رۆژ (یەوم) 365 جاران دەرباس دبە
• رۆژان/رۆژێن 'گەلەژمار' (ەییامئوو یەومەین) 30 جاران
• مەه 12 جاران

ژ خوە سالەکی 365 رۆژە، رۆژێن مەها دەردۆرێ 30 رۆژ ن،ئوو مەه ژی 12 نە.

• ئەسمانێ 7'ان 7 جاران،ئا فراندنا ئەسمان 7 جاران
• جەزا 117 جاران، بەخشاندن 234 جاران (بەخشاندن 2 قات)
• ببێژە 332 جاران،ئە وان گۆتن 332 جاران
• دنیا 115 جاران، ئاخرەت 115 جاران
• زلم 115 جاران، دادمەندی 115 جاران
• رەهیم 57 جاران، رەهمان 114 جاران (رەهمان 2 قات)
• ئیسلام 70 جاران
• قور'ان 70 جاران
• وەهی 70 جاران
• جەننەت 77 جاران، جەهەننەم 77 جاران
• زەکات 32 جاران، بەرەکەت 32 جاران
• خرابی 3 جاران، قەنجی 6 جاران (قەنجی 2 قات)
• حاڤین 5 جاران، زڤستان 5 جاران
• سار 5 جاران، گەرم 5 جاران
• فەلاکەت 75 جاران، شوکور 75 جاران
• خزانی 13 جاران، دەولەمەندی 26 جاران (دەولەمەندی 2 قات)
• ژیان 145 جاران، مرن 145 جاران
• ژن 23 جاران، مێر 23 جاران
• تەنگاسی 13 جاران، فرەقەتی (ارام) 13 جاران
• روویێئە ردێ 13 جاران، بەهر 32 جاران، تەڤێهەڤ + 45 دکە
• 13/45 = %28،88888889
• 32/45 = %71،11111111 %100

ژ خوە دنیا ژ سەدێ % 71ێ وی بەهرئە ، ژ سەدێ % 28ێ وی ژی ەردئە .

• نمێژ 99 جاران دەرباس دبە، ژ خوە ناڤێن خوەدێ ژی 99ن.
• پەیڤا "ئینسان" (مرۆڤ) د قور'انێ دە 65 جاران دەرباس دبە ژ خوەئا فراندنا مرۆڤان ژی ژ 65 گهانەکا پێک تێ.
• خوەلی (ئاخ) (توورابوون) 17 جاران
• نوتفە (نوتفوون) 12 جاران
• ئەمبریۆ ('الەق) 6 جاران
• جیتیکی گۆشت (مەدا'ا) 3 جاران
• حەستی (یزاموون) 15 جاران
• گۆشت (لەهموون) 12 جاران

تەڤێ هەڤدوو + 65 دکە.

موجیزەیێن زانستێ

د قورانێ دە گەلەکی موجیزەیێن ل سەر زانستێ هەنە،ئە و تشتێن کو د دەما موهەممەد پێخەمبەر دە زانیبوونا وان نە منکوون بوویا کو مرۆڤان بزانیبیا، لێبەلێئە وئا گاهی د قورانێ دە 1400 سال بەرێ نیشان دابوو،

ئەوئا یەتێن قالا زانستێ کرنە تەزە د سەدسالا 20'ان دە هاتنە زانین.

موجیزەیا گەردوونێ

قوران قالا فرەهبوونا کایناتێ دکە، د سوورەیێ زارییات دئا یەتا 47'ان دە واها دبەژە: "

“ وَالسَّمَاء بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ ”

“ مەئا سیمان (کایناتێ) ب هێزا خوەئا ڤا کرئوو ئە م وی هێ فرەه ژی دکن ”

ئەڤئا گاهیا فرەهبوونا گەردوونێ د سەدسالا 20'ان دە هاتە زانین. حەر وها زانیارێ دیئایێ ئەدون حوببلە سالا 1929'ان دەئا سیمان ب تەلۆسکۆپێ ڤە لێکۆلین کر کوو تێ دەرخست گەردوون هەری دچە فرەه دبە، لێئە ڤئا گاهی د قور'انێ دە 1.400 سال بەرێ قال کربوو کو گەردوون هەری دچە فرەه دبە.

موجیزەیائا تمۆسفەرێ

د سوورەیائە نبییائا یەتان 32ان دە ژی واها دبەژە: "

“ وَجَعَلْنَا السَّمَاء سَقْفًا مَّحْفُوظًا وَهُمْ عَنْ آيَاتِهَا مُعْرِضُونَ ”

“ مەئا سیمان کرئە سرەق (تاوانێ) پاراستنێ، لێئە و هین ژی ژئا یەتێن مە نابینن ”

د ڤێئا یەتێ دە باهسا ئاتمۆسفەرێ دکە، تێ زانین کوو دنیا ب خزێ 1.600 کم ڤە دگەرەئوو ئە و دەنگێ گەراندنا دنیایێ پرئە ژار دەمائا تمۆستەر نەبوویائە و دەنگ د هات مرۆڤان وێ کەسەکی نکاریبوو ژیان بکرا، لئا لیێ دن ژی ; کەڤرئوو ماددەیێن پر خەسار تێن ل دنیایێ بکەڤنئا تمۆسفەر ڤان مەددەیێ پر خەسارئا ستەنگ دکە.

موجیزەیائا ڤێ

دیسا ژی د قور'انێ سورەیێ رەهمانئا یەتا 19ئوو 20'ان دە واها دبەژە:

“ مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَّا يَبْغِيَانِ ”

“ خوەدێ دوو بەهرا ل بەر هەڤدوو هەرکاند، گهاند هەڤ. لێ ل ناڤ هەڤدوو ناکەڤن، د ناڤبەرا وان دەئا ستەنگ هەیە ”

ئەو بەهرا کوئا ڤا وان ل ناڤ هەڤدوو ناکەڤە بەهرا تەنگاڤا جیبرالتارێ یە، ئالیکیئا ڤا شۆرئە ئا لیکی ژیئا ڤا شرینە تێن بەر هەڤدوو ژی، لێ ل ناڤ هەڤدوو ناکەڤن، ئەوئا ڤێن ب ڤێ شەکلێ نە تەنێ ل جەبەلیتارقێ یە، ل گەلەک جیان هەیە.

موجیزەیا رووگەهێ

د سوورەیائە نبییائا یەتا 33ییان دە واها دبەژە:

“ وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ ”

“ بشەڤ، برۆژ، رۆژێئوو هەیڤێ وی چێکر،ئوو هەر یەک د رووگەها خوە دە دچە. ”

د ڤێئا یەتێ دە ژی نیشان ددە کو هەر ستێرک د رووگەها خوە دە دیگەرە.

موجیزەیا تەبەقەیا دنیایێ

د قور'انێ د سوورەیا تەلاقئا یەتان 12ان دە واها دبەژە;

“ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَمِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَأَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا ”

“ "خوەدێ هەفت قاتئا سیمانئوو ل 'ەردێ ژی مینا وی چێکریە ”

ژ خوەئی رۆ زانست دبەژەئە ڤ قاتئا ن هەف نئوو ئە ڤ ن; هیدرۆسفەر، لیتۆسفەر،ئا ستەنۆسفەر، مانتۆ یا ژۆر ، مانتۆ یا ژێر، دەندکا دەرڤەئوو دەندکا هندر.

موجیزەیا گلۆڤەربوونا دنیایێ

د سورەیا زومەرئا یەتا 5ان دە ژی واها دبەژە:

“ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ يُكَوِّرُ اللَّيْلَ عَلَى النَّهَارِ وَيُكَوِّرُ النَّهَارَ عَلَى اللَّيْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى أَلَا هُوَ الْعَزِيزُ الْغَفَّارُ ”

“ ویئە ردئوو ئا سیمان ب هەق خولقاند (چێکر).ئە و شەڤێ ل رۆژێ دپچکینەئوو دنوخومینەئوو رۆژێ ل شەڤێ دپچکینەئوو دنوخومینە. (وی) رۆژئوو هیڤ ژئە مرێ خوە رەئا مادە کریە. حەر یەک هەتا دەمەکە دهەرکە دچە. باش بزانبە کوئە وئە زیزئوو خەفارئە . ”

د ڤێئا ایەتێ دە نیشانا گلۆڤەربوونا دنیایێ دکە.
ئەو پەیڤائە رەبی "یوکەووەروو" تێ واتەیا تشتەکی گلۆڤەر.

موجیزەیا شقتاندنا چییایان

د سوورەیا نەمل دئا یەتا 88'ان دە واها دبێژە

“ ;وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ ”

“ تو چیا دبینی ژ تە وەترێئە و چیا د جیهێ خوە دە سکناندینە، لێئە و وەکە ەوران دشقتن.ئە ڤ چێکرنا خوەدێ یە. ”

ژ خوەئی رۆ (سەدسالا 20'ان) زانستڤان دبێژن چیا دەما زۆرێ هەڤدوو ددنئوو دشقتن بنێ هەڤدوو،ئوو بئا وایی تێ چێکرن.

موجیزەیێن دیرۆکێ

د سورەیا رووم دە ژی واها دبەژە;

“

رۆمانی تێکچوون، د جهێ دنیایێ یێ هەری نمز دە، لێئە وان پشتی تێکچوونێ دێ تێکببن، د ناڤا سێ-نەه سالان دە. پێشیا ڤێ ژی، پاشیا ڤێ ژی فەرمان یا خوەدا یە. وێ رۆژێ دێ مرۆڤ دلشاد ببن.

”

دەورێئا یەتێن قور’انێ هاتین دارخستن; رۆمانی (روم) خرستیانبوون، شەرێ د ناڤبەرا رۆمانیئوو پەرسان دە بۆری تێکبرنا پەرسان دلێ مسلمانانئێ شاندبوو ژ بەر کو خرستیانان ژی ژ یەک خوەدایی باوەر دکر. تێکچوونا جڤاکەکە ژ خوەدێ باوەر دکە مەهدێ هەموو کەسی خەرابکری بوو. ل سەر ڤێ رەوشێ قور’انێ مزگینی دایەئوو گۆتیە: دێ رۆمانی (بیزانسی) د وەختەک نێز دە تێک ببن، مرۆڤ ل سەر ڤێ رەوشێ دێ کەیفخوەش ببن.ئی فادەیا “بد سینین” دئا یەتا چارەمین دە دبۆرە هەژمارێن نەقەبا سێئوو نەهێئی فادە دکە. دئە رەبی دە ژ بۆ هەژمارێن یەکانە جودا، ژ بۆ هەژمارێن جۆت جودا، ژ بۆ هەژمارن ژ دەهێ زێدە جودائی فادە تێن کارانین.

ژ رۆژائە ول موهەممەد ب دەستئی لانکرنا دین کری هەیائی رۆ کەسێن ژێ باوەر کرین چێبوونەئوو هەر زێدە بوونە.ئە گەرئە ڤئی فادەیا قور’انێ خەلەت دەرکەتا، بێگومان ل هەمبەرێ قور’انێئوو موهەممەد دێئە ولەهی کێم ببوویا، گەلەک کەسان ژ دین باوەر نەدکرن.