سەربستانئوو مۆنتەنەگرۆ

کۆمارا یووگۆسلاڤیایێ (1992-2003)
یەکیتیا دەولەتان سەرب ئوو مۆنتەنەگرۆ (2003-2006)

ئالا	نشان
سروودا نەتەوی: لژەپا ناšا دۆمۆڤنۆ
زمانێن فەرمی	سەربی
پایتەخت	بەلگراد
سەرۆککۆمار	سڤەتۆزار مارۆڤć
سەرۆکێ هکوومەتێ	1992–1993: دۆبرجا Ćۆسć 1993–1997: زۆران للć 1997–2000: سلۆبۆدان ملۆšەڤć 2000–2003: ڤۆژسلاڤ کۆšتونجا سەرۆکاتیا سەربئوو مۆنتەنەگرۆ 2003–2006: سڤەتۆزار مارۆڤć
سەرخوەبوون	27. نیسان 1992
رووەرد	102.350
نفووس کۆ (2005) بەربلاڤی	10.829.175
دراڤ	دنار
ناڤچەیا دەمژمێری	ئوتج +1
نیشانائی نتەرنەتێ	.یو
کۆدا تەلەفۆنێ	+381

سەربستانئوو مۆنتەنەگرۆ ل دووڤ یووگۆسلاڤیا 1992ێ هلوەشییە بوو هات ساز کرن. دووڤ گەلانئا مۆنتەنەگرۆ دەنگدانئا 21 گوولانێ 2006ێ دە، ژ بۆ سەرخەبوونئا مۆنتەنەگرۆ، سەرخەبوون خوەست. پارلامەنا مۆنتەنەگرۆ د 3. حەزیرانی 2006ێ دە سەرخەبوونئا مۆنتەنەگرۆ ل پۆدگۆرکا دانەزانینئوو مۆنتەنەگرۆئوو سەربستانێ ل هەڤ ڤەقەتییەن.

دیرۆک

دەما کو فەدەراسیۆنا سۆسیالیستئا یووگۆسلاڤیایێ د سالا 1992ان دە پارچە بوو، ژێر-کۆمارێن سەربستانئوو مۆنتەنەگرۆ ژ نوو ڤە کۆمارا فەدەرالئا یووگۆسلاڤیا یێئا ڤا کرن. لێ بەلێ نەتەوەیێن یەکبووییئوو چەند دەولەتان (د ناڤ وان دە دەولەتێن یەکبوویی یێنئا مەریکایێ) قەبوول نەکرن کو دەولەتا نوو وەک جیگرێ یووگۆسلاڤیایێ ناس بکنئوو پشتی گوهەرتنا رەژیمێ د چریا پێشینئا وێ سالێ دە هەتا 1ێ چریا پاشینئا 2000انئە و دەولەتا نوو نەبووئە ندامێ نەتەوەیێن یەکبوویی. د سالێن 1990ی دە، کۆمارا فەدەرە یا یووگۆسلاڤیایێ تەڤلی شەرێن یووگۆسلاڤیایێ بوو.

د 4ێ سباتا 2003ان دە، هەر دو کۆمارێن مایی یێن کۆمارا فەدەرالئا یووگۆسلاڤیایێ ڤەگوهەری کۆنفەدەراسیۆنا بێبەرئا یەکیتیا سەربستانئوو مۆنتەنەگرۆ. د سالێن 1990ان دە، دەولەت ژ هێلا سیاسی ڤە هەر کو دچە ژ هەڤ دوور کەتبوونئوو مۆنتەنەگرۆ سەرخوەبوونا خوە ژ بەلگرادێ ب دەست خست، ب سەمبۆلی ب داناسینائا لا نووئوو رۆژا نەتەوەیی د سالا 2004ان دە.

د 21ێ گولانا 2006ان دە ل مۆنتەنەگرۆیێ رەفەراندوومەک ل سەر وێ یەکێ هات کرن کوئە و وەلات ژ یەکیتییا ب سەربستانێ رە دەرکەڤەئوو ب تەمامی سەربخوە ببە یان نا. دئە نجامێ دە %55.4 دەنگێن خوە دان سەرخوەبوونێ. د 3ێ هەزیرانا 2006ێ دە، مۆنتەنەگرۆ خوە سەربخوە راگهاندئوو پاشێ یەکیتی ب دەفاکتۆ بداوی بوو. د 5ێ هەزیرانا 2006ێ دە، سەربستانێ سەرخوەبوونا خوە ژ یەکیتیێ راگهاند، کو ب ڤیئا وایی هات هلوەشاندن.

ئەردنیگاری

رووبەرا سەربستانئوو مۆنتەنەگرۆ 102،350 کم² بوو. مۆنتەنەگرۆ ژ سەربستانێ پر پچووکترئە ئوو ل باشوورێ رۆژاڤایێ سەربستانێ یە. مۆنتەنەگرۆ بەر ب دەریایائا دریاتیک ڤە 19،9 میل درێژاهیا پەراڤێ هەیە دەما کو سەربستان گرتی یە. سەربستان، ژ بلی کۆسۆڤایێ، ب گرانی ژ دەشتئوو گرێن نزم پێک تێ. لئا لیێ دن کۆسۆڤائوو مۆنتەنەگرۆ خوەدی دیمەنەکە پر چیایی نە.

باژارێ هەری مەزنئێ وەلێت پایتەختا سەربستانێ، بەلگرادێ بوو، ب 1،711،800 نشتەجیهان. ت باژارەک دن ب مەزناهیا خوە نێزیک نەبووئوو ژ باژارێن دنئێ ن هەری مەزنئێ ن وەلێت، نۆڤی ساد، نš، پرشتینا، کراگوژەڤاجئوو پۆدگۆرجا (ل مۆنتەنەگرۆ)، یەک ژ 200،000 نشتەجیه زێدەتر نەبوو.

سیاسەت

پارلامەنا کو کورسیێ وێ ل بەلگرادێ بوو، 126ئە ندام بوو; 91 ژ سەربستانێئوو 35 ژ مۆنتەنەگرۆ. دادگەها دەستوورا بنگەهین ل پۆدگۆرجا بوو. دئی لۆنا 2004ان دە، سەمبۆلێن کەڤنئێ ن سۆسیالیست بئا لا نووئوو سروودا نەتەوەیی "بۆزە پراڤدە" (ل سەربستانێ) هاتن گوهەرتن. د 3ێ نیسانا 2003'ان دە، وەلات بوو 45ەمین دەولەتائە ندامێ کۆنسەیائە ورۆپایێ.

دەمۆگرافیک

سەربستانئوو مۆنتەنەگرۆ 10،8 میلیۆن روونشتەڤان بوون کو تەنێ 660،000 ل مۆنتەنەگرۆ دژیان. سەربئوو مۆنتەنەگرن گەلێ سلاڤیا باشوورئە کو دێرائۆ رتۆدۆکس نئوو ب زمانێ سەربی داخڤن.

200.000 سرب ل مۆنتەنەگرۆ دژین. لئە یالەتا کۆسۆڤایێ یا سەربستانێ،ئا لبانێن کۆسۆڤایێ پرانی نەئوو مسلمان ن کو زمانێ وانئێ ئا لبانی یە. ل پارێزگەها ڤۆژڤۆدینا یا باکورێ سەربستانێ، نفووسا %70 سەربئە ، کۆمێن دنئێ ن سەرەکە ب گرانی مەجارئوو کرۆاتی نە. پرانیا نفووسا سەربستانئوو مۆنتەنەگرۆ ژ سەربان پێک تێ ب 67،5%، ئالبان 18%، مۆنتەنەگری 7%، مەجار 3،5%ئوو یێن دن 5%.

ئابۆری

حەر دەولەتەک سیاسەتئوو پەرەیێن خوە یێنئا بۆری هەبوو. ل سەربستانێ دینارێ سەربی (جسد)ئوو مۆنتەنەگرۆ ژیئە ورۆ بوو. یووگۆسلاڤیایا بەرمایی د دەستپێکا سالێن 1990ی دە راستی کریزەکەئا بۆری یا گران هاتئوو وێ دەمێ د دەما هەبوونا خوە دە یەک ژ وەلاتێن فەقیرئێ ئە ورۆپایێ بوو. د سالا 2002ان دە داهاتا نەتتۆ یا هەر نشتەجکی مەهێ دۆرا 149ئە ورۆ بوو. بەرێ، مۆنتەنەگرۆ تەنێ دۆرا 70% ژئا ستائا بۆریئوو جڤاکی یا سەربستانێ هەبوو، لێ نها هەم مووچەیێن ناڤینئوو هەم ژی مووچەیێن تەقاویدان دو جاران ژ یا سەربستانێ بلندتر ن. سەربستان ب سووجێنئۆ رگانیزە رە پرسگرێکێن مەزن هەبوون، کو وەکی رێژەیا نفووسا وەلێت یەک ژ مەزنترینێن جیهانێ دهات هەسباندن. مافیا ل سەرئا بۆریێ زەخم گرتبووئوو ب دەهسالان ل وەلێت شەکل دا سیاسەتێ.

مژارێن تێکلدار

• یووگۆسلاڤیا
• مۆنتەنەگرۆ
• سەربستان