arî

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /ɑːˈɾiː/
• Kîtekirin: a·rî

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	arî	arî
Îzafe	ariya	ariyên
Çemandî	ariyê	ariyan
Nîşandera çemandî	wê ariyê	wan ariyan
Bangkirin	ariyê	ariyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	ariyek	ariyin
Îzafe	ariyeke	ariyine
Çemandî	ariyekê	ariyinan

arî mê

1. Xweliya piştî şewatê.
   • Kalkê min çavên xwe bi ser hev de qurç dikirin, mîna yekî ku têkeve cengeke giran bi xilmaşîyê re, min dît cixareya wî di destê wî de bûye arî û vemirîye... — (Jan Dost, Mijabad [arşîv], tirej.info, Mijabad)
   • Radibî ji kompîtara xwe ya ji ariya cixarê têra xwe qirêj bûye strana "birîndar im" ji dengê Homer Dizeyî vedikî — (Azad Xanzade, ÇENDÎ GERAM LE ŞARAN NEM DÎ KES WEK TO CIWAN BÊ [arşîv], xewname.blogspot.com, 13.07.2016)
   • Agirekî kor mal tev de li hev hilanî. Ba û bahozê arî li kolanan û li ser rûyên xelkê belav kir. — (Helîm Yûsiv, Jinên Qatên Bilind, Weşanên Peywend, 2013, r. 36, ISBN 9786056433153)

Hevmane

• rijik
• tiraf
• poşing
• poşin
• xolav
• armişt
• aring

Jê

 

• (navdêr) arîbûn
• (lêker) arî bûn
• (rengdêr) arîbûyî
• (navdêr) arîkirin
• (lêker) arî kirin
• (rengdêr) arîkirî
• arînî
• arîtî

Etîmolojî

Ji ar + -î.

Werger

• Almanî: Asche → de m
• Erebî: رماد‎
• Îngilîzî: ash → en
• Tirkî: kül → tr, ateş külü

Navdêr 2

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	arî	arî
Îzafe	ariya	ariyên
Çemandî	ariyê	ariyan
Nîşandera çemandî	wê ariyê	wan ariyan
Bangkirin	ariyê	ariyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	ariyek	ariyin
Îzafe	ariyeke	ariyine
Çemandî	ariyekê	ariyinan

arî mê

1. Komeke nijadî û zimanî ya hind-û-ewropî

Herwiha

• aran
• aranî
• arîan
• arîyan
• aryan
• aryanî
• eran
• îran

Têkildar

• Îran
• îranî

Werger

• Almanî: arisch → de
• Farisî: ^?آریایی‎ → fa, ^?آریایی‎ → fa, ^?ایران‎ → fa
• Îngilîzî: ^?aryan → en, ^?cinder → en, ^?arian → en
• Tirkî: ari → tr, aryan

Navdêr 3

arî mê

1. Binêre alîkarî.

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
arî		herî arî

arî

1. Tişta/ê ku ti tiştek din nehatiye tevlîkirin
   • Roja biçî pêşedestê barî
     Destê te ji genc û malî 'arî
     Ev cennet û ev qumaş-i dîdar — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)

Hevmane

• xwerû
• pak
• paqij
• zelal
• net
• temîz

Werger

• Tirkî: öz → tr, saf → tr, safi → tr, sili → tr, ^?salt → tr

Formeke navdêrê

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Çemandî	arî	aran

arî

1. Rewşa çemandî ya yekjimar a binavkirî ya ar.