Quelltext vun der Säit Titan (Mound) weisen

{{Aner Bedeitungen op Mooss|dem Saturnmound Titan|aner Bedeitunge vum Wuert|Titan}}
{| Class="wikitable" cellspacing="0" cellpadding="2" align="right"
| bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" align="center"| '''Titan'''
|-
| colspan="2" align="center" bgcolor="010101" | [[Fichier:Titan Visible.jpg|300px|Opgeholl am siichtbare Liicht vun der Saturnsond Cassini, Februar 2005]]
|-
| bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" align="center"| '''Entdeckung'''
|-
! align="left" | Entdecker
| [[Christiaan Huygens]]
|-
! align="left" | Datum vun der Entdeckung
| [[25. Mäerz]] [[1655]]
|-
| bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" align="center"| '''Date vum [[Orbit]]'''
|-
! align="left" | Distanz zum Saturn
| 1.221.830 [[Kilometer|km]]
|-
! align="left" | [[Exzentrizitéit (Astronomie)|Exzentrizitéit]]
| 0,0292
|-
! align="left" | [[Ëmlafzäit]]
| 16 Deeg
|-
! align="left" | [[Inklinatioun (Astronomie)|Inklinatioun]]
| 0,33°
|-
! bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" | Physikalesch Daten
|-
! align="left" | [[Duerchmiesser]]
| 5150 [[Kilometer|km]]
|-
! align="left" | Uewerfläch
| 8,3×10<sup>7</sup> km<sup>2</sup>
|-
! align="left" | [[Mass (Physik)|Mass]]
| 1,345×10<sup>23</sup> [[Kilogramm|kg]]
|-
! align="left" | [[Dicht]]
| 1,88 g/cm<sup>3</sup>
|-
! align="left" | [[Gravitatioun]] 
| 1,35&nbsp;m/s<sup>2</sup>
|-
! align="left" | Rotatiounsdauer <br> (a sidereschen Deeg)
| 16 Deeg
|-
! align="left" | Fluchtvitesse
| 2,6&nbsp;km/s
|-
! align="left" | Neigung vun der [[Achs]]
| 1,942 °
|-
! align="left" | [[Albedo]]
| 0,21
|-
! align="left" | Hellegkeet
| 8,4<sup>m</sup>
|-
! align="left" | Uewerflächentemperatur
| 94 [[Kelvin|K]] (-179&nbsp;°C)
|-
! align="left" | [[Atmosphär]]
| 94 % [[Stéckstoff]] <br> 6 % [[Methan]] an [[Argon]] <br>Spuere vun <br>[[Organesch Verbindung|organesche Verbindungen]]
|-
! align="left" | Atmosphäreschen Drock
| 160 [[Pascal (Eenheet)|kPa]]
|}
Den '''Titan''' (och Saturn VI) ass mat engem Duerchmiesser vu 5.150&nbsp;Kilometer de gréisste [[Mound]] vum Planéit [[Saturn (Planéit)|Saturn]], woufir hien nom Gëttergeschlecht vun den [[Titanen|Titane]] genannt gouf. Hien ass nom [[Ganymed (Mound)|Ganymed]] op der [[Lëscht vun de Mounden an Zwergplanéiten]] den zweetgréissten am [[Sonnesystem]] an deen eenzegen, deen en dichte [[Atmosphär|Gasmantel]] huet.

Den Titan gouf [[1655]] vum hollänneschen Astronom [[Christiaan Huygens]] entdeckt. Observatioune vun der [[Äerd]] a vum [[Hubble-Weltraumteleskop]] aus hunn d'Wëssen iwwer den Titan vergréissert, besonnesch awer d'Laanschtflich vun en ettleche [[Raumsond]]en zanter [[1979]] hu vill dozou bäigedroen. Déi informatiivst Biller a Moossdate stame vun der Landung vun der [[Cassini-Huygens|Cassini-Huygens Sond]] am Joer [[2005]].
 
Obschonn d'Uewerflächentemperatur vum Titan vill méi niddreg ass wéi déi vun eiser Äerd, gëllt hie wéinst der dichter, stéckstoffräicher Atmosphär a wéinst der Presenz vu Flëssegkeeten als [[äerd]]änlechen Himmelskierper an eisem Sonnesystem. Säi Gasmantel ass op der Uewerfläch ongeféier fënnefmol méi dicht an den Drock ongeféier 50 % méi héich wéi op der Äerd. E besteet haaptsächlech aus Stéckstoff a [[Kuelewaasserstoff]]er, souwéi aus Spuere vun aneren [[Organesch Chimie|organesche Verbindungen]]. D'Uewerfläch an déi iewescht Schicht vum Mantel sinn aus Äis a [[Methanhydrat]]. Dorënner ass méiglecherweis en [[Äismoundozean]] mat flëssegem Waasser, obwuel d'Temperaturen do ënner 0&nbsp;°C leien.

Fir [[Liewen]], dat op Waasser baséiert, kreest de Saturn mat senge Mounden an enger vill ze kaler Ëmlafbunn ëm d'Sonn (baussenzeg der [[Habitabel Zon|habitabler Zon]]). Do ass d'Entstoe vu Liewen zimmlech onwarscheinlech, awer Virstufe ginn net ausgeschloss. No neiste Fuerschungsresultater wier och Liewen op der Basis vu kuerzkettege flëssege Kuelewaasserstoffer (z.&nbsp;B. Methan) méiglech.

== Physikalesch Daten ==
Op den Titan falen iwwer 95 % vun der ganzer Mass vun alle [[Lëscht vun de Saturnmounden|Saturnmounden]]. Déi enorm Massekonzentratioun ënner de Saturnsatellitten an engem eenzele Kierper huet zu Froen iwwer seng Genesis gefouert.

Et ass nach ongekläert, ob den Titan an enger Matièresusammlung vum [[Sonnenniwwel]], déi de Saturn geformt hat, als native Mound entstane war, oder ob hien op enger anerer Plaz entstanen ass a spéider duerch d'Gravitatioun vum Saturn agefaange gouf a sou a seng Ëmlafbunn koum, wéi et beim [[Neptun (Planéit)|Neptun]]mound [[Triton (Mound)|Triton]] de Fall war. Déi lescht Hypothees kéint déi ongläich Masseverdeelung vun de Saturnmounden erklären.
 
Den Titan huet mat 1,88&nbsp;g/cm³ och déi héchst [[Dicht]] vun all de grousse Saturnmounden, obschonn hien änlech wéi déi zesummegesat ass.

=== Ëmlafbunn ===
Den Titan ëmkreest de Saturn op enger mëttlerer Distanz vun 1.221.850&nbsp;Kilometer (20,3&nbsp;Saturnradien) a sou baussenzeg de [[Réng vum Saturn|Saturnrank]], déi sech am visuellen Deel (E-Rank) bei ongeféier 480.000&nbsp;Kilometer ophalen, awer bis zu engem Radius vun ongeféier 960.000&nbsp;Kilometer reechen.
[[Fichier:Titan's orbit.svg|thumb|links|D'Ëmlafbunn (rout) vum Titan am Verglach zu de Bunne vun den anere gréissere Saturnmounden. Vu baussen no banne sinn d'Mounde baussenzeg vu sengem Orbit [[Iapetus (Mound)|Iapetus]] an [[Hyperion (Mound)|Hyperion]]; banne sinn [[Rhea (Mound)|Rhea]], [[Dione (Mound)|Dione]], [[Tethys (Mound)|Tethys]] an [[Enceladus (Mound)|Enceladus]].]]
D'[[Ëmlafbunn]]e vu senge béiden nächsten Nopeschmounde leien 242.000&nbsp;Kilometer wäit baussen ([[Hyperion (Mound)|Hyperion]]) a 695.000&nbsp;Kilometer méi wäit bannen ([[Rhea (Mound)|Rhea]]). Ee [[Bunnresonanz|resonanznot]] Ëmlafverhältnes besteet zu Hyperion, dee wärend véier Titanëmleef knapps dräimol (2,998) de Planéit ëmkreest.

Een Ëmlaf dauert 15&nbsp;Deeg, 22&nbsp;Stonnen an 41&nbsp;Minutte bei enger mëttlerer Bunnvitess vu 5,57&nbsp;km/s. D'Ëmlafbunn formt keen exakte Krees, mä weist eng [[Exzentrizitéit (Astronomie)|Exzentrizitéit]] vun&nbsp;0,029 op, wat fir e grousse Mound e relativ héije Wert ass. De [[Bunneplang]] vum Titan wäicht ëm 0,33° vum Saturn-[[Equator]]plang a senge Réng of.

D'[[Rotatiounsachs]] vum Saturn ass géigeniwwer vun der [[Ekliptik]] ëm 26,73° gebéit (zum Verglach: Äerdachs 23,44°). Doduerch entstinn um Planéit an all senge Satellitten op hire jeeweilegen Nord- a Südhallefkugelen déi véier Joreszäiten, do awer fir jee 7½&nbsp;Äerdjoer, well e Saturnjoer (Ëmlaf ëm d'Sonn) bal 30&nbsp;Joer dauert. Den éischte Summer vum drëtte Joerdausend goung op der Südhallefkugel vum Titan am August [[2009]] zu Enn.

De [[Baryzentrum]] vum Saturn an dem Titan ass duerch déi 4227-fach Mass vum Planéit nëmme 290&nbsp;Kilometer vum Saturn-Mëttelpunkt ewech.

=== Rank aus Waasserstoff ëm d'Ëmlafbunn ===

D'Ëmlafbunn vum Titan läit bannenzeg vun engem zirka 1 Mio. km breede Rank aus ongeluedenem Waasserstoff, an deem och nach Sauerstoff virkënnt. De Waasserstoff staamt héchstwarscheinlech aus der Titanatmosphär, wouzou 1&nbsp;kg/sek. Waasserstoff néideg wier<ref>Patrick Moore & Gary Hunt: ''Atlas des Sonnensystems'', Verlag Herder, Freiburg im Breisgau (1985) Seite 379</ref>.

=== Rotatioun ===
Den Titan huet eng un den Ëmlaf [[gebonne Rotatioun]]. Dat bedeit, datt ëmmer déi selwecht Säit dem Planéit zougedréit ass, wéi dat och beim Äerdmound as an allen anere grousse Trabanten de Fall ass. Hie rotéiert sou an der gläicher Zäit a mat dem gläiche Dréisënn vu sengem Saturnëmlaf – vu West no Ost – a 15&nbsp;Deeg, 22&nbsp;Stonnen an 41&nbsp;Minutten ëm déi eegen Achs. Um Equator entsprécht dat enger Vitess vu knapps 12&nbsp;m/s. Seng Rotatiounsachs ënnerscheet sech vum Bunneplang ëm 1,942°.

=== Gréisst, Mass an Albedo ===
Mat engem mëttleren Duerchmiesser vu 5.150&nbsp;Kilometer ass den Titan deen zweetgréisste Mound am [[Sonnesystem]] a läit geméiss Mass, Dicht an Duerchmiesser tëscht de Jupitermounde [[Ganymed (Mound)|Ganymed]] a [[Kallisto (Mound)|Kallisto]].
[[Fichier:PIA06071 modest.jpg|thumb|250px|Fotoe vum [[Saturn (Planéit)|Saturnmound]] Titan, opgeholl vun der [[NASA]]-Sond [[Cassini-Huygens|Cassini]]]]
Vun der Äerd aus, huet e laang Zäit sou ausgesinn, datt den Titan ongeféier 5550&nbsp;Kilometer Duerchmiesser hätt an domat méi grouss wier wéi de Ganymed. Eréischt duerch de [[Voyager 1|Voyager&nbsp;1]] gouf [[1980]] den ausgepräegten an onduerchsiichtege Gasmantel ermëttelt, woufir virdrun den Duerchmiesser vum feste Kierper iwwerschat gouf. Den Titan ass ongeféier 50 % méi grouss an 80 % méi masseräich wéi eisen [[Äerdmound]]. Hien ass och méi grouss, wéi dee klengste [[Planéit]] [[Merkur (Planéit)|Merkur]], awer wäit manner masseräich wéi deen. D'Uewerfläch vum Titan ass sou grouss wéi déi vun de Kontinenter Europa, Asien an Afrika zesummen.

Op senger Uewerfläch herrscht eng [[Falvitess]] vun 1,35&nbsp;m/s², dat heescht, d'Schwéier ass do nëmme knapps ee Siwentel vun der Äerd ([[Schwéiervitesse|9,81&nbsp;m/s²]]). an ass domat eppes méi kleng wéi déi um Äerdmound.

Et ass méiglech datt den Titan seng Genesiswäermt nach net verluer huet an datt hien am Kär Hëtzquellen a Form vu [[Radioaktivitéit|radioaktiven]] [[Nuklid]]en a Mineraler (beispillsweis [[Isotopelëscht/4. Period#19 Kalium|Kalium-40]]), soudatt seng Temperatur mat zouhuelender Déift uklëmmt ([[Temperaturgradient]]). Warscheinlech ass de Kär vum Titan geologesch aktiv.

D'Donstschicht vum Gasmantel gëtt him eng niddreg geometresch [[Albedo]] vun 0,22; dat heescht, nëmmen 22&nbsp;% vum agestraalte [[Sonnestralung|Sonneliicht]] gi reflektéiert. Déi sphäresch [[Albedo]] ass 0,21.

== Opbau ==
De feste Kierper vum Titan setzt sech ongeféier zur Hallschent aus engem Mantel vu [[Äis|Waasseräis]] an zur anerer Hallschent aus engem Kär vun [[Silikat]]gestengs zesummen. Hien däerft änlech opgebaut si wéi d'Jupitermounde Ganymed a Kallisto souwéi den Neptunmound [[Triton (Mound)|Triton]] a méiglecherweis och den Zwergplanéit [[(134340) Pluto|Pluto]]. Deen eenzegen Ënnerscheed ass säi Gasmantel.

=== Atmosphär ===
[[Fichier:AtmosphericComparison Titan Earth-de.svg|thumb|250px|Verglach vun den Atmosphäre vun der Äerd (lénks) a vum Titan (riets)]]
Am Sonnesystem ass den Titan ënner de Planéiten a Mounde vu senger Gréisstenklass deen eenzegen Himmelskierper mat enger dichter a wollekeräicher [[Atmosphär]].

De katalouneschen Astronom [[Josep Comas i Solà]] hat no senge teleskopeschen Observatiounen am Joer [[1908]] als éischten ugeholl, datt de Mound vun engem Gasmantel ëmginn ass, well déi winzeg Titanscheif um Rand méi donkel wier, wéi am Zentrum. Den Nowäis dofir gouf awer eréischt am Joer [[1944]] vum US-amerikaneschen Astronom [[Gerard Peter Kuiper|Gerard Kuiper]] mat [[Spektroskopie|spektroskopeschen]] Ënnersich bruecht. Dobäi gouf de [[Partialdrock]] vum Kuelewaasserstoff Methan zu 100&nbsp;[[Bar (Eenheet)|mbar]] bestëmmt.

Ënnersich duerch d'Voyager-Sonden hunn erginn, datt den atmosphäreschen Drock op der Uewerfläch vum Titans ronn 1,5&nbsp;bar huet an domat ëm 50 % méi héich ass wéi dee vun der [[Äerd]]uewerfläch. Ënner Beuechtung vun der gerénger [[Gravitatioun]] an Uewerflächentemperatur bedeit dëst, datt sech iwwer jiddwer Quadratmeter Titanuewerfläch déi zéngfach Gasmass wéi op der Äerd ass an hir Dicht a Buedemhéicht fënnefmol sou grouss ass.

==== Urspronk a Matièrenoschub ====
D'Stéckstoffatmosphär ass aus [[Ammoniak]] (NH<sub>3</sub>) entstanen, deen aus dem Mound [[Ausgase|ausgegast]] an duerch energieräich [[Ultraviolettstralung|UV-Undeeler]] vun der [[Sonnestralung]] ënner 260&nbsp;nm (entspriechend der Bindungsenergie vu 460&nbsp;kJ/mol) an Stéckstoff- a Waasserstoffatome opgespléckt gouf, déi sech direkt zu Stéckstoffmoleküllen (N<sub>2</sub>) a Waasserstoffmoleküllen (H<sub>2</sub>) verbannen. De schwéiere Stéckstoff war ënner dat méi liicht Ammoniak, den extreem liichte [[Waasserstoff]] war an de Weltraum verflunn; hie ka sech wéinst der niddreger Unzéiungskraaft net um Titan usammelen.

No enger neier Theorie entstoung d'Atmosphär, wou Aschléi vum [[Grousst Bombardement|Grousse Bombardement]] d'Uewerfläch aus Ammoniakäis zerstéiert an doraus Stéckstoff fräigesat gouf. Dorop deit déi kleng bannenzeg Differenzéierung vum Titan an d'Isotopenzesummesetzung vum [[Argon]] an der Atmosphär hin.<ref>Tilmann Althaus: [http://www.astronomie-heute.de/artikel/1071113&_z=798889 ''SONNENSYSTEM, Woher stammt die dichte Atmosphäre des Saturnmonds Titan?''] in astronomie-heute.de, 12. Mee 2011, ofgeruff de [[15. Mee]] [[2011]]. Dësen Artikel gëtt als Quell un: Sekine, Y. et al.: „[http://www.nature.com/ngeo/journal/vaop/ncurrent/full/ngeo1147.html ''Replacement and Late Formation of Atmospheric N2 on Undifferentiated Titan by Impacts''.] An: ''Nature Geoscience'', 8. Mee 2011 [[doi:10.1038/NGEO1147]].</ref>

D'''Huygens''-Sond hat zudeem Mengenverhältnesser vun den [[Isotop]]e vun N an C gemooss. D'[[Isotopenverhältnes]] vun [[Isotopelëscht/2. Period#7 Stéckstoff|<sup>14</sup>N zu <sup>15</sup>N]] leet no, datt ufanks déi fënneffach Dosis u Stéckstoff do war an dat eppes méi liicht <sup>14</sup>N gréisstendeels an de Weltraum verflunn war. D'Mengeverhältnes vun [[Isotopelëscht/2. Period#6 Kuelestoff|<sup>12</sup>C zu <sup>13</sup>C]] léisst drop schléissen, datt de Methan am Gasmantel stänneg nei gebilt gëtt.
[[Fichier:Titan's Many Layers.jpg|thumb|D'Titanatmosphär besteet aus villen iwwereenleienden Donschtschichten, déi sech Honnerte vu Kilometer héich erstrecken. UV-Fotoe vun der Nuetssäit vu (Cassini, [[2004]]). D'Foto gouf nokoloréiert.]]

==== Schichtenopbau ====
D'Atmosphär vum Titan reecht ongeféier zéngmol méi wäit an de Weltraum eraus wéi déi vun der Äerd. D'Grenz vun der Troposphär läit an enger Héicht vun zirka 44 Kilometer. Hei gouf och den Temperaturminimum vun der Atmosphär vun −200&nbsp;°C ermëttelt. Duerno klëmmt d'Temperatur nees un a läit a 500 Kilometer Héicht bei −121&nbsp;°C. D'[[Ionosphär]] vum Titan ass méi komplex opgebaut wéi déi vun der Äerd. D'Haaptzon ass op enger Héicht vun 1200 Kilometer, allerdéngs mat enger weiderer Zon aus geluedene Partikel bei Kilometer 63. Dat deelt d'Titanatmosphär a souzesoen zwou [[Radiowell]]en.

==== Chimie vun der Atmosphär ====
Déi eenzeg Kierper am Sonnesystem, déi hir Atmosphär haaptsächlech aus Stéckstoff bestinn, sinn Äerd an Titan. Beim Titan sinn et 98,4 % Stéckstoff a ronn 1,6 % Argon, souwéi Methan, dat an der ieweschter Atmosphär duerch seng kleng Dicht (57 % vu Stickstoff) dominéiert. Ausserdeem gëtt et Spuee vun op d'mannst enger Dosen anerer [[Organesch Chimie|organesche Verbindungen]], ënner anerem [[Ethan]], [[Propan]], [[Ethin]] an [[Cyanwaasserstoff]]. [[Helium]], [[Kuelendioxid]] a [[Waasser]] goufe fonnt, awer praktesch kee fräie [[Sauerstoff]].

Well den Titan keen nennenswäert [[Magnetismus|Magnéitfeld]] huet, ass seng Atmosphär besonnesch op hirem baussenzege Rand direkt dem [[Sonnewand]] ausgesat. Ausserdeem ënnerläit si der Awierkung vun der kosmescher Stralung an der Sonnenastralung, wouvu cheemesch de schonn zitéierten UV-Undeel vu Bedeitung ass. Vu sou energieräiche Matièredeelercher oder [[Photon]]e getraffe Stéckstoff- a Methanmolekülle ginn a [[Ion]]en oder reaktiv [[Radikale (Chemie)|Radikaler]] opgespléckt. Dës Brochstécker gi mat anere Moleküllen nei Bindungen an, woubäi si komplex organesch Stéckstoffverbindungen déi uewe genannt [[Kuelestoff]]verbindungen a verschidde [[Polycyclesch aromatesch Kuelewaasserstoff|polyzyklesch aromatesch Kuelenwaasserstoffer]] bilden.<ref name="jpl.nasa.gov">[http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2013-188 jpl.nasa.gov] JPL: ''Cassini Sees Precursors to Aerosol Haze on Titan'', Datum: 5. Juni 2013, Ofgeruff den 11. Juni 2013</ref> Op déi Aart a Weis entstinn an der ieweschter Titanatmosphär och [[Polyine]], déi [[Dräifachbindung]]en enthalen. Déi [[Polycyclen|polyzyklesch]] [[Aromaten|aromatesch]] Kuelewaasserstoffer kënnen och Stéckstoff enthalen a verklumpen zu den Aerosolen<ref name="jpl.nasa.gov"/>
; Tholine
[[Fichier:Formation of tholins in Titan's upper atmosphere.svg|lang=de|thumb|Bildung vun Tholinen an der ieweschter Titanatmosphär]]
Déi entstane schwéier Molekülle fale lues a méi déif Schichte vun der Atmosphär a maachen do den orangefaarwegen [[Niwwel]], deen ëm de Saturnmound ass. Den Astrophysiker [[Carl Sagan]] huet fir dat Gemësch vu Verbindungen de Begrëff „[[Tholin]]“ gebraucht. Hien huet déi Uewerflächeschicht mat där vun eiser Äerd an der Urzäit verglach.

D'Huygenssond hat d'Atmosphär vum Titan ënnersicht. Mat dem Ionen-Neutral-[[Massespektrometrie|Massespektrometer]] (INMS) konnt nogewise ginn, datt et am orangefaarwegen Niwwel kleng a mëttelgrouss Molekülle gëtt. Méi opschlossräich waren d'Donnéeë vum Cassini-Plasmaspektrometer (CAPS), deen eegens fir d'Ënnersich vun der Orangefierwung vun der Atmosphär matgeholl gouf a fir d'éischt eng Erklärung fir d'Entstoe vun Tholine geliwwert hat. En hat grouss, positiv an negativ geluede Ionen detektéiert. Virun allem déi negativ geluede Ione spille warscheinlech eng onerwaart Roll an der Bildung vun Tholinen aus kuelestoff- a stéckstoffhaltege Verbindungen.

==== Liichten an der Atmosphär ====
De "Cassini" konnt op enger Foto, déi 560 Sekonne beliicht war, vum Titan am Schiet vum Saturn e schwaacht Liichten an der Atmosphär feststellen. D'Liichten am ieweschten Atmosphäreberäich, 1000&nbsp;km iwwer der Uewerfläch, staamt warscheinlech aus der Kollisioun vun den Atmosphäremolekülle mam Sonnewand oder mat Deelercher aus der Magnéitosphär vum Saturn. An nëmmen 300&nbsp;km Héicht iwwer dem Buedem liicht d'Atmosphär méi staark. Dëst Liichte kann net sou wéi an héijere Schichten entstoen, mä nëmmen duerch [[kosmesch Stralung]] oder [[cheemesch Reaktioun]]e vun den Atmosphärebestanddeeler ausgeléist ginn<ref>[http://www.raumfahrer.net/news/astronomie/12112012200537.shtml Ralph-Mirko Richter: ''Der Saturnmond Titan leuchtet im Dunkeln'', in Raumfahrer.net, Datum: 12. November 2012, Ofgeruff den 13. November 2012]</ref>.<ref>[http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2012-344 Jia-Rui C. Cook & Steve Mullins: ''Cassini Halloween Treat: Titan Glows in the Dark'', in JPL.gov, Datum: 31. Oktober 2012, Ofgeruff den 13. November 2012]</ref>

<gallery>
Fichier:Cassini peers over Titans hazy atmosphare to Saturns south pole.jpg|{{small|Bléck iwwer de Rand vum Titan an duerch seng Héichatmosphär op dem Saturn säi Südpol vum [[Cassini-Huygens|Cassini]], [[2005]]}}
Fichier:Titan-Complex 'Anti-greenhouse'.jpg|{{small||Echtfaarwefoto vun der ieweschter Titanatmosphär. An der bloer Donstschicht brieche Methanmoleküllen op, drënner läit den orangen Donscht. Foto aus 9500&nbsp;Kilometer Distanz, d'Opléisung ass zirka 400&nbsp;m pro Pixel, Fozo vum Cassini, [[2005]].}}
Fichier:Glowing Titan.jpg|{{small||Bild lénks mat dem reflektéierte Liicht vum Saturn. Bild nodeem e méi wäit vum Saturn ewech ass. Um rietse Bild ass a verschiddenen Héichte vun der Titanatmosphär ënnerschiddlech staarkt Liichten ze erkennen (Cassini, [[7. Mee]] [[2009]])}}
Fichier:Titan Haze.jpg|{{small||Duerch Falschfaarwe kontrastverstäerkt Foto vun der Titanatmosphär gemaach vum [[Voyager 1|Voyager&nbsp;1]], [[1980]]
Fichier:Faint Southern Clouds On Titan.jpg|{{small||Wollekenaktivitéit an héije südleche Breeden (Cassini, [[2005]])}}
Fichier:Titan’s Colorful South Polar Vortex.jpg|{{small||Südpolare Wollekewierbel um Titan (Cassini [[2012]])
Fichier:Titan's south Polar vortex in motion.gif|{{small|E Wollekewierbel um Südpol (Cassini [[2012]])}}
Fichier:Orange and Blue Hazes Close-up.jpg|{{small||Blo an orange Donstschichten}}
</gallery>

==== Meteorologie ====
[[Fichier:Titan atmosphere detail de.svg|thumb|Temperatur- an Drockverlaf an der ënneschter Titanatmosphär mat Duerstellung vun de Schichten an Ofhängegkeet vun der Héicht]]
D'Temperatur op der Uewerfläch vum Titan huet an der Moyenne −179&nbsp;°C (94&nbsp;[[Kelvin]]). Den Temperaturënnerscheed tëscht dem Equator an de Polen ass duerch déi gläichméisseg Sonnestralung absorbéierend Atmosphär net méi grouss wéi dräi Grad. Bei dësen Temperatur- an Drockverhältnesser [[Sublimatioun (Phaseniwwergank)|subliméiert]] Waasseräis net, soudatt nëmme kleng Spuere vu Waasser an der Atmosphär disponibel sinn.

; Klima

An der ieweschter Atmosphär féieren d'Methandeeler zu engem [[Zäreneffekt]], soudatt et do ouni dëse Gas vill méi kal wier.

Och den orangen Niwwel huet op déi ënner him leiend Deeler vun der Atmosphär klimatesch Auswierkungen, déi awer ënnerschiddlech gedeit ginn ([[Paradoxon vun der schwaacher jonker Sonn#Roll vum Paradoxon beim Mars an dem Saturnmound Titan|Paradoxon vun der schwaacher jonker Sonn]]). Sou gëtt a Bezuch op déi fest Uewerfläch, am Géigesaz zu der Äerd, vun engem Anti-[[Zäreneffekt]] geschwat.

; Wandsystemer a Superrotatioun

An der ieweschter [[Troposphär]] rotéiert d'Atmosphär vum Titan méi séier vun Ost no West wéi de Mound selwer. Dee Phenomeen gëtt „[[Differentiell Rotatioun|Superrotatioun]]“ genannt; et ass zum Beispill geneesou op der [[Venus (Planéit)|Venus]] ze observéieren. Am ieweschte Beräich där bis zu 50&nbsp;Kilometer héich reechenden Troposphär si staark Turbulenzen. D'Wandvitesse ass do ongeféier 30&nbsp;m/s an hëlt no ënne stänneg of. Ënner siwe Kilometer ass d'Vitess vun de Gasmasse ganz kleng.

De Lander Huygens hat wärend dem Atmosphärenduerchgank d'Loftstréimunge gemooss. Eng Simulatioun op der Basis vun dëse Wanddate konnte weisen, datt dem Titan seng Atmosphär an der [[Stratosphär]] an enger eenzeger, riseger [[Hadley-Zell]] zirkuléiert. Dobäi klëmmt waarm Loft an der südlecher Hemisphär op a fält an der nërdlecher nees erof. Doduerch stréimt a groussen Héichte vun der Stratosphär d'Loft vu Süden no Norden an a klengen Héichten nees vun Nord no Süd zeréck. Am Géigesaz zu der Äerd, där hir Hadley-Zell an d'[[innertropesch Konvergenzzon]] wéinst den Ozeane op dat Gebitt tëscht de [[Wendekrees]]ser begrenzt ass, erstreckt sech d'Aflossgebitt beim Titan vu Pol zu Pol. Ongeféier all 15 Joer (inklusiv enger dräijäreger Iwwergankszäit), also zweemal jee Saturnjoer, kéiert dës Zell hir Wandrichtung ëm. Sou eng Hadley-Zellass nëmmen op engem lues rotéierendem Kierper wéi dem Titan méiglech.

; Wolleken

[[Fichier:Titan's Giant North Pole Cloud.jpg|thumb|Risege Wollekewierbel iwwer dem Nordpol (Cassini [[2006]])]]
An der Atmosphär si Muster vu Wolleken ze erkennen, déi haaptsächlech aus Methan, awer och aus Ethan an anere Kuelewaasserstoffen zesummegesat sinn an op d'Uewerfläch ofreenen.

Enn [[2006]] gouf vum Cassini e risege Wollekewierbel entdeckt, dee mat engem Duerchmiesser vu ronn 2400&nbsp;Kilometer e Groussdeel vun der Nordpolregioun iwwerdeckt. Eng Wollek gouf zwar erwaart, awer keen Objet vun dëser Gréisst a Struktur gouf observéiert. Wéi d'Sond zwou Woche méi spéit nees laanscht den Titan koum, konnt de Wierbel nees observéiert ginn. No de Modeller vun de Fuerscher geschitt säin Opbau no engem Zyklus, deen engem Saturnjoer entsprécht, wéi et och bei der Hadley-Zell de Fall ass.

Mëtt [[2012]] huet de Cassini en neie Wollekewierbel iwwer dem Südpol vum Titan, zirka. 300&nbsp;km iwwer der Uewerfläch, observéiert. Et gëtt ugeholl, datt seng Bildung mam Ufank vum Summer um Titan senger Südhallefkugel zesummenhänkt.

=== Fest Uewerfläch ===
Wéinst der donschträicher Atmosphär konnt ee bei fréieren Observatiounen am visuelle Liicht a bei Voyagermissiounen keng Eenzelheeten op der Uewerfläch vum Titan erkennen.
[[Fichier:Titan 2009-01 ISS polar maps.jpg|thumb|D'Uewflächekaart vu béide Pole, aus Donnéeën vum Cassini Imaging Science Subsystems zesummegestallt (Januar [[2009]])]]
Déi op den éischte Radarbiller visuell global a regional Uewerflächecharakteristike goufen, no éischte Beuerteelunge vun den [[National Aeronautics and Space Administration|NASA]]-Wëssenschaftler, fir [[Tektonik|tektonesch]] Strukture wéi Grief a Kuuschtestéierunge gehalen, wat fir eng stänneg bedeitend [[Geologie|geologesch]] Aktivitéit vum Himmelskierper schwätze géif.

D'Uewerfläh ass allgemeng zimmlech flaach. Héichtenënnerscheeder vu méi wéi 150&nbsp;m a biergänlech Géigende si ganz rar. Sou fält eng hell Regioun 4500&nbsp;Kilometer laanscht den Equator, mat dem Numm Xanadu, besonnesch op. NASA- an ESA-Fuerscher deite si, no hiren Observatioun, als eng Landschaft mat iwwerraschend äerdähnlwchem Bild. Xanadu, dat flächeméisseg eppes méi grouss ass wéi [[Australien]], gëtt vu bis zu 2000&nbsp;m héije Biergrécker duerchzunn. No Radardonnéeë bestinn dës aus porösem Waasseräis, dat vun do méiglechem Methanreen duerch Auswäsche geformt gouf. Doduerch kéinten [[Höhlesystem]]er entstane sinn.

Am Géigesaz zu der [[Plackentektonik]] op der Äerd entstoungen d'Bierger um Titan no aller Warscheinlechkeet duech Schrumpfung vum Mound. Och hei entstoungen d'Gebiergszich eendeiteg duerch Opfalung a Verkierzung vun der Kuuscht. E Fuerscherteam ëm de [[Giuseppe Mitri]] um [[California Institute of Technology|Caltech]] koum duerch Computersimulatioune zum Schluss, datt den Titan zanter senger Genesis viru 4,5 Milliarde Joer kontinuéierlech geschrumpft ass. Dobäi goungen si dovun aus, datt de Kär vum Titan ni ganz waarm war an dofir eng relativ homogeen Mëschung aus Äis a Gestengs duerstellt. Déi lues Ofkillung vum Mound suergt dofir, datt d'Deeler vum ënner der Äiskuuscht leienden Ozean lues a lues gefréieren an dobäi d'Déckt vun der baussenzeger Äiskuuscht geneesou wiisst wéi de Mantel vun engem ënner dem Ozean leienden Héichdrockäis. Doduerch kënnt et zu engem Verloscht vum Ozeanvolumen an d'Uewerfläch vun der Äiskuuscht leet sech a Falen. No de Wëssenschaftler misst sech de Radius vum Mound a 4,5 Milliarde Joer ëm siwe Kilometer verklengert hunn; dat ass, beim haitege Radius vun 2575 Kilometer, ongeféier 3 Prozent.

D'Zesummesetzung vun der Uewerfläch ass komplex. D'Weltraumsond Cassini-Huygens hat Waasseräis um Titan festgestallt, dat bei den niddregen Temperaturen d'Konsistenz vu Silikatgestengs huet an deelweis vun Dëmpelen oder Séien aus flëssegem Methan bedeckt ass. Et gëtt ugeholl, datt op der Uewerfläch Kuelewaasserstoffer existéieren, déi elo nach net am Laboratoire hiergestallt konnte ginn.

De Radar vum Cassini hat op dem Titan vill manner [[Aschlagkrater]] fonnt, wéi (op gläicher Fläch bezunn) op anere Mounden a Planéiten am Sonnesystem. An der dichter Atmosphär zerplatzen a verglouse vill Objeten, soudatt d'Zuel vun den aschloenden Objete vu vireraus halbéiert ginn. Och gi frësch Aschlagkrater séier vum stännege Wand mat Partikelen zougeblosen, déi duerch Zesummelagerung vun aus der Atmosphär ausgefalene Tholine entstane sinn.<ref>[http://www.raumfahrer.net/news/astronomie/19012013162925.shtml Ralph-Mirko Richter: ''Warum existieren kaum Krater auf dem Titan?'', in Raumfahrer.net, Datum: 19. Januar 2013, Ofgeruff den 22. Januar 2013]</ref> Dësen Effet an de Methanreen formen d'Uewerfläch relativ séier a féieren zu enger geologesch jonker Uewerfläch.

<gallery>
Fichier:Titan map october 2006.jpg|{{small|Beschrëft Kaart vum Titan vum Oktober [[2006]] an Equidistanzprojektioun. Dëse Mosaik gouf aus Date vum Imaging Science Subsystem vun der Raumsond Cassini zesummegestallt.}}
Fichier:Map of Titan - April 2011.jpg|{{small|Onbeschrëft Kaart vum Abrëll [[2011]].}}
Fichier:Huygens shoreline.jpg|{{small|Foto vun der Titanuewerfläch wärend der Landung vum [[Cassini-Huygens#Huygens lant op Titan|Huygens]]. Et erkennt een Hiwwelen an topographesch Objeten, déi enger Küsteregioun mat Offlëssgrief gläichen, [[2005]].}}
Fichier:Huygens surface color.jpg|}}Foto vum Huygens no der Landung op der Titan-Uewerfläch (nogefierft), [[14. Januar]] [[2005]].}}
</gallery>

==== Dünen ====
[[Fichier:Titan dunes.jpg|thumb|{{small|Dünen op der Titan-Uewerfläch (ënnen) verglach mat Sanddünen op der Äerd (uewen)}}]]
[[Fichier:Liquid lakes on titan.jpg|thumb|{{small|Méiglech Séien an engem 140&nbsp;Kilometer wäitem Gebitt bei 80°&nbsp;&nbsp;N an 35°&nbsp;W a [[Falschfaarwen]] (Radarfoto vum Cassini, [[2006]]))}}]]
Méi nei Cassini-Date weisen, datt an den donkelen equatoriale Gebidder, wou ufanks Kuelewaasserstoff-Ozeanen ugeholl goufen, grouss Wüstegebidder mat 150&nbsp;m héijen an Honnerte vu Kilometer laange [[Dün]]en existéieren, woufir de stännege Wand um Titan verantwortlech ass. No computergestëtzte Simulatioune reecht dofir schonn eng Wandvitesse vun zwéi Kilometer pro Stonn aus. Nei Biller vun der Cassini-Sond, hunn nei Froe bruecht. Sou ass unhand vum Schiet z'erkennen, datt grouss, bis zu 300 m héich Dünen gréisstendeels duerch Westwand gebilt goufen, wougéint den Haaptwand um Equator vum Titan den Ostwand ass. E méigleche Grond wier, datt déi Dünen nëmmen an de rare Phase vun engem [[Equinoktium]] entstinn, wou dann e méigleche staarke Westwand bléist.

D'Düne bestinn aus bis zu 0,3&nbsp;mm grousse Partikelen, deenen hir Zesummesetzung nach net gekläert ass. A Fro kënnt Waasseräis oder organesch Feststoffer. No enger Hypothees vum Donald Hunten un der Universitéit Arizona kéinte si aus Ethan bestoen, dat u fäin Stëbspartikel gebonnen ass. Dat géif och erklären, firwat sech hei keng Kuelewaasserstoff-Ozeane gebilt hunn.

==== Flësseg Kuelewaasserstoffer ====
Op béide Polarregiounen gesäit een op de Radarfotoe gréisser Methanséien, déi vu Flëss gespeist ginn. Ettlech radardonkel Flecken, déi als eendeitege Nowäis vu sou „Gewässer“ ugesinn ginn, goufen ronn ëm de Nordpol fonnt. An dëser Regioun war zu der Zäit vun der Cassini-Missioun [[Polarnuecht]].

[[Fichier:Lacus Ontario.jpg|thumb|{{small|Südpol vum Titan. Riets ënne si Wolleken, lénks vun der Mëtt ass den [[Ontario Lacus]] ze gesinn; opgeholl vum VIMS (Visual and Infrared Imaging Mapping Spectrometer) vum Cassini, Dezember [[2007]].}}]]
Déi dräi gréisst Séien [[Kraken Mare]], [[Ligeia Mare]] a [[Punga Mare]] ginn als „Mare“ bezeechent an hu mat Fläche bis iwwer 100.000&nbsp;Quadratkilometer d'Dimensioune vu groussen ierdesche Banneséien a -mierer (am Verglach: [[Lake Superior]] 82.100&nbsp;Quadratkilometer). Schonn am Ufank vun der Missioun gouf um Südpol de gréisste „Séi“ [[Ontario Lacus]] als bis elo eenzege Methanséi op der südlecher Hemisphär entdeckt an no deem mat ronn 20.000&nbsp;Quadratkilometer gläich groussen [[Ontarioséi]] genannt. Fuerscher vum DLR haten den [[30.&nbsp;Juli]] [[2008]] bekannt ginn, datt an him och Ethan nogewise gouf a méiglecherweis nach aner [[Alkane]]r drasinn.

Auswäertunge vu Radarmiessungen hunn [[2009]] gewisen, datt den Ontario Lacus spigelglat ausgesäit. Die Variatiounen an der Héicht haten zum Zäitpunkt vun der Miessung manner wéi 3&nbsp;mm. Et gëtt ugeholl, datt den Ontario Lacus tatsächlech aus flëssege Kuelewaasserstoffer an net aus gedréchentem Bulli besteet. Et weist domat och, datt et op der Uewerfläch relativ wandstëll war. Zu de klengste Séien zielen de [[Feia Lacus]], de [[Kivu Lacus]], de [[Koitere Lacus]] an den [[Neagh Lacus]].

D'Flëssegkeeten an de séiänlechen Objete si relativ duerchsiichteg, soudatt e Mënsch wann e bei sou engem Ufer géif stoen&nbsp;– an dat „Gewässer“ wéi an e kloren ierdesche Séi géif kucken. No Berechnunge vun der NASA iwwertrëfft d'Reserve vu flëssege Kuelewaasserstoffer um Titan dee vun der Äerd ëm dat Honnertfach. Den atmosphäresche Kreeslaf, d'Erofreenen, d'Sammelen an d'Fléisse vu Kuelewaasserstoffer huet déi äiseg Uewerfläch an iwwerraschend änlecher Weis geformt, wéi d'Waasser op der Äerd d'Silikatgestengs. Schonn op den éischte Bléck sinn aus e puer Kilometer Héicht ganz Flosssystemer z'erkennen, flëssege Methan schneit sech erosiv an d'Äisuewerfläch an a bilt en hiwwelege Relief. Op der Äerd géif dat eng (tektonesch) Hiewung vun den [[Erosioun|erodéierte]] Gebidder iwwer déi duerchschnëttlech Uewerflächenhéicht eraus implizéieren; dat däerft op dem Titan net anescht sinn.

===== Joreszäitlech Schwankungen =====
Vun de Fuerscher gëtt ugeholl, datt sech d'Séien haaptsächlech wärend dem 7,5 Joer dauernde Titan-Wanter formen an am Summer gréisstendeels nees ausdrëchnen. Dës Entdeckung passt gutt zu där vum risege nordpolare Wollekewierbel e puer Woche méi spéit. Béides bestätegt d'Meenung vun engem Nidderschlagkreeslaf vu Methan, änlech dem Waasserkreeslaf op der Äerd – mat Verdonschtung, Wollekeformung an erneitem Nidderschlag (Methan ass nëmmen am Temperaturberäich vun −182&nbsp;°C bis −162&nbsp;°C flësseg, bei héijeren Temperature gasfërmeg).

D'Séie sinn ongläichméisseg verdeelt. Nodeem bis [[2009]] ongeféier d'Hallschent vum Titan mam Radar ofgetaascht gouf, schéngt den Undeel vun de Séiflächen an der südlecher Hemisphär nëmmen 0,4 % ze sinn, an der nërdlecher ongeféier 10 %, also iwwer zwanzegmol méi wéi op der südlecher. Dat kënnt domat zesummenhänken, datt d'Ëmlafbunn vum Saturn ëm d'Sonn elliptesch ass an doduerch säin Ofstand zu der Sonn ëm ronn 11 % schwankt. Dofir sinn d'Summer op der südlecher Hemisphär méi kuerz a méi waarm, d'Wantere sinn awer do méi laang an och méi kal. Beim sonnenächste Punkt, dem [[Perihel]], beweegt sech de Planéit géigeniwwer dem sonnewäiteste Punkt vu senger Ëmlafbunn, dem Aphel, méi séier ëm d'Sonn, an duerch déi kuerz Distanz gëtt och seng [[Wénkelvitess]] ëm d'Sonn nach vergréissert. Doduerch reent op der Nordhallefkugel de Methan erof, dat op der Südhallefkugel am waarme Summer verdonst. Och wa sech de Séistand pro Joer nëmmen ëm wéineg Dezimeter erof geet, féiert dat am Laf vu ville Joer dozou, datt an der südleche Hemisphär vill Séien ausdréchnen. Well sech d'Elips vun der Saturnbunn lues ëm d'Sonn dréit, däerft d'Verdeelung vun de Séiebedeckung awer all 45.000 Joer tëscht Nord- a Südhallefkugel pendelen.

No neieste Fuerschunge soll sech de Flëssegkeetsstand vum Ontario Lacus wéi an der [[Etosha-Paan]] mat der Héicht vum Spigel vun där am Buedem disponibler Flëssegkeet änneren.<ref>[http://www.raumfahrer.net/news/astronomie/21042012173017.shtml Ralph-Mirko Richter: Titansee Ontario Lacus ähnelt der Etosha-Pfanne, in Raumfahrer.net, Datum: 21. Abrëll 2012, Ofgeruff den 21. Abrëll 2012]</ref>
[[Fichier:Floating Ice on Titan Lakes?.jpg|thumb|Sou kënnt d'Äis op de Methanséien ausgesinn]]

===== Äisbierger? =====
Op der Uewerfläch vun de Séien kënnt et och Äisbierger ginn. Well Mëschungen aus festem Methan an Ethan méi schwéier si wéi flësseg Mëschungen, kann nëmmen Äis schwammen, dat Aschlëss vun op d'mannst 5 % Stéckstoff aus der Atmosphär huet, déi säi Volume vergréisseren. Wann d'Temperatur nëmme wéineg fält, zitt sech de Stéckstoff sou wäit zesummen, datt d'Äis op de Fong eroffält. Wann d'Temperatur nees klëmmt, kann och d'Grondäis zu der Séiuewerfläch eropklëmmt<ref>[http://www.raumfahrer.net/news/astronomie/12012013115329.shtml Ralph-Mirko Richter: Eisschollen auf der Oberfläche der Titan-Seen?, in Raumfahrer.net, Datum: 13. Januar 2013, ofgeruff den 11. Juni 2013]</ref>.<ref>[http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2013-010 JPL: Cassini Suggests Icing on a Lake, Datum: 8. Januar 2013, Ofgeruff den 11. Juni 2013]</ref>

==== Kryovulkaner ====
[[Fichier:Tortola Facula Cassini c12.jpg|thumb|Kryovulkan um Titan (Cassini, [[2004]])]]
Um Titan fanne sech däitlech Zeeche vu vulkanescher Aktivitéit. Och wann déi bekannte Vulkaner an hirer Form a Gréisst deenen op der Äerd gläichen, handelt et sech net ëm silikatesche Vulkanismus wéi op den äerdänleche Planéite [[Mars (Planéit)|Mars]] oder [[Venus (Planéit)|Venus]], mä villméi ëm sougenannt [[Kryovulkan]]er, also Äisvulkaner.

Déi zéiflësseg Mass, déi bei dësem Kryovulkanismus un d'Titanuewerfläch trëtt, kënnt aus Waasser an z.&nbsp;B. Ammoniak oder aus Waasser mat anere kuelewaasserstoffhaltege Gemëscher bestoen, deenen hire [[Gefréierpunkt]] wäit ënner deem vu Waasser läit an déi sou kuerzzäiteg un d'Uewerfläch fléisse kéinten. Dës Gebidder mat héijeren Temperature ginn och ''„Hotbeds“'' genannt. Et gëtt ugeholl, datt de Vulkanismus um Titan, änlech wéi op der Äerd, duerch d'Energiefräisetzung beim Zerfall vu radioaktiven Elementer am Mantel vum Titan ugedriwwe gëtt.

Mat Hëllef vun der Cassini-Sond goufe bei engem méiglechem Kryovulkan Methanemissiounen entdeckt. Et gëtt ugeholl, datt Kryovulkanismus eng bedeitend Quell fir d'Versuergung vu Methan an der Atmosphär ass.

=== Opbau vum Kär ===
[[Fichier:Titan cutaway de.svg|thumb|Schnëttzeechnung zu der Illustratioun vum bannenzegen Opbau]]
Den Titan huet e grousse Kär aus [[Silikat]]gestengs, dee vun ettleche Schichten Waasseräis ëmginn ass. Déi baussenzeg Schicht vum Mantel besteet aus Äis a [[Methanhydrat]], déi bannenzeg aus Héichdrockäis (vgl. d'[[Äis#Anomalien|Äis-Phasendiagramm]]). No Modellrechnunge vun [[2005]] kéint tëscht dëse béide Schichten en [[Äismoundozean]] aus flëssegem Waasser sinn.

Wéi bei anere Mounde vu [[Gasplanéit]]en –&nbsp;Jupitermound [[Io (Mound)|Io]] a Saturnmound [[Enceladus (Mound)|Enceladus]]&nbsp;– kéinten hei och [[Gezäitekraaft|Gezäitenkräfte]] vum Mammeplanéit eng Roll bei der fir tektonesch Beweegungen noutwendeger Ophëtzung a follgende Mobiliséierung vum Moundkär spillen.

Duerch déi relativ héich Exzentrizitéit vun der Titan-Bunn an där doraus follgender [[Libratioun|Libratioun a Längt]] pendelt d'Gezäitedeformatioun vum Mound am Laf vu senger gebonnener Rotatioun entspriechend a kënnt mat dësem Hin an Hier zu tektonesch Verrécklungen am Zentrum vum Titan féieren.

==== Hypotheteschen Ozean ënner der Äiskuuscht ====
Radarmiessunge vun der Cassini-Sond deiten drop hin, datt ënner der Äiskuuscht en [[Ozean]] aus flëssegem Waasser existéiert. D'Déckt vun der Äiskuuscht gëtt op ongeféier 80&nbsp;Kilometer geschat.

No engem Modell, dat vum Jupitermound [[Europa (Mound)|Europa]] op den Titan iwwerdroe gouf, kann d'Wäermtentwécklung duerch [[Gezäiten#Réckwirkungen op Äerd a Mound (Gezäitereiwung)|Gezäitereiwung]] och ënner senger Äiskuuscht zu der Formung dëser opgeschmolzener Schicht gefouert hunn. Si misst sech mat der Cassini-Sond duerch Schwéierfeldmiessungen noweise loossen.

Am Waasser zu ongeféier 10 % enthaltenem Ammoniak géif als [[Gefréierschutzmëttel]] (kuckt [[Gefréierpunkterniddregung]]) wierken, soudatt sech trotz där an dëser Déift ze erwardender Temperatur vu −20&nbsp;°C e flëssegen Ozean geformt hätt kennen – besonnesch a Verbindung mat dem héijen Drock, deen do ass.

D'Existenz vun engem Ozean an der Déift bedeit geologesch gesinn, datt déi driwwer leiend Kuuscht wiesentlich méi beweeglech ka si wéi op Himmelskierper, déi duerchgoend fest sinn, wéi beispillsweis den Äerdmound. D'Kuuschtebeweeglechkeet féiert zu den observéierten tektonesche Grousstrukturen a och zum [[Kryovulkan]]ismus, woubäi ugeholl ka ginn, datt och Waasser aus dem ënnergrëndegen Ozean direkt um Äisvulkanismus bedeelegt ass, wéi et bei der Äerd mat Magma aus dem Mantel de Fall ass. Wéi op [[Enceladus (Mound)|Enceladus]] schonn nogewise gouf, kënnen d'Kuuschtbeweegungen eleng lokal sou vill Wäermt produzéieren, datt bedeitend Deeler un Äis an de Beweegungszone verflëssegt ginn a Kryovulkanismus ausléisen.

D'Cassini-Sond hat entdeckt, datt iwwer Titanbierger d'Unzéiung méi schwaach ass wéi iwwer flaache Géigenden. D'Fuerscher huelen un, datt d'Äis ënner Bierger méi déif an den Ozean erareecht wéi ënner flaache Géigenden.<ref>[http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2013-261 JPL: ''Cassini Data: Saturn Moon May Have Rigid Ice Shell'', Datum: 28. August 2013, Ofgeruff den 29. September 2013]</ref>.

== Fuerschung ==
[[Fichier:Christiaan Huygens-painting.jpeg|thumb|Den Titan-Entdecker Christiaan Huygens op engem Bild vum [[Caspar Netscher]] (1671)]]
D'Observatioun an d'Fuerschung vum Titan war virum Raumzäitalter nëmmen ageschränkt méiglech. [[1907]] hat de spuenesche Astronom José Comas Solá bekannt ginn, datt hien um Rand vun der Titanscheif eng Verdonklung an am Zentrum zwéi wäiss, ronn Flecken observéiert hätt. D'Entdeckung vun der Atmosphär duerch de [[Gerard Kuiper]] an den [[1940]]er Jore war déi nächst erwähnenswäert Entdeckung. Als éischt Raumsond hat schliisslech d'[[Pioneer&nbsp;11]] am Joer [[1979]] d'Mounde vum Saturn erreecht.

=== Entdeckung a Benennung ===

''Kuckt och:'' [[Lëscht vun de Planéitenentdeckungen an hire Mounden]]

Den hollännesche Mathematiker, Buchautor, Physiker an Astronom [[Christiaan Huygens]] hat den Titan de [[25.&nbsp;Mäerz]] [[1655]] entdeckt. D'Opfanne vum Saturnmound war him mat engem selwer gebautenen [[Teleskop]] gelongen. D'Lënse vum [[Teleskop]] hat hien zesumme mat sengem Brudder [[Constantijn Huygens Junior|Constantijn jr.]] geschlaff. Et hat en [[Objektiv (Optik)|Objektivduerchmiesser]] vu 57&nbsp;mm a konnt 50-fach vergréisseren.

Fir d'éischt huet den Huygens dunn d'Planéite [[Venus (Planéit)|Venus]], [[Mars (Planéit)|Mars]], [[Jupiter (Planéit)|Jupiter]] a schliisslech de Saturn entdeckt. Do hat hien dann en hellen Himmelskierper bemierkt, deen am Laf vu 16 Deeg eemol de Saturn ëmkreest hat. No véier Ëmdréiunge war hie sech am Juni sécher, datt et sech ëm e Saturnmound handele misst. Ëm dës Zäit war d'Schréi vun de Saturnréng géigeniwwer der Äerd zimmlech kleng an d'Observatioune goufe net gestéiert. Et war déi zweet Moundentdeckung zanter der Teleskoperfindung ([[1608]]). 45&nbsp;Joer no der Entdeckung vun de véier [[Galiléiesch Mounden|Jupitermounden]].
 
Ronn zwee Joerhonnert blouf de Mound ouni Numm. Den Huygens selwer hat hien ''"Saturni Luna"'' (oder ''"Luna Saturni"'') genannt. Déi am Laf vun der Zäit entdeckten Trabante vun de Planéite goufen an der Reiefolleg vun hirer Bunngréisst nummeréiert; sou gouf hien ëm [[1800]] de ''sechste Saturnmound''. Den Astronom [[John Herschel]] hat [[1847]] an der Publikatioun ''"Results of Astronomical Observations made at the Cape of Good Hope"'' virgeschloen de Saturnmound nom [[Titanen|Titan]] ze nennen. Als gréisste Saturnmound krut hien dorop den Numm "Titan".

=== Hubble ===
[[Fichier:Titan hubble.jpg|thumb|Infraroutfoto vum [[Hubble-Weltraumteleskop]] vun der Titanuewerfläch, [[1998]])]]
[[Fichier:Titan's thick haze layer-picture from voyager1.jpg|thumb|Titanatmosphär opgehoéé aus enger Distanz vu 435.000&nbsp;Kilometer (Voyager&nbsp;1, [[1980]])]]
Nodeem iwwer 300&nbsp;Joer nëmmen Observatioune vun der 
Aerd aus méiglech waren, konnten déi éischt graff Detailer vun der Titanuewerfläch an de [[1990]]er Jore vum Orbitalteleskop [[Hubble-Weltraumteleskop|Hubble]] mat Fotoen am Spektralberäich vum noen [[Infraroutstralung|Infrarout]] gewonne ginn, dat d'Methanwolleken an den organesche „Smog“ duerchdréngt. Déi dorop visuell opfälleg Kontraster tëscht hellen an donkelen Gebidder vun der Uewerfläch stinn an däitlechem Géigesaz zu de Strukturen, déi vun anere Mounduewerfläche dëser Gréisst bekannt waren. Konzentresch Strukture wéi Krater an Aschlagbecken waren domat vu viran net z'erkennen. Et louch no, déi donkel Zone fir méi déif geleeën ze halen wéi déi hell, souwéi eng stofflech ënnerschiddlech Zesummesetzung vun dëser Uewerfläch unzehuelen: bei den hellen Zonen eventuell Waasseräis, wéi et op en ettleche Jupitermounden heefeg ass, a bei den donkele Beräicher méiglecherweis Silikatgestengs oder organescht Material.

== Literatur ==
* Robert H. Brown, Jean-Pierre Lebreton, J. Hunter Waite (Hrsg.): ''[http://books.google.de/books?id=CBx9KDH1qaYC&printsec=frontcover&dq=Lebreton+Titan+Huygens&source=bl&ots=4afDqtYbU4&sig=U2J1soNyDkX5Y_wSUcitJoqqbmc&hl=de&ei=4-KJTPv8Co2uOKT5oNUK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CC4Q6AEwBA#v=onepage&q&f=false Titan from Cassini-Huygens.]'' Springer, Dordrecht 2009, ISBN 978-1-4020-9214-5.
* Ralph Lorenz, Jacqueline Mitton: ''Titan Unveiled: Saturn's Mysterious Moon Explored.'' Princeton Univ Pr (1. April 2008), ISBN 978-0-691-12587-9.

== Kuckt och ==
{{Kuckt och Portal:Astronomie}}
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Titan (moon)|Titan}}
* [http://photojournal.jpl.nasa.gov/target/Titan Titan] am Planetary Photojournal vun der NASA
* [https://web.archive.org/web/20060505213102/http://www.saturnmonde.de/titan.html Titan – Neueste Erkenntnisse und Nachrichten] Saturnmonde.de
* [https://web.archive.org/web/20060504133914/http://www.uni-koeln.de/math-nat-fak/geomet/geo/forschung/titan/index.html Saturnmond Titan] (Mathematesch-Naturwëssenschaftlech Fakultéit vun der [[Universitéit Köln]])
* {{en}}[http://www.issibern.ch/PDF-Files/Spatium_15.pdf ''Titan and the Huygens Mission''.] (PDF; 914 kB;) ISSI Publikatioun: ''Spatium'', Nr. 15
* [http://www.diagramm.net/index.php?i=NuN&id=42&d=a Video, Sound, Rundblick] ausführliche Zusammenfassung über die Landung der Sonde Huygens auf Titan
* [http://www.astronews.com/news/artikel/2011/05/1105-012.shtml ''Keine Blitze auf Titan''.] astronews.com, Oublikatioun vum Institut fir Weltraumfuerschung vun der ÖAW, 12. Mee 2011, [[15. Mee]] [[2011]]
* Benjamin Knispel: [http://www.sterne-und-weltraum.de/alias/saturnmond-titan/titansee-verwandt-mit-afrikanischer-salzpfanne/1149461 ''Saturnmond Titan, Titansee verwandt mit afrikanischer Salzpfanne''.] sterne und weltraum.de, 20. Abrëll 2012, ofgeruff [[21. Abrëll]] [[2012]], als Quell gëtt den Artikel un: "ESA: ''Far-off cousin of part-time African lake found on Titan''. [[19. Abrëll]] [[2012]]"
{{Navigatioun Saturnmounden}}

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Titan (Mound)| ]]
[[Kategorie:Mounde vum Saturn]]
[[Kategorie:Astronomesch Objeten déi 1655 entdeckt goufen]]