Марф

Марф — атмосферадай аватайбур, циферикай хкат ийиз жимивал хьиз чилелни гьуьлерал аватзавай. Марф кӀватӀ жезвайди я цикай, гьадалай хкаж жезвай бугъ циферин дережадал виниз хкаж хьайила, вичин чимивал квадарна микьи хьана, заланвилин къуватди агъухъ чӀугвайла. Марфад стӀалри аватайла атмосферада авай мача затӀар вичиз къачузва — руг, аэрозоль. Гьабуру марфад pH-къативал тайинарзава. Марфад жуьре ам туькӀуьр хьайивили, аватзавай чӀавди, географиядин аслувалрини цин стӀалрин къалинвили тайинарзава.

Марфад конвекция

Марфад цифер

Марфад цифер гьавайрин кьве, ацӀур жедайвилив мукьуг гвай, гьар жуьре чимивал авай пайар акахьайла туькӀуьр жезвайди я, дахьайтӀа ламу гьава гьадалай микьи чилик атайла, дахьайтӀа винихъ фидай гьавайра. Сифте жуьреда акахьай затӀунин ламувал акахь жезвай затӀарин ламувилелай гьамиша пара я, гьакӀа гьава ацӀайди жезва; гьа себебдикай жезвай марфар гъвечӀибур я, ам пара чӀавуз ават ийидайла пара ятар ават хьун жедатӀани. Ахьтин марфарик гъвечӀи, яргъи марфар, Европадин гьукуматра жедай ква. Кьведлагьай себебдикай гьуьлерин къерехрал алай гьукуматра йисан микьи чӀавара къвадайбур я. Виридалайни зурба марфар гьаваяр винихъ фидайла къведа, вични чими гьукуматра, анра цин бугъ гьавада пара аваз жеда: вини, пара атӀай атмосферадин дережадиз фидайла гьаваяр гегьенш жедайла, ам ацӀана, ацӀур хьунин дережадилай алатна, чимивал хкаж жез, цин бугъарин пай агъухъ аватзава. Аватзавайбурук ква марфар, чими гьава сувайрин къваларай физавай, гьакӀни циклонар туькӀуьр жедай чкайра аватзавайбур.

Акъатзавай жуьре

Цин бугъ атмосферада ацукьайла адакай чимивал хкатзава. ГьакӀни ругдинни аэрозольдин къалинвилелай аслу я мус бугъ атмосферада ацукьдатӀа.

Гьар марфад чешме цифер я. Кьакьанвилелайни температурадилай аслудаказ туькӀуьр жезва муркӀад кристалар, дахьайтӀа циферин стӀалар. Гьа ситфтедаказ акъатай затӀар, цифера амукьай чӀавунилай аслудаказ, вичихъ галаз маса цин бугъар, маса циферин бугъар дахьайтӀа муркӀад кристаллар галкӀур жеда, гьа жуьредай къвез-къвез марфад кӀус чӀехи жеда.

ЭлячӀунар

• Викигьамбарда темайриз килигна туькӀуьрнавай медиа-файлар ава Марф