Al Qaeda

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Al Qaeda (Arabisch: القاعدة al-Qā‘idah "de basis") is 'n islamitisje terreurorganisatie. Ze veurt aasjleëg oet, meh huuj d'r daag vuural i g'ne Maghreb, Jeme en Somalië. Ooch óngersjteunt zie anger terroristisje organisaties; zie gieëf traininge en logistieke óngersjteuning.

De terreurbeweëging is vuural bekank gewoeëde noa de aasjleëg van 11 september 2001 in New York. Ze weëd ónger anger durch de Verenigde Naties, de NAVO, de Europese Unie en leng wie de Verenigde Sjtate, India en Rusland besjtumpeld es terroristisje organisatie. Ze weëd óngersjteund durch 't Taliban-regime van Afghanistan en woeëd in 't verleie óngersjteund durch Soedan.

Doel

't Wichtigste doel van Al Qaeda is 't sjtichte van e islamitisch weltriek, oeëmit 't in dat ópzich liek óp terreurorganisatie IS. Al Qaeda zuut 't Weste es höare groeëtste viejand. Concreet betekent dat dat zie de sjaria, 't islamitisj rech, wilt iveure mit geweld. De organisatie is vuural actief i leng oeë me noa höar idee tevöal aafwiek van 't sjtreng fundamentalistisch gedachtegood. Volges Al Qaeda weëde moslims óngerdruk durch 't Weste. De óngerdrukkesj zint volges höar zioniste. Doarum houw Al Qaeda in 'n fatwa in 1998 alle moslims ópgeroepe vuur Amerikane en hun bondgenote, in 't bezónger jüdde, doeëd te make.

Óntsjtoa

De groep woeëd in 1988 ópgerich durch d'r Osama bin Laden. Ze is óntsjtange es verzetsgroep wie de Sovjet-Unie Afghanistan deeg binnevalle. I deë kreeg vochte ieëder versjillende islamitisch-fundamentalistisje groepe, de moedjahedien, teëge 't Sovjet-leger. De VS financierde dizze kreeg via de Pakistaanse inlichtingedeens. Aan 't eng va d'r kreeg óntsjtange tusje die groepe groeëte versjille in de interpretatie van d'r koran, wat leide tot e óngerling conflik. De uueverwinning óp de Sovjet-Unie goof Bin Laden inspiratie vuur oetintelig Al Qaeda óp te richte. Kót d'rnoa richde heë zich óp de VS. Bin Laden leet zich vuural inspirere durch de ideeë va d'r moslimgeleerde Said Qutb. Twieë wichtige concepte van deë gelierde zint takfir (تكفير), wat heesjt dat kaffirs (كافر, óngeleuvige, ooch wen 't um moslims geet) gedoeëd mage weëde — en jahiliyya (جَاهِلِيَّة), e begrip wat oersjprónkelig truukgeet óp d'r pre-islamitisje tied in Arabië en huuj d'r daag ooch gebroek weëd durch salafiste wie die van Al Qaeda vuur neet-islamitisje invloede te bekritisere. Bis 1994 bleef 't ónruiig in Afghanistan. D'r Taliban greep i dat joar de mach, meh de organisatie bleef actief in 't lank en i g'n regio. Óp 2 mei 2011 kóste Amerikaanse militaire Bin Laden doeëdmake. De bei terreurorganisaties hant 'ne rilletief gowwe bank, ooch noa de machsuuevername durch d'r Taliban in 2021. Terreurorganisatie IS weëd es gezamelike viejand besjouwd.

Al Qaeda es organisatie

Al Qaeda opereert es e netwerk en neet zoeëzeer es 'n organisatie. Ze veurt aasjleëg oet, meh sjteunt ooch anger salafistische organisaties. Vöal organisaties zint ooch gelieerd aan Al Qaeda. Ze veure i feite de aasjleëg oet, wiewaal ze soms ze angesj heesje. E bekind vuurbeeld doava is Al-Shabaab, wat actief is i Somalië.

Weltwied hant alle organisaties die aan Al Qaeda gelieerd zint óngevier 13.000 militante. Ze zint huuj d'r daag, neëve Somalië, vuural actief i Jeme, in d'r Maghreb en i Syrië.

Terroristische aasjleëg

Selectie van e aantal bekinde aasjleëg die gepleeg zint durch Al Qaeda of gelieerde organisaties.

26 fibberwaar 1993: bómaasjlaag óp 't World Trade Center i New York. Heibei valle zes doeëde en rake hóngerd luuj gewónd.
17 november 1997: bei g'n necropool Deir el-Bahari, kótbei de toeristische Egyptische sjtad Luxor weëde 68 toeriste gedoeëd. 35 sjlachoffesj houwe de Zjwitserse nationaliteet.
7 augus 1998: bei 'ne bómaasjleëg óp de Amerikaanse ambassades va de Keniaanse hoofsjtad Nairobi en de Tanzaniaanse sjtad Dar es Salaam kómme 224 luuj um 't leëve.
12 oktober 2000: 't sjip USS Cole weëd i g'n have va g'n Jemenitische hoofsjtad Jeme getróffe durch 'ne aasjlaag, oeëbei 17 soldoate van de Amerikaanse marine um 't leëve kómme, 39 anger luuj rake gewónk.
30 december 2000 en 31 december 2000: bei 'n reeks aan aasjleëg i g'n Filipiense hoofsjtad Manilla sjterve 22 luuj. Hóngerd luuj rake gewónk. De aasjleëg weëde oetgeveurd durch de aan Al-Qaeda gelieerde groep Abu Sayyef.
11 september 2001: veer vleegmesjiene weëde gekaap. Twieë vlege zich kepot teëge de Twin Towers van 't World Trade Center i New York, e daarde sjtort neer bei 't Pentagon i Washington D.C. 't Veerde toesjtel sjtort neer bei Shanksville i Pennsylvania. Heibei vele bouw 3.000 doeëde. Mieë es 6.000 luuj rake gewónk.
11 april 2002: 'ne bómaasjlaag óp de bekinde El-Ghribasynagoge óp 't Tunesische eilank Djerba kos aa 21 luuj 't leëve. 14 sjlachoffesj kómme oet Duutsjland.
12 oktober 2002: bei aasjleëg óp versjillende discotheke óp 't eilank Bali sjterve 202 luuj. De mieëtste sjlachoffesj zint toeriste en hant de Australische nationaliteet.
19 augus 2003: 22 luuj kómme um 't leëve bei 'ne zelfmoardaasjlaag óp 't hoofkantoer va de VN i Bagdad.
29 augus 2003: 125 luuj kómme um 't leëve bei 'ne aasjlaag óp 'n sjiitische moskee i Najaf, Irak.
12 november 2003: in 't Irakese Nasiriya kómme 17 Italiaanse soldoate um 't leëve bei 'ne aasjlaag. Elf anger soldoate weëde ooch gedoeëd, 103 anger rake gewónk.
15 november 2003 en 20 november 2003: in Istanbul weëde 'n synagoge en 'n Britse bank aagevalle. 57 luuj sjterve, 700 anger rake gewónk.
2 fibberwaar 2004: in 't Noard-Irakese Erbil kómme bei 'ne aasjlaag óp e Koerdisch evenement 117 luuj um 't leëve, 133 anger rake gewónk.
2 fibberwaar 2004: de aan Al Qaeda gelieerde Abu Sayyef pleeg 'ne aasjlaag óp e Filipiens passagiersjip, oeëbei 116 luuj umkómme.
2 meëts 2004: aasjlaag óp e sjiitisch fieës in de Irakese sjteë Karbala en Bagdad. Heibei sjterve 178 luuj en rake 500 anger gewónk. Dizze aasjlaag weëd gezieë es begin van de sektarische sjtried tusje soenniete en sjiite in Irak.
11 meëts 2004: aasjleëg óp mieëder treintoesjtelle i g'n hoofsjtad Madrid. 191 luuj kómme um 't leëve, 2.051 anger rake gewónk. Dees aasjleëg woare de zjwoarste in Europa seër d'r aasjlaag óp e vleegmesjien boave de Sjotse plaatsj Lockerbie in 1988.

Brón

Dit artikel is gebaseerd óp 't corresponderende artikel óp de Ingelsje, Nederlandse en de Duutsje Wikipedia.

Commons

In de categorie Al-Qaeda van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje