Taalbad
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Oonder e taalbad of immersion (van 't Latiense immersio: oonderdoompele; vandao d'r naam taalbad) versjtèèt me in de taalweitesjap en de pedagogiek 'n situatie, oeë-in luuj, m.n. keender, in 'n vraemtalige ömgaeving geplaatsjd werre, zoedat ze de vraem taal verwerve. Aandersj es bie de methodes die in 't oonderwies va vraem tale gebroekd werre, verlöpt de verwerving van 'n taal via 'n taalbad vólgens de sjtappe die bie 't verwerve van 'n modertaal gezat werre.
In väöl mieëtalige kulture, wie o.m. óp de Nederlandse Antille, is de verwerving va versjèjje tale via taalbajjer 'n alledaagse vanzelfsjpraeëkendehèèd, die oonderwies in vraem tale dèk in groeëte mate vervingt. Ooch in 't ooste van Belsj en langs de taalgrens in de faciliteitengemèngdes is sjprake van 'n de facto mieëtalige kultuur. Brussel is daobie ooch de jure twieëtalig.
In Spa haat 't 'n talecentrum oeë volwassene, vör väöl gaeld, via die methode 'n vraem taal in 'ne kórte tied kènne verwerve of reactivere.
Nederland
[bewirk | brón bewèrke]In Nederland is twieëtalig oonderwijs óp de basissjoeële verbaoje. In 2011 start 'n experimaent mèt immersie-oonderwies op 'n basissjoeël in Vols (Duutsj) en Venlo (Ingelsj).[1] 't Gèft allewiel redelek get middelbaar sjoeële die tto (twieëtalig oonderwies) aanbeje, mètstens an vwo-lieërlinge. Begonne is me mèt dit oonderwies in de jaore 80. De financiering kan o.m. liegke bie de Provincies soms mèt interreg-subsidies. Dèk zeunt ooch de ouderbiedrages hoeëger. In Nederlands-Limburg haat 't neet mieë wie 'n haandvol sjoeële versjreidt över Venlo, Mestreech, Remunj en Haeële die tto aanbeje. [2]
Wallonië
[bewirk | brón bewèrke]In Franstalig Belsj besjtèèt 't taalbad ooch es pedagogische aanpak in sommige lieëger sjoeële, geïnspireerd óp e Canadees systeem. D'r keumt da 'ne lieëraar väör de klas dae allèng mer Nederlands of Ingelsj kalt. Dizze lieëraar keumt neet noodzakelek öm de taal aan te lieëre, mae kan in 't Nederlands of Ingelsj ooch aander vakke gaeve wie raeëkene of aardrijkskunde. Dit kan gebäöre gedurende èng of twieë aanèènsjlutende waeëke, mae ooch bieväöbeeld ene daag in de waeëk, gedurende 't gaanse sjoeëljaor. 't Systeem is 'n succes (van 7 sjoeële bie d'r sjtart in 1999 nao mieë wie 100 sjoeële in 2006-2007), zoedanig dat 't e probleem wert öm voldoende lieërkrachte te vinge mèt 'n pedagogisch diploma in de taal die me aanbrèngt en mèt voldoende kènnis van 't Fraans.
In 2011 gèft 't in Wallonië 249 kleutersjoeële oeë keender in 'n Nederlandstalige ömgaeving Nederlands via dis methode lieëre.[3]
Óp 't College Notre Dame Gemmenich wert 'n taalbad of immersion aangebaoje vör 't Duutsj.[4]
Fraankriek
[bewirk | brón bewèrke]'t Systeem van "immersion" keumt ooch vör in Fraankriek, mae dan öm de ège minderheidstaal laevend te haowe. Zoe kènne óp Corsica, Bretagne en Occitanië 'n aantal lèsse in 't Fraans vervange werre dör lèsse in 't Corsicaans, Bretoens of Occitaans.
Duutsjlaand
[bewirk | brón bewèrke]Duutsjlaand kènt 't taalbadsysteem vör 't Sorbisch.
Vlaandere
[bewirk | brón bewèrke]In Vlaandere is 't Nederlands de ènnige en verplichte taal oeëin gelieërd wert. Enigszins - mae neet gaans- vergeliekbaar is in Vlaandere de Onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers.
Taaloetwisselinge
[bewirk | brón bewèrke]Nederlands Limburg
[bewirk | brón bewèrke]Jóngere oet d'r gegoede sjtaand gónge vruger en noe óch nog óp wissel nao Luuk of Brussel öm 't Fraans te lieëre.
Belsj
[bewirk | brón bewèrke]- Mèt sjteun van 't Prins Filip-fonds kènne sjoeële van de twieë kaante van de taalgrens klasse oetwissele. Väöral in de hoeëger joare van 't secundair oonderwies, es me de twiede landstaal al voldoende kènt, volgt de èng klas alle lèsse in de gastsjoeël över de taalgrens, terwiel de lieërlinge van die sjoeël óp bezeuk zeunt in de ander sjoeël.
- In vakanties werre taalkampe aa-gebaoje oeë Vlamsje keender in Wallonië en Welzje keender in Vlaandere 'n ander landstaal verwerve in 'n aandersjtalige ömgaeving.
- Ooch tössje gezinne besjtèèt de traditie van taaloetwisselinge óp Belsj nog ömmer. Al da neet mèt sjteun of bemiddeling van 'ne gezinsboond. In dit geval verblieft e keend éng bies twieë waeëke in 'n aandersjtalig gezin, oeënao e keend oet dat gezin 'n zelfde periode dörbrèngt in 't örsjte gezin.
Referenties
[bewirk | brón bewèrke]- ↑ [Tweetaligheid maakt kinderbrein soepel, Johan van de Beek, Dagblad de Limburger 24 maart 2011]
- ↑ Europees Platform Netwerk tto in Nederland
- ↑ De Volkskrant 8 januari 2011 "Een soort vijandbeeld" Leen Vervaeke
- ↑ Collège Notre-Dame Gemmenich Immersion of taalbad vör 't Duutsj
Literatuur
[bewirk | brón bewèrke]- Brohy, C. & Bregy, A.-L. (1998). Mehrsprachige und plurikulturelle Schulmodelle in der Schweiz oder: What's in a name? In: Bulletin suisse de linguistique appliquée. 67: 85-99.
- Prof.Dr. Henning Wode: Mehrsprachigkeit durch immersive KiTas, Universität Kiel
- Wode, Henning: Multilingual education in Europe - What can preschools contribute? In: S. Björklund (ed.): Language as a Tool - Immersion Research and Practices. University of Vaasa: Proceddings of the University of Vaasa, Reports, 424-446, 2001
- Petra Burmeister & Angelika Daniel: How effective is late partial immersion? Some findings from a secondary school program in Germany. In: Burmeister, Petra; Piske, Thorsten; Rohde, Andreas (Eds.): An Integrated View of Language Development. Papers in Honor of Henning Wode, Wissenschaftlicher Verlag Trier, 2002. ISBN 3-88476-488-8. www.wvttrier.de
- Marjorie Bingham Wesche: Early French Immersion: How has the original Canadian model stood the test of time? In: Burmeister, Petra; Piske, Thorsten; Rohde, Andreas (Eds.): An Integrated View of Language Development. Papers in Honor of Henning Wode, Wissenschaftlicher Verlag Trier, 2002. ISBN 3-88476-488-8. www.wvttrier.de
Weblinks
[bewirk | brón bewèrke]- Väörwat e taalbad? ACIE Newsletter, February 2001, Vol. 4, No. 2 (Ingelsj)
- Language Immersion The advantages in growing up bilingual/'t Vördeel va twieëtalig opwase (Ingelsj)
- Rosetta Stone Endangered Language Program, creates not-for-profit immersion software for use in language revitalization/Taalbad sofware (non-profit) (Ingelsj)
- L'immersion poursuit sa progression/Väöroetgaank van de taalbadmethode óp 't Belsj en ooch [1]. (Fraans)
- Etude de socio-linguistique sur des francophones scolarisant leurs enfants en Flandre/Socio-linguistisch oonderzeuk bie Fraanstalige keender die in Vlaandere 'n Nederlandstalige sjoeël volge Ooch resultate van 't Europees opvoedkundig centrum in Moeskroen dat twieëtalig (Ned/Fr) oonderwies aa-beejd. (Fraans)
- Verein für Frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen e. V./Vereniging vör mieëtalighèèd óp jónge laeftied in keenderdagverblieve en sjoeële (Duutsj)