Zonnevlek
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'n Zonnevlek is 'n relatief doonker plaots op 't oppervlak vaan de zon. De vlekke zien slechs tijdelek aonwezeg (tijdelek is hei relatief, ze kinne vaan inkel ore tot mierdere maonde bestoon). Ze weure veroorzaak door sterke magnetische aktiviteit boedoor 'n relatief keul plaots oontsteit. De temperatuur vaan 'n zonnevlek ligk tösse de 3000 en 4500 K, dewijl 't umringend materiaol oongeveer 5780 K heit is. 't Aontal zonnevlekke is 'n maot veur de aktiviteit vaan de zon: wie mie vlekke, wie aktiever de zon.
Zonneaktiviteit
[bewirk | brón bewèrke]
De zon varieert in häör aktiviteit mèt 'n periode vaan 11 jaor. Eder 11 jaor wissele de magnetische pole vaan de zon vaan plaots. De lèste kier waor dat in 2001, en de volgende kier zal woersjijnelek in 2012 zien. Tijdens dees aktieve periode stijg 't aontal zonnevlekke.
Woernumme
[bewirk | brón bewèrke]Zonnevlekke rechstreeks woernumme is zoonder besjerming vaan de ouge gevaarlek en kin zelfs tot blievende blindheid leie. 't Is wel meugelek um 't beeld vaan 'ne telescoop op 'n sjerm te projektere.
In China woort al in 28 veur Christus zonnevlekke gezeen en tot 1500 gaof 't al hoonderde besjrijvinge devaan. Oet woernumminge in 1611 door de Duitse astronoom Johannes Fabricius is gebleke tot ouch de zon um 'n as beweeg. De zonnevlekke bewege mèt de zon mèt, evels zonnevlekke ter huugde vaan de zonne-equator bewege in oongeveer 25 daog um de zon, bij zonnevlekke up hoeger breidtes door de umloup soms mie es 30 daog. D'n Ingelsmaan Thomas Harriot deeg bijnao 200 observaties tösse 1610 en 1613. Oet zien woernumminge berekende heer de drejsnelheid vaan de zon. De cyclus in 't aontal zonnevlekke woort door Samuel Schwabe in 1843 besjreve, nao 17 jaor observaties.
Aander stare
[bewirk | brón bewèrke]Ouch aander stare vertoene vlekke (starevlekke geneump). Woerneuminge höbbe aongetoend tot die vlekke dèks väöl groeter zien es de vlekke op us zon, soms wel 100 kier zoe groet, woebij wel 30% vaan 't oppervlak vaan de staar bedèk kin zien.