Tever
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
El Tever (Tiber in Latin, Tudesch e Ingles; Tevere in Italian; Tibre in Frances e Purtughes; Tíber in Spagnö e Catalan) a l'è un fiüm de l'Italia central; lungh 405 km, el cata l'aqua de un basin de 17.400 km²; la sua purtada media a livel anüal l'è de 230 m³/s.
El nass in Emilia-Rumagna, arent al munt Fümirö a 1.286 meter de quota; dopu un quai centinee de meter el ghe va dent in Tuscana, e la taja per una trentena de chilometer in pruvincia de Arezz. Dopu che 'l và föra de la Tuscana el va dent in Ümbria, e la percur tüta quanta da nord a süd bagnand, tra i alter, i paes de Cità de Castel e Ümbertid e passand arent a Perügia, Tödi, Marscian. Dopu l'Ümbria al percur el Lazzi, dopu che l'ha marcaa per una quarantena de chilometer el sò cunfin.
In del Lazzi al bagna Ort, el traversa la Sabina prim de girà invers Ruma. El Tever el taja Ruma per intregh da nord a süd, el passa per i famus set runch de la Ruma antiga e 'l sa trà dent in del Mar Tiren in del toch de costa tra Fiümisin e Ostia.
El Tever, in del sò camin, el ciapa l'aqua de un muntun de fiümisei e riaa, sò aflüeent: el Chiasc, el Néra, e l'Anien de la mancina, el Nèstur e ul Treja de la drita.
El Tever l'è semper staa el fiüm cunsacraa a Ruma, fin dai temp de Romul e Remu, che han fundaa la citaa propi in d'un punt favurevul in sül curs del fiüm (arent a l'isula tiberina); in di temp ruman, i barch e i nav a pudeven risalì el Tever propi fin a la zona di set runch, e barchet püssee piscinit a rivaven anca in Ümbria.