Hetsika famerenana amin' ny laoniny
Ny hetsika famerenana amin' ny laoniny na hetsika restaorasiônista dia hetsika kristiana nanomboka teo amin' ny sisintanin' i Etazonia nandritra ny Fifohazam-panahy lehibe faharoa (1790–1840) tamin' ny fiandohan' ny taonjato faha-19. Ny mpisava lalana tamin’ io hetsika io dia nikatsaka ny fanavaozana ny fiangonana avy ao anatiny ary nikatsaka ny "firaisan' ny Kristiana rehetra ao amin' ny vatana iray nalaina tahaka amin' ny fiangonan' ny Testamenta Vaovao". Io hetsika io dia fantatra koa amin' ny hoe hetsika famerenana amin' ny laoniny amerikana na hetsika Stone–Campbell, ary atao hoe kampbelisma.
Ny hetsika famerenana amin' ny laoniny dia nipoitra avy amin' ny fifohazana ara-pivavahana mahaleo tena maromaro izay maka tahaka ny kristianisma tany am-boalohany, araka ny fiheverany. Vondrona roa tsy mifampiankina no namolavola fomba fiasa mitovy momba ny finoana kristiana no tena nanana ny lanjany manokana. Ny voalohany, izay notarihin' i Barton W. Stone, dia nanomboka tao Cane Ridge (Kentucky), ary nantsoina hoe "Kristiana". Ny faharoa dia nanomboka tany amin' ny faritra andrefana amin' i Pennsylvania sy Virginia (Virginia Andrefana ankehitriny) ary notarihin' i Thomas Campbell sy ny zanany lahy, Alexander Campbell, izay samy nianatra tany Ekôsy; nampiasa ny anarana hoe "Mpianatr' i Kristy" izy ireo tamin' ny farany. Samy nitady ny hamerenana amin' ny laoniny ny fiangonana kristiana amin' ny alalan' ny fifotorana amin' ny lamina hita ao amin' ny Testamenta Vaovao ireo vondrona roa ireo, ary samy nihevitra fa ny fanekem-pinoana no nampizarazara ny kristianisma. Tamin' ny taona 1832 izy ireo dia nanatevin-daharana ny fiarahana amin' ny alalan' ny fifanomezan-tanana.
Ankoatra ny zavatra hafa, dia niraisany ny finoana ny maha Kristy Zanak' Andriamanitra an' i Jesoa, sy ny tokony hankalazan' ny Kristianina ny Fanasan’ ny Tompo amin' ny andro voalohany amin' ny herinandro; ary ny batisan' ny mino efa lehibe dia tsy maintsy atao amin' ny fandrobohana anaty rano. Satria ny mpanorina an' ilay hetsika dia te hiala amin' ny anaram-piangonana rehetra, ka noho izany dia nampiasa anarana ara-Baiboly ho an' ny mpanara-dia an' i Jesoa izy ireo. Samy nampirisika ny fiverenana amin’ ny tanjon' ny Fiangonana tamin' ny taonjato voalohany ireo vondrona roa ireo, araka ny voalaza ao amin' ny Testamenta Vaovao. Ny mpahay tantara iray ao amin' ilay hetsika dia nanamafy fa ny hetsika fampiraisana indrindra io hetsika io, fa famerenana amin' ny laoniny dia mitana anjara toerana faharoa.
Ny hetsika famerenana amin' ny laoniny dia nizara ho vondrona maromaro samihafa. Ny vondrona telo lehibe dia ny Fiangonan' i Kristy sy ny Fiangonana Kristiana (Mpianatr' i Kristy) ary ny Fiangonana Kristiana sy Fiangonan' i Kristy tsy miankina. Fanampin' izany, misy ny Fiangonan' i Kristy Iraisam-Pirenena, ny Fiangonana Kristiana Iraisam-Pirenena, ny Fiangonan' i Kristy any Eorôpa, ary ny Fiangonana Kristiana Evanjelika any Kanada, ary ny Fiangonan' i Kristy any Aostralia. Ny olona sasany dia mihevitra ny fisaratsarahana teo amin' ilay hetsika ho vokatry ny tsy fifanarahana momba ny tanjon' ny famerenana amin' ny laoniny sy ny ekiomenisma: ny Fiangonan' i Kristy sy ny ny Fiangonana Kristiana sy Fiangonan' i Kristy dia namaha ny tsy fitovian-kevitra tamin' ny alalan' ny fanamafisana ny famerenana amin' ny laoniny, fa ny Fiangonana Kristiana (Mpianatr' i Kristy) kosa namaha ny disadisa tamin' ny alalan' ny fanamafisana ny ekiomenisma.