Деклинација (астрономија)
- За други значења, видете Деклинација (појаснување).
Деклинација (крат. дек, dec или
- Објект на небесниот екватор има деклинација од 0°.
- Објект на небесниот Северен Пол има деклинација од +90°.
- Објект на небесниот Јужен Пол има деклинација од −90°.
Знакот се става пред бројката без разлика дали е негативен или позитивен. Деклинацијата може да се изрази во секоја аголна единица, а најзастапено е изразувањето во лачни степени, минути и секунди.
Едно астрономско тело непосредно над набљудувачот (во зенитот) има деклинација речиси еднаква на неговата географска ширина. Затоа, една поларна ѕвезда има деклинација од приближно +90° или −90°. При северна ширина
Кога објектот е непосредно над набљудувачот, деклинацијата е во опсег на 0,01 степен од неговата географска ширина. Деклинацијата и географската ширина не се совпаѓаат од две причини. Првата е фактор што важи за сите небесни објекти: деклинацијата на објектот е еднаква на астрономската ширина на набљудувачот, но под поимот „ширина“ обично подразбираме геодетска ширина. Оваа разлика обично не надминува неколку илјадинки од еден степен, но во исклучителни случаи (како на големиот остров Хаваи) знае да надмине 0,01 степен. Од практични причини, втората причина важи само за објекти од сончевиот Систем: „деклинацијата“ по обичај се мери од центарот на Земјата, која не е сосем сферна, па затоа правата што се протега од Земјиниот центар до објектот не е сосем нормална на површината на Земјата. Така, кога Месечината е непосредно над набљудувачот, нејзината геоцентрична деклинација може да се разликува од астрономската ширина на објектот во износ до 0,005 степени. Важноста на оваа појава е обратнопропорционална на оддалеченоста на објектот од Земјата, па затоа се зема предвид само во однос на Месечината.
Ѕвездите
[уреди | уреди извор]Бидејќи секоја една ѕвезда стои во речиси постојана насока гледајќи од Земјата, нејзината деклинација е приближно постојана од година на година. Меѓутоа ректасцензијата и деклинацијата постепено се менуваат како последица на прецесијата на рамноденицата, сопственото движење и годишната паралакса.
Променлива деклинација
[уреди | уреди извор]Деклинацијата на сите објекти од сончевиот Систем се менува побргу отколку онаа на ѕвездите.
Сонцето
[уреди | уреди извор]Деклинацијата на Сонцето,
При сонцестој, аголот помеѓу сончевите зраци и рамнината на Земјиниот екватор достигнува највеќе 23°26'. Затоа
Во моментот на секоја рамноденица, центарот на сонцето изгледа како да проаѓа низ небесниот екватор, а
Деклинацијата на сонцето е еднаква на обратниот синус од производот на синусот на максималната деклинација на Сонцето и синусот на должината во неговиот повратник во секој даден момент. Наместо да ја пресметуваме должината во повратникот, ако сакаме да ја добиеме Сончевата деклинација изразена во денови, ја проследуваме следнава постапка.
Бидејќи орбиталното занесување (ексценричност) на Земјата е прилично мало, можеме да претпоставиме дека нејзината орбита е совршена кружница:
каде косинусот работи со степени. Ако аргументот на косинусот е во радијани, тогаш 360° во равенката се заменува со 2
Еве и друг можен облик:[2]
Попрецизна формула:[3]
каде
е дробната година во радијани.
Попрецизни дневни вредности добиени со вопросечување на четирите години од циклусот на јавување на престапна година ќе најдете на табелата на деклинација на Сонцето.
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „деклинација“. Лексикон на македонскиот јазик. Он.нет. 2010. Посетено на 13 март 2011.[мртва врска]
- ↑ Дезмонд Флечер (2007). „Сончева деклинација“. Архивирано од изворникот 2008-05-24. Посетено на 18 февруари 2010. (англиски)
- ↑ Џ. В. Спенсер (1971). „Приказ на местоположбата на Сонцето по пат на Фурјеови низи“. Наводот journal бара
|journal=
(help) (англиски)
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]Македонски
[уреди | уреди извор]- За небесните координатни системи и деклинацијата Архивирано на 24 март 2011 г. — Скопско астрономско друштво (македонски)
Англиски
[уреди | уреди извор]- Функција на деклинација за Excel,
CAD и други програми Архивирано на 13 декември 2014 г. (за Windows) (англиски) - Како се пресметува местоположбата на планетите од Паул Шлитер (англиски)