Координатжуулсан дэлхийн цаг
.svg)
Координатжуулсан дэлхийн цаг (Англи: Coordinated Universal Time, Франц: Temps universel coordonné, товчоор UTC) нь өнөөдөр хүчин төгөлдөр бүхий дэлхийн цаг юм. 1972 онд энэхүү координатжуулсан дэлхийн цагийг нэвтрүүлэв.
Хэрэглээ
[засварлах | кодоор засварлах]UTC нь дэлхий даяар нэгдсэн стандартын цаг шаардагдах газруудад хэрэглэнэ:
- агаарын тээвэр ба усан тээвэрт
- метеорологид
- шинжлэх ухааны хэрэглээнд (цагийн хэмжилт болон бусад нарийн шаардлага тавигдсан хэрэгцээнээс бусад тохиолдолд)
- хэд хэдэн цагийн бүс дамжсан олон улсын төслүүдэд
- Олон Улсын Сансрын Станц дээр
- антарктикт
- хэрэглээний тээврийн хэрэгслийн дижитал хянах төхөөрөмжид
- олон улсын харилцаа холбооны албанд[1]
- богино долгионы радио телевиз
- цахим шууданд
- сонирхогчийн радио холбоо
Дэлхийн олон цагийн бүсүүдийг Лондон хотын Гринвичээр дайран өнгөрөх тэг меридианаас эхлэн тооцож гаргадаг. Коодинатжуулсан дэлхийн цагийн эхлэл нь Баруун Европ бүсийн цаг бөгөөд энэ өргөрөгийн улсууд болох Их Британи, Ирланд, Баруун Африкийн улсуудад Төв Гринвичийн цаг хэмээн хэрэглэдэг.
Товчлолын гарал
[засварлах | кодоор засварлах]Координатжуулсан дэлхийн цагийн товчлолыг стандартжуулахын өмнө англи хэлний тэмдэглэгээ болох Coordinated Universal Time буюу CUT, мөн франц хэлний хувилбар болох Temps Universel Coordonné (TUC) гэсэн тэмдэглэгээнүүдийг хэрэглэж байв. Гэвч Олон Улсын Цахилгаан Холбоо ба Олон Улсын Одон Орны Холбоод дэлхийн бүх хэлээр нэгэн нийтлэг хэллэг бий болгох эрмэлзэж байв. Ингээд дээрх хоёр хэлний аль нэгэнд нь давуу тал олгохгүй байх үүднээс энэ хоёрын гуравдагч хувилбар болох Universal Time Coordinated-г[2] (албан бус англи хэлний хувилбар) олон улсын жишиг болгон сонгосон[3] ба энэ нь Universal Time-н араас дараалсан тоо нэмж (UT1, UT2 гэх мэт) цэгцлэн бичихэд хялбар байв.[4]
Тэмдэглэгээ
[засварлах | кодоор засварлах]UTC нь цагийн мэдээлэл ба хуанлийн огноогоос бүрдэнэ. Улсын ба орон нутгийн цагийн бүсүүдэд ихэвчлэн UTC-с хэдэн цагаар зөрж байгаа талаар тусгай тэмдэглэгээ байдаг (жишээлбэл UTC+1 нь Төв Европын Цаг (ТЕЦ), UTC+2 нь Дорнод Европын цаг гэх мэт).
Цахим холбоос
[засварлах | кодоор засварлах] |
Wiktionary: UTC – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу |
Эшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ Rec. ITU-R TF.535-2 (PDF-Datei; 5 kB)
- ↑ Universal Time. In: Oxford Dictionaries: British and World English. Oxford University Press, хандсан 4. Арваннэгдүгээр сар 2015.
- ↑ National Institute of Standards and Technology (NIST): Frequently asked questions (FAQ). In: Time and Frequency Division. U.S. Commerce Department, хандсан 27. Долоодугаар сар 2010 (englisch): „Англи: In 1970, the Coordinated Universal Time system was devised by an international advisory group of technical experts within the International Telecommunication Union (ITU). The ITU felt it was best to designate a single abbreviation for use in all languages in order to minimize confusion. For example, in English the abbreviation for coordinated universal time would be CUT, while in French the abbreviation for ‚temps universel coordonné‘ would be TUC. To avoid appearing to favor any particular language, the abbreviation UTC was selected.“
- ↑ IAU resolutions adopted at the XVIth General Assembly, Grenoble, France, 1976. 1976, Х. 27/28, хандсан 5. Арваннэгдүгээр сар 2015 (PDF, englisch): „Commissions 4 (Ephemerides/Ephemerides) and 31 (Time/L'Heure) ... Resolution no. 3 by Commissions 4 and 31 ... recommend ... that the following notations be used in all languages ... UT0(i) ... UT1(i) ... UT2(i) ... UTC ... UTC(i)“