हिंदू सण आणि उत्सव

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

सांस्कृतिक, आध्यात्मिक अथवा धार्मिक कारणांनी साजऱ्या होणाऱ्या दिवसांना सण असे म्हणतात. भारतातील बरेचसे सण, उत्सव मेळे आणि जत्रा या मौसमी स्वरूपाच्या असतात.त्या साजरा करण्याचा दिनांक भारतीय पंचांगाला अनुसरून असतो. या सणांचे अंकनही मराठी कॅलेंडरवर असते. महत्त्वाच्या सणांच्या दिवशी शाळा, कॉलेजे, संस्था आणि सरकारी व गैरसरकारी कार्यालये यांना सुटी जाहिर केलेली असते.

भारतीय हिंदू सण

क्रमांक	उत्सव	तिथि
१	गुढीपाडवा
२	रामनवमी
३	हनुमान जयंती
४	वटपौर्णिमा
५	कार्तिकी एकादशी
६	गुरुपौर्णिमा
७	नागपंचमी
८	रक्षाबंधन
९	कृष्ण जन्माष्टमी
१०	पोळा
११	गणेश चतुर्थी
१२	शारदीय नवरात्र
१३	दिवाळी
१४	दत्तजयंती
१५	मकरसंक्रांत
१६	महाशिवरात्री
१७	होळी
१८	शिव जयंती

पुस्तके

हिंदू सण, कधी, कां आणि कसे साजरे करतात यांवर अनेक मराठी पुस्तके आहेत. त्यांपैकी काही ही :

अनमोल सणांच्या गोष्टी : आपले सण आपले उत्सव (लेखक - श्रीकांत प्र. गोवंडे)
आदिवासींचे सण-उत्सव (संपादक डॉ. सरोजिनी बाबर)
आपले उत्सव (लेखक - डॉ. शरद हेबाळकर)
आपले मराठी सण आणि उत्सव (डॉ. म.वि. सोवनी)
आपले सण आणि विज्ञान (लेखिका - सौ. पुष्पा वंजारी)
आपले सण आपले उत्सव (आपलं प्रकाशन)
आपले सण, आपले उत्सव (लेखक - दा.कृ. सोमण)
आर्यांच्या सणांचा प्राचीन व अर्वाचीन इतिहास (लेखक - ऋग्वेदी)
ऋतु हिरवे सण बरवे (लेखक - डॉ. सुधीर निरगुडकर)
दसरा दिवाळी (संपादक डॉ. सरोजिनी बाबर)
दिवाळीचा फराळ (मधुराणी भागवत)
दिवाळी फराळ (रसिक प्रकाशन)
पंचांग (दरवर्षी प्रकाशित होणारे वार्षिक हिंदू कॅलेंडर)
फेस्टिव्हल्स ऑफ महाराष्ट्र (सकाळ प्रकाशन, संकल्पना मृणाल पवार)
भारतीय सण आणि उत्सव (लेखिका - डॉ. स्वाती सुहास कर्वे)
भारतीय सण आणि उत्सव (डॉ. कृ.पं. देशपांडे)
भारतीय सण आणि उत्सव (प्रा. मधु जाधव)
भोंडला भुलाबाई (डॉ. सरोजिनी बाबर)
महिलांचे सण आणि उत्सव अर्थात्‌ लेडिज स्पेशल (करुणा ढापरे)
राष्ट्रीय व धार्मिक सण आणि उत्सव (लेखिका - करुणा ढापरे)
शास्त्र असे सांगते (दोन भाग; वेदवाणी प्रकशन)
श्रावण भाद्रपद (डॉ. सरोजिनी बाबर)
सण आणि उत्सव (धों.वे, जोगी)
सण उत्सव आणि व्रते (सनातन प्रकाशन)
सण, धार्मिक उत्सव आणि व्रते (सनातन प्रकाशन)
सणांच्या गोष्टी (लेखिका - माधुरी भिडे)
सणांच्या गोष्टी (लेखक - श्रीकांत प्र. गोवंडे)
स्तोत्र मंत्रांचे विज्ञान (काल-आज-उद्या)
स्त्रियांचे खेळ आणि गाणी (डॉ. सरोजिनी बाबर)
हिंदू सण आणि उत्सव (लेखक - दीपक भागवत)

ब च सं हिंदू सण
हिंदू धर्म • हिंदू सण • हिंदू पंचांग
उत्तर भारतीय	वसंत पंचमी • मकर संक्रांति • महाशिवरात्र • होळी • राम नवमी • जन्माष्टमी • गणेश चतुर्थी • चकचंदा • रक्षाबंधन • नवरात्र • दसरा • विजयादशमी • दुर्गा पूजा • करवा चौथ • अहोई अष्टमी •लक्ष्मीपूजन • नरक चतुर्दशी • दीपावली • गोवर्धन पूजा • भाऊबीज • तुळशीपूजन • कार्तिक पौर्णिमा
दक्षिण भारतीय	ओणम • पोंगल • रथयात्रा • अराणमुला नौका शर्यत • त्रिचूर पुरम • विषुक्कणि • विनायक चतुर्थी • कारतीगई दीपम • दीपावली •मकर संक्रांति • उगादि • महाशिवरात्र • विशाखा उत्सव • तिरुवतिरा
पवित्र दिवस	पौर्णिमा • अमावस्या • एकादशी • प्रदोष • अनंत चतुर्दशी • अक्षय्य तृतीया •
साप्ताहिक व्रत	सोमवार • मंगळवार • बुधवार • गुरूवार • शुक्रवार • शनिवार • रविवार •
एकादशी	• कामदा एकादशी • वरूथिनी एकादशी • मोहिनी एकादशी • अपरा एकादशी • निर्जला एकादशी • योगिनी एकादशी • देवशयनी एकादशी • कामिका एकादशी • पुत्रदा एकादशी-१ • अजा एकादशी • परिवर्तिनी(पद्मा) एकादशी • इंदिरा एकादशी • पाशांकुशा(पापांकुशा) एकादशी • रमा एकादशी • प्रबोधिनी एकादशी • उत्पत्ति(उत्पन्ना) एकादशी • मोक्षदा(मौनी) एकादशी • सफला एकादशी • पुत्रदा एकादशी-२ • षट्‌तिला एकादशी • जया एकादशी • विजया एकादशी • आमलकी एकादशी • पापमोचिनी एकादशी • पद्‌मिनी एकादशी • परमा(हरिवल्लभा) एकादशी •
पौर्णिमा	चैत्र पौर्णिमा • वैशाख पौर्णिमा • ज्येष्ठ पौर्णिमा • आषाढ पौर्णिमा • श्रावण पौर्णिमा • भाद्रपद पौर्णिमा • आश्विन पौर्णिमा • कार्तिक पौर्णिमा • मार्गशीर्ष पौर्णिमा • पौष पौर्णिमा • माघ पौर्णिमा • फाल्गुन पौर्णिमा •
महाराष्ट्रातील सण व व्रते	• सत्य नारायण कथा • विठ्ठलाची वारी • कार्तिकी एकादशी • गुढी पाडवा • रंगपंचमी • धुळवड • हनुमान जयंती • चैत्रगौर • वटपौर्णिमा आषाढी एकादशी • गुरुपौर्णिमा • नागपंचमी • नारळी पौर्णिमा • राखी पौर्णिमा • गोकुळाष्टमी • पोळा • हरितालिका • गणेशोत्सव • गौरीपूजन • नवरात्र • दसरा • कोजागिरी पौर्णिमा • दीपावली • वसुबारस • धनत्रयोदशी • नरकचतुर्दशी • लक्ष्मीपूजन • बलिप्रतिपदा • भाऊबीज • कार्तिकी एकादशी • तुलसी विवाह • त्रिपुरी पौर्णिमा • भगवद् गीता जयंती • दत्तजयंती • मकर संक्रात • महाशिवरात्र • होळीपौर्णिमा •