Lihat sumber bagi Animasi

<div style="float: right; width: 30%; margin: 1em">
[[Fail:Animexample.gif]]<br /><small>''Animasi ini bertukar sebanyak 10 kali sesaat.''</small>
<br />[[Fail:Animexample2.gif]]<br /><small>''Animasi ini bertukar sebanyak 2 kali sesaat. Anda dapat melihat pergerakannya.''</small>
</div>

'''Animasi''' atau '''dalangan''' ialah paparan pantas susunan imej-imej seni 2-D atau posisi model yang berturutan agar menghasilkan ilusi seakan watak yang dipaparkan ini "bergerak dan hidup".<ref>{{Cite book|title=Glosari Perfileman|author1=Mansor Puteh|publisher=Dewan Bahasa dan Pustaka & Kementerian Pendidikan Malaysia|year=1989|pages=21}}</ref> Animasi ialah sejenis [[ilusi optik]] [[pergerakan]] disebabkan kejadian [[penerusan penglihatan]], dan boleh dihasilkan dan didemonstrasi dalam pelbagai cara. Kaedah persembahan animasi yang paling laris ialah sebagai program [[wayang gambar]] atau [[video]], namun juga terdapat cara-cara lain untuk mempersembahkan karya animasi.

== Etimologi ==
Kata ''animasi'' menyerap kata [[bahasa Latin]] {{lang|la|animātiōn}} melalui [[bahasa Belanda]] {{lang|nl|animatie}}; kata Latin tersebut terbitan kata kerja ''animātiō'' "menghidupkan" diakar daripada kata ''animus'' yang bermaksud "[[nyawa]]".<ref>{{Cite web|url=http://www.dictionary.com/browse/animation|title=The definition of animation on dictionary.com}}</ref><ref name="EtymoBank">{{Cite dictionary|title=animatie|date=2009|encyclopedia=Etymologisch Woordenboek van het Nederlands|location=Amsterdam|editor-last=M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim & N. van der Sijs|url=https://etymologiebank.nl/trefwoord/animatie|via=EtymologieBank}}</ref> ''Dalangan'' pula kata terbitan hasil pengimbuhan gelaran ''dalang'' mengias kepada pekerjaan seorang [[tok dalang]] mengerakkan patung di hadapan kelir untuk menghidupkan watak-watak dalam cerita [[wayang kulit]]<nowiki/>nya.

== Animasi pertama ==
{{further|Sejarah animasi}}

Contoh terawal cubaan mengabadikan fenomena [[pergerakan]] dalam sesuatu lukisan ''pegun'' boleh didapati dalam [[lukisan gua]] zaman [[paleolitik]], yang mana haiwan digambarkan dengan kaki-kaki dalam kedudukan bertindan, agar jelas memberikan persepsi pergerakan.

''[[Phenakistoscope]]'', ''[[zoetrope]]'' dan ''[[praxinoscope]]'', serta '''[[flip book]]'' yang biasa, merupakan perkakas animasi popular terawal yang dicipta ketika [[1800-an]]. Alatan ini menghasilkan gerakan daripada lukisan bersusun menggunakan kaedah teknologi, namun animasi sebenarnya tidak banyak berkembang sehingga terciptanya [[filem|filem wayang gambar]].

Tiada seorang individu tunggal pun boleh diakui sebagai "pencipta" seni animasi filem, kerana terdapat sebilangan orang melakukan sebilangan projek yang boleh dianggap sebagai pelbagai jenis animasi yang wujud pada masa yang sama.

[[Georges Méliès]], seorang pembikin filem Perancis, ialah pencipta filem kesan khas, seperti ''[[Pengembaraan ke Bulan]]'' (''Le Voyage dans la lune''). Beliau menggunkan pelbagai teknik – salah satunya adalah untuk menghentikan rakaman kamera, membuat perubahan dalam babak, dan kemudiannya menyambung rakaman filem. Idea ini amat serupa dengan apa yang bakal menjadi animasi [[gerak henti]]. Méliès menemui teknik ini secara tidak sengaja apabila kamera beliau rosak apabila merakam sebuah bas bergerak. Setelah kamera itu dibaiki, kebetulan seekor kuda sedang berjalan melaluinya sebaik sahaja Méliès menyambung rakaman. Hasilnya, bas itu seakan-akan bertukar menjadi kuda.

[[J. Stuart Blackton]] barangkalinya merupakan pembikin filem Amerika Syarikat pertama yang menggunakan teknik gerak henti dan animasi lukisan tangan. Setelah diperkenalkan kepada perfileman oleh [[Edison]], beliau merintis konsep-konsep ini pada awal abad ke-20, dengan karya berhakcipta sulung beliau pada tahun 1900. Sesetengah filem beliau, antaranya ''[[The Enchanted Drawing]]'' (1900) dan ''[[Humorous Phases of Funny Faces]]'' (1906) merupakan versi filem bagi rutin "pelukis kilat" Blackton, dan menggunakan versi diubah suai teknik-teknik gerak henti awal Méliès untuk menghasilkan sesiri lukisan [[papan hitam]] kelihatan bergerak dan berubah bentuk sendiri. ''Humorous Phases of Funny Faces' sering dianggap sebagai filem animasi pertama yang sejati, dan Blackton pula [[animator]] pertama yang sebenar.

Seorang lagi seniman Perancis, [[Émile Cohl]], mula melukis siri kartun dan pada tahun 1908, beliau menghasilkan filem bertajuk ''Fantasmagorie''. Filem ini menampilkan satu ''[[stick figure]]'' yang bergerak-geri dan menemui beraneka all objek berubah bentuk, seperti botol wain yang bertukar bentuk menjadi bunga. Terdapat juga bahagian lakonan langsung yang mana tangan animator memasuki babak. Filem ini dihasilkan dengan melukis setiap gambar pada kertas lalu mengambil setiap gambar ke dalam [[filem negatif]] yang memberikan rupa papan hitam pada gambar. Ini menjadikan ''Fantasmagorie'' filem animasi pertama yang dihasilkan melalui apa yang dikenali sebagai [[animasi tradisional|animasi tradisional (lukisan tangan)]].

Berikutan kejayaan Blackton dan Cohl, ramai lagi seniman lain mula bereksperimen dengan animasi. Salah seorang daripada mereka ialah [[Winsor McCay]], seorang kartunis akhbar berjaya yang menghasilkan animasi terperinci yang memerlukan sepasukan artis dan perhatian yang cermat dan teliti untuk perinciannua. Setiap gambar dilukis pada kertas; yang selalunya memerlukan latar-latar dan watak-watak dilukis semula dan dianimasi. Antara filem McCay yang terkenal termasuk ''[[Little Nemo]]'' (1911), ''[[Gertie the Dinosaur]]'' (1914) dan ''[[The Sinking of the Lusitania]]'' (1918).

Pembikinan filem pendek animasi, atau "kartun", berkembang menjadi sebuah industri ketika 1910-an, dan kartun pendek ini dihasilkan untuk tayangan [[pawagam]]. Penerbit animasi awal yang paling berjaya ialah [[John Randolph Bray]] yang, bersama-sama [[animator]] [[Earl Hurd]], mem[[paten]]kan proses animasi sel yang mendominasi industri animasi sepanjang dekad itu.

== Lihat juga ==
* [[Animasi komputer]]
* [[Anime]]
* [[Kartun]]

== Rujukan ==
{{reflist|2}}
{{commons|Animation}}
{{Animasi}}

[[Kategori:Animasi]]
[[Kategori:Filem]]