Navigatie: verschil tussen versies

'''Navigatie''' is de kunst van het plannen en volgen van een route om zich daarmee van de huidige positie naar de bestemming te verplaatsen. Het woord 'navigatie' is afgeleid uit de [[Latijn]]se woorden ''navis'', dat [[schip (transportmiddel)|schip]] betekent, en ''agere'', dat in deze context bewegen of sturen betekent.

 

De koers en afstand richting de bestemming kan met [[loxodroomnavigatie]] of [[grootcirkelnavigatie]] worden bepaald.

 

 

 

Een plaats op zee, overal op aarde, is door de [[breedtegraad]] en de [[lengtegraad]] bepaald. Beide worden in graden uitgedrukt, niet in kilometers of mijlen. De breedte is vrij makkelijk te bepalen: door de hoek tussen de zon en de [[Horizon (lijn)|horizon]] op het hoogste punt van de schijnbare zonnebaan te meten kan deze vrij eenvoudig worden afgeleid. Ook andere hemellichamen met een bekende positie, zoals de [[poolster]], kunnen hiervoor worden gebruikt. Hiervoor werden, in chronologische volgorde, het [[astrolabium]], de [[jakobsstaf]] en de [[Sextant (navigatie)|sextant]] gebruikt. De lengte is lastiger: Voor de bepaling van de lengtegraad uit de hoogte van de zon moet men een zeer nauwkeurige tijdsbepaling hebben en dat was eeuwenlang een belangrijk probleem. Pas omstreeks 1762 werd de eerste voldoende nauwkeurige chronometer voor dit doel gemaakt, door [[John Harrison (uitvinder)|John Harrison]].

De richting was met het magnetische [[standaardkompas]] redelijk goed te bepalen. De introductie van het [[Gyrokompas|gyroscopisch kompas]] was een behoorlijke verbetering, doordat dit niet gehinderd wordt door [[Magnetische declinatie|variatie]] en deviatie. Zeer geavanceerde instrumenten zijn het [[ringlasergyrokompas]] en het [[fibre optic gyrokompas]].

 

Een van de eerste systemen voor [[luchtvaartnavigatie]] om nauwkeurig en betrouwbaar de positie te bepalen, onafhankelijk van weersomstandigheden, was via [[radiobaken]]s. Deze radiobakens bevinden zich op een vaste plaats op aarde, waarvan de precieze coördinaten bekend zijn. Wanneer schepen een signaal ontvangen van een radiobaken, kunnen ze met behulp van een [[Radio Direction Finder|radiorichtingzoeker]] aan boord bepalen vanuit welke richting het signaal van het baken komt. Als een schip signalen van minimaal twee radiobakens heeft ontvangen, kan precies bepaald worden waar het schip zich bevindt (zogenaamde kruispeiling). De nauwkeurigheid neemt toe naarmate meer bakens kunnen worden ontvangen, en de hoeken tussen de gepeilde richtingen zo recht mogelijk zijn. De nauwkeurigheid van dit systeem was echter nog niet zo groot.

 

De volgende stap was ''[[VHF Omnidirectional Range station|VHF Omnidirectional Range]]'', of VOR. Hierbij wordt het continue signaal van een ''master''zender vergeleken met een roterend ''slave''station. Door het faseverschil te meten, kan een hoek bepaald worden die in theorie nauwkeuriger is dan via radiobakens.

 

 

 

 

Voor toepassingen die grotere nauwkeurigheid vereisen dan mogelijk is met gps – normaal tussen 5 en 15 meter – wordt met behulp van [[differentieel netwerk|differential GPS]] de nauwkeurigheid opgeschroefd. Er zijn verschillende methodes, sommige met een nauwkeurigheid van enkele millimeters, zoals [[RTK]] – al is dit door het beperkte bereik niet goed geschikt voor de navigatie. Een modern DGPS-systeem is ontwikkeld door de Technische Universiteit te Delft onder de naam Eurofix (2004). Hierbij wordt het correctiesignaal verzonden door Loran-C-stations. Het correctiesignaal wordt gemoduleerd op het Loran-C-signaal. Voordeel hierbij is [[redundantie]], doordat er ook nog gewoon genavigeerd kan worden op enkel het Loran-C-signaal. Voor gebruik in ''[[Dynamic Positioning]]'' wordt vaak gebruikgemaakt van commerciële DGPS van bedrijven als [[Fugro]] die differentiaalsignalen versturen via een satelliet, wat het mogelijk maakt om meerdere referentiestations te combineren.

De [[Rusland|Russische]] versie van gps is [[GLONASS]]. Vanaf [[1982]] werd begonnen met de lancering van de satellieten. Door de economische malaise werd het echter sterk verwaarloosd, waardoor het eind jaren negentig buiten gebruik raakte. In 2001 werd besloten om het systeem weer operationeel te maken. Sinds 2011 is het systeem weer wereldwijd bruikbaar.

 

 

== Zie ook ==

* Hoofdstuk over navigatie op de [http://www.vocsite.nl/geschiedenis/navigatie.html VOC-site]

* [http://www.jproc.ca/hyperbolic/loran_a.html Loran-A] - De ontwikkeling van een lange afstand navigatie-systeem tijdens WOII

 

{{Appendix}}