Kinmen

Kinmen Eiland van Taiwan Locatie Land Taiwan Locatie Zuid-Chinese Zee Coördinaten 24°26'24"NB, 118°19'48"OL Algemeen Oppervlakte 153,1 km² Inwoners (2008) 85.000 Overig Aantal eilanden 13 Website www.kinmen.gov.tw Detailkaart Het Kinmendistrict (Kinmen en Wuqiu) Foto's Een collage van Kinmen Kinmen Jincheng Naam (taalvarianten) Vereenvoudigd 金きむ门(岛)/(县) Traditioneel 金かね門もん(島しま)/(縣けん) Pinyin Jīnmén (dǎo)/(xiàn) Wade-Giles Chin-men (tao)/(hsien) Tongyong pinyin Jinmén Jyutping (Standaardkantonees) gam1 mun4 (dou2)/(jyun4) Zhuyin ㄐ一いちㄣˉㄇㄣˊ (ㄉㄠˇ)/(ㄒ一いちㄢˋ) Standaardkantonees IPA: [gɐm mu:n tou jyn] Minnanyu Kim-mn̂g (koān) Andere benamingen Quemoy

Kinmen of Jinmen, ook wel Quemoy genoemd, is een eilandengroep vlak bij de zuidoostkust van het Chinese vasteland. De archipel ligt tegenover de havenstad Xiamen, dat onder bestuur staat van de Volksrepubliek China. In tegenstelling tot het achterland bleven de eilanden ook na december 1949 onder gezag van de Republiek China, toen die als gevolg van de Chinese Burgeroorlog de regeringszetel verplaatste van Nanking naar Taipei op Taiwan. De archipel vormt samen met Wuqiu (een 133 km ten noordoosten van Kinmen gelegen eilandengroep) het district Kinmen (縣けん, xiàn, 'county'). Dit district behoort samen met Lienchang tot de provincie Fujian (Republiek China). De Volksrepubliek China maakt aanspraak op de eilanden en beschouwt ze als deel van de door haar bestuurde provincie Fujian (China).

Naam

Kinmen (Jinmen) betekent letterlijk gouden poort. Het eiland kreeg deze naam vanwege de uiterst strategische ligging. Het vormde de toegangspoort tot de zee voor zowel Zhangzhou als voor Xiamen en beschermde beide steden tegen aanvallen vanuit diezelfde zee. De naam 'Quemoy' is een vroeg-Spaanse of vroeg-Portugese verbastering van Kinmen, zoals die werd uitgesproken in het Zuidelijk Min. De namen van de huidige vier gemeenten op het hoofdeiland beginnen steeds met kin (of jin, goud).

Ligging

De ligging van Kinmen ten opzichte van het Chinese vasteland en Taiwan

De archipel bestaat uit twaalf eilanden met een totale oppervlakte van 150 km². De twee grootste eilanden zijn Groot Kinmen (130 km²) en Klein Kinmen (16 km²). Andere eilanden zijn Dadan en Erdan. Wat meer zuidelijk (24°10' NB en 118°14' OL) ligt Daqiu, met een vuurtoren daterend uit de Qing-tijd. De Wuqiu-archipel, die 133 km ten noordoosten van Kinmen en 135 km ten westen van Taiwan ligt, behoort slechts bestuurlijk tot het district Kinmen.

Zicht op Xiamen vanaf Klein Kinmen, de afstand bedraagt bijna 10 km.

Kinmen ligt 150 km ten westen van de Pescadores, 270 km ten westen van Taiwan en 280 km ten zuidwesten van de Matsu-archipel. Daarentegen bedraagt de afstand tussen de Tatan-eilanden, het meest westelijke deel van het district Kinmen en het Chinese vasteland bij vloed slechts 2,3 km en bij eb nog maar 1,8 km. De eilandengroep ligt zeer strategisch, omdat vanaf Kinmen de baai en haven van Xiamen en de monding van de rivier de Jiulong kunnen worden geblokkeerd.

Fysische geografie

Het oostelijk deel van het hoofdeiland bestaat uit stollingsgesteenten, met name graniet en granofier. Dit deel is heuvelachtig. Het hoogste punt (de Taiwu Berg, 太ふとし武山たけやま Taiwushan) bedraagt 253 meter. Langs de kust zijn onder invloed van de zee kliffen en terrassen ontstaan. De toplaag van het westelijk deel bestaat uit lateriet, rode verweringsgrond. Op het hoofdeiland bevinden zich twee riviertjes, de Wujing Beek en de Jingsha Beek. Ze hebben een onregelmatige waterstand en zijn daardoor nauwelijks bruikbaar voor irrigatie. Het klimaat is subtropisch en wordt beheerst door de moesson. De gemiddelde jaarlijkse neerslag bedraagt 1050 mm en valt vooral tussen mei en augustus. De jaarlijkse verdamping bedraagt echter 1750 mm, zodat de archipel voortdurend een tekort aan water heeft. Zo verscheepte de Volksrepubliek in mei 2002 2,3 miljoen liter water naar Kinmen en Matsu, vanwege de ernstige droogte. Gedurende juli en augustus kan de zuidwestmoesson gepaard gaan met tyfoons, die tijdens de zomer ontstaan in de Zuid-Chinese Zee. De gemiddelde temperatuur ligt tussen 13 °C en 29 °C, met een jaargemiddelde van 21 °C. De gemiddelde relatieve luchtvochtigheid bedraagt 75%. Gedurende maart en april komen langdurige periodes van mist voor, waardoor het luchtverkeer in die maanden ernstig kan worden ontregeld.

Bevolking

Ontwikkeling van het aantal inwoners volgens de volkstellingen van 1990 en 2000:

Datum	Inwoners	Mannen	Vrouwen
16-12-1990	81.479
16-12-2000	56.275	36.889	19.386

Er wordt bij het inwoneraantal onderscheid gemaakt tussen de resultaten van de volkstellingen en die van de officiële schattingen door het ministerie van Binnenlandse Zaken. Bij de volkstellingen (die elke tien jaar worden gehouden) wordt het feitelijk aantal bewoners van dat moment geteld. Bij de jaarlijkse schattingen worden de inwoners geteld die op 31 december formeel als bewoner van de eilanden staan geregistreerd, ongeacht waar ze op dat moment daadwerkelijk verblijven. De grote verschillen tussen beide tellingen worden veroorzaakt door de militairen die op Kinmen waren gelegerd. Dat is ook de reden waarom in december 2000 meer dan 65% van de bevolking uit mannen bestond.

Oppervlakte en ontwikkeling van het inwoneraantal van de gemeenten vanaf 1981:

Jaar	Totaal	Jincheng	Jinhu	Jinsha	Jinning	Lieyu	Wuqiu
	153,06 km²	21,71 km²	41,70 km²	41,19 km²	29,85 km²	16,00 km²	2,60 km²
12/81	50.248	16.564	8.780	10.535	8.773	5.408	188
12/86	47.779	15.933	8.141	10.747	8.050	4.756	152
12/91	43.442	14.878	7.026	10.096	7.250	4.094	98
12/96	47.924	16.130	10.939	8.135	8.100	4.527	93
12/00	53.832	18.201	12.001	8.997	9.273	4.994	366
12/04	64.456	22.035	14.228	10.631	11.436	5.747	379
12/05	70.264	23.892	15.575	11.567	12.628	6.103	499
12/06	76.491	25.964	17.149	12.375	13.821	6.710	472
12/07	81.547	27.954	18.203	13.035	14.832	7.091	432
12/08	84.570	28.840	18.720	13.514	15.588	7.451	457
12/09	93.803	31.563	20.467	14.851	17.836	8.580	506
12/10	97.364	32.315	21.328	15.324	18.938	8.921	538
12/11	103.883	34.245	22.738	16.301	20.520	9.515	564
12/12	113.111	36.974	24.623	17.543	22.939	10.424	608
12/13	120.713	39.062	26.074	18.567	25.118	11.236	656

Net als op het tegenoverliggende vasteland en op Taiwan wordt ook op Kinmeny het Zuidelijk Min gesproken. Vanwege het langdurige isolement van de eilandengroep gedurende de staat van beleg noemen de inwoners van Kinmeny hun taal Kinmenees om zo een onderscheid te kunnen maken met het Taiwanees. Een spreker van het ene dialect kan het andere dialect echter moeiteloos begrijpen.

Economie

Het belangrijkste bestaansmiddel is de landbouw. De bodem is van slechte kwaliteit. Verder is er gebrek aan water ondanks de aanleg van dammen en reservoirs. De belangrijkste landbouwproducten zijn gierst, zoete aardappels (bataten) en aardnoten. Op Kinmeny (en op Matsu) wordt gaoliang (高梁たかはし) geproduceerd, een destillaat van gefermenteerde gierst. De drank heeft een alcoholpercentage dat ligt tussen 40% en 63% en is bekend in Taiwan, in de Volksrepubliek China en in Korea.

Het Kinmen Nationaal Park

Toerisme is mogelijk sinds de opheffing van de staat van beleg in november 1992. In oktober 1995 werd het Kinmen Nationaal Park opgericht. Het park is 37,8 km² en bestaat uit vijf gebieden, Taiwu Berg, Guningtou, Gugang, Mashan Heuvel en Lieyuen (Klein Kinmen). Het park combineert natuur met historisch erfgoed en trekt jaarlijks ongeveer een miljoen bezoekers.

Transport

Uni Air, Far Eastern Air Transport, Mandarin Airlines en TransAsia Airways onderhouden dagelijks een groot aantal aantal vluchten tussen Kinmen en Taiwan.

Sinds 1 januari 2002 bestaan er directe contacten tussen Kinmen (en Matsu) en het Chinese vasteland. Het gaat hierbij om de drie mini-links, namelijk een directe postdienst en direct vervoer van personen en van goederen. Personen mogen uitsluitend per passagier- of vrachtschip worden vervoerd, transport met vissersboten of per vliegtuig is niet toegestaan. Voor Kinmen was oorspronkelijk één toegestane route naar het vasteland overeengekomen, die van de haven van Liaoluo (料りょう羅ら) op Kinmen naar Xiamen. In juni 2006 werd een tweede route geopend, die tussen Kinmen en Quanzhou. In 2006 bepaalde de regering in Taipei verder dat alle personen die geboren waren op Kinmen (of Matsu) of daar vóór 2001 hadden gewoond onder de voorwaarden van de 'drie mini-links' naar het vasteland mochten reizen.

Bestuurlijke indeling

Kinmen vormt samen met Wuqiu het district Kinmen (金きむ門もん縣けん, Kinmen hsien) en behoort (samen met Liechiang) tot het deel van de provincie Fuchien dat door Taipei wordt bestuurd. Het bestuur van het district staat onder leiding van een (districts)magistraat, die sinds het opheffen van de staat van beleg in november 1992 rechtstreeks voor vier jaar wordt gekozen. De eerste verkiezing vond plaats op 27 november 1993. De magistraat wordt bijgestaan door een eveneens direct gekozen districtsraad. Een magistraat kan maximaal voor twee termijnen worden gekozen.

Gekozen magistraten van het district Kinmen sinds 1993:

Datum verkiezingen	Naam van de magistraat	Partij	Gekozen met	Beëdigd op
27-11-1993	Chen Shui-tsai (陳ひね水すい在ざい) (Chen Shuei-zai) (Chen Shuizai)	Kwomintang	47,58%	20-12-1993
29-11-1997	Chen Shui-tsai (陳ひね水すい在ざい) (Chen Shuei-zai) (Chen Shuizai)	Kwomintang	58,61%	20-12-1997
1-12-2001	Li Jhu-Fang (李り炷烽) (Lee Chu-feng) (Li Zhufeng)	New Party	56,17%	20-12-2001
3-12-2005	Li Jhu-Fang (李り炷烽) (Lee Chu-feng) (Li Zhufeng)	New Party	54,28%	20-12-2005
5-12-2009	Li Wo-shi (李り沃士)	Kwomintang	37,28%	20-12-2009
29-11-2014	Chen Fuhai (陳ひね福ふく海かい)	Partijloos	52,77%	25-12-2014
24-11-2018	Yang Zhenwu (楊鎮浯)	Kwomintang	47,78%	25-12-2018
26-11-2022	Chen Fuhai (陳ひね福ふく海かい)	Partijloos, maakte pas in april 2023 bekend dat hij in juni 2022 was toegetreden tot de Taiwanese Volkspartij	49,34%	25-12-2022

Het district Kinmen is bestuurlijk onderverdeeld in drie (stedelijke) gemeenten en drie (plattelands) gemeenten, die samen drie buurten (里さと, li) en 34 (plattelands) dorpen (村むら, cun) omvatten:

De zes gemeenten van het Kinmen district. De namen van de vier gemeenten op het hoofdeiland beginnen steeds met jin (金きむ, goud).

• Drie (stedelijke) gemeenten: (鎮, chen/zhen):
  • Jincheng (金城きんじょう)
  • Jinsha (金きむ沙すな)
  • Jinhu (金きむ湖みずうみ)
• Drie (plattelands)gemeenten (鄉さと, xiang):
  • Jinning (金きむ寧やすし)
  • Lieyu (烈れつ嶼)
  • Wuqiu (烏がらす坵)

Aan het hoofd van elke gemeente staat een magistraat die sinds het opheffen van de staat van beleg in november 1992 rechtstreeks voor vier jaar wordt gekozen. De magistraat wordt bijgestaan door een gemeenteraad.

De Volksrepubliek China erkent het gezag van de regering op Taiwan niet en maakt aanspraak op alle door Taipei bestuurde gebieden, inclusief Kinmen en Wuqiu. Kinmen wordt beschouwd als het Jinmen district van de Quanzhou prefectuur (市し, shi). Wuqiu wordt door Peking beschouwd als deel van het Xiuyu stadsdistrict (区く, qu) van de Putian prefectuur. Beide prefecturen behoren tot de door de Volksrepubliek bestuurde provincie Fujian.

Externe links

• (en) Officiële site van het district Kinmen
• (en) Website van het Nationaal Park Kinmen
• Ontwikkeling van het inwoneraantal voor de periode 1981-2008, zoals verstrekt door het 'Department of Household Registration' van het Ministerie van Binnenlandse Zaken te Taipei.

Deelgebieden van de Republiek China (Taiwan)