Overijse
Overijse is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Vlaams-Brabant en het arrondissement Halle-Vilvoorde. De gemeente ligt in het hart van de Druivenstreek en maakt deel uit van het Regionaal Landschap Dijleland. Overijse is een taalgrensgemeente, maar niet in de betekenis van faciliteitengemeente.
Gemeente in België .svg){kind=small}
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Gewest |  Vlaanderen
| ||
| Provincie |  Vlaams-Brabant
| ||
| Arrondissement | Halle-Vilvoorde | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
44,99 km² (2022) 59,14% 27,17% 13,69% | ||
| Coördinaten | 50° 46' NB, 4° 32' OL | ||
| Bevolking (bron: Statbel) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
25.970 (01/01/2024) 48,92% 51,08% 577,27 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder |
(01/01/2024) 21,83% 57,84% 20,34% | ||
| Buitenlanders | 16,92% (01/01/2024) | ||
| Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Inge Lenseclaes (OV 2002) | ||
| Bestuur | Overijse2002-N-VA, OPENVLD- GROENOVERIJSE | ||
| Zetels Overijse2002-N-VA OPENVLDGR. Overijse Plus CD&V Leefbaar Overijse |
29 10 9 6 3 1 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen | 26.282 euro/inw. (2021) | ||
| Werkloosheidsgraad | 4,75% (jan. 2019) | ||
| Overige informatie | |||
| Postcode 3090 |
Deelgemeente Overijse | ||
| Zonenummer | 02 - 016 | ||
| NIS-code | 23062 | ||
| Politiezone | Druivenstreek | ||
| Hulpverleningszone | Oost Vlaams-Brabant | ||
| Website | Officiële website | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| ligging binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde in de provincie Vlaams-Brabant | |||
| |||
Geografie
bewerkenOverijse ligt in de geografische regio Brabantse Ardennen. Sinds het vastleggen van de taalgrens in 1963 is de publicitaire indeling bij de toeristische regio Brabantse Ardennen - Ardennes brabançonnes in onbruik geraakt. In het zuiden van de gemeente ligt het Meer van Genval waarvan de noordelijke en oostelijke oevers de grens met de Waals-Brabantse gemeente Rixensart vormen.
Hoewel de gemeente Overijse aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest grenst, wordt alleen Jezus-Eik tot de Brusselse Rand gerekend.
Overijse telt ruim 25.000 inwoners. Naast Overijse-centrum bestaat de gemeente uit de gehuchten Maleizen, Terlanen, Jezus-Eik, Tombeek en Eizer. Overijse is in 1976 niet gefuseerd met buurgemeenten, waardoor het geen deelgemeenten heeft.[1][bron?] Met het oog op een eventuele, volgende fusie-operatie in Vlaanderen werd in 2023 aarzelend de aanzet gegeven voor een nauwere samenwerking met de aangrenzende gemeente Tervuren.[2] [3]
Overijse en buurgemeente Hoeilaart vormen het hart van de Druivenstreek.[4] Jaarlijks worden er in augustus druivenfeesten georganiseerd en enkele sportwedstrijden waaronder de Druivenkoers, Brabantse Pijl en de Druivencross.
De naam van de gemeente is terug te voeren op de ligging van het dorp Overijse aan de bovenloop van de IJse. De toponymische tegenhanger is de Huldenbergse deelgemeente Neerijse, gelegen aan de samenvloeiing met de Dijle.
Zeer beeldbepalend voor de dorpskern van Overijse is de zogenaamde S-bocht die in een steile afdaling rondom de Sint-Martinuskerk slingert en deel uitmaakt van de N4-gewestweg. Deze laatste vormde vroeger, voor de aanleg van de A4 / E411, de hoofdverbindingsweg van Brussel met de Ardennen en Luxemburg[5].
Bezienswaardigheden
bewerken- De Sint-Martinuskerk, een laat-gotische kerk met als belangrijkste bezienswaardigheden het schip (1489), het koor (1520) en gedeeltelijk romaanse toren uit de 12e eeuw.
- Kasteel van IJse (17e eeuw) met hoofdgevels (16e eeuw) en jachtpaviljoen uit de 15e eeuw.
- De Kelle, een dorpsfontein
- Het Kasteel Bisdom
- Het gemeentehuis (1503-1505), gerestaureerd in 1963.
- De Begijnhofkapel, een gotische kapel uit de 15e eeuw.
- De Onze-Lieve-Vrouw-van-Hallekapel
- De Sint-Barbarakapel
- De Oude Molen, een watermolen
Tot Overijse behoren ook de plaatsen Jezus-Eik, Eizer, Maleizen, Tombeek en Terlanen.
Natuur en landschap
bewerkenOverijse ligt op een hoogte van 33-122 meter, aan de IJse, die een insnijding vormt in het Brabants Plateau. Langs de IJse liggen vijvers en men vindt er het Hagaardbos. Het centrum, met de kerk, heeft steile hellingen.
Demografische ontwikkeling
bewerken
- Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
| Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden | ||
|---|---|---|
| jaar | Aantal[6] | Evolutie: 1992=index 100 |
| 1992 | 23.111 | 100,0 |
| 1993 | 23.066 | 99,8 |
| 1994 | 23.382 | 101,2 |
| 1995 | 23.469 | 101,5 |
| 1996 | 23.591 | 102,1 |
| 1997 | 23.726 | 102,7 |
| 1998 | 23.706 | 102,6 |
| 1999 | 23.765 | 102,8 |
| 2000 | 23.738 | 102,7 |
| 2001 | 23.846 | 103,2 |
| 2002 | 23.864 | 103,3 |
| 2003 | 23.739 | 102,7 |
| 2004 | 23.955 | 103,7 |
| 2005 | 24.084 | 104,2 |
| 2006 | 24.067 | 104,1 |
| 2007 | 24.164 | 104,6 |
| 2008 | 24.368 | 105,4 |
| 2009 | 24.401 | 105,6 |
| 2010 | 24.430 | 105,7 |
| 2011 | 24.517 | 106,1 |
| 2012 | 24.716 | 106,9 |
| 2013 | 24.704 | 106,9 |
| 2014 | 24.643 | 106,6 |
| 2015 | 24.774 | 107,2 |
| 2016 | 24.959 | 108,0 |
| 2017 | 25.024 | 108,3 |
| 2018 | 25.169 | 108,9 |
| 2019 | 25.403 | 109,9 |
| 2020 | 25.497 | 110,3 |
| 2021 | 25.655 | 111,0 |
| 2022 | 25.888 | 112,0 |
| 2023 | 25.978 | 112,4 |
| 2024 | 25.970 | 112,4 |
Buurtspoorweg
bewerkenVan 1894 tot 1966 was er een NMVB-stoomtramlijn tussen Groenendaal en Overijse. Deze tramlijn 293 (NMVB)/Brabant was een van de weinige lijnen die geen connectie hadden met andere 'boerentram'-lijnen, en een van de slechts vier NMVB-lijnen met normaalspoor. De oude baan is nu deels fietspad. Het tramstation met remise is nog aanwezig en als brasserie in gebruik.[7][8]
Sport
bewerkenTempo Overijse is een voetbalclub uit Overijse en komt uit in de nationale reeksen. De club voetbalt in het Begijnhofstadion gelegen in het Begijnhof van Overijse. BC Terlanen-Overijse of kortweg BCTO is een basketbalclub die uitkomt in de provinciale reeksen van het basketbal. Tennis Panorama heeft met de Panorama Tennis Academie (PTA) een toptennisschool en is de enige Vlaams-Brabantse club die naast een Kids Development Training Center (7-12 jaar) ook over een Junior Development Training Center (12-18 jaar) beschikt.
Jaarlijks vinden in Overijse de Druivenkoers (wielerwedstrijd) en de Druivencross (veldrit) plaats.
Politiek
bewerkenBurgemeesters
bewerken- 1972-1983: Renaat Brankaer (CVP)
- 1984-1994: Jozef Depré (CVP)
- 1994-2000: Eric Schamp (CD&V)
- 2001-2017: Dirk Brankaer (OV2002-N-VA-CD&V)
- 2017-2018: Inge Lenseclaes (OV2002-N-VA-CD&V)
- 2019-heden: Inge Lenseclaes (OV2002-N-VA)
Bestuur 2013-2018
bewerkenBurgemeester is Inge Lenseclaes (OV2002-N-VA-CD&V). Zij leidt een coalitie bestaande uit OV2002-N-VA-CD&V en Open Vld. Samen vormen ze de meerderheid met 18 op 27 zetels.
Bestuur 2019-2024
bewerkenBurgemeester is Inge Lenseclaes (OV2002-N-VA). Zij leidt een coalitie bestaande uit OV2002-N-VA, Open Vld-Groen. Samen vormen ze de meerderheid met 19 op 29 zetels.
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
bewerken| Partij | 10-10-1976[9] | 10-10-1982[9] | 9-10-1988[9] | 9-10-1994[9] | 8-10-2000[9] | 8-10-2006[10] | 14-10-2012[11] | 14-10-2018 | 13-10-2024 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 25 | % | 27 | % | 27 | % | 27 | % | 27 | % | 27 | % | 27 | % | 29 | % | 29 | |
| CVP1 / OV2002-N-VA-CD&VA / CD&V2 | 35,831 | 10 | 40,631 | 15 | 43,061 | 13 | 36,761 | 11 | - | 39,8A | 13 | 41,44A | 13 | 11,52 | 3 | - | |||
| VU1 / OV2002-N-VA-CD&VA / Overijse2002-N-VA2 | 14,881 | 3 | 7,081 | 1 | 5,981 | 1 | - | - | 29,42 | 10 | - | ||||||||
| OVZOOZ1 / OV2002-N-VA-CD&VA / Overijse2002-N-VA2 | - | - | - | 12,551 | 3 | 30,191 | 9 | - | |||||||||||
| PVV-SPB / PVV1 /VLD2 / VLD-SPC / Open Vld3 / OPENVLDGROENOVERIJSEE | 14,17B | 3 | 11,691 | 3 | 13,81 | 3 | 11,432 | 3 | 14,67C | 4 | 11,222 | 3 | 17,973 | 5 | 26,8E | 9 | - | ||
| PVV-SPB / SP1 / VLD-SPC / Groen!-sp.aD | 5,431 | 1 | 6,051 | 1 | - | 8,14D | 1 | - | - | ||||||||||
| Agalev1 / Groen!-sp.aD / Groen2 / OPENVLDGROENOVERIJSEE | - | - | - | - | 5,931 | 1 | 11,832 | 2 | - | ||||||||||
| Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 / Leefbaar Overijse3 | - | - | 1,821 | 0 | 3,321 | 0 | 5,211 | 0 | 6,462 | 1 | 4,492 | 0 | 6,93 | 1 | - | ||||
| PRL-PSC1 / CDOV-Blauw-PlusF / PLUS2 / Overijse Plus3 | - | 15,131 | 4 | - | - | - | 21,71F | 6 | 24,262 | 7 | 20,93 | 6 | - | ||||||
| LB1 / CDOV-Blauw-PlusF / Bewust2 | - | - | - | - | 16,341 | 4 | - | 4,42 | 0 | - | |||||||||
| UF | - | - | - | - | - | 12,68 | 3 | - | - | - | |||||||||
| UNION | - | - | 29,28 | 9 | 31,68 | 10 | 27,65 | 9 | - | - | - | - | |||||||
| RAD-NGB | - | 7,35 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | |||||||||
| FDF | 16 | 4 | 9,5 | 2 | - | - | - | - | - | - | - | ||||||||
| NG | 19,12 | 5 | - | - | - | - | - | - | - | - | |||||||||
| Anderen(*) | - | 3,19 | 0 | - | 4,26 | 0 | - | - | - | - | - | ||||||||
| Totaal stemmen | 11690 | 13014 | 13562 | 13579 | 14087 | 14459 | 14115 | 15009 | |||||||||||
| Opkomst % | 93,09 | 92,47 | 90,84 | 91,93 | 88,05 | 89,9 | |||||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 3,44 | 3,14 | 3,75 | 4,17 | 5,01 | 2,94 | 3,07 | 5,0 | |||||||||||
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij staat in kleur.
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
(*) 1982: ECOVER / 1994: SPIL
Bekende personen uit Overijse
bewerken- Gerard Alsteens (GAL) (1940), politiek cartoonist, kunstschilder en illustrator[12][13][14]
- Walter Baele (1964), acteur
- Veerle Baetens (1978), actrice
- Johan Bakayoko (2003), voetballer
- Kris Bosmans (1980), wielrenner
- Dion Cools (1996), voetballer
- Vanina Ickx (1975), rallycoureur
- Justus Lipsius (1547-1606), humanistisch filosoof
- Hector-Jan Loreis (1930-2005), romancier[15][16]
- Bart Mesotten (1923-2012), auteur, promotor in het Nederlandse taalgebied van de haiku
- Brigitte Raskin (1947), journaliste en schrijfster
- Nina Rey (2001), actrice
- Iwein Segers (1980), komiek
- Daan Stuyven (1969), zanger en muzikant
- Lucien Theys (1927-1996), atleet
- Michaël Van Droogenbroeck (1978), journalist en verslaggever
- Annelies Van Herck (1975), journaliste
- Robert Van Impe (1992), comedian en youtuber
- William van Laeken (1945), televisiepresentator
- Ine Van Wymersch (1980), juriste, auteur en procureur des Konings Halle-Vilvoorde
Partnersteden
bewerken
Trivia
bewerken- Overijse wordt uitgesproken met de klemtoon op de eerste lettergreep (vergelijk met de Nederlandse provincie Overijssel waarbij de klemtoon op de derde lettergreep ligt). Franstaligen leggen het accent meestal op de derde lettergreep en spreken de eind-'e' doorgaans niet uit. De Franse uitspraak 'Overisse', gebaseerd op de toenmalige Franse schrijfwijze 'Overyssche', is bij Franstaligen in onbruik geraakt.
- De schrijfwijze in oude spelling 'Overijssche' verdween door de Nederlandse spellinghervorming in 1946, maar is bijvoorbeeld nog steeds terug te vinden op het oude tramstation aan het Stationsplein. In tegenstelling tot bijvoorbeeld 'Ottembourg' voor Ottenburg is de officiële Franse schrijfwijze op verkeersborden in Wallonië ook 'Overijse' geworden en niet langer 'Overyssche'.
Afbeeldingen
bewerkenVerleden
bewerken-
Het centrum -
Heuvelstraat -
Stationsstraat ter hoogte van Pastoriestraat (voorheen Statiestraat)
Heden
bewerken-
Het oude gemeentehuis -
Sint-Martinuskerk -
Borchthof -
Stationsplein (het oude tramstation is te zien; de busgarage ernaast is inmiddels verdwenen) -
Gemeentelijke Basisschool (tegenover het oude tramstation) -
Dieudonnéstraat (rechts de afgebroken busgarage; daarnaast staat het oude tramstation) -
Taymansstraat
Nabijgelegen kernen
bewerkenJezus-Eik, Hoeilaart, Huldenberg, Terlanen, Tombeek, Eizer, Terhulpen
Zie ook
bewerkenExterne link
bewerken- ↑ https://web.archive.org/web/20160313134300/http://www.overijse.be/html/info/detail.asp?a=442&artid=442&i=77&id=77
- ↑ Segers, Lennart, Overijse en Tervuren onderzoeken wat een nauwe samenwerking zou opleveren, "van fusie is geen sprake". VRT NWS (26 april 2023). Geraadpleegd op 5 augustus 2023.
- ↑ Vanheerentals, Luc (1 mei 2023). [https://www.randkrant.be/nl/news/5771/over-regiovorming-en-fusies Over regiovorming en fusies]. Randkrant 2023
- ↑ Website 'nieuw.tafeldruif.be'. Geraadpleegd op 16 augustus 2023.
- ↑ Vander Elst, Luc (1/12/2023). De langste steenweg loopt naar Luxemburg. Randkrant 2023
- ↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
- ↑ Railatlas Vicinal, S. Justens & D.v.d. Spek, uitgeverij Railmemories, 2005.
- ↑ https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/301262.
- ↑ a b c d e Gegevens 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
- ↑ Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006
- ↑ Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012
- ↑ Dierickx, Robby, "81-jarige cartoonist GAL opent eigen expositie in voormalig sanatorium", HLN, 8 april 2022. Geraadpleegd op 6 augustus 2023.
- ↑ Bellon, Michaël (20 september 2023). Cartoonist GAL: ‘Scherp voor de machthebbers, zacht voor de zwakkere’. Bruzz 2023
- ↑ Vanderheyden, Sonny, Cartoonist Gal plaatst kunstwerk "De Druivenplukster" in Overijse : "Mijn ouders waren hardwerkende druiventelers". VRT NWS (25 augustus 2023). Geraadpleegd op 7 september 2023.
- ↑ Van Aken, Piet, Hector-Jan Loreis. Digitale Bibliotheek van de Nederlandse Letteren (20008). Geraadpleegd op 4 augustus 2023.
- ↑ Neirinckx, Hugo (1986). Literaire Gids voor Brabant en Brussel. Hadewych, p. 114. ISBN 90-70876-33-7.
