Teheran

**Teheran**
تهران
Stad (shahr) in Iran
	;
Situering
Provincie (ostān)	Tehrān
Sharestan	Tehrān
Coördinaten	35° 42′ NB, 51° 25′ OL
Algemeen
Oppervlakte	730 km²
Inwoners ; (2011)	8.154.051
Hoogte	900 - 1.830 m
Overig
Website	tehran.ir
Foto's
	Teheran met op de achtergrond het Elboers-gebergte
Portaal	Azië

Teheran (Perzisch: تهران, Tehran, uitspraak [tʰehˈɾɒːn]) is de hoofdstad van Iran en tevens de hoofdplaats van de provincie Teheran. Ze ligt in het noordelijke gedeelte van het land aan de voet van de Elboers. Tijdens de census van 2011 had de stad Teheran meer dan acht miljoen inwoners. Tezamen met de voorsteden wordt in het stedelijk gebied een inwoneraantal van ruim 13 miljoen geschat.

Teheran ligt geografisch gezien dicht bij verschillende grenzen, waaronder de grens met Turkmenistan in het noordoosten.^[2]

Geografie

Teheran ligt op een hoogte variërend van ongeveer 1100 meter in het zuidelijke gedeelte van de stad tot 1750 meter in het noordelijke gedeelte van de stad.

Teheran heeft een landklimaat met grote temperatuurverschillen tussen zomer en winter. De zomers zijn droog en heet. De gemiddelde temperatuur voor de maand juli ligt boven de dertig graden. De winters zijn koud, met temperaturen rond het vriespunt. In de winter valt geregeld sneeuw in de stad.

Teheran kent een groot aantal straten met aan weerszijden oude platanen, wat de stad de bijnaam 'Plataanstad' gaf in de geschiedenis.

Geschiedenis

Teheran wordt voor het eerst vermeld in de elfde eeuw v.Chr., maar archeologische opgravingen hebben aangetoond dat de eerste bewoners zich zo rond 3000 v.Chr. vestigden. Teheran was vroeger een van de dorpen van de grote, oude stad Rey. Pas vanaf de zeventiende eeuw ontwikkelde Teheran zich tot een echte stad.

Agha Muhammad Khan, de stichter van de Kadjaren-dynastie, koos Teheran in 1788 als de hoofdstad van Iran. De tweede sjah van de Kadjaren, Fath Ali, die de basis legde voor een Perzische culturele renaissance, liet mooie en grote paleizen optrekken in Teheran. Onder zijn regering vestigden zich vele ambachtslieden en kooplieden uit oudere Perzische centra als Kashan, Isfahan, Shiraz en Tabriz in de nieuwe hoofdstad.

Teheran tegenwoordig

De bevolking is overwegend jong en hoog opgeleid, hoewel vrij veel (hoogopgeleide) jongeren door de zeer slechte economische omstandigheden de stad verlaten en zich elders in de wereld vestigen.

Onder andere door de grootte, de slechte verkeerssituatie, het sterk verouderde wagenpark en zijn ongunstige ligging, kampt de stad met een enorme luchtvervuiling. Teheran behoort in dit opzicht tot de vijf meest vervuilde steden ter wereld en het gebeurt niet zelden dat scholen sluiten vanwege smogalarm. In 2000 opende de metro van Teheran die op sommige trajecten een alternatief biedt voor het drukke wegverkeer. Het netwerk heeft anno 2010 drie lijnen, een lengte van meer dan vijftig kilometer en bestaat uit 52 stations.

Bestuurlijke indeling

North:
District 1:
• Čizar
• Dar Abad
• Darake
• Darband
• Džamaran
• Elahije
• Farmanije
• Gejtarije
• Nobonjad
• Tadžriš
• Zafaranije
District 2:
• Farahzad
• Giša
• Punak-e
   Bahtari
• Sadat Abad
• Sadegije
• Šahrak-e Garb
• Šahrak-e
   Žandarmeri
• Tarašt
• Tovhid
District 3: • Darus
• Davudije
• Ehtijarije
• Golhak
• Vanak
• Žordan
District 5:
• Bulvar-e
   Firdusi
• Džanat Abad
• Ekbatan
• Punak
District 6:
• Amir Abad
• Aržantin
• Jusef Abad
• Park-e Lale

East:
District 4:
• Hak Sefid
• Hakimije
• Lavizan
• Ozgol
• Pasdaran
• Resalat
• Šams Abad
• Šemiran No
• Tehranpars
• Zargande
District 7:
• Abas Abad
• Behdžat
   Abad
• Emam
   Hosein
• Sabalan
District 8:
• Moalem
• Narmak
• Samangan
District 13:
• Dušan Tape
• Niru Havaji
• Teheran No
District 14:
• Čaharsad
   Dastgah
• Dulab
• Esfahanak
• Horasan
• Sad Dastgah

Center:
District 10:
• Berjanak
• Haft Čenar
• Salsabil
District 11:
• Dohanijat
• Laškar
• Monirije
• Šejh Hadi
District 12:
• Baharestan
• Bazar-e Tehran
• Firdusi
• Gorgan
• Park-e Šar
• Pič-e Šemiran
District 17:
• Emamzade
Hasan
• Hazane Falah
• Kale Morgi

South:
District 15:
• Afsarije
• Bisim
• Havaran
• Kijanšar
• Masudije
• Moširije
District 16:
• Ali Abad
• Bag-e Azari
• Hazane
   Boharae
• Jahči Abad
• Nazi Abad
District 19:
• Abdol Abad
• Hava Niruz
• Nemat Abad
District 20:
• Dovlat Abad
• Džavanm.-e
   Kasab
• Ebn-e
   Babavejh
• Hazrat-e
   Abdol-Azim
• Sizdah-e
   Aban

West:
District 9:
• Džej
• Sar-Asjab
District 18:
• Čahar Bari
• Jaft Abad
• Šad Abad
• Šahrak-e
   Vali-Asr
• Tolid Daru
District 21:
• Iran Hodro
• Tehransar
• Vardavard
District 22:
• Bag-e
   Hadž-Sejf
• Kan
• Kuj-e
   Sazman-e
   Barname
• Parc Čitgar
• Pejkanšar
• Stadium-e
   Azadi
• Šahrak-e
   Češme
• Šahrak-e
   Rah-Ahan

Teheran is onderverdeeld in 22 gemeentelijke districten, elk met zijn bestuurlijke centrum.

Binnen deze 22 districten liggen de volgende grote wijken:

Abbas Abad, Afsariyeh, Amaniyeh, Amir Abad, Aryashahr, Bagh Feiz, Baharestan, Darakeh, Darband, Dardasht, Dar Abad, Darrous, Dehkadeh Olampik, Ekhtiyariyeh, Ekbatan, Elahiyeh, Evin, Farmanieh, Fereshteh, Gheitariye, Gholhak, Gisha, Gomrok, Hasan Abad, Jamaran, Jannat Abad, Javadiyeh, Jomhuri, Jordan, Lavizan, Mehran, Narmak, Navab, Nazi Abad, Niavaran, Park-e Shahr, Pasdaran, Piroozi, Punak, Ray, Sa'adat Abad, Sadeghiyeh, Seyed Khandan, Sohrevardi, Shahrara, Shahr-e ziba, Shahrak-e Gharb, Shemiran, Tajrish, Tehranno, Tehranpars, Tehransar, Vanak, Velenjak, Yaft Abad, Yusef Abad, Zafaraniyeh, etc.

Bouwwerken

Beroemd zijn de bazaar in het zuiden van de stad waar een keur aan producten kan worden gekocht, het voormalige paleis van de sjah, alsmede de vele parken die de stad telt.

Moderne bouwwerken zijn onder andere de Borj-e Milad en de Azadi-toren op het Azadi-plein.

Toerisme

In Teheran zijn meerdere culturele bezienswaardigheden.

Een replica van de Pauwentroon van de Perzische sjahs is te vinden in het Golestan Paleis.
Enkele bekende Teheranse musea zijn het Nationaal Museum van Iran, het Saadabad paleizencomplex, het Glaswerk en keramiekmuseum van Iran, het Tapijtenmuseum, het Teheran Underglass schilderij museum, het Niavaran paleizencomplex en het Safir kantoormachinemuseum.
Het Teheran Museum van Hedendaagse Kunst heeft werken van kunstenaars als Van Gogh, Pablo Picasso en Andy Warhol. Deze collectie van schilderijen is nog geselecteerd door de voormalige keizerin Farah Diba.
Teheran is ook de plaats waar de Iraanse keizerlijke kroonjuwelen worden bewaard. Deze collectie bestaat uit een set van kronen en tronen, ongeveer 30 tiara's, talrijke aigrettes, juweel-beslagen zwaarden en schilden, een grote hoeveelheid kostbare losse edelstenen, waaronder de grootste collecties van smaragden, robijnen en diamanten in de wereld en de originele Pauwentroon. Het bevat ook andere objecten die door de sjahs van Iran tijdens het 2500-jarig bestaan van het Iraanse koninkrijk zijn verzameld. De collectie is nog steeds te zien in de Iraanse centrale bank in Teheran.

Media

Press TV, een Engelstalige internationale nieuwszender

Stedenband

Bekende inwoners van Teheran

Geboren

Bahá'u'lláh (1817-1892), de stichter van het Baha'i-geloof
Subh-i-Azal (1831-1912), religieus leider
Naser ed-Din Kadjar (1831-1896), sjah van Perzië
Abdul-Baha (1844-1921), leraar en leider van het Baha'i-geloof
Mohammad Reza Pahlavi (1919-1980), laatste sjah van Perzië/Iran
Serge Rezvani (1928), Frans schilder, auteur en liedjestekstschrijver
Ali Mirzaei (1929-2020), gewichtheffer
Forough Farrokhzad (1935-1967), dichteres en filmmaakster
Shahnaz Pahlavi (1940), prinses van Iran
Barbet Schroeder (1941), filmregisseur
Abdulkarim Soroush (1945), filosoof
Jacques Bral (1948), Frans filmregisseur en scenarist
Shohreh Aghdashloo (1952), actrice
Rakhshan Bani-Etemad (1954), filmmaker
Azar Nafisi (1955), schrijfster, vrouwenactiviste
Sina Tamaddon (1957), Senior Vice President Apple Inc.
Mohammad Javad Zarif (1960), diplomaat, hoogleraar en politicus
Farah Karimi (1960), Nederlandse politica (Tweede Kamerlid GroenLinks)
Reza Pahlavi (1960), kroonprins van Iran (in ballingschap)
Khosrow Hassanzadeh (1963-2023), beeldend kunstenaar
Omid Kordestani (1963), senior adviseur Google
Farahnaz Pahlavi (1963), prinses van Iran (in ballingschap)
Nasrin Sotoudeh (1963), advocate en mensenrechtenverdedigster
Shaun Toub (1963), acteur
Philippe Blasband (1964), Belgische schrijver en theatermaker
Afshin Ellian (1966), Iraans-Nederlands rechtsgeleerde, hoogleraar, filosoof en dichter
Ali-Reza Pahlavi (1966-2011), prins van Iran
Reza Abedini (1967), grafisch ontwerper en kunstcriticus
Mehrdad Oskouei (1969), filmmaker
Azam Ali (1970), zangeres
Leila Pahlavi (1970-2001), prinses van Iran
Maz Jobrani (1972), acteur, filmproducent, scenarioschrijver en komiek
Reza Shahroudi (1972), voetballer
Sander Terphuis (1972), Nederlands-Iraans jurist
Vahid Hashemian (1976), voetballer
Mehdi Mahdavikia (1977), voetballer
Arash (1978), zanger
Ali Karimi (1978), voetballer
Omid Abtahi (1979), Amerikaans acteur
Arian Moayed (1980), acteur
Sami Yusuf (1980), zanger
Nasim Pedrad (1981), (stem)actrice
Nassim Soleimanpour (1981), toneelschrijver
Salar Azimi (1982), Iraans-Nederlands ondernemer
Dominic Rains (1982), Amerikaans acteur
Golshifteh Farahani (1983), actrice en pianiste
Andranik Teymourian (1983), voetballer
RBDjan (1984), Nederlands-Armeens rapper
Ehsan Hadadi (1985), atleet
Baran Kosari (1985), actrice
Behrang Safari (1985), voetballer
Ashkan Dejagah (1986), voetballer
Ardalan Esmaili (1986), Iraans-Zweeds acteur
Farzad Hatami (1986), voetballer
Anna Nooshin (1986), modeblogger
Sevdaliza (1987), Iraans-Nederlands basketbalster en zangeres
Mandana Karimi (1988), actrice
Arash Vakili (1990), beachvolleyballer
Mohammad Reza Khanzadeh (1991), voetballer
Rouzbeh Cheshmi (1993), voetballer
Farzad Bonyadi, professionele pokerspeler
Michel Abdollahi, performance kunstenaar en dichter
Mohammad Reza Adelkhani, voetballer
Sandra Ahrabian, presentatrice
Navid Akhavan, acteur
Vahid Alaghband, ondernemer
Bozorg Alavi, schrijver en literatuurwetenschapper
Houchang Allahyari, psychiaters en filmmaker
Amir Ansari, ondernemer
Mary Apick, actrice, schrijver en producer
Golineh Atai, correspondent
Ray Aghayan, kledingontwerper
Seyed Mostafa Azmayesh, religieus geleerde
Reza Badiyi, filmregisseur en filmproducent
Ameneh Bahrami, een slachtoffer van zuuraanvallen
Simin Behbahani, schrijver
Hadi Saei Bonehkohal, Olympisch Taekwondo-kampioen
Amir Masoud Boroumand, voetballer
Hossein Kazemeyni Boroujerdi, Ayatollah en auteur
Jacques Bral, regisseur en scenarioschrijver
Shamsia Hassani (1988), kunstenares