Afrikaans
Het Afrikaans stamt af van het Nederlands van de zeventiende eeuw, meer specifiek van de Hollandse dialecten die gesproken werden door diegenen die naar de destijdse Kaapkolonie verhuisd zijn.
Enerzijds maakt dat van het Afrikaans een taal die makkelijk voor Nederlandstaligen te begrijpen is. Een zeer groot deel van de woordenschat komt immers nog steeds goed overeen. Anderzijds heeft er daar in de isolatie van de Kaap en het contact met de bijzonder verschillende plaatselijke talen een dusdanig veranderingsproces plaatsgevonden dat er echt sprake is van een andere taal, die als zodanig aangeleerd moet worden. Veel woorden zijn bovendien in het Afrikaans net iets anders gaan betekenen, terwijl ze nog wel lijken op of zelfs volledig overeenkomen met Nederlandse woorden. Het Afrikaans is dus een bedrieglijke taal in die zin dat ze voor een Nederlandstalige makkelijk te leren lijkt, maar dat bij nader inzien niet is, vooral niet bij actief gebruik. Hoewel het feit dat de woordenschat voor 90-95% overeenkomt een groot voordeel is bij het leren van een taal zijn er ook problemen Een van die problemen is dat er "gevaarlijke woorden" zijn die in het Nederlands veel gebruikt worden maar die in het Afrikaans ofwel helemaal niet bestaan ofwel anders gebruikt worden. Hier is een Nederlandstalige echt in het nadeel omdat afleren nu eenmaal moeilijker is dan aanleren.
De volgende tabel geeft een indruk van de moeilijkheden waar een Nederlandstalige op moet rekenen:
| Functie | Moeilijkheidsgraad | |
|---|---|---|
| Passief | Lezen | Vrij gemakkelijk, vooral als men de klankveranderingen kent |
| Luisteren | Officieel Afrikaans: nieuwslezer, niet al te moeilijk | |
| Gesprek met blanke spreker: Vermoeiend, maar mogelijk | ||
| Blanke sprekers onder elkaar: Niet eenvoudig | ||
| Kleurlingenafrikaans: Vrijwel onverstaanbaar | ||
| Actief | Spreken | Erg moeizaam, mensen schakelen snel op Engels over |
| Schrijven | Zo moeilijk als iedere vreemde taal | |
De sprekers
[bewerken]
Het Afrikaans is de dominante taal van geheel zuidwestelijk Zuid-Afrika (Wes-Kaap, Noord-Kaap) en wordt ook in de Vrijstaat, Gauteng, Noord-Wes, de Noordelijke provincie en Mpumalanga veel gesproken. Ook in grote delen van Namibië, alles behalve het wat groenere noorden, is het de meest verbreide taal.
Het aantal moedertaalsprekers is zo'n 6 miljoen, ongeveer gelijk verdeeld over de blanken en de zgn. kleurlingen. Er is ook een klein aantal zwarte Zuid-Afrikanen die het Afrikaans als moedertaal hebben. Het wordt bovendien vooral onder Sotho's en Tswana's veel als tweede taal gesproken en het totaal aantal sprekers wordt geschat op 13 miljoen.
Het is daarmee de enige taal van Zuid-Afrika die over de rassengrenzen heen aanzienlijke aantallen moedertaalsprekers heeft. Er is daarmee een groot contrast met wat de politici van de apartheidstijd van de taal hebben proberen te maken: "'n taal net vir en van blankes" en de realiteit in de gemeenschap. Hun politiek heeft de taal enerzijds wel gemaakt tot de enige in Afrika inheemse taal die volledig is uitgebouwd tot een taal van de moderne tijd, anderzijds heeft het de taal ook opgescheept met een enorm stigma van een taal van en voor racisten. Vooral de kleurlingen die het Afrikaans als moedertaal hebben zitten daardoor in een lastig parket.
In Namibië heeft de strijd tegen het apartheidsregime ertoe geleid dat men in de grondwet gezet heeft dat Engels, en Engels alleen, de nationale taal is, hoewel juist die taal in Namibië vrijwel geen moedertaalsprekers heeft. In Zuid-Afrika is het Afrikaans wel erkend als een officiële taal, maar in de praktijk trekt de ANC-regering het Engels sterk voor boven de andere 10 'officiële talen'.
Opzet van dit boek
[bewerken]Op 9 maart 2017 is dit boek nog volop in ontwikkeling. De bedoeling is om eerst de nadruk te leggen op die aspecten van het Afrikaans die voor een Nederlandstalige vreemd zullen voorkomen. In tweede instantie is het de bedoeling de Afrikaanse grammatica te documenteren op een voor Nederlandstaligen toegankelijke wijze. Taallessen met uitspraak, oefeningen enz. zijn van later zorg, o.a. omdat geluidsbestanden in deze taal vrijwel ontbreken. Wel zal er gebruik gemaakt worden van videomateriaal dat op YouTube aanwezig is. Vooral kindervideo's zijn daar erg geschikt voor omdat de taal erin vaak erg eenvoudig is.
In de gebruikte voorbeelden wordt een dubbel streepje -- gebruikt om het Afrikaans van zijn Nederlandse vertaling te scheiden.
De grote verschillen
[bewerken]- Afrikaanse bijvoeglijke naamwoorden
- Afrikaanse zelfstandige naamwoorden
- Afrikaanse werkwoorden
- Afrikaanse deelwoorden
- Afrikaanse voornaamwoorden
- Klankveranderingen in het Afrikaans
