Tussenwerpsel: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 1 jan 2016 11:30

Een tussenwerpsel is een uitroep, die buiten de woordvolgorde staat. Het kan gaan om een enkel woord (partikel), een hele woordgroep, of zelfs een hele zin die een expressie van emotie is. Het is een open woordklasse, want er komen geregeld nieuwe tussenwerpsels bij, zoals het betrekkelijk nieuwe oké.

Imitaties van geluiden, begroetingen, vloeken en scheldwoorden, en uitroepen van ontkenning, bevestiging, vreugde, twijfel, spijt, afkeuring, aansporing, om aandacht te krijgen enzovoort, zijn tussenwerpsels of kunnen als tussenwerpsel worden gebruikt.

Het woord tussenwerpsel is een leenvertaling van het Latijnse interiectio (inter betekent "tussen" of "tijdens" en iacere "gooien" of "werpen").

Voorbeelden van tussenwerpsels

Geluidsimitaties (die met name veel in (strip)boeken worden gebruikt) zijn bijvoorbeeld: boink, boem, pats, rinkeldekinkel, kukelekuu, dingdong, pief paf poef.

Voorbeelden van uitroepen: o, oja, nou, nouja, tja, ach, och, bah, au, aha, hé, hè, oei, oeps, maargoed, oke, luister, foei, jakkes, hoor, hoera, joepie, proost, laat maar, kom op, prima, goed, fijn, mooi, top, sst, psst, ja, nee, jawel, welnee, warempel, sorry, pardon, het spijt me, alsjeblieft, helaas. Niet al deze woorden zijn per definitie tussenwerpsel, een aantal (bijvoorbeeld luister, goed, fijn) kunnen ook als gewoon zinsdeel worden gebruikt.

Vloeken en scheldwoorden als "gossie" (een verbastering), verdorie, shit, sukkel, trut.

Begroetingen als ha, hoi, hallo, goedemorgen, kunnen veelal als een tussenwerpsel gezien worden, omdat deze doorgaans meer als gevolg van een gewoonte wordt geuit dan als een serieuze wens.

Grammatica

Een tussenwerpsel staat buiten de zinsvolgorde: het kan voor of na een zin worden gezet, zonder dat de zinsvolgorde verandert (inversie). Vergelijk:

Helaas, hij was weer te laat. ('helaas' is een tussenwerpsel)

Helaas was hij weer te laat. ('helaas' is een bijwoord, inversie treedt op)

Zie ook

@@ Regel 25: / Regel 25: @@
 {{Navigatie woordsoorten}}
 {{Woordenboek}}
-{{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Tussenwerpsel-article.ogg}}
+{{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Tussenwerpsel-article.ogg|44249729}}
 [[Categorie:Woordsoort]]