Antisepticum
Een antisepticum of desinfectans is een ontsmettend middel, een bacteriedodend middel dat plaatselijk (uitwendig) kan worden gebruikt, op het lichaam of om instrumenten of werkvlakken te ontsmetten.
Het ontsmetten van het lichaam wordt antisepsis genoemd (van het Oud-Griekse anti = tegen en sèpoo = doen rotten). Antisepsis is alleen van toepassing op levende weefsels. Desinfectie daarentegen betreft de behandeling van levenloze materialen zoals instrumenten, oppervlakken en water omvat. Het bestrijden van micro-organismen op de handen in de zorg geschiedt met een handalcohol. Dit wordt wel gezien als desinfectans aangezien 99,999% van alle micro-organismen hierbij worden gedood.
De bacteriële flora van de huid kan bij penetratie van de huidbarrière een wondinfectie veroorzaken. Het ontsmetten van de huid doet de bacteriële kolonisatie van de huid dalen en onderdrukt tijdelijk de groei ervan. Een antisepticum werkt als bactericide, bacteriën dodend. Er bestaan ook bactericide[1] antibiotica die geschikt zijn om inwendig te worden gebruikt, maar de meeste antiseptica zijn te giftig voor de patiënt om ze inwendig te gebruiken.
Enkele voorbeelden van antiseptica:
- Ethylalcohol en isopropanol: de best werkzame antiseptica, mits toegepast in een concentratie van ca. 70%. Sterkere zowel als minder sterke oplossingen zijn minder effectief. In minder dan 15 seconden werken zij microbicide. Zij vertonen echter geen residuele werking.
- Chloorhexidine: (bijvoorbeeld Hibitane, HAC): langdurige inwerking
- Chloorverbindingen: (chloramine, hypochloriet)
- Jodoforen: o.a. Iso-Betadine, Povidonjood
- Waterstofperoxide: vooral te gebruiken bij vuile wonden en gevaar voor tetanus
- Boorzuur
- Zilver: Flammazine crème bij bandwonden
- Carvacrolrijke etherische olie van planten zoals wilde marjolein.
Niet-werkzame stoffen
Van een aantal preparaten wordt gedacht dat ze antiseptisch werken, maar dat doen ze niet. De meest voorkomende misvattingen zijn:
Noot
- ↑ Spelling: er is ook de vormvariant bacteriocide (beide zowel zelfstandig als bijvoeglijk en bijwoordelijk gebruikt).