Tsalendzjicha (gemeente)
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Locatie in Georgië | |||
| |||
| Geografie | |||
| Regio | Samegrelo-Zemo Svaneti | ||
| Hoofdplaats | Tsalendzjicha | ||
| Oppervlakte | 646.7 km² [1] | ||
| Hoogste punt | Tsjitagvala (3226 m) | ||
| Coördinaten | 42° 37' NB, 42° 4' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2023) | 20.834 [2] (32,2 inw./km²) | ||
| Etniciteit (2014) | Georgisch (99,6%) | ||
| Religie (2014) | Georgisch-Orthodox (98,4%) Jehova's (1,0%) | ||
| Bestuur | |||
| Burgemeester | Giorgi Chartsjilava (2021-) | ||
| Overige informatie | |||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | tsalenjikha | ||
| Tsalendzjicha in Samegrelo-Zemo Svaneti | |||
  | |||
| Foto's | |||
| |||
| Engoeririvier met Kaukasus op achtergrond | |||
| |||
Tsalendzjicha (Georgisch: წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი, Tsalendzjichis moenitsipaliteti)) is een gemeente in het noordwesten van Georgië met ruim 20.000 inwoners (2024), gelegen in de regio Samegrelo-Zemo Svaneti. De gelijknamige stad is het bestuurlijk centrum. De gemeente heeft een oppervlakte van 646,7 km² en ligt in het stroomgebied van de rivier Engoeri, op de zuidrand van de Grote Kaukasus waar deze overgaat in het Colchis-laagland. Het gebied ligt in de historische regio Mingrelië, ook wel Samegrelo genoemd.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Na het uiteenvallen van het Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw lag het gebied van Tsalendzjicha in het vorstendom Mingrelië (of ook wel Odisji en Samegrelo) en stond het onder de heerschappij van de adellijke Dadiani-familie. Het werd eeuwenlang feitelijk gedomineerd door het Ottomaanse Rijk, maar vanaf de 18e eeuw verloren zij het gezag. Toen het keizerrijk Rusland in 1810 overging tot de annexatie van West-Georgië werd de Russische bestuurlijke indeling langzamerhand ingevoerd die de basis legde voor de hedendaagse indeling.
In het Russisch Rijk
[bewerken | brontekst bewerken]
In 1867 werd Mingrelië volledig geannexeerd door het Russisch Rijk en werd het opgenomen in het gouvernement Koetais. Daarbinnen werd het oejezd Zoegdidi opgericht.[3] Het oejezd, ook wel mazra genoemd in het Georgisch, omvatte het gebied van de hedendaagse gemeenten Zoegdidi, Tsalendzjicha, Tsjchorotskoe en het grootste deel van Chobi.[4]
Het oejezd was onderverdeeld in drie districten, zogeheten oetsjastoks, waaronder het oetsjastok Tsalendzjicha,[5], met de plaats Tsalendzjicha als het bestuurlijk centrum. In 1886 had het district Tsalendzjicha in totaal 41.950 inwoners, 40% van alle inwoners van het oejezd Zoegdidi.[6]
Moderne district
[bewerken | brontekst bewerken]Als gevolg van de bestuurlijke herindelingen van de Sovjet-Unie in 1930 werd het rajon (district) Tsalendzjicha opgericht, dat in oppervlak overeenkomt met de hedendaagse gemeente. In het onafhankelijke Georgië werd het district Tsalendzjicha in 1995 onderdeel van de nieuw opgerichte regio (mchare) Samegrelo-Zemo Svaneti en in 2006 werd het district omgevormd naar een gemeente (municipaliteit), waarbij het dezelfde omvang behield.[7]
Geografie
[bewerken | brontekst bewerken]De gemeente Tsalendzjicha grenst in het noorden aan de gemeente gemeente Mestia, in het oosten en zuiden aan Tsjchorotskoe en in het zuidwesten aan Zoegdidi. In het westen grenst de Tsalendzjicha geheel aan de formeel autonome maar feitelijk afgescheiden republiek Abchazië, welke grens gesloten is en gehandhaafd wordt door Russische FSB-grenswachten.
Egrisigebergte
[bewerken | brontekst bewerken]Tsalendzjicha ligt in de zuidelijke rand van de Grote Kaukasus, waar deze bergketen overgaat in het Colchis-laagland. In het noordoosten van Tsalendzjicha ligt het Egrisigebergte, die de grens vormt met de gemeente Tsjchorotskoe. Op deze grens ligt de hoogste berg van dit gebergte, de Tsjitagvala (Georgisch: ჭითაგვალა) met een top 3.226 meter boven zeeniveau.[8]
Engoeridam
[bewerken | brontekst bewerken]De rivier Engoeri stroomt vanuit de gemeente Mestia het noorden van Tsalendzjicha binnen en verlaat de gemeente in het zuiden als grens met Abchazië. Ten noorden van de stad Dzjvari in de gemeente ligt in de Engoeri-rivier het Dzjvari-stuwmeer. De stuwdam aan de zuidkant van het meer is de tweede hoogste zogeheten boogdam in de wereld, met een hoogte van ruim 271 meter. Deze dam is onderdeel van de Engoeri-waterkrachtketen, waarvan de centrale in het Gali district in Abchazië staat. De waterkrachcentrale, met een vermogen van 1300 megawatt, werd in 1978 operationeel. Volgens een overeenkomst uit 1997 komt 40% van de elektriciteitproductie aan Abchazië toe.[9]
Demografie
[bewerken | brontekst bewerken]Begin 2024 telde de gemeente Tsalendzjicha 20.834 inwoners,[2] een daling van ruim 20% ten opzichte van de volkstelling van 2014. Het aantal inwoners in de hoofdplaats Tsalendzjicha daalde met bijna 22%.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Tsalendzjicha | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1897 | 1923 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[10] | 2014 | 2020 | 2024 | |||||||
| Gemeente Tsalendzjicha | - | - | - | 28.207 |  29.019 |
37.813 |
39.477 |
 38.643 |
40.133 |
26.158 |
23.658 |
20.834
| ||||||
| Tsalendzjicha | - | 1.432 | - | 2.496 | 6.486 |
2.314 |
2.632 |
9.304 |
8.956 |
3.847 |
3.186 |
3.013
| ||||||
| Dzjvari | - | - | - | - | - | 4.458 | 4.837 |
4.970 |
4.794 |
763 |
1.447 |
1.206
| ||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[11][12][13][6] Noot:[10] | ||||||||||||||||||
Etniciteit en religie
[bewerken | brontekst bewerken].jpg)
De bevolking van Tsalendzjicha was volgens de volkstelling van 2014 vrijwel mono-etnisch Georgisch (99,6%), waarbij de overige 0,4% voornamelijk uit Russen en Oekraïners bestond.[15] Volgens dezelfde volkstelling was 98,4% van de bevolking Georgisch-Orthodox. De enige geloofsminderheid waren jehova's (1,0%).[16]
Administratieve onderverdeling
[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Tsalendzjicha is administratief onderverdeeld in 14 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 48 dorpen (სოფელი, sopeli) en twee steden (ქალაქი, kalaki), namelijk het bestuurlijk centrum Tsalendzjicha en Dzjvari.[1]
Bestuur
[bewerken | brontekst bewerken]De gemeenteraad van Tsalendzjicha (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 27 leden: 18 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 9 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[17] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 15 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Giorgi Chartsjilava van de Verenigde Nationale Beweging met 51,1% van de stemmen in een tweede ronde tegen een kandidaat van Georgische Droom gekozen tot burgemeester. Hiermee werd Tsalendzjicha de enige gemeente waar de nationaal dominante Georgische Droom partij de burgemeesterspost niet binnen wist te halen.[18] De negen districtszetels zijn naar kandidaten van Verenigde Nationale Beweging (4), Georgische Droom gegaan (4) en Voor Georgië (1) gegaan. De Verenigde Nationale Beweging behaalde de meeste proportionele stemmen (37,8%), gevolgd door Georgische Droom (34,8%), Voor Georgië (19,0%) en Lelo (3,4%). Zeven partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[19][20]
Tsalendzjicha was een van de slechts zeven gemeenten waar de heersende Georgische Droom partij geen meerderheid wist te behalen. Na verschillende pogingen werden de oppositiepartijen UNM, Voor Georgië en Lelo het vier weken na buurgemeente Tsjchorotskoe eens over een voorzitter van de Sakrebulo.[21]
| Samenstelling Sakreboelo (zetels per partij) | |||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 2017[22] | 2021[23] | |||||||||||||||||||||||||||
| Georgische Droom (GD) | 24 | 11 | |||||||||||||||||||||||||||
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 3 | 11 | |||||||||||||||||||||||||||
| Voor Georgië | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Lelo voor Georgië | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Onafhankelijk * | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Europees Georgië (EG) | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Alliantie van Patriotten (AP) | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Totaal | 30 | 27 | |||||||||||||||||||||||||||
| * Afgesplitst van Voor Georgië[24] | |||||||||||||||||||||||||||||
Bezienswaardigheden
[bewerken | brontekst bewerken]
Tsalendzjicha ligt in een historisch rijk gebied, wat zich uit in de aanwezigheid van belangrijke cultuurhistorische monumenten. De gedeeltelijke ligging in het Egrisigebergte betekent ook dat er veel natuurschoon is te vinden. Het Tobavartsjchilimeer naast de berg Tsjitagvala is de bekendste natuurattractie in de gemeente. In het gebied zijn rivierkloven en watervallen te vinden.[25]
Vervoer
[bewerken | brontekst bewerken]Door de ligging in het Colchis laagland is Tsalendzjicha goed aangesloten op het nationale en regionale wegennetwerk. De ontsluitingsweg voor Svanetië naar Mestia, de nationale route Sh7, loopt door Tsalendzjicha en verbindt de gemeente ook met Zoegdidi en de hoofdwegenstructuur van Georgië. Het dichtstbijzijnde spoorwegstation is in Zoegdidi en er zijn geen burgervliegvelden in de nabijheid.
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ a b (ka) Main Results of the 2014 Census (Publication) (pdf). Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.270-274 (28 april 2016). Gearchiveerd op 13 februari 2020. Geraadpleegd op 15 januari 2022.
- ↑ a b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Geraadpleegd op 22 juli 2024.
- ↑ (ru) Gouvernement Koetaiskaja. Grote Russische Encyclopedie. Gearchiveerd op 20 september 2022. Geraadpleegd op 3 juli 2023.
- ↑ (ka) ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის ისტორია (Geschiedenis van de gemeente Zoegdidi). Gemeente Zoegdidi. Gearchiveerd op 24 september 2022. Geraadpleegd op 16 oktober 2022.
- ↑ Цаленджихскій участокъ, Tsalendzjichskiy oetsjastok
- ↑ a b (ru) Tsalendzjicha district 1939. Ethno Kavkaz. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (ka) Gemeente Tsalendzjicha - Universeel Encyclopedisch Woordenboek 2006. National Parliamentary Library of Georgia. Geraadpleegd op 15 oktober 2022.
- ↑ (en) Tielidze, Levan (2018). Geomorphology of Georgia. Springer, pp. 130-132. ISBN 9783319777641. Geraadpleegd op 12 november 2021.
- ↑ (en) Insight - Abkhazia’s Energy Woes. Civil.ge (19 februari 2021). Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ a b Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie[14], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ (en) Population divisions of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 10 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 15 oktober 2022.
- ↑ (en) Religious composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 3 juli 2023.
- ↑ (en) Election Code of Georgia (art. 148, 149, Annex 1). Legislative Herald of Georgia (28 juni 2021). Geraadpleegd op 6 januari 2022.
- ↑ (en) 100% Counted: GD Wins 19 Mayoral Races, Loses Tsalenjikha. Civil.ge (31 oktober 2021). Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) October 2, 2021 Municipal Elections. CESKO Central Election Commission. Geraadpleegd op 2 januari 2021.
- ↑ (en) Interactive results 2021 municipal elections. Agenda.ge. Gearchiveerd op 3 oktober 2021. Geraadpleegd op 25 juli 2022.
- ↑ (en) Opposition Elects Chair in Hung Tsalenjikha Sakrebulo. Civil.ge (20 januari 2022). Geraadpleegd op 20 januari 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2017 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.89-90. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 5 april 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2021 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.108-110. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 5 april 2022.
- ↑ (en) Two Sakrebulo Members Quit Gakharia’s Party in Contested Municipalities. Civil.ge (29 oktober 2021). Geraadpleegd op 20 januari 2022.
- ↑ (en) Tsalenjikha. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 23 maart 2024.
· 
· 